πλοηγείτε στον  ιστοχώρο της Βούλας Βαβαρούτσου

για καλύτερη πλοήγηση στις ιστοσελίδες

πατήστε ΚΕΝΤΡΙΚΗ   

 

Η ιστοσελίδα αυτή είναι  τμήμα του οικοχώρου "Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΤΕ την ιστοσελίδα

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η καθηγήτρια και οι συμμορίες

τελευταία ενημέρωση:

28/01/2016..

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ
www.μάθε παιδί μου γράμματα πληρώνοντας Ο πιο καλός ο δάσκαλος φέρνει... ευτυχία στους μαθητές  
ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ Wiki δεν είναι μόνο η Wikipedia
Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα Δημόσια εκπαίδευση: Απειλή ή ευκαιρία;
Γιατί να διαβάσω, δάσκαλε; Η πρόωρη εξουθένωση των εκπαιδευτικών Αφιέρωμα για την ιδιωτική εκπαίδευση
Ποινικό αδίκημα η ψυχολογική βία
Εκπαίδευση και κοινωνία στην εποχή της κρίσης Εκπαιδευτικά Νέα
Η τεχνολογική εκπαίδευση σε αναβρασμό
ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών Διαδραστική διδασκαλία Κρίση παιδείας η κρίση τής οικονομίας
Ακαδημία Χαν: επανάσταση στο σχολείο!

Παιδεία online

Δίκτυο Εθελοντισμού και Αλληλεγγύης για την Παιδεία
ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΕΚΠ/ΚΟΥ
Η συναισθηματική μόρφωση Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο
Ο δεκάλογος της θεωρίας της Maria Montessori Φ. Νίτσε: Μαθήματα για την παιδεία 7 άνθρωποι που δεν πήγαν σχολείο αλλά άλλαξαν τον κόσμο
     
Μήπως χρειάζονται καλύτεροι γονείς; Βιοπαιδαγωγική, μια νέα προσέγγιση μάθησης
Τα «Βουνά» της Ρούμελης που δίδαξαν δημοτική Σχολεία Ηνωμένων... Πολιτισμών
Η παιδεία πριν από την εκπαίδευση Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω, τα έμαθα στο νηπιαγωείο
Τι πραγματικά θέλουν να πουν οι δάσκαλοι στους γονείς; Ο 10λογος του δασκάλου
Ρήματα για τη διατύπωση διδακτικών στόχων Η πολιτική ιστορία της εκπαίδευσης
e-αμφιθέατρο για 100.000 φοιτητές Καλύτεροι μαθητές μετά τις 10 π.μ. Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΤΖΕΚΤ (PROJECT)
Η παιδεία εναντίον της φτώχειας Προτιμήστε τον μαυροπίνακα! 

 

Η πολιτική ιστορία της εκπαίδευσης Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Στόχος μας στο άρθρο αυτό είναι να εντοπίσουμε, με αμεσότητα, τις ρίζες που θεμελίωσαν το αλλοτριωτικό καθεστώς της εκπαίδευσης.

Η ιστορία της εκπαίδευσης ξεκινά από την πρωτόγονη οικογένεια, όπου το παιδί γίνεται μιμητής των γονέων του – μη συνειδητός μιμητής. Η μίμηση αυτή το μαγνητίζει στις εμπειρίες των γονέων του. Είναι δύσκολο να αντλήσουμε περισσότερες πληροφορίες από τις σκοτεινές αρχές της παιδαγωγικής, που είναι θαμμένες στη σκουριά του υποσυνείδητου της ανθρωπότητας. Αν θεωρήσουμε τον άνθρωπο σαν μιμητή, πρέπει, πρώτα, να τον θεωρήσουμε σαν παρατηρητή και μετά σαν μιμητή και δημιουργό.

Αρχικά, το θέμα της Εκπαίδευσης είναι πώς θα μεγιστοποιηθεί η ωφέλεια και η εξέλιξη από το γεγονός της ύπαρξης του Παρατηρητή, με τη διαμόρφωση τελειότερου μηχανισμού αντίληψης, με διεισδυτικότερες αισθήσεις, καλύτερη οργάνωση του ενδιάμεσου της γνώσης (αυτό είναι και το κύριο θέμα της πειραματικής μεθόδου στην επιστημονική έρευνα) και, τελικά, με την απόκτηση γνώσης ως μια πράξη σύνθεσης ανάμεσα στον παρατηρητή, το πεδίο παρατήρησης και την πράξη γνώσης∙ μια εξελισσόμενη, δηλαδή, σύνθεση ανάμεσα σε αυτά που αρκετά ανεύθυνα νοηματοδοτούμε ως υποκειμενικό και αντικειμενικό, ως παρατηρητή και αντικείμενο γνώσης, και που έρχονται σε μια διαλεκτική αποκαλυπτική μέθεξη.

Σκοπός της Εκπαίδευσης, ωστόσο, είναι να μας διδάξει την ελευθερία, τρόπους για την απελευθέρωση της εσωτερικής ενέργειας και των δυνάμεων του ανθρώπου, μεθόδους, συνάμα, ψυχολογικής, κοινωνικής και οικολογικής οργάνωσης και, εν τέλει, την αξιοποίηση της ίδιας της οργανωμένης υλικής υπόστασης.
Μέσα από τα αισθητήρια όργανα, το αντικειμενικό μεταφέρεται στο υποκειμενικό, όπως σωστά σημειώνει ο Ουλιάνωφ στα «Φιλοσοφικά Τετράδια», αντικρούοντας, αναπάντεχα, αυτό που θα περίμεναν να ακούσουν πολλοί σημερινοί δογματικοί Λενινιστές. Λέει, λοιπόν, «ελευθερία = υποκειμενικότητα, («ή») σκοπός, συνείδηση, τάση» ή, αλλού, «η υποκειμενικότητα είναι η τάση στο να εξαφανίσει τον χωρισμό της ιδέας με το αντικείμενο (του παρατηρητή με το παρατηρούμενο)».

Εδώ έχουμε μια βασική δήλωση για τον σκοπό της Εκπαίδευσης: την ελευθερία ως μη-χωριστικότητα ή ως ενότητα και ζωντανή σύνθεση διαμέσου της υποκειμενικότητας, σε όλες τις διαστάσεις του υπαρκτού.

Πρακτικά, αυτός ο σκοπός σημαίνει αυτό που ο Χέγκελ αναφέρει στην Επιστήμη της Λογικής σαν «προσήλωση σε μια διαλεκτική αφαιρετική στόχαση όπου τα συμφέροντα και τα πάθη και κάθε λογής ανταγωνισμός, που κινούσαν μέχρι τότε τους λαούς και τους ανθρώπους, σιγούν και παύουν να υπάρχουν» κι έτσι η εξέλιξη μεταφέρεται σε νέα διάσταση, ανθρώπινη και οντολογική.

Σε μαζική κλίμακα, αυτό σημαίνει πως, αντί της αγοραίας θρησκείας και ιδεολογίας, πρέπει να λαμβάνουμε όλα τα είδη των αφηρημένων αληθειών∙ σε αυτό συμφωνούν και ο Χέγκελ και ο Ουλιάνωφ.

Αναφερθήκαμε σε αυτούς τους στόχους με ευθύ και άμεσο τρόπο για να δείξουμε πόσο η Εκπαίδευση έχει απομακρυνθεί από αυτούς και, τώρα, έχει γίνει το μαγικό ραβδί της Κίρκης η παχύδερμη αλλοτριωτική ενσωμάτωσή μας, από την Κίνα ως το Ιράν, τη Χιλή και τις ΗΠΑ – όπου υπάρχουν άνθρωποι, όπου υπάρχουν μιμητές που ζητιανεύουν τον Εαυτό τους στο περιβάλλον, νάρκισσοι ριζοσπαστικής ή άλλης αποχαύνωσης, κομφορμιστές ή «ρεαλιστικοί» πολιτικοί.

Έτσι, γίνεται φανερό πως η αληθινή Εκπαίδευση οφείλει να αντιστρατεύεται όλους εκείνους που μας ξεμακραίνουν από την Ιθάκη, την απειροσύνη της εξέλιξής μας, όλους όσοι, σαν τον Χίτλερ, θέλουν να μας κάνουν πολεμοχαρείς τερμίτες με τυφλωμένη και υποδουλωμένη τη θέλησή μας στη δύναμη του κατεστημένου και τη βία των αρχηγών, ή, σαν τον Μουσολίνι, τον Χιντέκι Τόγιο και όλους αυτούς που επιδιώκουν να μας καταστήσουν δουλικά μεγάφωνά τους. Καθετί που μας κάνει τυφλούς απέναντι στην αλήθεια και το ψέμα σε σχέση με την ελευθερία και τη δουλεία, τη γνώση και την προκατάληψη, τη διαλεκτική και το δόγμα, την εξέλιξη και την ενέλιξη, δεν είναι ταιριαστό στην ανάγκη μας. Εκείνους που θέλουν να είμαστε τυφλά ενεργούμενα δικά τους και της αλλοτρίωσής μας, κάθε τι που επιδιώκει να μας κάνει τυφλούς ως προς την υποκειμενική διάσταση της ελευθερίας και της εξέλιξης, την αποκαλυπτική παρουσία του ανθρώπου -παρατηρητή, που δεν ζητιανεύει τον Εαυτό του στην τάξη του περιβάλλοντος αλλά στη φύση της ελευθερίας και της ενότητας του Είναι που ανακλάται στη δύναμη του ζωντανού γίγνεσθαι, θα πρέπει να τους απαξιώσουμε.

Χρειάζεται, με άλλα λόγια, μια νέα Εκπαίδευση που να μη στηρίζεται στον μιμητή, αλλά στον ελεύθερο παρατηρητή κι, έτσι, να αναπτύσσει μια νέα εξελικτική συμμετοχή σε όλες τις διαστάσεις της ευεργετικής οργάνωσης του ανθρώπινου, κοινωνικού και οικολογικού δυναμικού. Ιστορικά, αντίθετα με αυτούς τους στόχους, ο μόνος επιδιωκόμενος σκοπός –όπως θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε– ήταν «η αυστηρή προσαρμογή του ατόμου στην κοινωνία» , όπως σημειώνει ο Ρότζερ Γκαλ.
Λαμβάνοντας υπόψη πως ένας άνθρωπος εκπαιδευόμενος είναι σε κατάσταση τυφλής ενσωμάτωσης, είτε μιλώντας για την πρωτόγονη κοινωνία είτε για τη σημερινή, μπορούμε να πούμε πως ο Γκαλ είχε δίκιο όταν έγραφε πως: «κατά την διάρκεια της παιδικής του ηλικίας το άτομο είναι πιο ελεύθερο».

Έχουμε, λοιπόν να κάνουμε με την αγριότητα του πολιτισμού και της Εκπαίδευσης, που στιγμάτισαν ο Καρλάϋλ και ο Ρουσσώ, ως ικανή να κατασπαράξει εμάς και την ελευθερία μας. Είναι ακριβώς «τόσο δύσκολο να πούμε, ακόμα και στην αρχή, τι οφείλεται πραγματικά στην ανθρώπινη φύση και τι υπαγορεύεται απ’ την κοινωνική τάξη», όσο δύσκολο είναι να νικήσουμε τον Εκπαιδευτικό Ολοκληρωτισμό και αυταρχισμό ή, σύμφωνα με τον Πωλ Γκούντμαν, την υποχρεωτική δυσεκπαίδευση.
Στην πρωτόγονη κοινωνία, η Εκπαίδευση είναι μόνο τελετουργική στον στόχο της και δοσμένη μέσα από τελετουργία, όπως συνέβαινε με τις τελετές μυήσεων – που επηρεάζουν, εξάλλου, λίγο τη ληθαργική συγκινησιακότητα του ανθρώπου.

Σήμερα, το έθιμο της «μύησης έχει ως κυριότερο κατάλοιπό του τη στρατιωτική οργάνωση και απαντά στη στρατιωτική εκπαίδευση και στις μιλιταριστικές κοινωνίες, όπως τη ναζιστική, τη φασιστική και τη σταυροφορική – είτε αφορά θρησκευτική εξουσία, είτε μισθοφόρους συμφερόντων και εξουσιών.
Η τελετουργική διάσταση μύησης είναι θεμελιωδώς βασισμένη στην επίδειξη φυσικής δύναμης, δοσμένης με οργανωμένη –συλλογικά– αυθεντία. Αυτή η όψη είναι το συμπληρωματικό της ταξικής δομής της κοινωνίας, είτε μιλούμε για τάξεις, όπως στην καπιταλιστική κοινωνία, είτε για οποιαδήποτε νομενκλατούρα του παρελθόντος, σοβιετιστικού τύπου, και του όποιου μέλλοντος προβάλλεται με παρελάσεις, πρωτόκολλα, βραβεία και μαυσωλεία. Η αυθεντία είναι τελετουργική με ιδεολογικό επίχρισμα.
«Το άτομο συμμορφώνεται αυστηρά στον τύπο ζωής και κοινωνικής συμπεριφοράς και οργάνωσης που γεννήθηκε: η διαφυγή είναι αδιανόητη. Η παιδεία αποτελεί, τότε, ένα είδος τέλειας ευθυγράμμισης, με ποικίλες –χωρίς αμφιβολία– μορφές αλλά πάντα κατάλληλες να υποδουλώσουν το παιδί-άνθρωπο στο περιβάλλον που ζει».

Στο στάδιο αυτό, μέχρι και σήμερα, το νέφος του κοινωνιο-μορφισμού βασιλεύει στην εκπαίδευση. Η Εκπαίδευση, στη σημερινή εποχή, είναι μια πρωτόγονη κοινωνιολογική –και όχι ανθρωπολογική– μύηση.

Βασικά ιστορικά σημεία της εκπαίδευσης

Στην αρχαία Αίγυπτο κυριάρχησε, ιστορικά, η αυθεντία των Φαραώ και η ιερατική αυθεντία, διαμορφώνοντας δύο επίπεδα εκπαίδευσης:

1. Το επίπεδο εκπαίδευσης των προνομιούχων για την ταξική τους διαιώνιση. Αυτό δεν ήταν εντελώς τελετουργικό∙ περιελάμβανε άμεση ροή πληροφορίας χωρίς τελετουργία, όπως, επί παραδείγματι, η εκπαίδευση των γραφέων της Αιγύπτου. Στο επίπεδο αυτό εκπαιδεύονταν και οι επικεφαλείς των τελετουργιών, οι χειριστές και οι τελετάρχες, όπως οι Φαραώ.

2. Το επίπεδο εκπαίδευσης του λαού που συμμετείχε στις τελετουργίες υπό την εξουσία των Φαραώ πάνω του.

Στην αρχαιότητα εμφανίζονταν πότε-πότε περιπτώσεις, όπως ο Λάο Τσε, που ζητούσαν εξέγερση ενάντια «στους κακούς άρχοντες που αφήνουν άδεια την καρδιά και το πνεύμα του ανθρώπου και που προσπαθούν να κρατάνε τον λαό σε αμάθεια, γιατί έτσι δεν ζητάει πολλά, ή υπό το πρόσχημα ότι είναι δύσκολο να κυβερνήσουν έναν λαό που ξέρει πάρα πολλά. Οι προσχηματικές αυτές θεωρίες είναι διαμετρικά αντίθετες προς ό,τι οφείλεται στην ανθρωπότητα».

Σε αρκετά ηπιότερη βάση αλλά προς την ίδια γραμμή περίπου στάθηκε η τοποθέτηση του Κομφούκιου. Οι κάστες στάθηκαν, στην Ινδία, ο ύφαλος που βύθισε τις καλύτερες προσπάθειες για αυτο-εκπαίδευση του ανθρώπου∙ ωστόσο τα πράγματα δεν είχαν τη σκληρότητα της αρχαίας Αιγύπτου.

Η Eκπαίδευση, μέχρι και σήμερα, ελέγχεται κύρια από τη θρησκεία και την εθνική εξουσία.

Στην περίπτωση της εβραϊκής εκπαίδευσης, εξ’ αιτίας της μη μόνιμης εθνικής εδαφικής επικράτειας, η εκάστοτε αρχική εθνική εξουσία ενσωματώθηκε στη θρησκευτική εξουσία. Η θρησκευτική εξουσία, μη έχοντας άμεση πολιτική έκφραση, καθώς οι Εβραίοι βρίσκονταν σε ξένες επικράτειες, διαμόρφωνε την πολιτική της έκφραση και τους στόχους της υπό το πρίσμα της οικονομικής κοινότητας και των συμφερόντων και, παράλληλα, με το δόγμα της χωριστικής υπεροχής, ενώ συνέδεε τον Θεό με τη γη που, συχνά, υποστασιακά απουσίαζε. Σε αυτήν τη γραμμή κινήθηκε και η οργάνωση της Εκπαίδευσης των Εβραίων, θωρακίζοντας την πιο λεπτοφυή χωριστικότητα.

Έτσι, στην περίπτωση αυτή, θεμελιώθηκε η υποχρεωτική θρησκευτική Εκπαίδευση, με αυστηρούς όρους πειθαρχίας, δογματικής τόσο στη σκέψη, όσο και στην πράξη. Το πρότυπο στο οποίο βασίστηκε το Ισραήλ και ο Σιωνισμός αποτελούν μια από τις πολλές και παλιές μορφές που αντιπροσωπεύουν τη γενικότερη χωριστικότητα που δομεί σήμερα την ανθρωπότητα και τους ανθρώπους.

Από τέτοιου είδους Εκπαίδευση χωριστική, με διδαχές υπεροχής, έχουν χρωματισθεί κληρονομικά και οι σημερινοί στόχοι του εκπαιδευτικού ολοκληρωτισμού σε όλα πια τα κράτη, τις θρησκείες και τις πολιτισμικές παραδόσεις.

Η εκπαίδευση στην Ελλάδα είχε πολλές αποχρώσεις ανάμεσα στην αθηναϊκή και την σπαρτιατική. Στη Σπάρτη, η εκπαίδευση ήταν ολότελα αφιερωμένη στην εξουσία και το σύστημά της, εξ ορισμού μιλιταριστικό, με φόντο το λυκαυγές της φεουδαρχίας. Από τη Σπάρτη μας έμεινε η θλιβερή κληρονομιά της μιλιταριστικής εκπαίδευσης.
Στην Αθήνα, σημειώθηκε το πρώτο μεγάλο πείραμα σε περιορισμένη όμως κλίμακα, όπου ειδώθηκε η εκπαίδευση ως λειτουργικός αυτοσκοπός και όχι ως μέσο εξουσίας. Μολοντούτο, το οικονομικό σύστημα και το επίπεδο της τεχνολογίας της εποχής εκείνης δεν έδωσαν στην εκπαίδευση τις δυνατότητες για απελευθέρωση της εργασίας για όλους, ενώ, παράλληλα, όσοι δεν ήταν ελεύθεροι από τον καταναγκασμό της εργασίας σπανίως ελάμβαναν μόρφωση. Η αποσύνδεση της μόρφωσης από την εργασία είχε και θετικές και αρνητικές επιπτώσεις.

Θετική είναι η συνέπεια από τη σκοπιά ότι η παιδεία και η γνώση δεν γίνονταν αγαθά εμπορευματοποίησης άμεσα σαν απαραίτητο μέσο για οικονομική καταξίωση και ένταξη στο σύστημα (αν και περιπτώσεις πολιτικής χρήσης και εμπορευματοποίησης της γνώσης υπήρξαν με τις σχολές των σοφιστών).

Η αρνητική πλευρά ήταν ότι η γνώση δεν διεκδικήθηκε από τους εργαζόμενους, τους δούλους και τις γυναίκες, πλην ελαχίστων περιπτώσεων.

Η γυναίκα, σε όλη την κλίμακα της ιστορίας, ήταν σε μειονεκτική θέση και τα δικαιώματά της στη μόρφωση δεν αναγνωρίζονταν γενικά, όπως και τα δικαιώματα κάθε αδύνατης τάξης. Το δικαίωμα ήταν αυτό που απαιτούνταν από τη δύναμη. Όμως, η γνώση και η πληροφορία χρειαζόταν για τη διαμόρφωση του εσωτερικού μηχανισμού της δύναμης που θα έδινε το φωτοστέφανο στην αυθεντία.

Μόνο με αυτή την πλευρά εισήλθε η εκπαίδευση στη ρωμαϊκή βαρβαρότητα. Εκεί, εμφανίσθηκε πλατιά ο εκφυλισμός των μαζών στην αγοραία Pax Romana – που είναι όχι ειρήνη αλλά η σκιά της βίας πάνω στους λαούς– και η αποπολιτικοποίηση του κόσμου, ο οποίος οδηγήθηκε, με την τακτική του «διαίρει και βασίλευε», στο να χάσει τα δικαιώματά του. Ωστόσο, ο εκφυλισμός αυτός είχε εισαχθεί πρώτα από τον ελληνίζοντα Ταρκύνιο και, κυρίως, από τον Βασίλειο των Σελευκιδών. Παράλληλα με αυτόν τον εκφυλισμό, λοιπόν, άρχιζαν να διαμορφώνονται όλο και λεπτότερες μορφές εξουσίας.

Καθώς οι μάζες ενσωματώνονταν στο φεουδαρχικό σύστημα, κάθε διάσταση συλλογικότητας στην εκπαίδευση εξαφανίζονταν και η γνώση, μέσα στα φέουδα, ως μόνο της αντικείμενο αποκτούσε την επαγγελματική της όψη. Έτσι, η εκπαίδευση γίνεται οριστικά, πια, όργανο του οικονομικού συστήματος, όπως εξακολουθεί να παραμένει μέχρι σήμερα, είτε αυτό το σύστημα είναι καπιταλιστικό, είτε ήταν σοβιετικό –αρκεί που είναι σύστημα εξουσίας σε βάρος της ανθρώπινης ελευθερίας.

Οι αδύνατες μάζες λαού και οι γυναίκες έγιναν ενεργούμενα της εξουσίας άθελά τους, μένοντας μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες έξω από την πληροφόρηση και την εκπαίδευση και η ευθύνη τους έγκειται στο ότι δεν αντιστάθηκαν πεισματικά ώστε να μην γίνουν αντικείμενα αυτού του σαδιστικού ηδονισμού των προνομιούχων.

Ο χριστιανισμός ενσωματώθηκε στη ρωμαϊκή βαρβαρότητα και δεισιδαιμονία και αποστεώθηκε σαν όργανο της εξουσίας μετά από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου και των φωτισμένων πατέρων της Εκκλησίας. Η διορατικότητα του Κωνσταντίνου ως προς την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωση του Χριστιανισμού στο αυτοκρατορικό σύστημα εξουσίας φαίνεται και από τη λεπτή μορφή παρέμβασης στις διαμάχες μεταξύ των Χριστιανών.

Από τον καιρό αυτό, άρχισε ήδη η σκληροπυρηνική δογματοποίηση της ανθρώπινης νοόσφαιρας και η εκπαίδευση πλέον δεν είναι άλλο από διδαχή δογμάτων. Αυτή η πόλωση της ανθρώπινης σκέψης και η δογματική λεπτοφυής αποστέωσή της οριστικοποιήθηκε από τον Θεοδόσιο και αυθεντικοποιήθηκε από τον Ιουστινιανό, που ήταν αυτός που έπνιξε στο αίμα, στον βωμό της ηγεμονίας του, τη φιλελεύθερη έκφραση του λαού της Κωνσταντινούπολης.

Κάποια αυγή άρχισε να χαράζει πριν από τη δυναστεία των Μακεδόνων, μα χάθηκε εύκολα μέσα στην αδιαφορία των μαζών – το νέφος του παρελθόντος έκλεισε τον ορίζοντα.

Τρεις χώρους πολιτισμικούς μπορούμε να διακρίνουμε αυτή την Εποχή

α. το Βυζάντιο,

β. τους Άραβες,

γ. τη Δύση, και αυτό επειδή στον δυτικό πολιτισμό είναι ακόμη ελλειμματική η εικόνα για τη μεγαλύτερη περιοχή της Ασίας, όπου, πιθανώς, υπήρχαν σημαντικές εξελίξεις.

Το Βυζάντιο θα πλήρωνε, μετά από λίγο, τη βαρβαροποίηση και την διαφθορά του. Οι Άραβες έδωσαν τις πρώτες ελπίδες σε όλους τους τομείς, αλλά αυτές πνίγηκαν όχι μόνο στην αρχική μογγολική βαρβαρότητα –καθώς μετέπειτα υπήρξαν πολλές φωτισμένες μογγολικές ηγεσίες– αλλά και από τις φονταμενταλιστικές έριδες που, μέχρι τις μέρες μας, καταπνίγουν την πολιτισμική τους απελευθέρωση. Χαρακτηριστική αυτής της ασφυξίας των Αράβων, και γενικότερα του Ισλάμ, είναι η κατάσταση σε πολλές χώρες σήμερα.

Τέλος, στη Δύση, υπήρξε αρκετός χρόνος για να υποταχθεί καθετί στην παπική αυθεντία.

Όπως είπαμε και πριν από το τέλος, κυρίως, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η εκπαίδευση ενσωματώθηκε στο σύστημα εξουσίας, με συνέπεια οι άνθρωποι να μην μαθαίνουν να σκέπτονται αλλά τι να σκέπτονται, εωσότου βυθιστούν στην άβυσσο του δογματισμού, που γιγαντώθηκε μέσα στον 20ο αιώνα με τη μαζική ιδεοληψία, όπως συνέβη στα ολοκληρωτικά, πολιτικά και θρησκευτικά κινήματα, τα οποία ίδρυσαν και κράτη στο όνομα του Θεού.
Με αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος, και ιδιαίτερα η ανθρώπινη σκέψη, παράγει μία «υπεραξία» που τη θυσιάζει συνέχεια στο σύστημα και τον ολοκληρωτισμό, αφού σκέφτεται, μονάχα, αυτό που θέλει η εξουσία για τον εαυτό της.

ΚΟΡΥΦΗ

Η καθηγήτρια και οι συμμορίες ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Η Γεωργία (Κακλαμάνου) Λιπ εργάστηκε ως ειρηνοποιός τη «δεκαετία του θανάτου»

Της έλεγαν να σταματήσει- αυτή η μάχη δεν ήταν δική της. Αλλά η Γεωργία (Κακλαμάνου) Λιπ δεν μπορούσε να μείνει άπραγη τη «δεκαετία του θανάτου». Διείσδυσε στον στενό κύκλο των συμμοριών του Λος Αντζελες. Συνάντησε ανθρώπους που μιλούσαν με σφαίρες και αναζήτησε μέσα στιςΗ Γεωργία (Κακλαμάνου) Λιπ μαζί με πρώην μέλη συμμοριών που  δίνουν διαλέξεις και απαγγέλλουν ποίηση στο Πανεπιστήμιο UCLΑ  διαλυμένες τους ζωές την ελπίδα για ειρήνη. Τα οικογενειακά τους δείπνα ήταν σιωπηλά ή επικρατούσε θυμός. Στον άντρα της δεν άρεσαν οι συναναστροφές της. Φοβόταν για την ασφάλειά της. Ζητούσε να μάθει περισσότερα. Η Γεωργία Λιπ όμως δεν μπορούσε να μοιραστεί μαζί του πολλά, ούτε να τον συστήσει στις νέες της παρέες. Ο σύζυγός της, Μαρκ Λιπ, ήταν υπαρχηγός της Αστυνομίας του Λος Αντζελες, ενώ οι παρέες της αποτελούνταν από μέλη συμμοριών: άντρες και γυναίκες που είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα. Δεν ήταν η ομερτά που της σφράγιζε τα χείλη, αλλά η πρόθεσή της να βοηθήσει. «Η οικογένειά μου με δίδαξε να στηρίζω όσους έχουν ανάγκη. Να προσπαθώ να κατανοήσω τα προβλήματά τους», λέει η Λιπ. «Εζησα τη “δεκαετία του θανάτου” στο Λος Αντζελες και δεν μπορούσα να αγνοήσω ό,τι συνέβαινε γύρω μου. Ηταν σαν να βρίσκομαι σε πόλεμο». Η Γεωργία (Κακλαμάνου) Λιπ είναι ελληνίδα ομογενής δεύτερης γενιάς. Μεγάλωσε στην Καλιφόρνια, είναι καθηγήτρια Ψυχολογίας και Ανθρωπολογίας και από το 1992 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο UCLΑ. Ειδικεύεται στην επίλυση κρίσεων και στην αντιμετώπιση περιστατικών μετατραυματικής διαταραχής κι έχει πραγματοποιήσει έρευνες στη Βοσνία και το Κόσοβο. 20 χρόνια τώρα μελετά την κουλτούρα των συμμοριών - κυρίως του Λος Αντζελες- και προσπαθεί να δείξει στα μέλη τους πως το μίσος δηλητηριάζει τις ζωές τους.
«Με εμπιστεύονται επειδή είμαι γυναίκα». Η περίοδος 1988-1998 ήταν η πιο αιματηρή για το Λος Αντζελες με τους νεκρούς από τις συγκρούσεις των συμμοριών να φτάνουν τους 1.000 το 1992. Σήμερα οι ανθρωποκτονίες έχουν μειωθεί, όμως εκτιμάται ότι οι συμμορίες αριθμούν 100.000 μέλη. «Επιλέγουν αυτόν τον τρόπο ζωής επειδή βρίσκονται σε απόγνωση. Ποτέ κανείς δεν νοιάστηκε γι΄ αυτούς. Κανείς δεν τους φρόντισε. Η συμμορία είναι η οικογένεια που δεν είχαν», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η Λιπ. Η 54χρονη καθηγήτρια υπήρξε σύμβουλος του δημάρχου του Λος Αντζελες σε θέματα συμμοριών. Εχει εργαστεί στις γειτονιές του Νότιου και Ανατολικού Λος Αντζελες, όπου συχνά μιλούν τα όπλα. «Εχει τύχει να βρεθώ σε συμπλοκές. Μέλη συμμοριών μπήκαν μπροστά μου για να με προστατέψουν από τις σφαίρες», λέει. «Το γεγονός ότι είμαι γυναίκα σίγουρα βοηθάει στη δουλειά μου. Με θεωρούν αδύναμη. Δεν απειλούνται από εμένα και δέχονται να μου μιλήσουν».
Σταματώντας τις σφαίρες με δουλειές. Τα τελευταία δύο χρόνια η Λιπ αξιολογεί την πρόοδο του προγράμματος Ηomeboy Ιndustries. Πρόκειται για μια οργάνωση που ίδρυσε πριν από 20 χρόνια ο ιερέας Γκρεγκ Μπόιλ. Τη βοήθειά της ζητούν όσοι θέλουν να «αποτοξινωθούν» από την κουλτούρα της βίας. Μπορούν να σβήσουν τα τατουάζ των συμμοριών τους και να βρουν δουλειά στον φούρνο ή την καφετέρια του προγράμματος. «Ερχονται σε εμάς όσοι δεν θέλουν να ξαναβρεθούν στη φυλακή. Εγκληματίες που θέλουν να αλλάξουν τη ζωή τους λόγω της γέννησης ενός παιδιού. Μέλη συμμοριών που μόλις έθαψαν έναν φίλο τους», λέει στα «ΝΕΑ» ο Μπόιλ.
«Ο Αντονι κάποτε με είχε πυροβολήσει» Η Λιπ αναγνωρίζει ότι το Ηomeboy είναι το πιο επιτυχημένο πρόγραμμα παρέμβασης στην Καλιφόρνια. Από αυτό προέρχονται πολλά πρώην μέλη συμμοριών που δίνουν διαλέξεις στις τάξεις της ή απαγγέλλουν ποιήματα στους φοιτητές της. Οι ριψοκίνδυνες επενδύσεις όμως των αρμοδίων σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του προγράμματος. Σύμφωνα με τον Μπόιλ, 330 εργαζόμενοι απολύθηκαν φέτος από την οργάνωση λόγω έλλειψης πόρων. «Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει», λέει η Λιπ. «Η δουλειά δίνει σκοπό και νόημα στη ζωή των πρώην γκάνγκστερ». Η δουλειά όμως σημαίνει και ανακωχή. Πρώην εχθροί αναγκάζονται να συνυπάρξουν, όπως ο Αλόνσο και ο Αντονι. «Θυμάμαι ότι έπρεπε να δουλέψω μαζί με τον Αντονι. Τον ήξερα από παλιά. Με είχε πυροβολήσει. Με είχε κυνηγήσει», λέει ο Αλόνσο στα «ΝΕΑ». «Αποφασίσαμε να μη μιλήσουμε για το παρελθόν και τελικά γίναμε φίλοι». Η Λιπ έχει να διηγηθεί πολλές αντίστοιχες ιστορίες. Στα 20 χρόνια συγχρωνισμού της με τον κόσμο των συμμοριών ξέρει, όπως λέει, ότι όλοι δεν είναι τόσο σκληροί όσο δείχνουν. Μέχρι σήμερα θυμάται μια γυναίκα έμπορο ναρκωτικών την οποία αποκαλεί Σοφία. «Είχε σκοτώσει ανθρώπους. Οι γονείς της ανήκαν σε συμμορία. Από τα πέντε της τη χρησιμοποιούσαν για να πουλήσουν ναρκωτικά. Ο ξάδερφός της την είχε κακοποιήσει. Παρά τη σκληρότητά της ήταν υπερπροστατευτική στα μέλη της συμμορίας της. Τους προσέφερε φαγητό, στέγη, χρήματα. Οταν τη ρώτησα γιατί το κάνει, μου είπε ότι ήθελε να προσφέρει όσα δεν της παρείχαν οι δικοί της γονείς. Σήμερα, ευτυχώς, δεν ανήκει σε κάποια συμμορία».  

 

ΚΟΡΥΦΗ

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ

 

 

Ο Δεκάλογος του δασκάλου κατά τον Bertrand Rusell

Οι δέκα εντολές ενός καλού δάσκαλου από τον μαθηματικό και φιλόσοφο Bertrand Russell, (1872–1970). Δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 1951 στο The New York Times Magazine στο τέλος του άρθρου  “The best answer to fanaticism: Liberalism.”

- – - – -

1. Μην αισθάνεσαι απόλυτα σίγουρος για τίποτα .

2. Μην σκέπτεσαι ότι αξίζει να προχωράς κρύβοντας τις αποδείξεις, διότι είναι βέβαιο ότι οι αποδείξεις θα έρθουν στο φως .

3. Μην προσπαθείς  πότε να αποθαρρύνεις την σκέψη, αν το κάνεις  είναι σίγουρο ότι θα το πετύχεις .

4. Όταν συναντάς αντίδραση, ακόμη και αν αυτή προέρχεται  από τον σύζυγο ή από τα παιδιά σου, να πασχίζεις  να την ξεπεράσεις με επιχειρήματα και όχι μέσω της εξουσίας, διότι η νίκη η όποια εξαρτάται από την εξουσία είναι απατηλή.

5. Να μην δείχνεις σεβασμό στην αυθεντία των άλλων, διότι είναι δυνατόν να βρει κάνεις αντίθετες  αυθεντίες.

6. Να μην χρησιμοποιείς ισχύ για να φιμώσεις  απόψεις τις οποίες θεωρείς επιβλαβείς, διότι αν το κάνεις οι απόψεις θα καταπνίξουν τελικά εσένα.

7. Να μην φοβάσαι να είσαι εκκεντρικός στις απόψεις σου, διότι κάθε άποψη η οποία είναι αποδεκτή σήμερα κάποτε υπήρξε εκκεντρική.

8. Να βρίσκεις περισσότερη απόλαυση όταν ευφυείς συνομιλητές διαφωνούν μαζί σου από ότι αν παθητικοί συνομιλητές  συμφωνούν μαζί σου, διότι αν αξιολογείς την νόηση όπως θα όφειλες, η πρώτη περίπτωση υποδηλώνει μια βαθύτερη συμφωνία από την δεύτερη

9. Να είσαι ενσυνείδητα ειλικρινής, ακομη και αν η αλήθεια είναι άβολη, διότι είναι περισσότερο άβολη όταν προσπαθείς να την αποκρύψεις .

10. Να μην ζηλεύεις την ευτυχία  εκείνων οι οποίοι βλακωδώς θεωρούν ότι ζουν στον παράδεισο, διότι μόνο ένας βλάκας θα πιστέψει ότι αυτή είναι η ευτυχία.

 

i-Teacher

ΑΝΑΚΑΛΥΨΤΕ το ηλεκτρονικό περιοδικό της Επιστημονικής Ενωσης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας, που στόχο έχει τη διάδοση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Στο http://i-teacher.gr  θα βρείτε το αρχείο των μέχρι τώρα δημοσιεύσεων και στο http://i-teacher.gr/ files/1ο_teyxos_i_teacher_9_2010.pdf μπορείτε να διαβάσετε το καινούργιο τεύχος του περιοδικού που εδώ και λίγες μέρες «ανέβηκε» στον Ιστό. Το περιοδικό καταπιάνεται με θέματα, όπως οι διαδραστικοί πίνακες και η συνεισφορά τους, επινοήσεις υπολογιστικών εργαλείων, e-λογοτεχνία και οι νέες θεωρητικές προσεγγίσεις , η «ψηφιακή τάξη» και διάφορα ακόμα. Αν είστε εκπαιδευτικός, σίγουρα θα σας ενδιαφέρει, ενώ την ύλη του θα βρουν χρήσιμη γονείς, αλλά και μαθητές γυμνασίων και λυκείων. 

Ο καλύτερος καθηγητής του κόσμου

«Κυρία, τι βαθμό πήρατε;»        

Οι μαθητές θα μπορούν να βαθμολογούν τους καθηγητές τους

«Ο ενθουσιασμός κάνει τον καλό δάσκαλο»

Δάσκαλε, τι δίδασκες;

Διαγωνίσματα από το... σπίτι! Στον κατάλογο με τα πολλά επαγγέλματα που σταδιακά η τεχνολογία καθιστά περιττά, ίσως στο μέλλον προστεθεί ακόμα ένα: αυτό του επιτηρητή εξετάσεων σε σχολεία και πανεπιστήμια, όπου οι μαθητές και οι φοιτητές δίνουν διαγωνίσματα. Ένα νέο σύστημα λογισμικού και υλικού, που κάνει ό,τι μπορεί να διασφαλίσει ότι ο μαθητής δεν θα «κλέψει», υπόσχεται ότι σε λίγα χρόνια τα διαγωνίσματα θα μπορούν να δίνονται ακόμα και από το σπίτι.

Υπόθεση εθνικής πλαστογραφίας Η ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΣΤΟΧΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΕΙΑΣ ΔΡΑΓΩΝΑ

Το Facebook φέρνει πιο κοντά καθηγητές - μαθητές

Πόσο ηθικοί είναι οι επιστήμονες;

 

Ε.Παπανούτσος: O δάσκαλος συνθλίβει το χρόνο μέσα του και παραμένει παιδί

“Δάσκαλος δεν είναι αυτός που μαθαίνει στα παιδιά μας τα σχολικά γράμματα, μουσική, καλούς τρόπους..Αυτά τα μαθήματα είναι εξωτερικά. Μένουν στην επιφάνεια σαν τα ρούχα που φορούμε. Δεν εισχωρούν παράμεσα στην ψυχή μας, δεν μας πλάθουν, δεν διαμορφώνουν αυτό που λέμε προσωπικότητα: Πνεύμα, ήθος, χαρακτήρα. Εκτός αν εκείνοι που τα προσφέρουν δεν περιορίζονται στην απλή μετάδοση γνώσεων αλλά τα χρησιμοποιούν ως μέσα να για να πετύχουν το στόχο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας.

Δάσκαλος για τον Παπανούτσο είναι: ..Αυτός που παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί και κάθε χρόνο με τα νέα παιδιά που έρχονται στα χέρια του να γίνεται παιδί. Τούτο μπορούμε να το διατυπώσουμε και αλλιώς. Ο αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στην ψυχή, άνθρωπος δηλαδή εύπλαστος, δροσερός, αγνός. Αδύνατο να φανταστεί κανείς πόσο δύσκολο, σχεδόν υπεράνθρωπο είναι αυτό που του ζητούμε, να συνθλίψει μέσα του το χρόνο, να γερνάει φυσιολογικά και όμως να μένει νέος στην ψυχή για να μπορέσει να έχει πρόσβαση στα αισθήματα, στις σκέψεις, στις επιθυμίες του νέου ανθρώπου που θα διαπαιδαγωγήσει, να τον καταλαβαίνει, να χαίρεται, να διασκεδάζει μαζί του, να σκέπτεται τις σκέψεις του, να επιθυμεί τις επιθυμίες του, να πονάει τον πόνο του…

Επίσης, πετυχημένος είναι ο δάσκαλος που έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του ώστε εκείνος να μην τον χρειάζεται πια…Ο θρίαμβος του δασκάλου είναι να κάνει τον νέο άνθρωπο αυθύπαρκτο και ανεξάρτητο -στον τρόπο που μεθοδεύει τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις του, στον τρόπο που κάνει τις εκτιμήσεις του, που καταρτίζει το πρόγραμμα της δράσης του, που σημασιολογεί τη ζωή ώστε να μην έχει πλέον ανάγκη από χειραγώγηση και ούτε από τον ίδιο τον δάσκαλο του.

Τελευταίο ο Παπανούτσος εκθέτει το πιο σημαντικό..Την αγάπη για το παιδί..”Άφησα τελευταία την κύρια ιδιότητα (ορθότερα την πρώτη αρετή) του δασκάλου..Την αγάπη για το παιδί..Στο παιδί που δεν είναι δικό του αλλά γίνεται δικό του όταν συνδεθεί με την παιδευτική σχέση. Στο παιδί ως παιδί που ως ένα νέο και τρυφερό βλαστάρι που δεν έχει ακόμα ξεδιπλώσει τα φύλλα του αλλά κλείνει μέσα του τόσους θησαυρούς -νοημοσύνης, ευαισθησίας-δραστηριότητας-και περιμένει τη δική του στοργή και φροντίδα για να ανθοβολήσει, να αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί.

Είναι απίστευτο με πόση αγάπη (ανιδιοτελή, θερμή, αφειδώλευτη) αφοσιώνεται ο αληθινός δάσκαλος στους μαθητές του. Το παιδί που του εμπιστεύτηκαν να διδάξει γίνεται ο άξονας της ζωής του, αυτό της δίνει περιεχόμενο και γίνεται ο άξονας της ζωής του..

Στο δοκίμιο “Πρωτοβουλία και οίστρος ..Ιδού το μάθημα” αναφέρει χαρακτηριστικά: ” Κατάλαβε το καλά, και κλείσε αυτή την αλήθεια μέσα στην ψυχή σου, ότι η διδασκαλία ανήκει στην κατηγορία των πνευματικών έργων όπου το καλό αποτέλεσμα είναι προϊόν έμπνευσης και δημιουργικού οίστρου. Με μια λέξη: είναι δημιουργία. Και ο άξιος δάσκαλος: δημιουργός. Αυτό πρέπει να σκέπτεσαι όταν αρχίζεις όχι μόνο μια σειρά μαθημάτων, αλλά και το κάθε μάθημα, κάθε ώρα διδασκαλίας. Δε θα εργαστείς απάνω σε γνωστές και πολυμεταχειρισμένες, στερεότυπες φόρμες και φόρμουλες (όπως: ο τεχνίτης στα «βάναυσα» έργα), αλλά θα δημιουργήσεις πάντοτε κάτι νέο και πρωτότυπο, κάτι που δεν είχε, δεν μπορούσε να έχει γίνει ως τώρα (όπως ο αληθινός ποιητής στα «ευγενή» έργα του πνεύματος).”

 

 

ΚΟΡΥΦΗ

Σερ Κεν Ρόμπινσον: Φέρτε την επανάσταση στην εκπαίδευση

Σε αυτήν την καυστική και συγχρόνως διασκεδαστική ομιλία,ο Σερ Κεν Ρόμπινσον, συνεχίζοντας την απίθανη ομιλία που έδωσε στο TED το 2006,συνηγορεί υπέρ της δραστικής αλλαγής που πρέπει να γίνει από τα σχολεία που παρέχουν τυποποιημένη μάθηση σε αυτά που κάνουν εξατομικευμένη διδασκαλία,δημιουργώντας τις συνθήκες όπου μπορούν να ευδοκιμήσουν τα ταλέντα των παιδιών.

http://www.ted.com/talks/lang/el/sir_ken_robinson_bring_on_the_revolution

ΚΟΡΥΦΗ

Και αυτό είναι το Μεγαλείο του να είσαι Δάσκαλος…

Χθες μετά από μια συναυλία, πήγα για φαγητό σε ένα από εκείνα τα ξενυχτάδικα στο Μοναστηράκι. Την ώρα που σηκωνόμασταν από το τραπέζι με πλησίασε μια όμορφη κοπελίτσα γύρω στα 20.: “Γεια! Με θυμάσαι;” Όχι δεν τη θυμόμουν. Πως θα μπορούσα. Με ένα γρήγορο υπολογισμό πρέπει να έχω γνωρίσει κάπου 4.500 παιδιά στα τελευταία 15 χρόνια που διδάσκω. -“Είμαι η Ελένη Κ.. Με έλεγες Ελενίτσα. Και σε σκεφτόμουν τις τελευταίες μέρες. Και να που σε συναντώ απόψε. Πριν καμιά 15ρια χρόνια όταν ήμουν κάπου στα 6, μου είχες δείξει μερικές εύκολες συγχορδίες και είχαμε φτιάξει και ένα τραγουδάκι… Να..πήγαινε κάπως έτσι…Θυμάσαι; Μου είχες χαρίσει και ένα κιθαρόνι και έπαιζες μαζί μου με τη δική σου κιθάρα το τραγουδάκι μας αυτό. Από τότε ήθελα λοιπόν να γίνω μουσικός. Και να που τώρα σπουδάζω μουσική και παίζω και σε σχήματα. Και όλα ξεκίνησαν από εσένα. Και σε σκεφτόμουν και ήθελα να σε βρω για να σε ευχαριστήσω. Και να που σε βρήκα…”. Η Ελενίτσα δεν ήταν ακριβώς μαθήτριά μου αλλά την είχα γνωρίσει μαζί με την μητέρα της στα πρώτα χρόνια της διδασκαλικής μου ζωής, σε έναν κύκλο ανθρώπων που έχω χάσει εδώ και χρόνια. Είχαμε συνδεθεί με εκείνη και τη μαμά της και ήταν το “παιδί μου” για ένα διάστημα.

Ναι τα παιδιά σου. Οι μαθητές σου. Δεν μπορεί να λειτουργήσει αλλιώς η δουλειά αυτή εάν δεν συνδεθείς συναισθηματικά με τους μαθητές σου. Και πόσα παιδιά μπορεί να έχει ένας δάσκαλος; Πολλά. Και κάποιες φορές μπορεί να έχεις τη δυνατότητα να μάθεις για την ευεργεσία σου αυτή. Τις περισσότερες όμως, όχι. Και αυτό είναι το Μεγαλείο του να είσαι Δάσκαλος… Γίνεσαι το άγγιγμα στις ζωές των ανθρώπων , εκείνο που θα ενεργοποιήσει τις κρυφές τους δυνατότητες. Είσαι η αφετηρία. Είσαι το στίγμα. Είσαι το χρίσμα. Αφήνεις το πνευματικό σου DNA στη ζωή τους. Και αυτό ίσως και να είναι πιο σπουδαίο από το να κάνεις δικά σου παιδιά. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να το συγκρίνω με οτιδήποτε άλλο. Και εκεί λοιπόν μέσα στο εστιατόριο με τους ξενύχτηδες και τα βαριεστημένα γκαρσόνια να κοιτούν, αγκαλιαστήκαμε και κλάψαμε μαζί.

Έλενα Καραγιάννη Εικαστικός-δασκάλα εικαστικής αγωγής http://www.alfavita.gr/ xenesglosses.eu

 

Γιατί ο εκπαιδευτικός ανήκει στα “ευτυχισμένα” επαγγέλματα !

Τα ευτυχισμένα επαγγέλματα

Οι μηχανικοί έχουν την πιο ευτυχισμένη δουλειά στον κόσμο. Ακολουθούν οι δάσκαλοι και οι νοσοκόμες. Αυτά είναι τα τρία πιο χαρούμενα επαγγέλματα, σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε η βρετανική εφημερίδα Guardian.

Για να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα, εξέτασε εννέα διαφορετικές μελέτες για τα επαγγέλματα που μας κάνουν πιο ευτυχισμένους και στη συνέχεια έκανε τη δική της έρευνα, αναζητώντας τα επαγγέλματα που εμφανίστηκαν πιο συχνά στο Τop 10 της κάθε μελέτης. Οι γεωργοί, οι κομμωτές και οι αισθητικοί παρά λίγο δεν συμπεριλήφθηκαν στη λίστα των χαρούμενων επαγγελμάτων, όπως και οι κληρικοί.

Το πιο ενδιαφέρον πόρισμα είναι ότι δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στον υψηλό μισθό και την ευτυχία, με πολλά επαγγέλματα όπως κηπουροί, προσωπικοί βοηθοί και εργάτες να τα καταφέρνουν επίσης να μπουν στη λίστα της χαράς. Κάπως έτσι το επάγγελμα του κηπουρού βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από εκείνο του ιατρού, αν και ο πρώτος έχει ετήσιο εισόδημα περίπου 18.000 λίρες ενώ ο δεύτερος 70.000 λίρες.

Ο μηχανικός, που βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, κερδίζει περίπου 40.000 λίρες τον χρόνο ενώ ο δάσκαλος, 30.000. Από τις συνεντεύξεις των εργαζομένων μάθαμε ότι εκτιμούν στη δουλειά τους τα εξής: για τον μηχανικό, είναι η ικανότητα να δίνει λύσεις στα βιομηχανικά προβλήματα, ακροβατώντας ανάμεσα στην εργασία και στο χόμπι. Η χαρά του δασκάλου βρίσκεται στο να βλέπει τα παιδιά να εξελίσσονται. Στη νοσοκόμα και στον γιατρό, στο να βελτιώνουν τη ζωή ενός ασθενούς.

Στον κηπουρό, το πλούσιο τοπίο της φύσης που αλλάζει ώρα με την ώρα. Στον εργάτη οικοδομής, το να δημιουργεί κάτι από το μηδέν και η συνεργασία. Στον προσωπικό βοηθό, το να προσφέρει σε κάποιον που νιώθει ότι εκτιμά τις ικανότητές του αλλά και η ποικιλία που έχει το καθημερινό του πρόγραμμα. Η εργασιακή πραγματικότητα στην Αμερική και τη Βρετανία είναι μάλλον σε παράλληλο σύμπαν σε σχέση με αυτή της Ελλάδας.

Έτσι, ακόμα κι αν μπορούμε να καταλάβουμε τη χαρά της προσφοράς στον άνθρωπο, όπως στο επάγγελμα του γιατρού, αλλά και της χαράς του να εργάζεται κάποιος στη φύση όπως κάνει ο κηπουρός, κάποια από τα επαγγέλματα που επιλέχθηκαν δεν θα μπορούσαν να τα καταφέρουν να μπουν ούτε κατά διάνοια σε μια αντίστοιχη ελληνική λίστα της χαράς. Παρ’ όλα αυτά η χαρά είναι μέσα μας, λένε, οπότε διατηρούμε την αισιοδοξία μας για το μέλλον.

Η έρευνα αντλεί πληροφορίες, ανάμεσα σε άλλα, από το Γραφείο του Υπουργικού Συμβουλίου, Career Bliss 2014 και 2015, το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και την IBM Analytics. Τα πιο ευτυχισμένα επαγγέλματα είναι τα εξής:
1. Μηχανικός
2. Δάσκαλος
3. Νοσοκόμα
4. Γιατρός
5. Κηπουρός
6. Εργάτης οικοδομής
7. Προσωπικός βοηθός
 

ΚΟΡΥΦΗ

Για τους εκπαιδευτικούς

 

ΒΑΣΙΚΗ  ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

 

Η Συμπεριφορά του Καθηγητή

Καθήκοντα  Καθηγητών

Παραπεμπτικές Επαναληπτικές Κατατακτήριες Εξετάσεις

Αλλοδαποί μαθητές

Φοίτηση μαθητών

Αξιολόγηση μαθητών

Υπ. Παιδ. -Λειτουργία Σχολείων

 N. 3848- 2010 FEK 71 t. A΄

Εξαγωγή Αποτελεσμάτων

Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθημάτων των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Ημερήσιου  Γυμνασίου

Οδηγίες Θετικών μαθημάτων Γυμνασίου

 Σχέδιο μαθήματος

 περισσότερες πληροφορίες Σελίδες Καθηγητών  του Κ.Γιαννουλέα

 

ΚΟΡΥΦΗ

www.μάθε παιδί μου γράμματα πληρώνοντας  

Μεταξύ του Graiglist και του eBay, το Ιντερνετ έχει καθιερωθεί ως η αγορά στην οποία τα άχρηστα αντικείμενα του ενός μεταμορφώνονται σε θησαυρό για τον άλλο.

Σήμερα, χιλιάδες δάσκαλοι στις ΗΠΑ εμφανίζονται να πωλούν, διαμέσου της ηλεκτρονικής αγοράς, μαθήματα ή από πολύ απλές μέχρι πολύ εξειδικευμένες και σύνθετες εργασίες και ασκήσεις. Αν και μέρος των χρημάτων που εξοικονομούν δηλώνεται ότι θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά σχολικών ειδών, ωστόσο, σε μια εποχή οικονομικής ύφεσης, αρκετοί δάσκαλοι προτιμούν με τον τρόπο αυτό να καλύπτουν έξοδα για δείπνα, πληρωμές πιστωτικών καρτών, λογαριασμών, ταξίδια διακοπών, ακόμα και για ανακαινίσεις των σπιτιών τους. Για την 30χρονη δασκάλα Ερικα Μπόχρερ «η διδασκαλία μπορεί να είναι μια αχάριστη εργασία». Χρησιμοποίησε τα 650 δολάρια που εξοικονόμησε τον περασμένο χρόνο για να αγοράσει βιβλία για την τάξη της σε σχολείο του Λονγκ Αϊλαντ αλλά και για να αποπληρώσει τις δόσεις του στεγαστικού δανείου της.

Το φαινόμενο αυτό κάνει μερικούς διευθυντές σχολείων να εγείρουν ερωτήματα για το ποιος τελικά είναι ο ιδιοκτήτης για το πνευματικό υλικό που παράγεται στις αίθουσες διδασκαλίας. Η διαδικτυακή αγορά είναι σχετικά καινούργια και δεν έχουν ακόμα καθιερωθεί κανόνες. Στο Φέρφαξ της Βιρτζίνια, οι αξιωματούχοι της κομητείας μελέτησαν το θέμα όταν ανακάλυψαν φέτος το φθινόπωρο πως ένας πρώην διαιτητής του ποδοσφαίρου πουλούσε το βιβλίο του για το παιχνίδι. Εκαναν μια σχετική έρευνα και τελικά του επέτρεψαν να συνεχίσει να το πουλά.

Ομως μια δασκάλα Αγγλικών στην περιοχή της Νέας Υόρκης, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της, σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Νιου Γιορκ Τάιμς», είπε ότι της απαγόρευσαν οι προϊστάμενοί της να πουλά σχέδια και προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν στην αίθουσα της διδασκαλίας της.

Πέρα από τις αναπάντητες νομικές ερωτήσεις υπάρχουν και οι φιλοσοφικές. Ο καθηγητής Τζόζεφ ΜακΝτόναλντ στη Σχολή Κουλτούρας, Παιδαγωγικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης δήλωσε ότι οι ηλεκτρονικές πωλήσεις στο Ιντερνετ ευτελίζουν αυτό που κάνουν οι δάσκαλοι και υποβαθμίζουν τις προσπάθειες καθιέρωσης ηλεκτρονικών ιστοσελίδων όπου οι δάσκαλοι ελεύθερα ανταλλάσσουν ιδέες και σχέδια μαθημάτων μεταξύ τους. «Είναι θαυμάσιο πράγμα που οι δάσκαλοι ανταλλάσσουν ιδέες μεταξύ τους, αλλά το να ζητά κάποιος 75 σεντς για μια λέξη στο σταυρόλεξο υποβαθμίζει τη δύναμη της μάθησης και τελικά είναι καταστροφικό για το ίδιο το επάγγελμα» συμπλήρωσε.

Το Ιντερνετ έχει μειώσει την απομόνωση των δασκάλων. Οποιοδήποτε μάθημα μπορεί να φανταστεί κάποιος, από το νηπιαγωγείο μέχρι το κολέγιο, είναι σήμερα προς πώληση στους ιδιωτικούς ηλεκτρονικούς τόπους των δασκάλων ή σε εμπορικούς. Μια από τις μεγαλύτερες ιστοσελίδες στο Ιντερνετ είναι η «Teachers Pay Teachers», με περισσότερους από 200 χιλιάδες εγγεγραμμένους χρήστες. Από το 2006 έχει καταγράψει πωλήσεις ύψους 600 χιλιάδων δολαρίων, εκ των οποίων τα 450 χιλιάδες δολάρια το 2008, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο ιδρυτής του, Πολ Εντελμαν, πρώην δάσκαλος στη Νέα Υόρκη. Ενας άλλος ηλεκτρονικός τόπος, το «We are Teachers», εμφανίστηκε το 2008 με το πρόγραμμα «αγοραπωλησίας γνώσης» το οποίο συμπεριλαμβάνει σχέδια μαθημάτων και βοηθητικής διδασκαλίας μέσω του Ιντερνετ.

 

Στα φροντιστήρια λόγω Αρχαίων - Φυσικής

 

ΚΟΡΥΦΗ

[ Δρόμοι ] Του Ρούσσου Βρανά

 

 

Από όσα μάθαμε...... και ζήσαμε τα χρόνια που περάσαμε στο θρανίο δεν θυμόμαστε όλοι τα ίδια. Άπειρες είναι οι ώρες που ξοδέψαμε στα βιβλία. Κι ωστόσο, από τις μνήμες που κάποιοι κουβαλούν μέχρι σήμερα μαζί τους από εκείνα τα χρόνια, ίσως οι πιο ζωηρές είναι οι ταπεινώσεις κι οι φοβέρες που δέχτηκαν από συμμαθητές τους ή τα αισθήματα αλληλεγγύης άλλων συμμαθητών που έτρεξαν να τους γλιτώσουν.
Τα πιο πολλά... ... που μαθαίνουμε για την κοινωνική ζωή, τα μαθαίνουμε στο σχολείο. Όμως, η διαδικασία της μάθησης δεν τελειώνει στην αίθουσα διδασκαλίας. Συνεχίζεται στην αυλή του σχολείου. Κι εκεί, δεν υπάρχουν σχολικά βοηθήματα. Κάθε μαθητής πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνος του. Γι΄ αυτό ακριβώς μερικοί εκπαιδευτικοί και ψυχολόγοι συγκεντρώνουν σήμερα τις προσπάθειές τους σε αυτό που λένε «κοινωνική και συναισθηματική μόρφωση»: στην ικανότητα δηλαδή να «διαβάζουμε» τους άλλους, να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας και να μπορούμε να τα βγάζουμε πέρα σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις. Είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί, λένε οι επιστήμονες, όπως ακριβώς η τριγωνομετρία και η γραμματική. Αυτό το κίνημα γεννήθηκε στην Αμερική, από την ανησυχία που έχουν προκαλέσει στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς αλλεπάλληλα επεισόδια βίας και αντικοινωνικής συμπεριφοράς στα σχολεία. Η εμμονή του συστήματος να μετατρέψει τα σχολεία σε εργαστήρια παραγωγής ατόμων που θα ήταν κατάλληλα για να επανδρώσουν τους μηχανισμούς μιας άκρως ανταγωνιστικής κοινωνίας κατέληξε πολλές φορές σε τραγικά ολοκαυτώματα. Τώρα, ορισμένοι εμπνευσμένοι άνθρωποι θέτουν ένα άλλο ζητούμενο: να επαναπροσδιοριστεί τι πρέπει να διδάσκει στα παιδιά το σχολείο. Γιατί οι εκπαιδευτικοί έχουν από καιρό πια καταλήξει στο συμπέρασμα πως για να επιζήσουν τα παιδιά στη σύγχρονη κοινωνία, δεν φτάνει να ξέρουν μόνο ανάγνωση και γραφή ή να δείχνουν μια χώρα σε έναν χάρτη: πρέπει να μαθαίνουν και για τα συναισθήματα, τα δικά τους και των άλλων. Στην προσπάθειά τους αυτή για συναισθηματική μόρφωση των παιδιών, όπως γράφει η εφημερίδα «Μπόστον Γκλόουμπ», αισθάνθηκαν την ανάγκη να στηριχτούν στο έργο του Αριστοτέλη, που περιέγραφε ως ζωτικές αρετές τον έλεγχο και την κατανόηση των συναισθημάτων.
Το κίνημα..... για τη συναισθηματική μόρφωση υποστηρίζεται και από πολλές σύγχρονες επιστημονικές έρευνες που έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως η κοινωνική μόρφωση, όπως η συναισθηματική καλλιέργεια, είναι κάτι που μπορεί να διδαχτεί με τον ίδιο τρόπο που διδάσκεται η κριτική σκέψη. Για παράδειγμα, με ένα πλούσιο λεξιλόγιο οι μαθητές είναι σε θέση να εκφράζουν καλύτερα τα συναισθήματά τους και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων.
Το έργο..... του νευρολόγου Αντόνιο Νταμάσιο έχει δείξει πως οι άνθρωποι που έχουν νεκρωθεί συναισθηματικά λόγω εγκεφαλικής βλάβης, πολύ συχνά φέρονται αντικοινωνικά. Λιγότερο επιστημονικά, αλλά πολύ πιο ποιητικά το είχε πει ο τραγουδιστής των «Doors» Τζιμ Μόρισον: «Το μίσος είναι ένα πολύ υποτιμημένο συναίσθημα». Και είχε δώσει το αντίδοτο με τους στίχους του και τη μουσική του.

Ένα σχολείο που διδάσκει συναισθήματα (Ντοκιμαντέρ)

Η "Απαγορευμένη Εκπαίδευση (La Educacion Prohibida)" είναι ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε το 2012. Περιγράφει ποικίλες εναλλακτικές πρακτικές εκπαίδευσης και αντισυμβατικά σχολεία στη Λατινική Αμερική και την Ισπανία, και περιλαμβάνει εκπαιδευτικές προσεγγίσεις όπως η λαϊκή επιμόρφωση, το σύστημα Μοντεσσόρι, η προοδευτική εκπαίδευση, η εκπαίδευση Βάλντορφ, η κατ οίκον διδασκαλία. Το ντοκιμαντέρ χωρίζεται σε 10 θεματικά επεισόδια, που το καθένα παρουσιάζει μια διαφορετική πτυχή της εκπαίδευσης στο πλαίσιο του σχολείου και έξω από αυτό. Τα θέματα περιλαμβάνουν την ιστορία του σχολικού συστήματος, την εξουσία και δύναμη στα σχολεία, την αξιολόγηση και το διαχωρισμό των μαθητών, την κοινωνική λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και το ρόλο των εκπαιδευτικών και των οικογενειών. Η ταινία περιέχει σχεδόν 30 λεπτά κινουμένων σχεδίων και μια φανταστική δραματοποιημένη ιστορία που συνδέει τα επεισόδια. Είναι η πρώτη Ισπανική ταινία που χρηματοδοτήθηκε μέσω της μεθόδου πληθοχρηματοδότησης και προβλήθηκε ταυτόχρονα σε 130 πόλεις, σε 13 χώρες, με συνολικό αριθμό 18.000 θεατών μέσα σε μια μέρα.

http://www.youtube.com/watch?v=6RNRRqybUpE&feature=player_embedded

....

Η σημασία των συναισθημάτων στην ανάπτυξη των παιδιών

Τα συναισθήματα ρυθμίζουν τόσο τον εσωτερικό μας κόσμο όσο και τις αλληλεπιδράσεις με τον εξωτερικό κόσμο. Οι πρωταρχικές σχέσεις, στη βρεφική και την παιδική ηλικία, είναι αυτές που κατά κύριο λόγο διαμορφώνουν τα μετέπειτα στάδια εξέλιξης ενός ανθρώπου, καθώς μέσα από αυτές ένα παιδί κατανοεί τον εαυτό του, αλλά και τον κόσμο που το περιβάλλει, επισημαίνει η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας, κ. Χαρίκλεια Μανουσάκη.

Ως βρέφη, γεννιόμαστε με έμφυτη την ανάγκη για δεσμό με το πρόσωπο εκείνο, που θα μας παρέχει ασφάλεια και προστασία. Αυτή ή τάση, που λειτουργεί ως ένα είδος ενστίκτου, παρατηρείται σε όλα τα είδη των θηλαστικών και οδηγεί στην «προσκόλληση» στο πρόσωπο εκείνο που θα μας εξασφαλίσει  την απαιτούμενη για την επιβίωση μας, ασφάλεια και προστασία. Απώτερος στόχος της τάσης προσκόλλησης ή δεσμού, όπως και όλων των έμφυτων τάσεων, είναι η εξελικτική ικανότητα προσαρμογής μας στο περιβάλλον.
Στην βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία η διαπροσωπική αλληλεπίδραση ενός παιδιού με τους γονείς ή τους φροντιστές του, έχει να κάνει με το πώς οι γονείς ή φροντιστές ανταποκρίνονται στις ανάγκες του. Ο τρόπος που ένα βρέφος ή νήπιο δέχεται φροντίδα, του επιτρέπει να αρχίσει να διαμορφώνει ιδέες και πεποιθήσεις και να αποκτά προσδοκίες για το ίδιο και τους άλλους, στις μελλοντικές διαπροσωπικές του σχέσεις.
Όταν οι γονείς, συνεπώς, ανταποκρίνονται αποτελεσματικά κι επικοινωνούν θετικά με τα παιδιά, τους δείχνουν σεβασμό και εκτίμηση και έτσι εκείνα αισθάνονται ότι έχουν εισακουστεί και έχουν γίνει αντιληπτά από τους γονείς τους, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτοπεποίθηση κι η αυτοεκτίμησή τους. Ο θετικός τρόπος φροντίδας έχει συναισθηματικές συνιστώσες, που γενικεύονται στις μετέπειτα διαπροσωπικές σχέσεις και επηρεάζουν όλα τα επόμενα στάδια εξέλιξης του παιδιού.
Μελέτες έχουν δείξει ότι ήδη από την αρχή του δεύτερου μήνα, τα νήπια, χρησιμοποιούν την οπτική επαφή για την έναρξη και τη ρύθμιση της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης, με τρόπους παρόμοιους όπως στους ενήλικες. Δείχνουν να προτιμούν γονείς που κινούνται και μιλούν, από εκείνους που δεν αναγνωρίζουν την παρουσία τους ως βρέφη. Σε αυτά τα πρώτα βήματα συναισθηματικής κοινωνικοποίησης του βρέφους, οι εκφράσεις του προσώπου που το φροντίζει οδηγούν το βρέφος στη μίμηση.
Αυτή  η οπτική επικοινωνία είναι πλούσια σε ερεθίσματα για την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου και ειδικότερα της ανάπτυξης του δεξιού ημισφαιρίου που είναι ανάλογη των κοινωνικών και συναισθηματικών εμπειριών του. Να εξηγήσουμε, πως το δεξί ημισφαίριο επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών οπτικού και χωρικού χαρακτήρα κι ο φλοιός του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου είναι υπεύθυνος για την επεξεργασία πληροφοριών των συναισθηματικών εκφράσεων ενός προσώπου.
Κατά τη διάρκεια αυτών των μη - λεκτικών διαπροσωπικών επαφών, ο γονιός και το βρέφος συντονίζονται συναισθηματικά και προσφέρουν ερεθίσματα ο ένας στον άλλο, για την βέλτιστη ρύθμιση του επίπεδου της διέγερσης του ενδιαφέροντος.
Τα παιδιά με ασφαλή συναισθηματική πρόσδεση με τους γονείς τους δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κατά την επίλυση προβλημάτων και είναι πιο αποτελεσματικά στη συμμετοχική συμπεριφορά. Παίζουν συχνότερα το ρόλο του αρχηγού της ομάδας συνομήλικων, περισσότερο από ότι ανασφαλή παιδιά και είναι πιο θετικά στην έκφραση των συναισθημάτων τους.
Η συναισθηματική επικοινωνία εκφράζει τη θεμελιώδη σχέση ανάμεσα σε ένα παιδί και τους γονείς του και διενεργεί ουσιαστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Μαθαίνοντας τα παιδιά να είναι αισιόδοξα

 

ΚΟΡΥΦΗ

Παιδεία online ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ δημοσιογράφος της καθημερινής στήλης www.τελειακαιπαυλα.enet μέχρι το 2011

Η γνώση είναι δύναμη, έλεγε ο Φράνσις Μπέικον. Στις μέρες μας, είναι επίσης μια διαδικασία που δεν σταματά με το τέλος του σχολείου και των πανεπιστημιακών σπουδών. Συνεχίζεται για όσο διάστημα επιθυμεί ο καθένας. Δηλαδή για όσο είμαστε διατεθειμένοι να αφιερώσουμε χρόνο σε κάτι καινούργιο.

Ουσιαστικά -και μετά τον Διαφωτισμό- η διαδικασία της γνώσης, για την πλειονότητα, δεν σταματά ποτέ. Διαρκεί από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής του ανθρώπου. Απλώς, από κάποια στιγμή και μετά δεν γίνεται τόσο οργανωμένα όσο γινόταν στα σχολικά και ακαδημαϊκά χρόνια μας. Μετουσιώνεται σε ατομική πρωτοβουλία και ανάγκη και αποκτά διαφορετικούς ρυθμούς. Και πάντως δεν έχει καμιά σχέση με την καταναγκαστική μάθηση συγκεκριμένων πραγμάτων, όπως συμβαίνει στα σχολεία. Κάθε επιλογή που κάνουμε προκειμένου να μάθουμε κάτι, είναι προϊόν ελεύθερης βούλησης και ατομικής ανάγκης.

Σε αντίθεση με το παρελθόν που η γνώση ήταν αποκλειστικό προνόμιο ευγενών, κληρικών και πλουσίων, σήμερα ο καθένας μπορεί όποτε θέλει να μάθει ό,τι του κάνει κέφι. Το μόνο που χρειάζεται είναι η διάθεση. Γιατί πλέον, ακόμη και ο παράγοντας χρήμα είναι σχετικός.

Η γνώση κυκλοφορεί (και) δωρεάν στο Διαδίκτυο, που είναι γεμάτο από ολοκληρωμένους κύκλους μαθημάτων, αλλά και εκπαιδευτικά εργαλεία, όπως λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, μεταφραστές, online βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικά βιβλία και ένα σωρό ακόμη χρηστικά και ενδιαφέροντα που φιλοδοξούν να καλύψουν κάθε γούστο και κάθε επιθυμία των χρηστών.

Μεταπτυχιακά με ένα κλικ

Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν καταφέρατε να φτάσετε στο πτυχίο ή αν θέλετε 2ο, 3ο ή και περισσότερους τίτλους σπουδών, το Ιντερνετ είναι ο καλύτερος σύμμαχός σας, αφού εδώ και χρόνια, με τον θεσμό των Ανοιχτών Πανεπιστημίων, μπορείτε να αποκτήσετε πτυχίο και μεταπτυχιακούς τίτλους παρακολουθώντας μαθήματα εξ αποστάσεως και online.

Στην περίπτωση των ολοκληρωμένων κύκλων μαθημάτων που θα σας οδηγήσουν σε πτυχίο ή μεταπτυχιακό, η εκπαίδευση δεν προσφέρεται εντελώς δωρεάν. Ωστόσο, τα χρήματα που απαιτούνται ξεκινούν από ελάχιστα (για παράδειγμα, οι σπουδές κοστίζουν 10-100 δολ. αν επιλέξετε το «Πανεπιστήμιο του Λαού») , εκτός αν έχετε βάλει στο μάτι κάποιο «διάσημο» πανεπιστήμιο, όπως για παράδειγμα το Open University της Μ. Βρετανίας, από τα παλαιότερα και εγκυρότερα που υπάρχουν στην Ευρώπη, οπότε τα δίδακτρα ανεβαίνουν.

* Το «Πανεπιστήμιο του Λαού» (University of People)

Είναι το πρώτο παγκοσμίως online πανεπιστήμιο που ζητά μόνο ελάχιστο ποσό ως δίδακτρα από τους φοιτητές του (ένα εντελώς συμβολικό ποσό μόνο για εγγραφή και για τις εξετάσεις, που κυμαίνεται από 10-100 δολάρια, ανάλογα με το αντικείμενο σπουδών), ενώ έχει υποστήριξη από τα μεγαλύτερα και «διασημότερα» εκπαιδευτικά ιδρύματα. Στο www.uopeople.org, τον επίσημο ιστότοπο του πανεπιστημίου, μπορείτε να ενημερωθείτε για το πρόγραμμα σπουδών, τι χρειάζεται για να κάνετε αίτηση παρακολούθησης και πολλά άλλα.

Στόχος του πανεπιστημίου είναι να προσφέρει γνώση σε όσους πραγματικά λαχταρούν να μάθουν, χωρίς οικονομικά ανταλλάγματα. Και μη φανταστείτε ότι πρόκειται για... σπουδές «ιμιτασιόν»: το Πανεπιστήμιο του Λαού είναι ήδη ερευνητικός συνεργάτης της Νομικής Σχολής του Γέιλ, έχει καταφέρει να έχει την πλήρη υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών και απολαμβάνει την αναγνώριση σημαντικών ακαδημαϊκών σχολών από όλο τον κόσμο.

Ακόμη έχει στην ακαδημαϊκή του ομάδα καθηγητές που έχουν θέσεις σε «διάσημα» πανεπιστήμια του κόσμου, αλλά συμμετέχουν εθελοντικά και αμισθί προσφέροντας μαθήματα στο Πανεπιστημίου του Λαού.

Ο Σάι Ρισέφ, ιδρυτής και πρόεδρος του πρωτότυπου ιδρύματος, μιλώντας στο περιοδικό «Business Week» ανέλυσε τους λόγους που τον ώθησαν στη δημιουργία αυτού του πανεπιστημίου: «Η εκπαίδευση είναι εξαιρετικά δαπανηρή υπόθεση και πολλοί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Αυτό που κάνουμε είναι ότι εκμεταλλευόμαστε το Ιντερνετ. Βοηθάμε τους ανθρώπους μέσω του Ιντερνετ, δημιουργώντας ένα πανεπιστήμιο που προσφέρει μόρφωση χωρίς δίδακτρα».

Ωστόσο, το Πανεπιστήμιο του Λαού αποτελεί αποκορύφωμα μιας ιδέας που λειτουργεί εδώ και χρόνια στον Ιστό, αφού τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου λειτουργούν προσφέροντας ήδη πτυχία και μεταπτυχιακά με τον τρόπο τής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Μόνο που σε αυτές τις περιπτώσεις, οι φοιτητές πληρώνουν κανονικά δίδακτρα.

* Το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

Στη χώρα μας, αν θέλετε να αποκτήσετε πτυχίο εξ αποστάσεως, μπείτε στον Ιστότοπο του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Στο www.eap.gr θα βρείτε αρκετά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα που παρακολουθείτε με τον ρυθμό που εσείς επιλέγετε.

Μπορείτε να διαλέξετε κάποιο τμήμα των ανθρωπιστικών σπουδών, κοινωνικές επιστήμες, ή να στραφείτε στη σχολή θετικών επιστημών και τεχνολογίας και τη σχολή εφαρμοσμένων τεχνών. Επιπλέον δεκάδες μεταπτυχιακοί τίτλοι είναι στη διάθεσή σας.

Αν όμως δεν θέλετε να μπείτε στη διαδικασία της ολοκληρωμένης φοίτησης και δεν έχετε διάθεση να δαπανήσετε χρήματα, αλλά προτιμάτε να παρακολουθήσετε μεμονωμένα μαθήματα και διαλέξεις για ποικίλα αντικείμενα που σας συναρπάζουν, τότε δοκιμάστε μια διαδικτυακή βόλτα στους επίσημους ιστότοπους των μεγαλύτερων πανεπιστημίων του κόσμου. Τα ιδρύματα αυτά προσφέρουν συνέχεια δωρεάν online διαλέξεις και αυτούσια μαθήματα καθηγητών διαφημίζοντας τις σχολές τους. Και πάλι, όμως, αν δεν θέλετε να περιορίσετε τις αναζητήσεις σας ανά πανεπιστήμιο, υπάρχουν και ιστότοποι στους οποίους θα βρείτε συγκεντρωμένα βιντεομαθήματα και διαλέξεις από πανεπιστήμια παγκοσμίως. Για να διευρύνετε λοιπόν online τις γνώσεις σας, δείτε οπωσδήποτε τα:

* http://academicearth.org:

Μπέρκλεϊ , Γέιλ, Στάνφορντ, ΜΙΤ, Μίτσιγκαν, Κολούμπια, Πρίνστον, Χάρβαρντ, UCLA, είναι μόνο μερικά από τα Ιδρύματα των οποίων τα μαθήματα μπορείτε να βρείτε on line σε αυτό το site. Παρακολουθήστε ό,τι σας κεντρίσει το ενδιαφέρον, εντελώς δωρεάν, από την άνεση του σπιτιού σας, έχοντας την έντονη αίσθηση ότι είστε παρόντες στην τάξη. Μόνη προϋπόθεση είναι η γνώση αγγλικών, αφού όλα τα μαθήματα γίνονται σε αυτή τη γλώσσα.

* www.openculture.com:

Δεν θα βρείτε μόνο δωρεάν πανεπιστημιακά μαθήματα και διαλέξεις, αλλά ένα σωρό ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά θέματα που άπτονται της τέχνης, της τεχνολογίας, της μουσικής, της λογοτεχνίας, χρήσιμες πληροφορίες για το πού θα βρείτε εκπαιδευτικά εργαλεία, ενδιαφέροντα links κ.λπ.

* www.worldwidelearn.com:

Ο διαδικτυακός μίτος της Αριάδνης που θα σας κατευθύνει έγκυρα ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα παγκοσμίως. Δείτε ποιες σχολές έχουν μεγαλύτερη ζήτηση, ανάμεσα σε ποια πανεπιστήμια μπορείτε να διαλέξετε ανάλογα με τις σπουδές που θέλετε να κάνετε online, διαβάστε ενδιαφέροντα άρθρα και άλλα πολλά.

* http://freevideolectures.com:

Περισσότερα από 740 μαθήματα, περισσότερα από 18.000 βίντεο από περισσότερα από 20 «διάσημα» πανεπιστήμια που άπτονται πάνω από 35 θεματικές, όλα μαζεμένα σε αυτόν τον ιστότοπο. Και για να μη μένετε «καρφωμένοι» σπίτι για να διαβάζετε, μπορείτε -αν θέλετε- να πάρετε την ύλη μαζί σας, αφού τα μαθήματα «κατεβαίνουν» με επεκτάσεις ΜΡ4, FLV, 3GP και ΜΡ3.

* www.youtube.com/edu

Σερφάρετε στις αίθουσες και τα αμφιθέατρα των μεγαλύτερων πανεπιστημίων παγκοσμίως, και παρακολουθήστε παραδόσεις, σεμινάρια και διαλέξεις καθηγητών πάνω στο αντικείμενο που σας ενδιαφέρει. Ξεκινήστε την αναζήτησή σας επιλέγοντας αντικείμενο ή πανεπιστήμιο. Και επειδή το site ανήκει στο youtube, έχετε τη δυνατότητα να βάλετε και ελληνικούς υπότιτλους στα βίντεο, οπότε είναι ιδανικό και για όσους δεν μιλούν αγγλικά.

Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες και λεξικά

Της ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ δημοσιογράφος της καθημερινής στήλης www.τελειακαιπαυλα.enet μέχρι το 2011

Στο Ιντερνετ θα βρείτε και εκατοντάδες δωρεάν online εγκυκλοπαίδειες και λεξικά, για να τα χρησιμοποιείτε όποτε και όσο συχνά θέλετε.

* Φωτοεγκυκλοπαίδεια: www.fotopedia.com

Εκτός από τις συμβατικές εγκυκλοπαίδειες που εκπέμπουν στον Ιστό, υπάρχει και αυτή, της οποίας τα λήμματα είναι κυρίως φωτογραφίες. Πρόκειται για μια τεράστια τράπεζα δεδομένων που φιλοξενεί εκατομμύρια φωτογραφίες και καθημερινά εμπλουτίζεται με νέες. Δείτε παγετώνες, δεκάδες είδη... πάπιας, σπάνια και παράξενα φυτά κ.ά. Μπορείτε να ψάξετε αυτό που ζητάτε με λέξεις-κλειδιά ή να κάνετε αναζήτηση ανά κατηγορία.

* Εγκυκλοπαίδεια τέχνης: www.artcyclopedia.com

Η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια τέχνης σάς προσφέρει δωρεάν πρόσβαση σε καλλιτεχνικούς θησαυρούς και σε βιογραφικά σημειώματα ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων. Ακόμη, σας προτείνει links που σας στέλνουν σε γνωστά (και λιγότερο γνωστά) μουσεία του κόσμου, σε γκαλερί και σε online καλλιτεχνικά περιοδικά. Θα βρείτε σημαντικό φωτογραφικό υλικό και ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

* Εγκυκλοπαίδεια της ζωής: www.eol.org

«Φιλοξενεί» όλα τα είδη και τους οργανισμούς που υπάρχουν στον πλανήτη. Μια φιλόδοξη προσπάθεια, για την οποία συνεργάστηκαν επιστήμονες διεθνούς κύρους από όλο τον κόσμο, με στόχο να καταλογοποιηθεί αναλυτικά και με κάθε λεπτομέρεια η χλωρίδα και η πανίδα της Γης. «Επιχειρήσαμε να φτιάξουμε ένα ιντερνετικό παρατηρητήριο της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, να παραθέσουμε αποτελέσματα ερευνών και να σκιαγραφήσουμε τα πάντα, από γονίδια μέχρι ολόκληρα οικοσυστήματα», είπε ο Τζέιμς Εντουαρντς, διευθυντής του όλου εγχειρήματος. Θα βρείτε αναλυτικές περιγραφές, φωτογραφίες, χάρτες, γραφικά, βίντεο και ένα σωρό συνοδευτικά για κάθε είδος που απαντά στον πλανήτη μας. Ακόμη θα εντοπίσετε ενδιαφέροντα links που παραπέμπουν σε επιστημονικές δημοσιεύσεις. «Διαδραστικό ζωολογικό κήπο» αποκαλούν το εγχείρημα τα στελέχη της εγκυκλοπαίδειας, που «μιλά» ήδη αρκετές γλώσσες και έχει και μηχανισμό αυτόματης μετάφρασης για όσες γλώσσες δεν «ξέρει» ακόμη.

* Εγκυκλοπαίδεια της Γης: www.eoearth.org

Μια εγκυκλοπαίδεια γεμάτη λήμματα σχετικά με τον πλανήτη μας, άρθρα ειδικών, καθηγητών, εκπαιδευτικών, γραμμένα όμως σε γλώσσα απλή και προσιτή στο ευρύ κοινό. Ακόμη, θα βρείτε φωτογραφίες, αναλύσεις, βίντεο, ανακοινώσεις και εκθέσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων κ.λπ.

* Πολυχρησιμοποιημένη: www.wikipedia.org (βικιπαίδεια στα ελληνικά)

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Από τις μεγαλύτερες εγκυκλοπαίδειες του Ιστού, τα λήμματα της οποίας επιμελούνται, διορθώνουν και επαυξάνουν χρήστες του Ιντερνετ. Επειτα από διάφορες «γκάφες» που έχουν γίνει, πλέον υπάρχει επιτροπή ελέγχου όσων λημμάτων «ανεβαίνουν» και τροποποιούνται. Και πάλι όμως, για καλό και για κακό, όσοι τη χρησιμοποιείτε, διπλοτσεκάρετε αυτά που διαβάζετε.

* Wikipedia ποντιακή: http://pnt.wikipedia.org

«Ο αριθμόν τη σελιδίων τη ποντιακού τη Βικιπαίδειας ατώρα εν 309. Βοηθέστεν κι εφτάτεν ατέναν κι άλλο τρανέσαν». (Σε ελεύθερη μετάφραση: Ο αριθμός των λημμάτων της ποντιακής βικιπαίδειας μέχρι τώρα είναι 309. Βοηθήστε με τις γνώσεις σας να μεγαλώσει κι άλλο.)

Την ποντιακή έκδοση της e-εγκυκλοπαίδειας ανέβασαν στον Ιστό νέοι ομογενείς από τη Γερμανία. «Είμαστε Πόντιοι στην καταγωγή και έχουμε ηθικό χρέος να συμβάλουμε στη διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της ποντιακής διάλεκτου», ανέφερε ο Ευστάθιος Παπαδόπουλος, ένας από τους ιδρυτές της ποντιακής wikipedia.

* Εικονογραφημένο λεξικό: http://blachan.com/shahi

Αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι η ταυτόχρονη εμφάνιση φωτογραφιών μαζί με την επεξήγηση του λήμματος. Ετσι, ακόμη και αν δεν καταλάβετε τι ακριβώς είναι αυτή η μυστήρια λέξη που ψάχνετε, οι φωτογραφίες θα βοηθήσουν στα σίγουρα.

* Μπριτάνικα online: www.britannica.com

Η γνωστή, διεθνούς κύρους εγκυκλοπαίδεια με εκατοντάδες έγκυρες πληροφορίες, κατανεμημένες θεματικά, blog και σύνδεση μέσω links με βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο.

Τις καταχωρίσεις θα βρείτε σε χρωματιστές καρτέλες, όπου το χρώμα σηματοδοτεί και το θέμα. Απλούστατη στη χρήση και χρησιμότατη!

* Λεξικό και όχι μόνο: www.dictionary.com

Δεν πρόκειται για ένα απλό και ταπεινό online λεξικό! Θα βρείτε πολυλεξικό, που μεταφράζει από και προς 30 διαφορετικές γλώσσες, δίνοντάς σας μάλιστα την επιλογή να δείτε τη μετάφραση παράλληλα και στις 30 γλώσσες! Επίσης, αυτόματο μεταφραστή για κείμενα, σταυρόλεξα και άλλα παιχνίδια με λέξεις, links που οδηγούν σε άλλα λεξικά, blogs κ.λπ.

* Εγκυκλοπαίδεια Φιλοσοφίας: www.iep.utm.edu

Ολοι οι φιλοσοφικοί όροι, οι θεωρίες του Φρόιντ για το αμείλικτο Υπερεγώ, το ανερμάτιστο Αυτό και το καταπιεσμένο Εγώ, το παράδοξο του Ράσελ, η ανάγκη δημιουργίας φεμινιστικών κινημάτων, αλλά και οι θεωρίες του Πλάτωνα και του Πυθαγόρα, οι απόψεις των Στωικών, τα διδάγματα του Ακινάτη και πολλά ακόμη.

* Europeana: online γίγαντας της γνώσης: www.europeana.eu/portal

Είναι e-βιβλιοθήκη, online μουσείο, διαδικτυακό αρχείο, τράπεζα φωτογραφικών και βιντεοσκοπημένων ντοκουμέντων και ίσως το εγκυρότερο κέντρο ψηφιακών αναζητήσεων. Το αντίπαλον δέος των αμερικανικών ψαχτηριών. Ο ιστότοπος «μιλάει» για την ώρα 26 γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες και ελληνικά. Σερφάροντας στον ιστότοπο θα μπορέσετε να βρείτε και να μελετήσετε φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής, σκίτσα, σχέδια, χάρτες, απεικονίσεις μουσειακών εκθεμάτων, κείμενα, βιβλία, σκαναρισμένες επιστολές, εφημερίδες, ημερολόγια, αρχειακά έγγραφα ιστορικής σημασίας, μαγνητοσκοπημένες εκπομπές ραδιοφώνου και κάθε είδους ηχητικό ντοκουμέντο που μπορείτε να φανταστείτε. Ακόμη θα έχετε πρόσβαση σε τηλεοπτικές εκπομπές και ταινίες. «Η Europeana θα είναι όχι απλώς μια βιβλιοθήκη, αλλά μια πραγματική πηγή έμπνευσης για τους Ευρωπαίους του 21ου αιώνα, η οποία θα τους βοηθήσει να ανταγωνιστούν σε δημιουργικότητα τους πιο εφευρετικούς προγόνους τους», ανέφερε για τον ιστότοπο ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Μουσική, ξένες γλώσσες, φροντιστήρια

Της ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ δημοσιογράφος της καθημερινής στήλης www.τελειακαιπαυλα.enet μέχρι το 2011

Στον Ιστό, όμως, θα βρείτε και ένα σωρό ιστότοπους που φιλοδοξούν να μάθουν εσάς και τα πιτσιρίκια σας ξένες γλώσσες, μουσική, ζωγραφική και ένα σωρό άλλα «καλλιτεχνικά» μαθήματα.

Αγγλικά για πιτσιρίκια

* http://learnenglishkids.britishcouncil.org:

Μια εναλλακτική για να αποφύγετε τα φροντιστήρια με ό,τι αυτό συνεπάγεται (χρήμα και διαδρομές) και με την προϋπόθεση πως έχετε ελεύθερο χρόνο, είναι να ξεκινήσετε οι ίδιοι να μαθαίνετε αγγλικά στα μικρά σας. Ο συγκεκριμένος ιστότοπος έχει το κύρος και την εποπτεία του Βρετανικού Συμβουλίου (British Council) και είναι ιδανικός για να μάθουν τα πιτσιρίκια σωστά τη γλώσσα εύκολα και γρήγορα. Ασκήσεις, λεξιλόγιο και γραμματική, συνδυάζονται με το παιχνίδι, κάνοντας τη γνώση διασκέδαση και βελτιώνοντας το επίπεδο των παιδιών σας στη γλώσσα. Το site έχει μαθητές από κάθε γωνιά του πλανήτη.

Ξένες γλώσσες για όλους

* www.vocabulix.com:

Ποτέ δεν είναι αργά για να μάθετε, να βελτιώσετε και να τελειοποιήσετε αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά. Τρεις από τις σημαντικότερες γλώσσες που μιλούνται διεθνώς σας προσφέρονται online και δωρεάν. Αν το πνεύμα σας είναι πρόθυμο, αλλά η σάρκα βαριέται να τρέχει σε φροντιστήρια και η τσέπη σας δεν αντέχει να πληρώνει δασκάλους, κάντε μια δοκιμή μέσω Internet! Χρηστικοί γραμματικοί πίνακες, αναλυτικό λεξιλόγιο, ασκήσεις και ό,τι άλλο χρειάζεται για να μάθετε αξιοπρεπώς μια ξένη γλώσσα. Επιπλέον έχετε τη δυνατότητα να κάνετε chat ή βιντεοκλήσεις με άλλους μαθητές για να εξασκείτε και την προφορά σας.

Αλλες προτάσεις για ξένες γλώσσες (ενδεικτικά)

* www.verbalplanet.com: ξεκινάτε με δοκιμή δωρεάν και αν «κολλήσετε», συνεχίζετε καταβάλλοντας ένα μικρό ποσό για τα μαθήματα. Σας διδάσκουν έμπειροι καθηγητές και η διαδικασία γίνεται με τους δικούς σας ρυθμούς και ανάγκες. Από τα καλύτερα του είδους.

* www.livemocha.com: άλλο ένα αξιόλογο site που σας μαθαίνει δωρεάν όποια γλώσσα επιθυμείτε. Τόσο καλό, που έχει υμνηθεί από τον ξένο Τύπο πλειστάκις!

* www.englishpage.com: δωρεάν μαθήματα αγγλικών online.

* www.japanese-online.com: και μαθήματα ιαπωνικών δωρεάν θα βρείτε στον Ιστό.

Μουσικά όργανα online

* www.riffeo.com: τα πιτσιρίκια αλλά κι εμείς οι μεγάλοι έχουμε ένα κακό συνήθειο που συχνά μας βάζει σε οικονομικούς μπελάδες: θέλουμε να μάθουμε τα πάντα αλλά ύστερα από λίγο βαριόμαστε και τα παρατάμε. Για να ζητήσουμε κάτι άλλο.

Αν λοιπόν αυτό που λαχταράτε -ή που σας ζητάει το μικρό σας- είναι η εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου, μειώστε το κόστος στην αγορά του οργάνου. Γιατί σε αυτό το site, ομάδα μουσικών αναλαμβάνει εντελώς δωρεάν να σας διδάξει με βιντεομαθήματα, κιθάρα, μπάσο, κίμπορντς, ντραμς, ακόμη και βιολί!

Online φροντιστήριο

* www.frodistirio.gr:

Πρόκειται για ένα καινοτόμο site, στο οποίο εκτός από απαντήσεις σε όλα τα θέματα των σχολικών βιβλίων, θα βρείτε περαιτέρω θεωρία, λεπτομερή μεθοδολογία για τη λύση ασκήσεων και προβλημάτων σε συνδυασμό με υποδειγματικά λυμένες ασκήσεις και προβλήματα, επιπλέον ασκήσεις για εξάσκηση κ.ά.

Ενα διαδικτυακό δωρεάν φροντιστήριο που λειτουργεί από το 2000 προς όφελος μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου. Ο ιστότοπος λειτουργεί χάρη σε ομάδα εκπαιδευτικών που καταθέτουν ανιδιοτελώς την πείρα τους μαζί με σημειώσεις online.

Ολα για το PC

* www.gcflearnfree.org/computer:

Εχετε αγοράσει υπολογιστή, αλλά όποτε πρέπει να τον χρησιμοποιήσετε σας μοιάζει με... μηχάνημα του διαβόλου;

Αυτό το site θα σας κάνει σαΐνια στον χειρισμό του υπολογιστή σας εντελώς δωρεάν. Word, excel, power point, office, αλλά και τα βασικά για να μπαίνετε στο Ιντερνετ, πώς να χρησιμοποιείτε το e-mail σας, πώς να χειρίζεστε τα windows, ακόμη και οδηγίες χρήσης του... facebook θα τα βρείτε όλα εδώ!

Μαθήματα σκηνοθεσίας

* www.lightsfilmschool.com:

Φώτα, μοτέρ και... πάμε! Μέσω του ιστότοπου και με σχετικά λίγα χρήματα έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε εξ αποστάσεως μαθήματα σκηνοθεσίας.

Τελειώνοντας τον εκπαιδευτικό κύκλο, θα σας δοθεί τίτλος-αποδεικτικό των σπουδών σας.

Για μεταφράσεις

Της ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ δημοσιογράφος της καθημερινής στήλης www.τελειακαιπαυλα.enet μέχρι το 2011

Πολλές φορές χρειάζεται να μεταφράσουμε έγγραφα, mail κ.λπ. και αν δεν ξέρουμε πολύ καλά τη γλώσσα, στρεφόμαστε σε φίλους και γνωστούς.

Ο Ιστός έχει και σε αυτή την περίπτωση τη λύση, αφού διαθέτει πολλούς δωρεάν αυτόματους μεταφραστές για να κάνουμε κουτσά στραβά τη δουλειά μας χωρίς να αγγαρεύουμε άλλους. Προτείνουμε ενδεικτικά τα παρακάτω:

* www.wordreference.com:

ένα από τα καλύτερα online μεταφραστικά εργαλεία που με τη βοήθεια λεξικών (γαλλικών, ισπανικών, γερμανικών, πορτογαλικών κ.λπ.) σας δίνει την καλύτερη δυνατή μετάφραση από και προς ξένες γλώσσες, ενώ σας δίνει και links για έγκριτα ξενόγλωσσα λεξικά.

* www.frengly.com:

μεταφράζει κείμενα από και προς 33 διαφορετικές γλώσσες και σας επιτρέπει να έχετε μια ιδέα για το περιεχόμενο κειμένων που επείγεστε να δείτε τι λένε. Βέβαια, μην κάνετε το λάθος να χρησιμοποιείτε ευρέως την υπηρεσία, γιατί, όπως και όλες αντίστοιχου περιεχομένου, μεταφράζουν μηχανικά και δεν μπορούν να αποδώσουν ιδιωματισμούς της κάθε γλώσσας. Για παράδειγμα, η φράση «είμαι κομμάτια» που χρησιμοποιούμε στα ελληνικά για να πούμε ότι είμαστε κουρασμένοι, στα αγγλικά αποδίδεται κατά λέξη «Ι am pieces», κάτι που αν το πούμε σε αγγλόφωνους, αφ' ενός δεν θα καταλάβουν τίποτα, αφ' ετέρου θα μας κοιτάζουν περίεργα. Και θα έχουν και τα δίκια τους...

* www.nicetranslator.com:

γράφετε τη λέξη ή τη φράση που θέλετε να μεταφράσετε, επιλέγετε μία ή και περισσότερες γλώσσες στις οποίες θέλετε να γίνει η μετάφραση και πατάτε το κουμπί! Εχετε δηλαδή τη δυνατότητα να μεταφράσετε μέσα σε δευτερόλεπτα σε πολλές γλώσσες ταυτόχρονα.

* http://www.worldlingo.com/en/products_ services / worldlingo_translator.html:

Μεταφράστε γρήγορα και εύκολα e-mail, ιστοσελίδες και κείμενα. Επίσης έχετε τη δυνατότητα να προσδιορίσετε ότι το κείμενο που θέλετε να μεταφράσετε περιέχει ιατρικούς, επιστημονικούς, φωτογραφικούς, νομικούς κ.λπ. όρους, ώστε η μετάφραση να είναι όσο το δυνατόν ακριβέστερη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, να έχετε κατά νου ότι πρόκειται για μηχανή μετάφρασης, που σημαίνει ότι τα κείμενα μεταφράζονται κατά λέξη και... μηχανικά.

* http://babelfish.yahoo.com:

μπορείτε, εκτός από κείμενο, να μεταφράσετε και ιστοσελίδες πληκτρολογώντας τη διεύθυνση που επιθυμείτε.

* www.translate.google.com:

θα σας βοηθήσει σε καταστάσεις... εκτάκτου ανάγκης. δηλαδή μην περιμένετε οι μεταφράσεις να είναι άρτια συνταγμένα κείμενα. Η μεταφραστική μηχανή περιλαμβάνει 23 γλώσσες, ανάμεσά τους και τα ελληνικά.

Στην οθόνη μας του κόσμου τα βιβλία

ΜΑΡΙΑ ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ δημοσιογράφος της καθημερινής στήλης www.τελειακαιπαυλα.enet μέχρι το 2011

* Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας: www.greek-language.gr

Θα βρείτε αναλύσεις για ζητήματα που αφορούν τη γλώσσα μας, links που οδηγούν σε βιβλιοθήκες, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες κ.λπ. Ακόμη έχει χρήσιμες πληροφορίες για όσους αλλοδαπούς ή Ελληνες του εξωτερικού θέλουν να συμμετάσχουν σε εξετάσεις για την πιστοποίηση ελληνομάθειας.

* Ηλεκτρονικός αναγνώστης: http://elektronikosanagnostis.blogspot.com

Ενα ολοκαίνουργιο blog που ενημερώνει σε καθημερινή βάση τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες (e-readers) για όλα όσα έχουν σχέση με τα ηλεκτρονικά βιβλία (e-books). Το περιεχόμενο του blog είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στα ελληνικά ενδιαφέροντα.

* Εξ αποστάσεως έρευνα στο Σμιθσόνιαν: www.si.edu/research/online-collections-datasets.htm

Με περισσότερα από 136 εκατομμύρια εκθέματα στις συλλογές του, το Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν είναι από τους παράδεισους των ερευνητών που συρρέουν εκεί για πληροφορίες, στοιχεία, μελέτες κ.λπ. Επειδή όμως οι ΗΠΑ πέφτουν λίγο μακριά, μπορείτε να βρείτε online αρκετούς από τους θησαυρούς του Ινστιτούτου, να απολαύσετε τα εκθέματα από την άνεση του σπιτιού σας, και αν ανήκετε στην κατηγορία των ερευνητών ή είστε φοιτητής, να χρησιμοποιήσετε στοιχεία σε εργασίες και αναφορές σας.

* Εθνικό Κέντρο Βιβλίου: www.ekebi.gr

Εκτός των θεμάτων και δραστηριοτήτων που άπτονται αμιγώς του βιβλίου θα βρείτε και μια σειρά από επετειακούς λογοτεχνικούς ιστότοπους αφιερωμένους σε μεγάλους Ελληνες συγγραφείς και ποιητές. Ανάμεσά τους οι Νίκος Καββαδίας, Στρατής Τσίρκας, Γιάννης Ρίτσος, Μ. Καραγάτσης, Ν. Εγγονόπουλος, Ν. Καζαντζάκης, Κωστής Παλαμάς, Ανδρέας Εμπειρίκος, Γιώργος Σεφέρης και πολλοί άλλοι.

* Γνωμικά, ρητά, σοφίες, παροιμίες κ.ά.: www.gnomikologikon.gr

Εκατοντάδες ατάκες για κάθε πιθανή και απίθανη κατάσταση είναι συγκεντρωμένες σε αυτόν τον ιστότοπο.

* «Κατεβάστε» βιβλία: http://gigapedia.com

Για τους βιβλιόφιλους που δεν έχουν πρόβλημα να διαβάζουν από την οθόνη του υπολογιστή τους, το συγκεκριμένο site θα αποδειχθεί θησαυρός. Είναι ένα είδος διαδικτυακής βιβλιοθήκης με ξενόγλωσσους και ελληνικούς τίτλους, από την οποία «κατεβάζετε» δωρεάν όσα βιβλία θέλετε από τα e-ράφια της. Τα βιβλία που είναι σε μορφή pdf μπορείτε να σώζετε στον σκληρό δίσκο, να τα αντιγράφετε σε cd και dvd και έτσι να δημιουργείτε αρχεία που θα τα χρησιμοποιείτε όποια στιγμή θέλετε.

* Μόνο με 10 ευρώ: http://vivliopoleio.net

Ενα διαδικτυακό βιβλιοπωλείο που σας επιτρέπει με 10 ευρώ ετήσια συνδρομή να κατεβάσετε όσα θέλετε από τα 650 βιβλία που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα e-ράφια του. Οι τίτλοι των βιβλίων θα αυξάνουν όσο περνάει ο καιρός.

* Για μαθητές : www.skoool.gr

Ενδιαφέρον δωρεάν πρόγραμμα που προσφέρει μια σειρά παραδόσεων, μαθημάτων και ασκήσεων που θα βοηθήσουν τα παιδιά να προετοιμαστούν για τις σχολικές υποχρεώσεις τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το πρόγραμμα εκπόνησε η ερευνητική ομάδα Προηγμένων Τεχνολογιών Μάθησης και Πολιτισμού - CoSy LLab, που ανήκει στο Τμήμα Διδακτικής της Τεχνολογίας & Ψηφιακών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Πειραιά, σε συνεργασία με το Κέντρο Καινοτομίας Intel.

* Βιβλιοθήκη αρχαίων: www.ancientlibrary.com

Εξειδικευμένο site για τους λάτρεις των κλασικών γραμμάτων. Θα βρείτε αναγνώσματα που συνοδεύονται (όπου χρειάζεται) από μετάφραση και σχολιασμό, λεξικά, σκίτσα, κ.ά.

* Εχει «λίγο απ' όλα»: www.openculture.com

Εκπαιδευτικό με «λίγο απ' όλα»: ανάκατα βιντεάκια, κείμενα και άρθρα που πλουτίζουν τις γνώσεις μας, δωρεάν λίστα με audio books (βιβλία ήχου) που μπορείτε να κατεβάσετε και να ακούτε από τον υπολογιστή σας και το mp3 σας. Θα βρείτε επίσης λίστα με δωρεάν μαθήματα και διαλέξεις (σε διάφορες γλώσσες) που προσφέρουν πανεπιστήμια παγκοσμίως, και τα οποία μπορείτε να παρακολουθείτε από το pc σας. Τέλος, υπάρχει λίστα με κλασικές ταινίες, ντοκιμαντέρ κ.λπ.

* Από τη Βρετανική Βασιλική Εταιρεία: www.royalsociety.org/turning-the-pages

Ξεφυλλίστε παμπάλαιες χειρόγραφες σημειώσεις. Ανάμεσα σε άλλα θα βρείτε και την πρώτη γραπτή αναφορά στην ιστορία του Νεύτωνα και του μήλου, μέσα από τη βιογραφία του Ισαάκ Νεύτωνα διά χειρός William Stukeley. Το κείμενο δημοσιεύτηκε το 1752 με τίτλο «Memoirs of Sir Isaac Newton's Life» (Αναμνήσεις από τη ζωή του Ι. Νεύτωνα) και γράφτηκε με βάση αφηγήσεις του ίδιου του επιστήμονα. Η βρετανική Βασιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1660 και στο site θα βρείτε επίσης αυθεντικά χειρόγραφα και σημειώσεις του Μπέντζαμιν Φράνκλιν, παρτιτούρες του Μότσαρτ κ.λπ.

* Ακαδημία Αθηνών: www.academyofathens.gr

Διαβάστε τις ομιλίες και τις δημοσιευμένες εργασίες επιστημόνων που θα βρείτε σε ψηφιακή μορφή. Η Ακαδημία συγκροτείται από τρεις Τάξεις: Θετικών Επιστημών, Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών. Ενισχύει την επιστημονική έρευνα, συμμετέχει σε διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς, χορηγεί υποτροφίες, πραγματοποιεί εκδόσεις, απονέμει βραβεία και τιμητικές διακρίσεις.

* Καθόλου «δασκαλίστικο»: www.efieldtrips.org

Ποια ζώα είναι και αμφίβια και ερπετά ταυτόχρονα; Γιατί έφτιαχναν τοτέμ; Ποια είδη ζώων είναι επεκτατικά; Πώς ακριβώς «βλέπουν» οι νυχτερίδες; Εκπαιδευτικά e-ταξίδια στη γνώση και μέσα από βίντεο, φωτογραφίες και επιστημονικά κείμενα για παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου (μόνο «μειονέκτημα» του site είναι ότι «μιλάει» αγγλικά).

* Εκπαιδευτική γωνιά: www.educationplace.gr

Διαδραστικό, μοντέρνο και δεν αναλώνεται μόνο στην εκπαίδευση. Εχει επίσης άρθρα, παρουσιάσεις, προτάσεις κ.λπ. Μια διαδικτυακή πλατφόρμα χρηστική για μαθητές, φοιτητές, γονείς, καθηγητές και όλους όσοι ασχολούνται με την εκπαιδευτική διαδικασία.

* Ευρωπαϊκός σχολικός κόμβος: www.eun.org

Ο κόμβος που «ενώνει» τους μαθητές και τα σχολεία ολόκληρης της Ευρώπης! Παρέχει δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό, σας κάνει κοινωνούς σε εξαιρετικές και έγκυρες πηγές και σας ενημερώνει για όλα όσα συμβαίνουν στη σχολική ζωή των χωρών της υπόλοιπης Ε.Ε.

* Μαθηματικά και λογοτεχνία μαζί: http://thalesandfriends.org/gr

Ανέκαθεν οι δύο αυτές επιστήμες αλληλοσυνδέονταν. Και κάποια στιγμή στην πορεία του χρόνου, μαθηματικά και λογοτεχνία απομακρύνθηκαν. Η οργάνωση «Θαλής και φίλοι» στόχο έχει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των μαθηματικών και του ευρύτερου πολιτισμού.

* Χάρτες πολέμων: www.mapsofwar.com

Μια συλλογή από χάρτες που απεικονίζουν πολέμους ανά την ιστορία, πολέμους που άλλαξαν την εικόνα του κόσμου, χάρτες που φτάνουν μέχρι τις πιο πρόσφατες συρράξεις, όπως αυτή στο Ιράκ. Για τους λάτρεις της ιστορίας και της γεωπολιτικής.

* Δύσκολο όνομα, μεγάλες δυνατότητες: www.wolframalpha.com

Οι δημιουργοί της μηχανής «Γούλφραμ Αλφα» την αποκαλούν «υπολογιστική μηχανή γνώσης» και δεν μοιάζει καθόλου με όσα ξέρατε μέχρι τώρα. Ρωτάτε τον ιστότοπο οτιδήποτε και εκείνος απαντά συγκεκριμένα. Δηλαδή, δεν σας δίνει μια τεράστια λίστα αποτελεσμάτων γεμάτη ιστότοπους για να βρείτε εσείς αυτό που ψάχνετε. Μπορείτε να ρωτήσετε κάτι απλό, όπως π.χ. τι καιρό κάνει σε κάποια περιοχή αυτή τη στιγμή, ή κάτι πιο σύνθετο, όπως π.χ. να ζητήσετε χαρτογράφηση της σεισμικής δραστηριότητας στην Ευρώπη τα τελευταία 2 χρόνια! Η μηχανή είναι πνευματικό παιδί του Βρετανού Στέφεν Γούλφραμ και, όπως είπε, «στόχος είναι να καταστήσουμε τη γνώση των ειδικών διαθέσιμη στον οποιονδήποτε, οπουδήποτε, οποτεδήποτε».

* Διαβάστε on line : www.readprint.com

Απολαύστε τα αριστουργήματα των Οσκαρ Ουάιλντ, Βιρτζίνα Γουλφ, Τζέιμς Τζόις, Κάρολου Ντίκενς, Τζορτζ Οργουελ, του Δάντη και πολλών άλλων. Ακόμα, μυηθείτε στην ποίηση και μελετήστε δοκίμια. Το site μιλάει αγγλικά και φτιάχτηκε προκειμένου μαθητές και φοιτητές χωρίς εισοδήματα, να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε λογοτεχνικά κείμενα.

* Δαρβίνος online: http:/darwin-online.org.uk

Χιλιάδες χειρόγραφα και σχέδια του Κάρολου Δαρβίνου βρίσκονται διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Τον ιστότοπο κατασκεύασαν έπειτα από επίπονη εργασία χρόνων οι υπεύθυνοι της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ. Τα χειρόγραφα και τα σχέδια έχουν ψηφιακοποιηθεί και έτσι μπορείτε να τα απολαύσετε στη μορφή που τα άφησε ο μεγάλος στοχαστής. Διαβάστε τα κείμενα στα οποία αμφισβητεί την καταγωγή της ανθρωπότητας όπως αυτή διδάχτηκε από την Εκκλησία, «ξεφυλλίστε» το ημερολόγιο που έγραψε κατά την επίσκεψή του στα νησιά Γκαλάπαγκος, βρείτε το πλήρες βιογραφικό του και πολλά άλλα.

* e-βιβλία: www.scribd.com

Στο «Ονομα του ρόδου», το μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Εκο, ο γηραιός μοναχός Χόρχε κράταγε στην αφάνεια ένα συγκεκριμένο βιβλίο του Αριστοτέλη επειδή εξυμνούσε το γέλιο. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο απλά, αφού μπορείτε να βρείτε σχεδόν κάθε βιβλίο στον Ιστό. Εδώ, εξήντα εκατομμύρια χρήστες και αναρίθμητα e-βιβλία σάς περιμένουν για να ρίξετε μια ματιά στο μέλλον βιβλιοθηκών και βιβλιοπωλείων.

* e-βιβλιοθήκη της Βουλής: http://catalog.parliament.gr

Στον «Ναυτίλο», όπως αποκαλούν οι δημιουργοί της την πύλη πρόσβασης, θα μπορείτε να εντοπίζετε βιβλία, περιοδικά κ.λπ. από τον κατάλογο της βιβλιοθήκης της Βουλής.

* Βιβλιοθήκη της Ρωσίας: www.rsl.ru/en

Χειρόγραφα, σπάνιες εκδόσεις, μικροφίλμ, περιοδικά, εφημερίδες, έργα τέχνης, χάρτες και φυσικά αναρίθμητοι τίτλοι βιβλίων σε περισσότερες από 240 γλώσσες είναι συγκεντρωμένα στον ηλεκτρονικό κόμβο της Κρατικής Βιβλιοθήκης της Ρωσίας. «Μιλάει» αγγλικά και -φυσικά- ρωσικά!

* Διαδικτυακή Παγκόσμια Βιβλιοθήκη: www.wdl.org

Η Παγκόσμια Διαδικτυακή Βιβλιοθήκη (world digital library), ένα τεράστιο εγχείρημα υπό την αιγίδα της UNESCO, στο οποίο συμμετέχουν ιδρύματα από κάθε γωνιά του πλανήτη, αποτελεί φιλόδοξο σχέδιο παρουσίασης αυθεντικών εγγράφων, χαρτών και φωτογραφιών που είναι εντελώς δωρεάν στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου χρήστη. Το υλικό καλύπτει ένα εντυπωσιακά μεγάλο χρονικό εύρος με έκταση από το 8000 π.Χ. μέχρι και τις μέρες μας! Εκτός από την UNESCO και τη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, στη wdl συμμετέχουν ήδη δεκάδες οργανισμοί, βιβλιοθήκες και μουσεία, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, αφού η wdl είναι ανοιχτή σε όποιον επίσημο φορέα παγκοσμίως, επιθυμεί να ανεβάσει υλικό ψηφιακά στο site. Αυτή τη στιγμή, ενδεικτικά, στο εγχείρημα συμμετέχουν η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, η Εθνική Βιβλιοθήκη και τα αρχεία του Ιράκ, της Αιγύπτου, της Βραζιλίας, της Κίνας, της Γαλλίας, του Ισραήλ, της Ρωσίας, της Σερβίας, της Σουηδίας, της Ουγκάντας, η βιβλιοθήκη του Γέιλ, και ο κατάλογος είναι ακόμη μακρύς...

Το περιεχόμενο της wdl προσφέρεται αυθεντικό χωρίς μετάφραση. Ωστόσο, υπάρχουν μεταφράσεις που εξηγούν το κάθε λήμμα και βοηθούν την αναζήτηση. Για την ώρα η wdl μιλάει αραβικά, κινεζικά, αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά και ισπανικά, τις επίσημες γλώσσες των Ηνωμένων Εθνών δηλαδή, αλλά και πορτογαλικά, αφού είναι μια γλώσσα ευρέως διαδεδομένη διεθνώς.

Στο μέλλον πιθανότατα η διαδικτυακή βιβλιοθήκη να γίνει ακόμη πιο πολύγλωσση. Στόχος τής wdl είναι να διαδώσει σε κάθε ενδιαφερόμενο χρήστη του Ιστού τα ήθη, τα έθιμα και την κουλτούρα κάθε λαού, να διευρύνει τις πολιτιστικές και πολιτισμικές πληροφορίες που υπάρχουν στο Ιντερνετ και να παρέχει έγκυρο, επιστημονικά τεκμηριωμένο υλικό σε μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές, καθηγητές, δασκάλους, αλλά και σε όλους όσοι αγαπούν τη γνώση και την έρευνα.

 

Ο πιο καλός ο e-μαθητής

 

 

Wiki δεν είναι μόνο η Wikipedia 

Wiki, στα χαβανέζικα σημαίνει «γρήγορα».

Αλλά όσοι δεν έχουν φτάσει ώς τη Χαβάη, το πρώτο που σκέφτονται ακούγοντάς το είναι ασφαλώς η Wikipedia. Η διάσημη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια είναι το πιο επιτυχημένο παράδειγμα του τι μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία συνεργατικής γραφής, όμως δεν πρέπει να περιορίζει τη φαντασία μας γύρω από τις πιθανές χρήσεις της.

Τα wikis είναι εργαλεία για να μοιράζεται κανείς κείμενα, πληροφορίες, δεδομένα κ.λπ. με μέγιστο πλεονέκτημα τη δυνατότητα συνεισφοράς από απεριόριστο αριθμό χρηστών. Η διαφορά τους από πολλά άλλα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου είναι ότι ενθαρρύνουν τη διαδραστικότητα, τη συνεισφορά στην κοινότητα, τη διασταύρωση πληροφοριών και απόψεων στην ίδια πλατφόρμα.

Μια από τις ιδανικότερες χρήσεις τους αφορά την αξιοποίησή τους σε σχολικές τάξεις και κοινότητες που επενδύουν στη συνεργατική μάθηση. Φανταστείτε έναν εκπαιδευτικό που στήνει ένα wiki για να διδάξει, ας πούμε, γεωγραφία. Μεταφέρει εκεί την ύλη του μαθήματος και προσκαλεί τους μαθητές του να εγγραφούν και να συνεισφέρουν με πληροφορίες, φωτογραφίες, links, σχόλια, χάρτες και ό,τι άλλο σχετικό απ' το Διαδίκτυο. Ο καθένας τους μπορεί να τροποποιήσει (edit) την πληροφορία που θα βρει γραμμένη από τον καθηγητή και τους συμμαθητές του και να προσθέσει κάτι δικό του.

Τα wikis προσφέρονται και για τον συντονισμό συλλογικών κινήσεων και ομάδων πολιτών. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα τις βλέπουμε να κινούνται διαδικτυακά κυρίως ανοίγοντας μπλογκ, δυστυχώς χωρίς να τα συντηρούν πάντα με συνέπεια και κατά κανόνα χωρίς να είναι πράγματι διαδραστικά. Τα wikis θα μπορούσαν να είναι ένα εργαλείο συντονισμού και ταξινόμησης των δράσεων και των πληροφοριών σε πιο συλλογικό επίπεδο.

Για κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί μαζί τους, δείχνουν δύσχρηστα. Βασίζονται, όμως, σε απλές οδηγίες που μαθαίνει κανείς μέσω των tutorials και οδηγιών. Η δυσκολία βρίσκεται μάλλον στη συνεπή τροφοδοσία περιεχομένου. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τα περισσότερα wikis αποτυγχάνουν όταν δεν υπάρχει διάθεση συνεισφοράς από πολλά μέλη. Υπάρχουν, όμως, και επιτυχημένα παραδείγματα που μπορούν να εμπνεύσουν κάθε είδους εφαρμογές για όσους έχουν όρεξη να δοκιμάσουν.

Ενα wiki μπορεί να χρησιμεύσει σε:

Ομάδες ή παρέες που θέλουν να μοιραστούν περιεχόμενα για ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος.

Σχολικές κοινότητες που μπορούν να οργανώσουν εκπαιδευτικό υλικό, ενθαρρύνοντας ταυτοχρόνως την εμπλοκή των μαθητών στην αναζήτηση και τη διασύνδεσή τους.

Συλλογικότητες πολιτών που επιχειρούν να οργανώσουν κινητοποιήσεις τοπικού, εθνικού ή και διεθνούς ενδιαφέροντος.

Ιδιώτες που θέλουν να ταξινομήσουν έγγραφα και δεδομένα σχετικά με τη δουλειά τους, τα έσοδα και τις δαπάνες της οικογένειάς τους κ.λπ.

Επαγγελματίες ή χομπίστες που μοιράζονται ιδέες με τη διαδικτυακή κοινότητα.

Δήμους ή άλλες υπηρεσίες που έχουν να διαχειριστούν μεγάλο όγκο δεδομένων και ερωτημάτων που αφορούν πολύ κόσμο και τους ενδιαφέρει η συνεισφορά των πολιτών.

Εταιρείες που προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο και χρήμα κωδικοποιώντας πληροφορίες για τα προϊόντα, τις δραστηριότητες, τις εκδηλώσεις κ.λπ. ώστε να αποφύγουν μαζικές αποστολές e-mail ή εσωτερικών εγγράφων.

Δείτε σε βίντεο

τι σημαίνει wiki:

http://blo.gr/192

Δοκιμάστε να φτιάξετε δικά σας wiki:

* www.wikispaces.com - δωρεάν (μέχρι 2 GB) για ομάδες χρηστών

* www.littlewiki.com

* www.mediawiki.org

* www.atwiki.com

* www.info.tikiwiki.org

* www.dokuwiki.org

Περιηγηθείτε σε ενδιαφέροντα wikis:

* www.wikiversity.org

* www.gurfopedia.pbworks.com

* www.wikihow.com

* www.wikia.com

* www.wikimapia.org

* www.galaxiki.org

Αναζήτηση και σύγκριση wikis:

* www.wikimindmap.org  * www.wikimatrix.org

 

ΚΟΡΥΦΗ

Εργαλεία για μαθητές στο διαδίκτυο

Σας παραθέτουμε όλους τους απαραίτητους συνδέσμους:

OpenStudy – Online βοήθεια, κοινωνική μελέτη, βοήθεια σε άλλους μαθητές.

Grantoo – Οι μαθητές “παίζουν” τους λογαριασμούς των σπουδών τους.

Brightstorm – Δωρεάν βοήθεια στα μαθήματα και προσιτό test prep.

Student of Fortune – Online βοήθεια στα μαθήματα και καθοδήγηση.

Slader – Βοήθεια στα μαθήματα και απαντήσεις.

Acceptly – Συμβουλές για το πώς να μπούμε στο κολέγιο. Βλέπουμε τις πιθανότητές μας να μπούμε.

EducateNcare – Ζωντανά, online, διδασκαλία δασκάλου και μαθητή. Βοήθεια στα μαθήματα.

Spill – Ένα εθνικό δίκτυο υποστήριξης από και για τους σπουδαστές κολλεγίων.

Abroad101 – Κριτική και προγράμματα σπουδών στο εξωτερικό.

Desmos – Μια δωρεάν online αριθμομηχανή γραφικών παραστάσεων.

Boundless – Γρήγορη μελέτη. Αριστεύουμε στην τάξη. 100% δωρεάν. Ακόμα σε δοκιμαστικό έλεγχο.

Alltuition – Εφαρμογή οικονομικής βοήθειας του κολεγίου.

Koofers – Δωρεάν test bank, αξιολογήσεις καθηγητών, σημειώσεις διαλέξεων και πολλά άλλα.

ΚΟΡΥΦΗ

Ο δεκάλογος της θεωρίας της Maria Montessori

Η Μαρία Μοντεσόρι (Maria Montessori) είναι η γυναίκα που δίδαξε στα παιδιά την αγάπη για τη μάθηση και στους μεγάλους την αγάπη για το κάθε παιδί.
Μην αγγίζετε ένα παιδί παρά τη θέληση του.  Μοντεσσόρι

 Μην μιλάτε με άσχημο τρόπο σε ένα παιδί και μην χρησιμοποιείτε άσχημα λόγια όταν αναφέρεστε σε αυτό κατά την απουσία του.

 Επικεντρωθείτε στο να ενισχύσετε και να βοηθήσετε να αναπτυχθούν τα θετικά στοιχεία και οι υπάρχουσες ικανότητες του παιδιού ώστε να μην αφήνουν χώρο για το ”κακό”.

 Βοηθήστε το να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία του περιβάλλοντος μάθησης. Αφιερώστε σχολαστική και συνεχή φροντίδα σε αυτό. Βοηθήστε το παιδί να συνάψει εποικοδομητική σχέση με το περιβάλλον του. Δείξτε του το περιβάλλον μέσα στο οποίο κρύβονται τα μέσα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του και υποδείξετε του την κατάλληλη χρήση τους.

 Να είστε πάντα έτοιμοι να ανταποκριθείτε στο κάλεσμα ενός παιδιού που έχει την ανάγκη σας και πάντα να ακούτε και να απαντάτε στο παιδί που σας απευθύνεται.

 Σεβαστείτε το παιδί που κάνει κάτι λάθος και μπορεί αργότερα να εντοπίσει μόνο του το λάθος και να διορθωθεί, αλλά να διακόψετε άμεσα και ρητά κάθε καταχρηστική χρήση του περιβάλλοντος και κάθε κίνηση που μπορεί να θέτει σε κίνδυνο το παιδί,το περιβάλλον του ή τους άλλους.

 Σεβαστείτε το παιδί τη στιγμή που ξεκουράζεται ή τη στιγμή που παρακολουθεί άλλους να εργάζονται ή όταν συλλογίζεται τι έχει κάνει ή τι θέλει να κάνει. Μην το κατευθύνετε ούτε να το αναγκάζετε σε άλλες μορφές δραστηριοτήτων.

 Βοηθήστε το παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση κάποιας δραστηριότητας και δεν μπορεί να βρει τι θέλει να κάνει.

 Να είστε ακούραστοι στο να επαναλαμβάνετε αυτό που θέλετε στο παιδί που αρνήθηκε λίγο νωρίτερα να σας ακούσει, να βοηθάτε το παιδί να αποκτήσει ό, τι δεν έχει ακόμη κατακτήσει και να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες του. Κάνετε το δημιουργώντας το μαθησιακό περιβάλλον με φροντίδα, εξοπλισμένοι με αυτοσυγκράτηση και σιωπή, χρησιμοποιώντας ήπια λόγια και γεμάτη αγάπη παρουσία. Κάνετε αισθητή την παρουσία σας στο παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση και αποστασιοποιηθείτε από το παιδί που έχει βρει τις απαντήσεις του.

 Πάντα να συμπεριφέρεστε στο παιδί χρησιμοποιώντας τους καλύτερους τρόπους σας και να του προσφέρετε τον καλύτερο εαυτό σας .

 - – -

Η Μαρία Μοντεσσόρι  (1870-1952) σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης και έγινε η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ιταλία! Κατά τη διάρκεια της πρακτικής της στην Ιατρική, οι κλινικές παρατηρήσεις της την οδήγησαν στο να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν.

Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά κατασκευάζουν αυτά που θα μάθουν από ότι υπάρχει στο περιβάλλον τους. Το 1902 ξεκίνησε τις σπουδές της στην παιδαγωγική, την πειραματική ψυχολογία και την ανθρωπολογία.Έδωσε διαλέξεις για εκπαιδευτικές μεθόδους που αφορούν σε παιδιά που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Το 1907 εγκαινιάστηκε το “Casa de Bambini”. Ήταν το πρώτο σπίτι στη συνοικία San Lorenzo της Ρώμης και έγινε η πηγή της μεθόδου Montessori για τους εκπαιδευτικούς.

Το 1911 φεύγει από τον κλάδο της Ιατρικής και ασχολείται με το εκπαιδευτικό έργο. Το 1913 ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ και η σύζυγός του Mαμπέλ εγκαινίασαν τoν Μορφωτικό Σύλλογο Μontessori ( Montessori Educational Association ) στην Ουάσινγκτον. Εισέρχεται στον κόσμο της Παιδαγωγικής μια νέα μέθοδος, στην οποία τα υλικά είναι κύρια πηγή μάθησης κατά την προσχολική περίοδο.

Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην προώθηση της πρωτοβουλίας και την ανταπόκριση του παιδιού με τη χρήση ενός ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό. Το παιδί πρέπει να μαθαίνει σύμφωνα με το δικό του ρυθμό και έτσι να ανακαλύπτει τη γνώση.

 

Μεγαλώνοντας ανεξάρτητα παιδιά Mυρτώ Aντωνοπούλου

Ανεξάρτητα παιδιά που επιλέγουν και αποφασίζουν μόνα τους ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Αυτά τα παιδιά ονειρεύεται η θεωρία Μοντεσσόρι.

Μετά τη συζήτησή μας με την μοντεσσοριανή εκπαιδευτικό (για τις ηλικίες 0-6), κ. Ντίνα Νομικού, έβαλα ράφια μπαχαρικών ως βιβλιοθήκες για τα βιβλία της 19 μηνών κόρης μου, είδα με άλλο μάτι το μπάνιο, αναρωτήθηκα γιατί επιλέγουμε κούνιες με κάγκελα για τα παιδιά μας, εντυπωσιάστηκα με το πόσο ικανό είναι ένα παιδί 1,5 έτους να μεταφέρει γυάλινα ποτήρια γεμάτα νερό και αφέθηκα να παίξω μαζί της σε ένα πιο ανάλαφρο –από κάθε άποψη- δωμάτιο.

Τι είναι το σύστημα Mοντεσσόρι;
Δεν θα το ονόμαζα σύστημα, ούτε μέθοδο, γιατί παραπέμπει σε κάτι τυποποιημένο. Είναι μια θεωρία που έχει φτιάξει η Μαρία Mοντεσσόρι -η πρώτη ιταλίδα γιατρός-, η οποία είναι βασισμένη στην παρατήρηση, γι’ αυτό και είναι επιστημονική. Για μένα αποτελεί μια ολόκληρη φιλοσοφία απέναντι στο παιδί και την ανάπτυξή του. Η Μαρία Mοντεσσόρι χώρισε την πορεία του παιδιού από τη γέννα έως και την ενηλικίωση στα λεγόμενα «αναπτυξιακά στάδια» (0-6 ετών, 6-12, 12-18, 18-24) και πρότεινε διαφορετικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα για καθένα από αυτά. Διαπίστωσε δε ότι στα πρώτα 6 χρόνια υπάρχουν σε όλα τα παιδιά κοινές «ευαίσθητες περίοδοι» -τα λεγόμενα «παράθυρα ευκαιρίας»-, συγκεκριμένες δηλαδή χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες ουσιαστικά «ανοίγει» ο εγκέφαλος προκειμένου να προσλάβει συγκεκριμένες πληροφορίες και να εκτελέσει συγκεκριμένες δεξιότητες. Αν δεν εκμεταλλευτούμε σωστά τις ευαίσθητες περιόδους στερώντας από το παιδί τα εκάστοτε ερεθίσματα, «κλείνουν», με αποτέλεσμα το παιδί να μην φτάσει ποτέ το επιθυμητό επίπεδο στη συγκεκριμένη δεξιότητα. Βασική αρχή στη φιλοσοφία μας είναι η «ελεύθερη επιλογή», η οποία στηρίζεται στο «προετοιμασμένο περιβάλλον». Όταν το παιδί έχει στο περιβάλλον του όσα έχει ανάγκη ανάλογα με την ηλικία του (λίγα, από καλά υλικά, με συχνές εναλλαγές για τα πρώτα 6 χρόνια), μπορεί να επιλέξει ελεύθερα από ένα περιβάλλον που πριν από το ίδιο, έχει κάνει τις ασφαλείς επιλογές ο ενήλικας. Σημαντικότατη θέση στη δουλειά μας με τα παιδιά κατέχει και η παρατήρηση. Στα μοντεσσοριανά σχολεία, η παρατήρηση γίνεται από τον ίδιο τον δάσκαλο. Στο σπίτι, ενθαρρύνουμε τους γονείς να παρατηρούν τα παιδιά τους όσο ασχολούνται απορροφημένα με κάτι. Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι είναι αυτό που τα ενδιαφέρει, τι έχουν κατακτήσει, σε ποιο στάδιο είναι έτοιμα να μπουν ή τι είναι αυτό που τα δυσκολεύει.

Πώς λειτουργεί ένα σχολείο Mοντεσσόρι;
Μια τάξη μοντεσσόρι είναι τελείως διαφορετική από μια κλασική τάξη. Στην προσχολική ηλικία, πρόκειται για μια μικρογραφία σπιτιού: ένας νεροχύτης στο ύψος των παιδιών, μια χαμηλή βιβλιοθήκη, ένας μικρός καναπές και χαμηλά ράφια για τις «δουλειές» των παιδιών. Γι’ αυτό άλλωστε και το σχολείο από 2,5 έως 6 ετών ονομάζεται «Το σπίτι των παιδιών»! Στην αίθουσα υπάρχει μια εξωτερική τάξη που οδηγεί και σε μια εσωτερική τάξη. Το κάθε πράγμα έχει τη θέση του, ώστε να προάγει την ανεξαρτησία του παιδιού (να μπορεί να το βρει μόνο του, χωρίς βοήθεια). Οι δραστηριότητες έχουν διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας που κατακτά σταδιακά το παιδί και εναλλάσσονται όσο προχωρά. Υπάρχει επίσης ισορροπία μεταξύ ατομικής δουλειάς και ομαδικών δραστηριοτήτων επειδή τα παιδιά έχουν κοινές ανάγκες, αλλά το καθένα είναι ξεχωριστό. Στην τάξη υπάρχουν μικτές ηλικίες, ακριβώς όπως και στον αληθινό κόσμο. Έτσι, ένα εξάχρονο παιδί μπορεί να μεταφέρει τη γνώση στο μικρότερο, αλλά και το τρίχρονο να του μάθει την κατανόηση και την αλληλοβοήθεια. Στο δημοτικό, η αίθουσα είναι σαν ένα εργαστήριο όπου υπάρχουν τμήματα φυσικής, χημείας κλπ. Τα παιδιά δουλεύουν στο πλαίσιο ομάδας, έχουν πρόσβαση σε εγκυκλοπαίδειες, ίντερνετ, χάρτες, κ.ά., ώστε να κάνουν έρευνα, μέσα από την οποία κατακτούν τη γνώση, την οποία παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους. Και εδώ, υπάρχουν μικτές ηλικίες.

Στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία και δημοτικά Mοντεσσόρι. Πώς θα αντιδράσει το παιδί όταν αργότερα κληθεί να ακολουθήσει το πνεύμα ενός δημόσιου ή ιδιωτικού σχολείου;
Με τσαγανό! Ένα παιδί που τα 6 πρώτα χρόνια του –όπου δομείται το μεγαλύτερο ποσοστό της προσωπικότητάς του- έχει λάβει πληθώρα ερεθισμάτων με τον σωστό τρόπο, έχει αποκτήσει βούληση και κρίση. Είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, ένα άτομο που έχει καταφέρει να βρει το ενδιαφέρον του και έχει δομήσει μια εσωτερική πειθαρχία, που δεν έχει καμία σχέση με την γνωστή «πειθαρχία». Το παιδί αυτό έχει κατανόηση, ενδιαφέρον και αγάπη για τον άλλο και τον κόσμο, γνωρίζει την αλληλοβοήθεια, έχει μάθει να μην ασκεί και να μην δέχεται οποιαδήποτε μορφή βίας. Νομίζω, λοιπόν, ότι μπορεί να τα καταφέρει μια χαρά.

Μπορούν οι γονείς να εφαρμόσουν αυτή τη φιλοσοφία στο σπίτι τους;
Φυσικά. Οι γονείς που μπαίνουν για πρώτη φορά σε μια μοντεσσοριανή τάξη νιώθουν σαν να έχουν μπει σε μια κυψέλη, όπου επικρατεί απόλυτη αρμονία. Δεν υπάρχουν φωνές, ούτε τιμωρίες. Τους γονείς τους προσελκύει αυτό και θέλουν να το εφαρμόσουν και στο σπίτι. Ένα παιδί που έχει μάθει να λειτουργεί σε ένα προσαρμοσμένο περιβάλλον, όπου έχει παντού πρόσβαση, δεν μπορεί να λειτουργήσει σε ένα σπίτι γεμάτο απαγορεύσεις. «Τι να κάνω για να ντύνεται ή να τρώει μόνο του, να φτάνει τα παιχνίδια του χωρίς βοήθεια;», ρωτάνε οι γονείς. Μια μαμά που απαγόρευε στο παιδί της να πιάνει οτιδήποτε γυάλινο από φόβο μήπως το σπάσει, μπήκε μια μέρα στην τάξη και είδε την κόρη της να κατεβαίνει τη σκάλα κρατώντας έναν δίσκο με 12 γυάλινα ποτηράκια γεμάτα χυμό. Έβαλε τα κλάματα λέγοντας «Τι μπορεί να κάνει το παιδί μου και εγώ του το απαγορεύω». Οι γονείς δεν είναι δάσκαλοι και ούτε πρέπει να είναι. Με την αγάπη, όμως, τη σύμπνοια και τις ανησυχίες που έχει ένας γονιός μπορεί να δημιουργήσει ένα σπίτι για να ζουν όλοι.

Δεν υπάρχει τιμωρία;
Όταν λέμε τιμωρία, εννοούμε τη σωματική ή ψυχολογική τιμωρία του τύπου «Πήγαινε στο δωμάτιό σου να καθίσεις για 10’, επειδή έκανες αταξία». Φυσικά και υπάρχουν όρια, πράγματα που γίνονται με συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος όμως θα περαστεί στο παιδί μας, όντας εμείς οι ίδιοι ένα καλό πρότυπο. Δεν μπορώ να πω σε ένα παιδί κάτω των 6 ετών «Τρώμε στο τραπέζι», ενώ εγώ τρώω καθιστή στο πάτωμα βλέποντας τηλεόραση. Μετά τα 6 χρόνια φυσικά μπαίνει η εξαίρεση. Αν δώσουμε τα πρώτα χρόνια στα παιδιά γερές αρχές, στις οποίες και εμείς είμαστε συνεπείς, σπάνια υπάρχει λόγος να έρθουμε σε αντιπαράθεση μαζί τους. Όταν, όμως, χρειαστεί να πούμε «όχι» στο παιδί, αυτό το «όχι» είναι σταθερό. Χωρίς φωνή, χωρίς ένταση. Η Μαρία Μοντεσσόρι είχε πει: «Φανταστείτε το παιδί σαν ένα ποτάμι με μια τεράστια ορμή (ορμή στο να αναπτυχθεί και να γίνει ένας φυσιολογικός ενήλικας). Αν το ποτάμι δεν έχει όχθες, θα ανοίξει σε χιλιάδες παραπόταμους και θα χαθεί». Αυτά είναι τα όρια. Τα λογικά, όμως, όρια. Δεν είναι φυσιολογικό π.χ. να ταΐζω ένα παιδί μέχρι τα 6 του χρόνια, αλλά είναι φυσιολογικό να του μάθω να μην σκαρφαλώνει στην κουπαστή του μπαλκονιού. 

Ας πάμε στο πρακτικό κομμάτι. Πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα παιδικό δωμάτιο εμπνευσμένο από τη θεωρία Μοντεσσόρι. Μου έχουν δημιουργηθεί διάφορες απορίες…Αρχικά, γιατί χρησιμοποιούνται δίσκοι όταν προσφέρουμε στο παιδί ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα;
Τοποθετώντας ένα παιχνίδι στο ράφι και δίπλα ένα άλλο και ένα άλλο δεν δίνουμε ξεκάθαρα στο παιδί –μέχρι 6 ετών- την οπτική εικόνα του παιχνιδιού, ώστε να εστιάσει την προσοχή του σε αυτό. Το παιδί δεν έχει την ικανότητα της συγκέντρωσης. Έτσι, αποσπάται πολύ εύκολα η προσοχή του όταν υπάρχει πλήθος ερεθισμάτων. Προσφέροντάς του ένα παιχνίδι μέσα σε έναν δίσκο ή σε ένα καλάθι, το βοηθάω να εστιάσει την προσοχή του, ενώ του δίνω παράλληλα και έναν τρόπο να το μεταφέρει. Του δίνω επίσης έναν περιορισμένο χώρο με όλα όσα χρειάζεται για να ολοκληρώσει συγκεντρωμένα μια δραστηριότητα (π.χ. κανάτα, ποτήρια, χυμό, χαρτοπετσέτες για να προσφέρει χυμό).

Με πόσα παιχνίδια μπορεί να ασχοληθεί ένα παιδί ανάλογα με την ηλικία του;
Τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού μπορούμε να έχουμε ένα χαμηλό ράφι με 3-4 καλαθάκια που κάθε ένα θα περιέχει π.χ. 1-2 παιχνίδια οδοντοφυΐας, ένα λούτρινο ζωάκι και μια μαράκα. Όσο μεγαλώνει το παιδί προστίθενται παιχνίδια. Πάντα, όμως, κρατάμε έναν μικρό αριθμό. Γύρω στα 3 έτη μπορούμε να έχουμε έως 10 διαφορετικά παιχνίδια, τα οποία π.χ. ανά εβδομάδα εναλλάσσονται. Το μυστικό είναι το δωμάτιο του παιδιού να μην είναι φορτωμένο και τα παιχνίδια να είναι ξεκάθαρα χωρισμένα. 

Γιατί τα παιδιά προτιμούν να παίξουν με ένα αληθινό κουτάλι και όχι με ένα πανάκριβο πολύπλοκο παιχνίδι;
Γιατί η φύση τα οδηγεί προς το πραγματικό. Στόχος των πρώτων 6 χρόνων είναι τα παιδιά να προσαρμοστούν στην αληθινή ζωή. Τους τραβάει π.χ. την προσοχή το αληθινό πορτοκάλι έναντι του ψεύτικου που θα τους δώσουμε για να παίξουν τον μανάβη. Όπως επίσης τα τραβάει και το καλό «ζωντανό» υλικό, όπως το ξύλο, η πορσελάνη, το κεραμικό έναντι του πλαστικού. Προσέχουμε, λοιπόν, τα αντικείμενα να είναι ασφαλή και αληθινά. Υπάρχουν π.χ. γυάλινα ποτήρια που μπορούμε να προσφέρουμε σε ένα παιδί 18 μηνών, τα οποία σπάνε σε μεγάλα κομμάτια και δεν το τραυματίζουν. Αυτό προϋποθέτει, βέβαια, ότι του έχουμε ήδη δείξει πώς να μεταφέρει ή να πίνει από ποτήρι.

Τι είδους παιχνίδια πρέπει να έχουν να παιδιά;
Παιχνίδια, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους οι οποίες αλλάζουν συνεχώς. Παιχνίδια με απομονωμένη ιδιότητα, ώστε να απομονώνεται και η δυσκολία. Δεν θα δώσουμε σε ένα παιδί π.χ. ένα τριγωνικό σφήνωμα που πρέπει να βάλει μέσα σε μια τριγωνική υποδοχή, η οποία είναι πράσινη και βγάζει ήχο. Του δίνουμε ταυτόχρονα πολλά ερεθίσματα και το δυσκολεύουμε να εστιάσει σε αυτό που θέλει να κάνει. Όταν επιλέγουμε παιχνίδια του εμπορίου πρέπει να προσέχουμε να μην είναι παραφορτωμένα από ερεθίσματα και να είναι από καλά υλικά.

Γιατί για τα μικρά παιδιά είναι προτιμότερο να μην έχουμε παιχνιδόκουτα;
Θα σου απαντήσω με ερώτηση: Ποιος είναι ο λόγος που ο γονιός χρησιμοποιεί ένα παιχνιδόκουτο;

Για ευκολία φαντάζομαι. Για να τα πετάξει όλα μέσα…
Για την τάξη του δωματίου δηλαδή; Στην πραγματικότητα, όμως, η τάξη αυτή είναι φαινομενική. Μέσα επικρατεί χάος. Κάπως έτσι δομούμε και το παιδί μας δίνοντάς του ένα παιχνιδόπουτο γεμάτο ασύνδετα μεταξύ τους παιχνίδια, το οποίο πρέπει να αναποδογυρίσει για να εντοπίσει αυτό που θέλει ανάμεσα σε 50 άλλα πράγματα –πράγμα πολύ δύσκολο για το παιδί-. Παράλληλα δημιουργείται ένα απίστευτο χάος, για το οποίο το παιδί μας δεν ευθύνεται και το οποίο δεν είναι σε θέση να φέρει σε τάξη όταν του το ζητήσουμε.

Πώς να τακτοποιούμε, λοιπόν, τα παιχνίδια τους;
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα παιδί 18 μηνών. Τι δραστηριότητες θα του πρόσφερες;
Τουβλάκια: Τα βάζουμε σε ένα καλάθι με μια πολύ ωραία φωτογραφία από τουβλάκια να κρέμεται έξω από το κουτί.
Μουσικά όργανα: Φτιάχνουμε ένα καλάθι με κρουστά και αργότερα ένα άλλο με πνευστά. Βάζουμε 1-2 όργανα ανά καλάθι και αφού μάθει το παιδί να τα χρησιμοποιεί, προσθέτουμε ένα ακόμη. Αν προτιμήσουμε ένα κλειστό κουτί, βάζουμε απ’ έξω μια ωραία κωδικοποίηση, π.χ. μια ζωγραφισμένη νότα.
Ζωγραφική: Δεν δίνουμε όλα τα υλικά ζωγραφικής μαζί. Αρχικά προσφέρουμε μια κιμωλία ή ένα χοντρό λαδοπαστέλ και ένα τεράστιο χαρτί, γιατί η κίνηση του παιδιού είναι αδρή. Μετά από λίγο καιρό αντικαθιστούμε με ένα άλλο χρώμα.
Βιβλία: Μπορούμε να βιδώσουμε χαμηλά στον τοίχο ένα ραφάκι για μπαχαρικά και να βάλουμε 2-3 βιβλία, τα οποία θα αλλάζουν συχνά σε θεματολογία και μέγεθος. Ένα παιδί μικρής ηλικίας πρέπει να βλέπει ξεκάθαρα το εξώφυλλο για να επιλέξει αυτό που θέλει.

Η Mοντεσσόρι μιλάει πολύ και για παιχνίδια που φτιάχνουμε μόνοι μας…
Η Μοντεσσόρι πρεσβεύει ότι η καθημερινή ζωή διδάσκει τα παιδιά, γι’ αυτό και τα περισσότερα παιχνίδια δεν θα τα βρούμε στο εμπόριο, αλλά θα τα ετοιμάσουμε εμείς για τα παιδιά, όπως έναν δίσκο με μια κανάτα και ποτήρια για να μάθουν να σερβίρουν. Δεν κατασκευάζουμε παιχνίδια, αλλά στήνουμε κάποιες δραστηριότητες ή προσαρμόζουμε τα παιχνίδια του εμπορίου. Για παράδειγμα, αγοράζουμε ένα κουτί με 200 τουβλάκια, ξεχωρίζουμε 3 από κάθε χρώμα και φτιάχνουμε ένα καλάθι για ένα δίχρονο παιδί. 

Ο ρόλος του καθρέφτη κατέχει πολύ σημαντική θέση σε ένα μοντεσσοριανό περιβάλλον. Γιατί;
Γιατί τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ένα παιδί δομεί το εγώ του. Η δόμηση αυτή είναι εσωτερική, αλλά το παιδί πρέπει να έχει και την εξωτερική εικόνα του εαυτού του. Η Μοντεσσόρι προτείνει τον καθρέφτη από τα νεογέννητα. Είναι καταπληκτική η στιγμή που ένα μωρό αναγνωρίζει το είδωλό του στον καθρέφτη. Ο καθρέφτης είναι ο δάσκαλος του εαυτού του. Βλέπει τι μπορεί να κάνει με το σώμα του.

 Σύμφωνα με τις αρχές Mοντεσσόρι, το παιδί από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του μπορεί να κοιμάται σε ένα στρώμα τοποθετημένο στο πάτωμα. Δεν είναι επικίνδυνο;
Από τη στιγμή που το μωρό πηγαίνει στο δωμάτιό του –γύρω στους 6 μήνες- η Μαρία Mοντεσσόρι προτείνει ένα στρώμα (αν δεν έχουμε ξύλινο δάπεδο, βάζουμε από κάτω ένα χαλί), όπου το παιδί μπορεί να κοιμηθεί από την πρώτη στιγμή χωρίς κάγκελα και με ελευθερία στην κίνηση. Τονίζω, όμως, ότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει το υπόλοιπο σπίτι να είναι δομημένο με τη σκέψη ότι υπάρχει ένα παιδί που κινείται ελεύθερα στο χώρο. Καλύπτουμε τις πρίζες, αν έχουμε εσωτερική σκάλα βάζουμε μια πορτούλα για να εμποδίσουμε την πρόσβαση του παιδιού, εξαφανίζουμε επικίνδυνα αντικείμενα, κλπ. Ένα παιδί π.χ. 7 μηνών, το οποίο θα συρθεί και θα βγει από το στρώμα του, θα πρέπει να καταλήξει σε μια εξίσου μαλακή επιφάνεια, π.χ. σε ένα χαλί από φυσικά υλικά. Όλη αυτή η προετοιμασία απαιτεί κόπο και χρόνο, είναι όμως εξαιρετικά σημαντική για το παιδί. Του προσφέρουμε από την αρχή της ζωής του εικόνα του κόσμου, δεν το εγκλωβίζουμε μέσα σε μια κούνια με κάγκελα και πάντες στο πλάι, του δίνουμε την ελευθερία να κάνει βαρελάκια, να συρθεί, να κατέβει από το στρώμα. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται προβλήματα στον ύπνο, προβλήματα διατροφής αλλά και εκμάθησης της τουαλέτας, από την άποψη ότι μαθαίνουμε να ακούμε τις ανάγκες του παιδιού.

Τι λέει η Mοντεσσόρι για τη διατροφή του παιδιού;
Το μητρικό γάλα αποτελεί φυσικά την καλύτερη τροφή για το μωρό. Η μαμά μαζί με το μωρό αποφασίζουν για πόσο διάστημα θα διαρκέσει ο θηλασμός. Σύμφωνα με την Μοντεσσόρι, από τη στιγμή που το μωρό βγάζει το πρώτο δόντι αλλάζει η σχέση του με το διατροφικό περιβάλλον. Αρχίζει να μπαίνει στις στέρεες τροφές, να θέλει να τις πιάνει και να τις φέρνει στο στόμα του. Του προσφέρουμε, λοιπόν, τροφές στέρεες, μαλακές, ασφαλείς για να δοκιμάσει να ταΐσει τον εαυτό του. Ένα παιδί που ταΐζεται παρατεταμένα, δεν αναπτύσσει σωστά το αίσθημα της πείνας. Ταΐζω τον εαυτό μου σημαίνει αποφασίζω για την πείνα μου, δοκιμάζω, αναπτύσσω σταδιακά γούστα. Και φυσικά αυτό δεν βάλει καθόλου τη καλή διατροφή του παιδιού. Αντίθετα, την ενθαρρύνει. Επίσης, είναι σημαντικό να «εκθέτουμε» το παιδί σε όσο το δυνατόν πιο πολλές γεύσεις. Ακόμα και τροφές με ιδιαίτερη γεύση, όπως το μπρόκολο, δεν διστάζουμε να τις προσφέρουμε αρκετές φορές, μέχρι το παιδί να τις δοκιμάσει γευστικά.

Όσον αφορά την εκπαίδευση τουαλέτας, τι συμβουλεύει η Mοντεσσόρι;
Η Mαρία Mοντεσσόρι ενθάρρυνε τις μητέρες να προτιμούν τις υφασμάτινες πάνες, οι οποίες δυστυχώς χρησιμοποιούνται ελάχιστα στη χώρα μας. Οι λόγοι πέρα από οικολογικοί, έχουν να κάνουν και με το ότι το βαμβάκι είναι φιλικό υλικό, ενώ παράλληλα το ύφασμα διευκολύνει το παιδί να έχει την αίσθηση της υγρασίας από νωρίς. Η εκμάθηση της τουαλέτας πρέπει να ξεκινά σταδιακά από τους 6 μήνες: όταν αλλάζουμε το παιδί του μιλάμε για τα «τσίσα» ώστε να αναπτύξει από νωρίς συνείδηση του τι συμβαίνει «εκεί κάτω», το ενθαρρύνουμε να μένει για κάποια ώρα γυμνό μέσα στη μέρα προκειμένου να συμβεί το «ατύχημα», η πόρτα της τουαλέτας παραμένει ανοιχτή, το δωμάτιο της τουαλέτας είναι φιλικό στο παιδί, αφού φυσικά έχουμε εξασφαλίσει την ασφάλεια. Σιγά σιγά μπαίνει το γιο γιο και το καθισματάκι. Όλα γίνονται πολύ αρμονικά. Δεν λέμε ξαφνικά σε ένα τρίχρονο παιδί «αύριο θα βάλεις εσώρουχο». Ο έλεγχος των σφικτήρων κατά την Mοντεσσόρι γίνεται πριν το παιδί περπατήσει. Οι κατακτήσεις του παιδιού ξεκινούν από το κεφάλι και καταλήγουν στα πόδια. Πρώτα στηρίζει το κεφάλι, έπειτα έχει δραστήρια χέρια, μετά ολοκληρώνεται ο έλεγχος των σφικτήρων και τέλος περπατά. Επομένως, ευαίσθητη περίοδος για την είσοδο στην τουαλέτα είναι το διάστημα 12-18 μηνών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ολοκληρώνεται τότε. Το σημαντικό είναι να παρατηρήσουμε τα σημάδια ετοιμότητας του παιδιού μας και να ξεκινήσουμε όταν αυτό θα είναι έτοιμο και όχι όταν οι λοιπές προϋποθέσεις (π.χ. δουλειά γονιών, εποχή) είναι κατάλληλες.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα

 

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Παιδιά ενός κατώτερου σχολειού  Το προφίλ της Ειδικής

 Αγωγής στην Ελλάδα, βάσει των «ειδικών χαρτογραφήσεων» του 2004 και του 2010. Ποιοι μαθητές χρειάζονται βοήθεια κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Πέρυσι, από τα 3.427 σχολεία για τους 30.000 μαθητές με ειδικές ανάγκες σε όλη τη χώρα, δεν λειτούργησαν τα 882 (217 Νηπιαγωγεία, 526 Δημοτικά, 139 Γυμνάσια- Λύκεια).

 

ΚΟΡΥΦΗ

Ακαδημία Χαν: επανάσταση στο σχολείο!. Χάρης Βάρβογλης καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ.

Βαριόταν ως μαθητής - όπως και πολλοί άλλοι. Αρκετά χρόνια όμως μετά την τραυματική αυτή εμπειρία εκείνος απλώς βρήκε τον τρόπο να την... αντικαταστήσει. Με χορηγίες ανθρώπων όπως ο Μπιλ Γκέιτς, ο Σαλμάν Χαν δημιούργησε ένα νέο, εικονικό σχολείο!

Από την εποχή των φιλοσοφικών σχολών της Αρχαίας Αθήνας ως σήμερα, η μέθοδος διδασκαλίας στο σχολείο παραμένει λίγο-πολύ η ίδια. Ο δάσκαλος παραδίδει κάθε πρωί το μάθημα στο σχολείο, οι μαθητές τον ακούν και το απόγευμα το μελετούν στο σπίτι τους. Ο Ινδοαμερικανός Σαλμάν Χαν (Salman Khan) έχει βάλει στόχο να ανατρέψει αυτή τη μακραίωνη παράδοση. Στο σχολείο που έχει στο μυαλό του τα πράγματα συμβαίνουν αντίστροφα. Το απόγευμα οι μαθητές παρακολουθούν στο σπίτι τους ένα βίντεο από το YouTube με το μάθημα της επόμενης ημέρας και το άλλο πρωί, στο σχολείο, συζητούν το μάθημα με τον δάσκαλο και λύνουν τις απορίες τους. Η ιδέα αυτή θεωρείται  η καλύτερη, ως σήμερα, εφαρμογή του Διαδικτύου στην εκπαίδευση και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και τις χορηγίες μερικών από τους σημαντικότερους «γκουρού» της Πληροφορικής, μεταξύ των οποίων και του Μπιλ Γκέιτς.
Αφετηρία η σχολική... πλήξη Ο πατέρας του Σαλμάν Χαν κατάγεται από το Μπανγκλαντές και η μητέρα του από την Ινδία. Σε νεαρή ηλικία μετανάστευσαν στις ΗΠΑ, όπου γεννήθηκε ο Σαλμάν Χαν. Στο σχολείο φάνηκε ότι ήταν ένα πολύ προικισμένο παιδί, αλλά ο ίδιος αισθανόταν πλήξη στην τάξη, όταν ο δάσκαλος αφιέρωνε την προσοχή του στους αδύνατους μαθητές που είχαν δυσκολίες να κατανοήσουν το μάθημα της ημέρας. Αυτό το στοιχείο θα έμενε απλά ως μια δυσάρεστη ανάμνηση της παιδικής του ηλικίας, αν η τύχη δεν τα έφερνε αλλιώς. Ο νεαρός μετανάστης αποφάσισε να καλύψει τη δίψα του για μάθηση μελετώντας μόνος του και με βάση τις γνώσεις που απέκτησε με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να σπουδάσει στο ΜΙΤ μηχανολόγος μηχανικός. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Harvard, από όπου αποφοίτησε με Μάστερ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Με αυτό το εφόδιο βρήκε πολύ γρήγορα μια καλοπληρωμένη δουλειά, ως οικονομικός αναλυτής σε ένα  μικρό αμοιβαίο κεφάλαιο (hedge fund). Μια ημέρα του τηλεφώνησε η ξαδέλφη του Νάντια για να της λύσει κάποιες απορίες της στα Μαθηματικά. Ο Σαλμάν Χαν βρισκόταν στη Βοστώνη και η Νάντια 2.000 χιλιόμετρα νοτιότερα, στη Νέα Ορλεάνη, οπότε αναγκάστηκε για αυτό το «ιδιαίτερο μάθημα» να χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο. Κάποιος φίλος του, που είδε το εκπαιδευτικό υλικό που είχε ετοιμάσει για την ξαδέλφη του, τον προέτρεψε να το αναρτήσει στο Διαδίκτυο. Ετσι εμφανίστηκε το πρώτο βιντεο-μάθημα του Σαλμάν Χαν στον ιστότοπο YouTube το 2006. Ακολούθησαν και άλλα βιντεο-μαθήματα και η επιτυχία τους οδήγησε τον Χαν να ιδρύσει το 2008 την εταιρεία Ακαδημία Χαν (Khan Academy) και τελικά το 2009 να παραιτηθεί από τη δουλειά του ως αναλυτή και να αφιερώσει όλο τον χρόνο του στη νέα εταιρεία.

Η αναγνώριση Η επιτυχία δεν άργησε να χτυπήσει την πόρτα του «ερασιτέχνη» εκπαιδευτικού. Τον Μάιο του 2010 η Αν Ντερ, σύζυγος του Τζον Ντερ, μεγαλομετόχου του Google και του Twitter, ενίσχυσε την εταιρεία του Χαν με 10.000 δολάρια. Οταν ο Χαν την ευχαρίστησε, λέγοντας ότι ήταν η μεγαλύτερη ως τότε χορηγία, η Αν Ντερ του ζήτησε να συναντηθούν και στη συνέχεια, εντυπωσιασμένη από το όραμα του νεαρού, προχώρησε σε νέα χορηγία ύψους 100.000 δολαρίων. Αυτή η έμπρακτη αναγνώριση της αξίας του έργου του Χαν ήταν και η αρχή της ανάπτυξης της Ακαδημίας. Σε λίγους μήνες είχε λάβει χορηγίες από τα μεγαλύτερα ονόματα της πληροφορικής: 5,5 εκατομμύρια δολάρια από τον Μπιλ Γκέιτς, 2 εκατομμύρια από την Google, 3 εκατομμύρια από την Netflix (βίντεο κατά παραγγελία - video on demand) και 5 εκατομμύρια από τον ιρλανδό μεγαλοεπιχειρηματία Σον Ο' Σάλιβαν (υπολογιστικό νέφος - cloud computing). Η οικονομική ανεξαρτησία που προέκυψε από αυτές τις χορηγίες επέτρεψε στον Χαν να προχωρήσει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαδικτυακής διδασκαλίας, που στηρίζεται σε βιντεο-μαθήματα, online ασκήσεις, καθώς και διαδικτυακές εφαρμογές για την παρακολούθηση της προόδου των μαθητών από τους δασκάλους τους. Το σύστημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται είτε ως ένα πλήρες εικονικό (virtual) σχολείο, είτε ως μια πρόσθετη δραστηριότητα στο αναλυτικό πρόγραμμα ενός κλασικού σχολείου. Η Ακαδημία σήμερα απασχολεί 38 άτομα και προσφέρει 3.600 βιντεο-μαθήματα, τα οποία έχουν προβληθεί 220 εκατομμύρια φορές από το YouΤube. Επίσης προσφέρει μια συλλογή από 386 ασκήσεις μαθηματικών, οι οποίες έχουν επιλυθεί τον τελευταίο χρόνο 700 εκατομμύρια φορές από τους 5.700.000 μαθητές που επισκέπτονται τον ιστοχώρο της Ακαδημίας κάθε μήνα.     

Το νέο σχολείο Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν εισαχθεί στα σχολεία εδώ και πολλά χρόνια. Ομως δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη ο τρόπος με τον οποίο αυτό το νέο εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην καθημερινή σχολική διδασκαλία με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η πρόταση της Ακαδημίας Χαν, που στηρίχθηκε στη σχολική εμπειρία του ιδρυτή της, προσπαθεί ακριβώς να βρει τη βέλτιστη χρήση των υπολογιστών στο σχολείο. Στο κλασικό σχολείο ο δάσκαλος απευθύνεται στον «μέσο» μαθητή, με αποτέλεσμα οι δυνατότεροι μαθητές να βαριούνται και ο δάσκαλος να προχωρεί στην «παράδοση» νέας ύλης προτού οι πιο αδύνατοι κατανοήσουν τα προηγούμενα. Αν όμως οι δυνατότεροι μαθητές κατανοούν το μάθημα της ημέρας από την απογευματινή μελέτη του διαδικτυακού υλικού στο σπίτι τους, τότε ο δάσκαλος έχει περισσότερο διαθέσιμο χρόνο το επόμενο πρωί στο σχολείο για να βοηθήσει τους πιο αδύνατους. Νομίζω ότι αξίζει τον κόπο, σε αυτό το σημείο, να μεταφέρω την εμπειρία μου από τη φοίτησή μου σε μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Το σχολείο είχε μία μόνο αίθουσα με έναν δάσκαλο, ο οποίος δίδασκε εκ περιτροπής τους μαθητές και των έξι τάξεων του Δημοτικού. Οι μαθητές των δύο πρώτων τάξεων ακολουθούσαν ξεχωριστό πρόγραμμα, ενώ η Γ' τάξη είχε συνδιδασκαλία με τη Δ' και η Ε' με τη Στ'. Οσο ο δάσκαλος ήταν απασχολημένος με τους μαθητές μίας ή δύο τάξεων, κρατούσε απασχολημένους τους υπόλοιπους με δουλειά που κανονικά θα γινόταν στο σπίτι. Οσοι τελείωναν γρήγορα μπορούσαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα των ανώτερων τάξεων ενώ όσοι από τις ανώτερες τάξεις δεν είχαν τίποτα καινούργιο να μάθουν, διάβαζαν βιβλία από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι μαθητές μπορούσαν να παρακολουθούν τα μαθήματα με τον ρυθμό που αυτοί επέλεγαν. Η διαφορά είναι ότι την εποχή εκείνη η επιτυχία της μεθόδου αυτής εξαρτιόταν από την ικανότητα του εκάστοτε δασκάλου, ενώ με τη μέθοδο του Χαν εξαρτάται μόνο από την ικανότητα ενός επιλεγμένου εκπαιδευτή και την ύπαρξη του Διαδικτύου.

Σχετικοί σύνδεσμοι

YouTube:  www.youtube.com/khanacademy

Twitter: http://twitter.com/#!/khanacademy

Facebook: www.facebook.com/khanacademy

Google Plus: https://plus.google.com/109050230672993035916/about

 

ΚΟΡΥΦΗ

Δημόσια εκπαίδευση: Απειλή ή ευκαιρία;

Αρχές του 19ου αιώνα. Ο γάλλος φιλελεύθερος οικονομολόγος Φρεντερίκ Μπαστιά ανησυχεί θεωρώντας ότι ο δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας, σε συνδυασμό με τη «μόρφωση», μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας.

«Από τη στιγμή που καθιερώθηκε η δημοκρατία(1) γίνεται πολύ λόγος για τη δωρεάν εκπαίδευση. Πρόκειται για κομμουνισμό εφαρμοσμένο σε έναν κλάδο της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η εκπαίδευση θα είναι δωρεάν; Ε, τότε, ο κόσμος δεν πρέπει να ζητάει από το κράτος μονάχα δωρεάν εκπαίδευση, αλλά και δωρεάν τροφή, κι ένα σωρό άλλα πράγματα... Γιατί όχι; Μήπως δεν είναι η τροφή ακόμα πιο αναγκαία κι από τη μόρφωση; Ας προσέξουμε, λοιπόν. Ο λαός έχει φθάσει σχεδόν σε αυτό το σημείο. Ξεγελαστήκαμε από μια λέξη κι έχουμε κάνει ένα βήμα προς τον κομμουνισμό. Και γιατί άραγε δεν θα κάνουμε και ένα δεύτερο, κι ύστερα ένα τρίτο, μέχρι να καταλήξουμε στο σημείο να χαθεί κάθε ελευθερία, κάθε ιδιοκτησία, κάθε δικαιοσύνη; Primo vivere, deindre plilosophare (Πρώτα να ζήσουμε, κι ύστερα να φιλοσοφήσουμε), θα μας πει ο λαός, και δεν ξέρω, στ' αλήθεια, τι θα μπορέσουμε να του αντιτάξουμε».

Ο ΤΖΟΝ ΣΤΙΟΥΑΡΤ ΜΙΛ

Αυτό το απόσπασμα αναφέρεται από τον Remy Herrera στο «Un autre capitalisme n'est pas possible» (Ενας άλλος καπιταλισμός δεν είναι εφικτός), Syllepse, Παρίσι, 2010.

Το 1859 στο δοκίμιό του «Περί ελευθερίας», ο βρετανός φιλελεύθερος φιλόσοφος Τζον Στιούαρτ Μιλ αντιπαραθέτει τη χειραφέτηση και το κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα.

«Μια γενικευμένη και κρατικοποιημένη εκπαίδευση δεν είναι τίποτε άλλο από έναν μηχανισμό διαμόρφωσης των ανθρώπων έτσι ώστε να είναι όλοι όμοιοι μεταξύ τους· και το καλούπι που επιλέγεται είναι εκείνο που εξυπηρετεί τις εξουσίες που κυριαρχούν μέσα στην κυβέρνηση, είτε πρόκειται για τον μονάρχη, είτε για τον κλήρο, είτε για την αριστοκρατία, είτε για την πλειονότητα μιας συγκεκριμένης γενιάς. Μάλιστα, εάν αυτός ο μηχανισμός αποδειχθεί αποτελεσματικός και επιτυχημένος, επιβάλλει στον δεσποτισμό πάνω στο πνεύμα, ο οποίος αναπόφευκτα θα οδηγήσει και σε στον δεσποτισμό πάνω στο σώμα».

Το 1889 ο Ουίλιαμ Τόρεϊ Χάρις, αμερικανός φιλόσοφος και τότε υπουργός Παιδείας, συνοψίζει την αποστολή του υπουργείου του.

«Τα σχολεία μας έχουν σχεδιαστεί με επιστημονικό τρόπο, για να εμποδίσουν τον καθένα να αποκτήσει υπερβολική μόρφωση. Ο μέσος Αμερικανός οφείλει να αρκεστεί στο ρόλο που είναι προδιαγεγραμμένος γι' αυτόν, χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό να επιχειρήσει κάποιον άλλο».

Το 1906 ο αμερικανός φιλάνθρωπος Τζον Ντέιβινσον Ροκφέλερ περιγράφει την εκπαίδευση την οποία η γενναιοδωρία του θα μπορούσε να καταστήσει εφικτή.

«Δεν θα προσπαθήσουμε να κάνουμε φιλόσοφους ή επιστήμονες αυτούς τους ανθρώπους, ούτε τα παιδιά τους. Δεν είναι δική μας δουλειά να ξυπνήσουμε μέσα τους τους συγγραφείς, τους παιδαγωγούς, τους ποιητές ή τους ανθρώπους των γραμμάτων. Δεν αναζητούμε μεγάλους καλλιτέχνες, ζωγράφους, μουσικούς, δικηγόρους, γιατρούς, ιερείς, πολιτικούς, κυβερνητικά στελέχη: έχουμε ήδη αρκετούς από όλες αυτές τις κατηγορίες. Η δική μας δουλειά είναι απλή. Θα οργανώσουμε την εκπαίδευση των παιδιών με τέτοιον τρόπο, ώστε να τους μάθουμε να κάνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό που οι πατέρες τους και οι μητέρες τους κάνουν σήμερα με ατελή τρόπο».

Ο ΜΙΛΤΟΝ ΦΡΙΝΤΜΑΝ

Το 1984 ο αμερικανός νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν ονειρεύεται ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με βάση τους νόμους της αγοράς.

«Σε αυτό το σύστημα, οι γονείς θα λάμβαναν εκπαιδευτικά κουπόνια (vouchers) τα οποία θα αντιστοιχούσαν με ακρίβεια στην αξία του ποσού το οποίο το κράτος οφείλει να δαπανήσει για να εξασφαλίσει τη φοίτηση των παιδιών τους σε σχολείο. Οπως συμβαίνει και σήμερα, όλοι οι πολίτες θα πλήρωναν τους φόρους τους για να χρηματοδοτήσουν την εθνική εκπαίδευση, είτε έχουν παιδιά είτε όχι, είτε αυτά πηγαίνουν σε δημόσιο σχολείο είτε σε ιδιωτικό. Η σημαντική διαφορά συνίσταται στο γεγονός ότι επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των γονέων να επιλέξουν πού θα φοιτήσουν τα παιδιά τους, και όχι σε εκείνη των γραφειοκρατών. Κι αυτό είναι ένα σημείο με κρίσιμη σημασία. Με αυτόν τον τρόπο, θα καθόριζαν σε ποιο σχολείο θα πήγαιναν τα παιδιά τους και αυτό το σχολείο θα εξασφάλιζε έτσι μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Σε αυτήν την περίπτωση, οι γονείς που θα έστελναν τα παιδιά τους σε ένα ιδιωτικό σχολείο θα απαλλάσσονταν -τουλάχιστον εν μέρει- από τη διπλή υποχρέωση χρηματοδότησης της εκπαίδευσης: κι αυτό, γιατί σήμερα με τους φόρους τους χρηματοδοτούν τη δημόσια εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα καταβάλλουν δίδακτρα στο ιδιωτικό σχολείο. Με αυτόν τον τρόπο, τόσο οι καθηγητές όσο και η διεύθυνση των σχολείων θα διέθεταν τα μέσα που είναι αναγκαία για να ικανοποιήσουν πραγματικά τους πελάτες τους: τους μαθητές».

Αυτό το απόσπασμα αναφέρεται από τον Remy Herrera στο «Un autre capitalisme n'est pas possible», Syllepse, Παρίσι, 2010.

(1) (ΣτΜ): η οποία προέκυψε από τη Γαλλική Επανάσταση.

 

Μάθε, παιδί μου, γράμματα... αλλά πού;

 

ΚΟΡΥΦΗ

Αφιέρωμα για την ιδιωτική εκπαίδευση Της ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΛΙΑΤΣΟΥ

Στο Σύνταγμα του 1827 αποτυπώνεται η ανάγκη της ελληνικής Πολιτείας για την παρουσία ιδιωτικής εκπαίδευσης. Με την ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, το 1836, το εγχείρημα πήρε σάρκα και οστά. Η ιδιωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι πια γεγονός. Ακολούθησε η ίδρυση του «Βαρβάκειου», το 1843 και του «Ελληνικού Εκπαιδευτηρίου», το 1849. Μια σειρά νόμων προσπαθεί να αποτυπώσει τη νέα κατάσταση που δημιουργείται στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας. Το 1927, στο άρθρο 23 του Συντάγματος εμφανίζεται για πρώτη φορά το ζήτημα της αδειοδότησης από το κράτος, ως προϋπόθεση για την ίδρυση ιδιωτικού σχολείου. Λίγα χρόνια μετά, στο Σύνταγμα του 1952, η σχετική άδεια από το κράτος γίνεται σαφώς υποχρεωτική.

Το γνωστό άρθρο 16 του Συντάγματος του 1975 καθόρισε επίσης ρητά ότι δικαίωμα ίδρυσης ιδιωτικών σχολείων δίνεται μόνο για την παροχή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται. Το κράτος επίσης ασκεί εποπτεία στην ίδρυση και στη λειτουργία των ιδιωτικών σχολείων, αφού κατά το Σύνταγμα «η Παιδεία αποτελεί βασική αποστολη του κράτους». Δεν μπορεί, επομένως, να ασκείται από ιδιώτη χωρίς κρατική εποπτεία.

Λόγω μάλιστα της ιδιαίτερης φύσης των υπηρεσιών, όπως είναι αυτές της εκπαίδευσης, το κράτος αντιμετωπίζει την ιδιωτική πρωτοβουλία με μεγαλύτερη προσοχή και ασκεί αυστηρότερο έλεγχο στις διαδικασίες αδειοδότησης σχολείων. Για το λόγο αυτό, από το 1975 μέχρι σήμερα, ψηφίζονται συνεχώς νόμοι και τροπολογίες που ρυθμίζουν τα της λειτουργίας της.

Στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, τα ιδιωτικά σχολεία υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας, το οποίο και ασκεί εποπτικό ρόλο. Ετσι δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση πορεύονται μαζί. Εχουν κοινό πλαίσιο λειτουργίας.

Ακολουθούν ίδια ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα σπουδών, όπως αυτά ορίζονται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Εχουν ισοτιμία στους παρεχόμενους τίτλους σπουδών κοινή οργανική σύνθεση του προσωπικού. Τη δυνατότητα μιας κάποιας παρέκκλισης από το εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, έδωσε στα ιδιωτικά σχολεία ο Νόμος 682/77. Στην πράξη, όμως, κάτι τέτοιο δεν ίσχυσε ποτέ, λόγω της πολύπλοκης διαδικασίας που απαιτούνταν για να εφαρμοστεί αυτό.

Παρ' όλα αυτά, στα περισσότερα ιδιωτικά σχολεία εφαρμόζονται καινοτόμα προγράμματα στο πλαίσιο της υποχρεωτικής ζώνης μαθημάτων, περισσότερες ξένες γλώσσες και πολύπλευρες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Σε όλα τα ιδιωτικά λειτουργούν όμιλοι δραστηριοτήτων, αθλητικών και πολιτιστικών, που δίνουν στους μαθητές τη δυνατότητα να ασχοληθούν με ό,τι εκείνοι επιθυμούν.

Τ α ιδιωτικά σχολεία στην Ελλάδα, ιδίως αυτά που παρέχουν πρωτοβάθμια εκπαίδευση, έχουν μεγάλη κοινωνική αποδοχή, γεγονός που επιβεβαιώνεται από το ποσοστό των μαθητών που φοιτούν σε αυτά. Περίπου το 7% επί του συνόλου των φοιτούντων στην υποχρεωτική εκπαίδευση επιλέγουν για τις βασικές σπουδές (Δημοτικό και Γυμνάσιο) ιδιωτικό σχολείο. Ομως, αντίστοιχα υψηλά είναι και τα ποσοστά των μαθητών του Λυκείου που φοιτούν σε ιδιωτικό σχολείο.

Δεν είναι χωρίς σημασία άλλωστε το γεγονός ότι τα ποσοστά επιτυχίας των μαθητών των ιδιωτικών Λυκείων στις εξετάσεις για την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα των μαθητών των δημόσιων Λυκείων. Αυτό κατέδειξε πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων συγκεντρώνουν βαθμολογία 2 μονάδες υψηλότερη στην εικοσάβαθμη κλίμακα ( 1-20), από τη βαθμολογία των μαθητών των δημόσιων Λυκείων.

Σ την ίδια θετική κατεύθυνση υπέρ των ιδιωτικών σχολείων είναι και τα συμπεράσματα που κατέγραψε το πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ, που αξιολογεί τις γνώσεις των μαθητών σε 3 θεματικές ενότητες. Στο πρόγραμμα αυτό, του 2009, τα ιδιωτικά σχολεία στην Ελλάδα και οι μαθητές τους κατέγραψαν επιδόσεις υψηλότερες κατά 25 μονάδες σε σύγκριση με τα δημόσια σχολεία και τους μαθητές τους, όταν ο μέσος ορος του ΟΟΣΑ βρίσκεται στις συν 14 μονάδες, υπέρ των ιδιωτικών σχολείων. Αλλωστε, ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα εμφανίζει τη δεύτερη μεγαλύτερη απόκλιση μεταξύ των επιδόσεων μαθητών ιδιωτικών και δημόσιων σχολείων.

Αλλά και στο κομμάτι της έρευνας που αναφέρεται στην «Κατανόηση κειμένου», τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων πέτυχαν υψηλότερες επιδόσεις από εκείνες των μαθητών των δημόσιων σχολείων.

Ενας στους δύο διδάσκοντες με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό Υψηλά προσόντα για Παιδεία αξιώσεων Ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί. Είναι νέοι. Ο μέσος όρος ηλικίας τους τα 42 χρόνια. Στην πρώτη θέση οι γυναίκες, αφού κυριαρχούν αριθμητικά έναντι των αντρών. Με καλές σπουδές. Σχεδόν το 50% των καθηγητών, ηλικίας 23 μέχρι 35 ετών, που διδάσκουν σήμερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έχουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σπουδών. Επιμορφώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και η παιδαγωγική ψυχολογία είναι το αγαπημένο τους θεματικό πεδίο. Επιλέγουν να διδάξουν στον ιδιωτικό τομέα, αν και γνωρίζουν ότι θα εργάζονται περισσότερες ώρες, αλλά δεν θα έχουν καλύτερες αποδοχές.

Παιδεία υψηλού επιπέδου Με εφόδια την παράδοση των 51 χρόνων λειτουργίας της, την αρτιότητα των σύγχρονων εγκαταστάσεών της, το άριστο έμψυχο δυναμικό της και τα καινοτόμα εκπαιδευτικά της προγράμματα, η Εράσμειος Ελληνογερμανική Σχολή συνεχίζει να παρέχει παιδεία υψηλού επιπέδου, με αρχές και αξίες, ώστε οι μαθητές της, με αυτοπεποίθηση, γνώση και αρετή να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Οι «τάξεις του μέλλοντος» Ζούμε σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εποχή, λόγω των ραγδαίων αλλαγών που τη χαρακτηρίζουν.

Σχολείο και οικογένεια, βίοι παράλληλοι Σήμερα τα σχολεία συζητιούνται ως κοινότητες και η προσέγγισή τους ως κοινοτήτων διευρύνει το επίκεντρο της παρέμβασης από το ατομικό επίπεδο στο επίπεδο των σχέσεων, τόσο στην κουλτούρα των συνομηλίκων όσο και μεταξύ των παιδιών και των ενηλίκων/εκπαιδευτικών.

Παράθυρο στην κοινωνία οι σχολικές δραστηριότητες Η κοινωνική δικτύωση, προσαρμογή και ενσωμάτωση των παιδιών μπορεί να ξεκινήσει από τη σχολική ηλικία με δραστηριότητες που έχουν ψυχαγωγικό χαρακτήρα, όπως αθλητικές, πολιτιστικές, οικολογικές και καλλιτεχνικές, στις οποίες επιλέγουν να συμμετέχουν σύμφωνα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους.

Δάσκαλοι των Γραμμάτων Βιβλία - φάροι της γνώσης Ισχυρές προσωπικότητες που διακρίθηκαν στην επιστημονική και κοινωνική ζωή του τόπου. Συγγραφείς, στοχαστές, ποιητές, φιλόσοφοι, άνθρωποι σκεπτόμενοι. Αλλά πρωτίστως δάσκαλοι. Που συνέβαλαν τα μέγιστα στη διανόηση, αλλά και στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης του τόπου τα τελευταία 150 χρόνια. Είναι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί που το έργο τους θα μείνει παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Ο Ιωάννης Συκουτρής, ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, η Αλόη Σιδέρη, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, ο Τάσος Λιγνάδης, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Ματθαίος Μουντές, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο Αλέξης Δημαράς και πολλοί ακόμη που δεν κατέστη δυνατόν να συμπεριληφθούν στο συγκεκριμένο αφιέρωμα.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Γιατί να διαβάσω, δάσκαλε; Η πρόωρη εξουθένωση των εκπαιδευτικών Του Χ Κάτσικα

Αν και ο επίσηµος κρατικός λόγος χέρι χέρι µε τις ηλεκτρονικές µας γκουβερνάντες πασχίζουν να πείσουν την κοινή γνώµη ότι οι εκπαιδευτικοί είναι οι «τεµπέληδες της εύφορης κοιλάδας», ότι εργάζονται ελάχιστες ώρες την ηµέρα και λίγους µήνες τον χρόνο, όλες οι έρευνες στην Ευρώπη, την Αµερική και τη χώρα µας αποδεικνύουν ότι το επάγγελµα του εκπαιδευτικού κατέχει µία από τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των στρεσογόνων επαγγελµάτων. Οι εκπαιδευτικοί ανήκουν στους επαγγελµατίες τους επιρρεπείς στο «σύνδροµο επαγγελµατικής εξουθένωσης». Η επαγγελµατική εξουθένωση είναι ένα σύνδροµο σωµατικής και ψυχικής εξάντλησης, στο πλαίσιο του οποίου ο εκπαιδευτικός κατακλύζεται από έλλειψη ενθουσιασµού και προσδοκιών, απογοήτευση, απάθεια, αδράνεια, χάνει το ενδιαφέρον του και τα όποια θετικά συναισθήµατα έχει για τους µαθητές του, διαµορφώνει αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και αδυνατεί να αντιµετωπίσει τα προβλήµατα που ανακύπτουν κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Ας αρχίσουµε από τον πτυχιούχο µιας καθηγητικής σχολής, ο οποίος ενδιαφέρεται να βρει µια θέση εκπαιδευτικού στη σχολική εκπαίδευση. Και για να µη µιλάµε στον αέρα, ας δούµε τι προβλέπει ο νέος νόµος για τις προσλήψεις των εκπαιδευτικών. Για να έχει τη δυνατότητα ο πτυχιούχος απλώς να διεκδικήσει µια θέση στη σχολική εκπαίδευση πρέπει να ολοκληρώσει ξέχωρα από τα άλλα τα µαθήµατά του ένα εξάµηνο σπουδών εντός ή εκτός των προπτυχιακών του σπουδών για να λάβει Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Επάρκειας.
Υστερα από αυτό πρέπει να στοχεύσει σε πιστοποίηση ξένης γλώσσας και χειρισµού Η/Υ, καθώς αυτά του προσφέρουν κάποια µόρια. Παράλληλα, πρέπει να επιστρέψεισε φροντιστηριακά θρανία για να µπορέσει να πάρει µέρος σε διαγωνισµούς του ΑΣΕΠ. Ακόµη πρέπει να έχει στον νου του κάποιο µεταπτυχιακό καθώς και αυτό µοριοδοτείται. Ωστόσο όλα αυτά πρέπει να συνδυαστούν µε όργωµα της επαρχίας για να µαζευτούν µόρια εφόσον βέβαια έχει εξασφαλίσει µια κάποια χρηµατοδότηση από την οικογένεια. Αν όλα αυτά πάνε καλά και η οικογένεια έχει τηδυνατότητα να τον χρηµατοδοτεί περίπου 5-10 χρόνια µετά το πτυχίο, δίνει στο ΑΣΕΠ, σε έναν διαγωνισµό που είναι τροχός της τύχης. Σε περίπτωση που ανήκει στο προνοµιούχο 5% και έχει προβιβάσιµο βαθµό στον διαγωνισµό, δεν έχει καθόλου σίγουρο ότι αυτό θα του ανοίξει την πόρτα του σχολείου. Αν ξεπεράσει και αυτό το εµπόδιο και προσληφθεί, για δύο χρόνια κινδυνεύει να µετατραπεί σε υπήκοο καθώς θα βρεθεί κάτω απότο άγρυπνο βλέµµα του σχολικού σύµβουλου και του διευθυντή που µπορούν, µε βάση το θεσµικό πλαίσιο, να τον οδηγήσουν στην αφετηρία µε µια αρνητική κρίση.
Το νέο αυτό νοµοθετικό πλέγµα µπορεί να δηµιουργήσει πραίτορεςκαι υπηκόους. Αυτό µπορεί να είναι το έδαφος για να έχουµε µια νέαςµορφής επαγγελµατική εξουθένωση του εκπαιδευτικού, από τα αποδυτήρια, δηλαδή απότα πρώτα χρόνια της επαγγελµατικής του πορείας.
Ας έρθουµε τώρα στους εκπαιδευτικούς που έχουν 5 ή 10 ή 20 χρόνια υπηρεσία. Σε ποιο ακριβώς περιβάλλον ζουν και εργάζονται; Ποιο είναι το υπαρκτό σχολείο; Μιλάµε για το σχολείο των δυσαρεστηµένων. Αυτή είναι η σωστή ονοµασία του σηµερινού σχολείου που βιώνει ο εκπαιδευτικός.
Ας προσέξουµε. Οι γονείς είναι δυσαρεστηµένοι καθώς πληρώνουν πολύ ακριβά τη φοίτηση των παιδιών τους στην κατ’ επίφαση δηµόσια και δωρεάν εκπαίδευση. Μάλιστα η δυσαρέσκειά τους τροφοδοτείται δικαίως ακόµη περισσότερο σήµερα, αφού η «επένδυση» στην εκπαίδευση των παιδιών τους έχει όλο και λιγότερη «απόδοση» όπως αποδεικνύει η καθηµερινή εµπειρία και τα στατιστικά στοιχεία µε τους δεκάδες χιλιάδες ανέργους, ετεροαπασχολούµενους και υποαπασχολούµενους πτυχιούχους.
Οι µαθητές είναι δυσαρεστηµένοι γιατί «ροκανίζουν» την εφηβεία τους στο τρίγωνο σχολείο - φροντιστήριο - ιδιαίτερο σ’ ένα «εκπαιδευτικό σύστηµα αµάθειας». Περισσότερο από ποτέ το σχολείο βιώνεται από τους πρωταγωνιστές του ως χώρος «εξεταστικής θυσίας», σαν µια άχαρη και ψυχρή «αίθουσα αναµονής» στην οποία αναγκαστικά περιµένει ο µαθητής µέχρι ναέρθει η ώρα του µοιράσµατος των τίτλων. Οι εκπαιδευτικοί είναι δυσαρεστηµένοι γιατί παράλληλα µε τα οικονοµικά προβλήµατα που τους οδηγούν στην αναζήτηση δεύτερης δουλειάς τούς βαραίνουν και τα βαριεστηµένα µάτια των µαθητών που προγυµνάζονται στο διπλανό φροντιστήριο ενώ από την άλλη «πλακώνονται» από το εχθρικό υπονοούµενο της κοινής γνώµης που έντεχνα κατευθύνεται να τους θεωρεί µοναδικούς υπεύθυνους. Πλησιάζουµε την καρδιά του προβλήµατος. Ξέρετε τι µπορεί να σπάσει το ηθικό ενός εκπαιδευτικού περισσότερο ακόµη και από την οικονοµική θηλιά που του έχει βάλει το υπουργείο Παιδείας; Μια ερώτηση: γιατί να διαβάσω, δάσκαλε;

 

Μήπως υποφέρετε από εργασιακή εξουθένωση;
 

ΚΟΡΥΦΗ

Κρίση παιδείας η κρίση τής οικονομίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης 

Προσπαθώ να πω με όση δύναμη δημόσιας φωνής διαθέτω ότι η οικονομική κρίση που μαστίζει σήμερα τη χώρα μας είναι πριν και πάνω απ΄ όλα κρίση αρχών, κανόνων, αξιών και ιδανικών, κρίση υπεύθυνων πολιτών με αίσθηση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, κρίση σκεπτόμενων πολιτών με δυνατότητα εκτιμήσεως προσώπων και πραγμάτων, κρίση ήθους και ηθικής, κρίση ευαισθησίας κοινωνικής, κρίση πολιτικής σκέψεως με όραμα και πολιτικών με συνείδηση ευθύνης, με πείρα ζωής και αίσθηση τής πραγματικότητας, κρίση συναίσθησης τής ουσίας και τής σπουδαιότητας τού πολιτισμού και τής εν γένει καλλιέργειας τού ανθρώπου, κρίση θρησκευτικής πίστης, κρίση εμπιστοσύνης σε πρόσωπα και θεσμούς (στον δάσκαλο, στον δικαστή, στον ιερέα, στον γιατρό, στον πολιτικό, στον δημοσιογράφο, στον δημόσιο υπάλληλο), κρίση σύνεσης και ορθοφροσύνης, κρίση αυτογνωσίας, κρίση στοχασμού για το τι είναι σημαντικό στη ζωή, κρίση... Μπορώ εδώ να σταματήσω την απαρίθμηση των μορφών κρίσεως που γέννησαν, κατά βάθος, την οικονομική κρίση και να εστιάσω στην καρδιά τής κρίσης: στην κρίση παιδείας που περνάει πολλά χρόνια τώρα η χώρα μας και που είναι αυτή η οποία υπέσκαψε, αν δεν διέλυσε ήδη, τον ιστό τής ελληνικής κοινωνίας.
Η κρίση παιδείας, βαθύτερης δηλαδή και ουσιαστικής καλλιέργειας τής προσωπικότητας τού ατόμου, που πλήττει όχι μόνο τη χώρα μας αλλά τον ευρύτερο χώρο, αποπροσανατόλισε τον σύγχρονο άνθρωπο και υπονόμευσε τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του, τις επιδιώξεις, τις επιθυμίες, τις βιοτικές του προτεραιότητες, ολόκληρη τη ζωή τη δική του και των γύρω του. Η επιθυμία απόκτησης όλο και περισσότερων υλικών αγαθών εξελίχθηκε-ελλείψει ουσιαστικής παιδείας και ικανότητας ιεράρχησης αναγκών και επιδιώξεων- σε μανία καταναλωτισμού, με το πολυτελές αυτοκίνητο ή σπίτι, τα σινιέ ρούχα, το σκάφος, τις τραπεζικές καταθέσεις, τα κέρδη από το Χρηματιστήριο ή τον τζόγο να ανάγονται σε αυτοσκοπούς, η φοροδιαφυγή σε εξυπνάδα και το χρήμα σε μέτρο αξιολόγησης τής επιτυχίας τού ατόμου. Χάθηκε το μέτρο. Ελειψε το όραμα. Παρατοποθετήθηκε το νόημα τής ζωής. Το κυνήγι τού χρήματος έγινε αυτοσκοπός. Σε τέτοιες καταστάσεις μειώνονται οι αναστολές, εκλείπουν τα σημεία αναφοράς, χαλαρώνουν οι αντιστάσεις, αρχίζει η φθορά, επιδίδει η δια-φθορά. Παύουν δηλαδή να λειτουργούν οι οδοδείκτες και οι δικλίδες ασφαλείας μιας πραγματικής παιδείας: οι σωστές αξιολογήσεις στη ζωή, το ήθος, η αίσθηση ευθύνης και, κυρίως, η αίσθηση ορίων. Μιλάμε, βέβαια, για μια πραγματική παιδεία η οποία έχει μεν ως βάση τη σχολική εκπαίδευση αλλά συνδιαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες: τα ενδιαφέροντα καθενός, τις ποικίλες επιλογές του (κοινωνικές, πολιτικές, ηθικές, θρησκευτικές), τις ευαισθησίες του, τη διάθεση αυτομόρφωσης και την όλη σχέση του με τον πολιτισμό (με το βιβλίο, το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο, τα εικαστικά, την επιστήμη, την ευρύτερη διανόηση). Μιλάμε για μια παιδεία που-με ευθύνη τής Πολιτείας- προσφέρονται: ποιοτική δημόσια εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες (σχολική εκπαίδευση- πανεπιστήμια), ευκαιρίες για ευρύτερη ποιοτική διά βίου εκπαίδευση, ποιοτικά κρατικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας (ραδιόφωνο, τηλεόραση), συνεχής και αποδεδειγμένη έμφαση σε όλες τις μορφές τής τέχνης.
Είναι φανερό ότι μιλώντας για παιδεία δεν εννοώ τις απλές γνώσεις ή τους όγκους των ασύνδετων πληροφοριών που παρέχει ήδη η σχολική εκπαίδευση. Δεν αναφέρομαι στον «γραμματιζούμενο» αλλά στον «μορφωμένο» -διάκριση που κάνει εύστοχα η λαϊκή σοφία. Μιλάω για ένα σχολείο και μια γενικότερη παιδεία που μορφώνει πολίτες υπεύθυνους, σκεπτόμενους, καλλιεργημένους, κοινωνικά ευαίσθητους, πολίτες με ιδανικά, αρχές και αξίες, πολίτες που αγαπούν την πατρίδα τους και νοιάζονται γι΄ αυτήν, πολίτες με αναφορά σε ρίζες και παραδόσεις, πολίτες με ταυτότητα, που ξέρουν από πού έρχονται και πού πάνε, πολίτες που σέβονται τους θεσμούς και τιμούν τους συμπολίτες τους. Μόνο έτσι πιστεύω ότι μπορείς να αντιμετωπίσεις ριζικά ό,τι έχει φθείρει ψυχικά και διανοητικά σήμερα τον πολίτη και τον έχει εκτρέψει σε κάθε μορφής παρανομία και διαφθορά.
Λέγοντας αυτά, έχω συνείδηση ότι αναφέρομαι σε μια αντιμετώπιση των δεινών που μάς κατατρύχουν, η οποία απαιτεί χρόνο, δυνάμεις και, το κυριότερο, αλλαγή νοοτροπίας, αλλαγή εθνικής και κοινωνικής πλεύσεως. Αλλά θα ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι το πρόβλημα τής φθοράς που έχουμε υποστεί ως κοινωνία και τού οποίου τώρα συνειδητοποιούμε μία μόνο πλευρά που είναι η οικονομική κατάρρευση, επιφαινόμενο και απόρροια ενός πολύ πιο σύνθετου και ουσιαστικού προβλήματος, ότι αυτό θα λυθεί ως διά μαγείας με κάποια καθαρώς οικονομικά μέτρα! Τα αίτια που το προκαλούν-και ανέφερα ένα από αυτά, το κατ΄ εμέ καθοριστικό- και αν ακόμη τώρα λυθεί το πρόβλημα τής οικονομικής κρίσης, θα επαναφέρουν το πρόβλημα πολύ σύντομα, αν δεν υπάρξει ριζική στροφή. Και μια ακόμη διασάφηση. Η φθορά, η διαφθορά και ο αποπροσανατολισμός τής ελληνικής κοινωνίας δεν περιλαμβάνει όλους τους Ελληνες. Είναι ευτυχώς πολλοί, και σε ορισμένα στρώματα τής κοινωνίας οι περισσότεροι που δεν έχουν διαβρωθεί. Αυτοί είναι και η δύναμη στην οποία μπορεί να στηριχθεί η χώρα.
Και μια συχνή επωδός: τι κάνουν οι πνευματικοί άνθρωποι τής χώρας; Μιλούν; Παίρνουν θέση; Βοηθούν; Απάντηση: το ζήτημα δεν είναι αν μιλούν, διότι είναι πολλοί αυτοί που μιλούν δημόσια, που συζητούν, που προτείνουν. Το ζήτημα είναι αν τους ακούει κανείς... Και μάλιστα αν τους ακούν αυτοί που πρέπει πρώτα απ΄ όλα να μάθουν να ρωτούν.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Η τεχνολογική εκπαίδευση σε αναβρασμό

Η χώρα μας περνάει κρίση.

Υπεύθυνη στάση απέναντι στην κρίση αυτή θα ήταν αν όλοι, πολιτεία και πολίτες, επιχειρούσαν να ανατρέψουν το δρόμο προς την καταστροφή, διόρθωναν αδυναμίες, αξιοποιούσαν τα θετικά, σήκωναν τα μανίκια και έκαναν καλά τη δουλειά τους, ο καθένας στον τομέα του.

Στον τομέα της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης επικρατεί αβεβαιότητα και αναβρασμός. Χρέος είναι λοιπόν μια θετική πρόταση λύσης.

Πρωταρχική σημασία έχει η αναγνώριση της αναγκαιότητας και της ιδιαιτερότητας της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, σε όλες τις, εκτός της βασικής, εκπαιδευτικές βαθμίδες και κυρίως στην ανώτατη. Η ανάπτυξη τεχνικής συνείδησης, δημιουργικότητας, εφαρμογής των επιστημονικών γνώσεων, μετάβασης από τη θεωρία στην πράξη είναι, ιδιαίτερα σήμερα, επιτακτική ανάγκη σε όλους τους τομείς.

Γι' αυτό απαιτούνται διακριτοί ρόλοι μεταξύ της κλασικής πανεπιστημιακής και της τεχνολογικής ανώτατης εκπαίδευσης. Τα ΤΕΙ είναι δηλαδή τεχνικά πανεπιστήμια ισότιμα με τα κλασικά, και πρέπει να βοηθηθούν για να ανταποκριθούν σε αυτόν τους το ρόλο. Αυτό σημαίνει ενίσχυση και όχι παραγνώριση της ιδιαιτερότητας της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, που συνίσταται στον μεγάλο αριθμό των εξοπλισμένων εργαστηρίων της, στο εξειδικευμένο επιστημονικό και εργαστηριακό προσωπικό της, στον τεχνολογικό προσανατολισμό των προγραμμάτων της, στον ιδιαίτερο θεσμό της πρακτικής άσκησης των σπουδαστών και κυρίως στην ανάπτυξη εφαρμοσμένης τεχνολογικής έρευνας και στη διοργάνωση αυτόνομων μεταπτυχιακών και διδακτορικών προγραμμάτων τεχνολογικής κατεύθυνσης.

Και αυτό προϋποθέτει ουσιαστική εξασφάλιση της αυτοδιοίκησης των ιδρυμάτων και ελευθερία στη διαμόρφωση των προγραμμάτων, στον καθορισμό των κανόνων λειτουργίας τους και στην κατανομή των πόρων τους. Φυσικά εξορθολογισμός, διαφάνεια και έλεγχος από την πολιτεία, αλλά όχι επιβολή μέτρων που αντιστρατεύονται τη συνέχεια κυρίως των εργαστηρίων, όπως ο υποχρεωτικός διαχωρισμός των μαθημάτων σε χειμερινά και εαρινά.

Τα Τεχνολογικά Ιδρύματα είναι και αυτά οικονομικά εξαρτημένα από την πολιτεία και χρηματοδοτούνται από χρήματα του φορολογούμενου λαού. Είναι φυσικά αναγκαία η ορθή διαχείριση, η συμπίεση εξόδων, η εξοικονόμηση πόρων, αλλά με αίσθηση δικαίου, με συνεννόηση πολιτείας και ιδρυμάτων, με διαφάνεια των κριτηρίων και από την πλευρά της πολιτείας, χωρίς να δημιουργείται κλίμα καταστροφής, κατάργησης της ποιότητας ή υποβάθμισης.

Δυσλειτουργίες, γραφειοκρατικές είτε σκόπιμες, που οδηγούν σε πολύμηνες καθυστερήσεις της νόμιμης πληρωμής των εκτάκτων, όπως ονομάζονται, επιστημονικών και εργαστηριακών συνεργατών, καθώς και στον υπέρμετρο περιορισμό του αριθμού τους, και παράλληλες καθυστερήσεις ή οριστικό μπλοκάρισμα στις διαδικασίες προσλήψεων μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού, οδηγούν σε αδιέξοδα. Το αναγκαίο εκπαιδευτικό προσωπικό μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με νέες προσλήψεις, κάλυψη των οργανικών θέσεων και παράλληλα καθιέρωση νέου θεσμού συμβασιούχων εκπαιδευτικών με ετήσιες συμβάσεις.

Η παράνομη καθυστέρηση στην κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων των ΤΕΙ, καθώς και η πρόσφατη άρνηση του υπουργείου Παιδείας να ονομάσει μηχανικούς τους απόφοιτους αυτούς, τραυματίζει το κύρος των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων και επιδρά αρνητικά στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία.

Ολα αυτά μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστούν αν υπερισχύσει ένα πνεύμα θετικής αντιμετώπισης των προβλημάτων, ανασυγκρότησης και δημιουργίας. Και οποιαδήποτε ανασυγκρότηση προϋποθέτει έναν εμπεριστατωμένο προγραμματισμό, που διαμορφώνεται με βάση τις ανάγκες και τις προοπτικές της χώρας, ενώ σέβεται ταυτόχρονα το θεσμό της αποκέντρωσης και της σύνδεσης με την κοινωνία - δεν τραυματίζει, αναδιοργανώνει. Και αντίστοιχα σε κάθε ίδρυμα η ανάπτυξή του απαιτεί μια θετική, ενεργητική στάση των μελών του, ένα πνεύμα προσφοράς και εθελοντισμού, όχι ανευθυνότητας, διχασμού και διαμάχης. Η Παιδεία μάς εμπνέει και μας ενώνει. Η Τεχνολογική Εκπαίδευση δεν πρέπει να καταργηθεί, αλλά να αναβαθμιστεί, να προοδεύσει και να ζήσει.

Στροφή προς τα τεχνικά λύκεια Εντυπωσιακή στροφή προς την «παραμελημένη» Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΤΕΕ) παρατηρείται τον τελευταίο χρόνο.

Τεχνική εκπαίδευση

 

ΚΟΡΥΦΗ

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΤΖΕΚΤ (PROJECT)

ΟΡΙΣΜΟΣ Πρότζεκτ ονομάζουμε το σύνθετο έργο που γίνεται με στόχο τη δημιουργία ενός προϊόντος η μιας υπηρεσίας. Για τη διενέργεια αυτού του έργου γίνεται αξιοποίηση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού και των αναγκαίων υλικών, στον απαιτούμενο χρόνο. Ενα κλασικό πρόγραμμα Η/Υ στη διαχείριση πρότζεκτς, είναι το MS Project ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ

Η ΜΕΘΟΔΟΣ Πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια στις διάφορες παιδαγωγικές συναντήσεις των εκπ/κών  ακούγεται ο όρος  μέθοδος πρότζεκτ (project). Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από σχολικούς συμβούλους αλλά και αρκετούς συναδέλφους. Και είναι γεγονός ότι προκαλεί πάντοτε κάποιες αντιδράσεις. Άλλους τους ξενίζει ο όρος, άλλοι πάλι προσπαθώντας να τον εξηγήσουν οδηγούνται σε διάφορες ερμηνείες. Το κείμενο που ακολουθεί, θα προσπαθήσει, να δώσει λιτά και κατανοητά ελπίζω κάποιες απαντήσεις, ώστε να διαλευκανθεί κατά το δυνατό το μυστήριο με τον καινοφανή αυτό όρο, που ορμητικά εισέβαλε στη διδακτική πράξη.
Τι είναι λοιπόν project και τι μέθοδος project
Η λέξη project που προέρχεται από τη λατινική projicere σημαίνει σχεδιάζω, σκοπεύω, βάζω κάτι στο μυαλό μου και χρησιμοποιήθηκε από τους παιδαγωγούς στις αρχές του αιώνα μας. Άρα λοιπόν project θα λέγαμε ότι σημαίνει ένα σχέδιο εργασίας. Ένα σχέδιο εργασίας που εκπονείται από έναν κι εφαρμόζεται από πολλούς άλλους, που συμφωνούν μαζί του ή εκπονείται από προτάσεις, σκέψεις, επιθυμίες πολλών κι εφαρμόζεται επίσης απ’  όλους.
Στον όρο τώρα   μέθοδος πρότζεκτ κυρίαρχη θέση και σημασία έχει η λέξη μέθοδος. Κι όλοι γνωρίζουμε ότι η λέξη μέθοδος σημαίνει τον τρόπο της έρευνας, τον τρόπο με τον οποίο κάποιος εκτελεί αυτά που σκέφτηκε. Στη διδακτική επιστήμη η λέξη μέθοδος σημαίνει το δρόμο που ακολουθεί ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του ώστε να πετύχει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους στόχους και τους σκοπούς μιας συγκεκριμένης ενότητας.
Έτσι πολύ απλά θα λέγαμε ότι η μέθοδος project για την εκπ/κή διαδικασία σημαίνει ένα τρόπο ομαδικής εργασίας, στην οποία συμμετέχουν αποφασιστικά όλα τα μέλη της σχολικής τάξης. Συμμετέχουν όλοι αλλά και η ίδια η διδασκαλία διαμορφώνεται και διεξάγεται από όλους. Όλοι μαζί αποφασίζουν το θέμα που θα τους απασχολήσει, προγραμματίζουν τα βήματα της έρευνάς τους, διεξάγουν από μόνοι τους τις ενέργειες που απαιτούνται για να δοθούν οι απαντήσεις στο πρόβλημα, αναθεωρούν πιθανές αρχικές τους σκέψεις, καταλήγουν τέλος σε αποτελέσματα που τα αξιολογούν και αν θέλουν τα κοινοποιούν στην ευρύτερη κοινότητα του σχολείου ή τα δημοσιεύουν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Στο σημείο αυτό πάντως πρέπει να τονιστεί ότι σ΄ αυτή τη μέθοδο δεν έχει  και τόσο μεγάλη σημασία το αν θα παραχθεί στο τέλος κάποιο αποτέλεσμα και πόσο σημαντικό θα  ΄ναι αυτό. Γιατί είναι αλήθεια, πως εδώ στο τελικό αποτέλεσμα βρίσκεται και η αγωνία του εκπ/κού. Στη μέθοδο αυτή όμως έχει μεγαλύτερη σημασία ο δρόμος που οδηγεί στο όποιο αποτέλεσμα, οι διάφορες εμπειρίες που αποκτά κανείς στην πορεία προς τον αρχικό σκοπό του. Γιατί μέσα από τις διάφορες καταστάσεις που θα συναντήσει κανείς, τις εμπειρίες και τις προσπάθειες επίλυσης των προβλημάτων, που φυσικό είναι να ανακύπτουν στην πορεία, πηγάζει τελικά η μόρφωση και η απόκτηση ποικίλων δεξιοτήτων.
Είναι επίσης σκόπιμο να ξεχωρίσουμε τη μέθοδο  project από τη γνωστή μας ομαδοκεντρική διδασκαλία, γιατί συχνά γίνεται σύγχυση και ταυτίζονται αυτά τα δυο από πολλούς. Σε κάθε διδασκαλία υπάρχει το τι; δηλαδή το θέμα ή η διδακτέα ύλη και το πώς, δηλαδή η μέθοδος. Η ομαδοκεντρική είναι μια μέθοδος δηλαδή απαντά μόνο στο πώς. Την ύλη την καθορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα ή στην καλύτερη περίπτωση ο δάσκαλος. Στη μέθοδο project το τι και το πώς συνυπάρχουν. Αυτοί που θ΄ αποφασίσουν με ποιο αντικείμενο θα ασχοληθούν, θα σκεφτούν και θα προγραμματίσουν και τα βήματα έρευνας και σπουδής του αντικειμένου αυτού. Η μέθοδος λοιπόν project είναι κάτι διαφορετικό από τη διδασκαλία με ομάδες εργασίας και βρίσκει σήμερα εφαρμογή στο δημοτικό σχολείο στην πραγματοποίηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπ/σης .  

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

Η διάθεση του χρόνου

Πού θα βρεθεί  αλήθεια ο χρόνος για τη διεξαγωγή ενός project στο ωρολόγιο πρόγραμμα ενός σχολείου;  Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι τα σύγχρονα εκπ/κά  ιδρύματα χαρακτηρίζονται από αυστηρή οργάνωση. Έτσι κάθε διδακτική ώρα αντιστοιχεί σε διαφορετικό μάθημα, που διεξάγεται αρκετά συχνά τελευταία από διαφορετικό δάσκαλο (Γυμναστική, Μουσική, Αγγλικά).

Έτσι γίνεται φανερό ότι η διευθέτηση του χρόνου είναι γεγονός σημαντικότατο. Πρέπει στο πρόγραμμα να προβλέπεται ένα χρονικό διάστημα για τη διεξαγωγή ενός project. Θα αναφέρω εδώ κάποιες προτάσεις, που προέρχονται από όσους ασχολήθηκαν με τη μέθοδο αυτή. Αυτές είναι ενδεικτικά:

Για ορισμένο αριθμό εβδομάδων δυο συνεχόμενες ώρες π.χ. κάθε Παρασκευή.

Να διατίθεται για την εργασία ενός project  η πρώτη Δευτέρα κάθε μήνα.

Τρεις συνεχόμενες ημέρες στην αρχή του σχολικού έτους

Για 15 μέρες διατίθενται οι ώρες των μαθημάτων Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής ή Θρησκευτικών (για παράδειγμα).

Θα μπορούσε βέβαια να προτείνει κανείς κι άλλους τρόπους εύρεσης σχολικού χρόνου.

2. Η διαμόρφωση της τάξης και του σχολείου γενικότερα. Είναι σ΄ όλους γνωστό πόσο πολύ επηρεάζει τη συμπεριφορά των ατόμων και κατ΄ επέκταση το ίδιο το γεγονός της μάθησης, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και εργάζεται. Η άνεση του χώρου, η σωστή αισθητική του, η σωστή διάταξη των θρανίων, η ύπαρξη βιβλιοθήκης κλπ αποτελούν βασικά στοιχεία δημιουργίας μιας ατμόσφαιρας κατάλληλης για δημιουργική εργασία και επίτευξη των διδακτικών στόχων.

3. Επιζητούμε τη συνεργασία με άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τη δουλειά μας.  Γνωρίζουμε τις προθέσεις μας και συζητούμε με το διευθυντή του σχολείου, ανταλλάσσουμε απόψεις με τους υπόλοιπους συναδέλφους μας κι επιζητούμε την όποια βοήθειά τους. Ακόμα ενημερώνουμε τους γονείς των μαθητών για τα σχέδιά μας και ζητούμε τη βοήθειά τους σ΄ ό,τι νομίζουμε ότι μπορούν να συνεισφέρουν.

4. Σημαντικός είναι ο ρόλος του δασκάλου στην επιτυχία ενός project. Ο δάσκαλος δεν είναι ο κυρίαρχος της τάξης αλλά καθοδηγεί και κατευθύνει τους μαθητές, συμμετέχοντας κι ο ίδιος στην ομάδα σαν ίσος προς ίσον κι επεμβαίνει μόνο τότε, όταν οι μαθητές του χρειάζονται βοήθεια.  

ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ  

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στη μέθοδο project θα λέγαμε ότι στο σημερινό ελληνικό δημοτικό σχολείο  είναι πράγματι αρκετά δύσκολη η εφαρμογή της, ιδιαίτερα στα κλασσικά μαθήματα. Μπορεί όμως να εφαρμοστεί σε δράσεις που αφορούν το φυσικό και τεχνητό περιβάλλον. Μπορεί λοιπόν να εφαρμοστεί στη Μελέτη Περιβάλλοντος και φυσικά στα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης.  Σ΄ αυτά τα τελευταία θα λέγαμε ότι η μέθοδος αυτή ταιριάζει απόλυτα και πρέπει να αξιοποιηθεί για την παραγωγή όσο το δυνατόν καλύτερων διδακτικών αποτελεσμάτων.  

Για μια εκτενέστερη ανάλυση και σπουδή της μεθόδου δείτε: Karl Frey «Η μέθοδος project» σε μετάφραση Κλεονίκης Μάλλιου. Εκδ Οίκος Αφων Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1986

http://www.plefsis.gr/project1.htm

 

ΚΟΡΥΦΗ

e-αμφιθέατρο για 100.000 φοιτητές ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ δημιουργεί διαδικτυακό τμήμα ανοιχτό σε όλο τον κόσμο

Μερικές φορές το μέγεθος μετράει. Αλλες, πάλι, είναι παντελώς αδιάφορο. Στον χώρο της εκπαίδευσης έχει επικρατήσει η άποψη ότι όσο πιο ολιγομελής είναι μια τάξη τόσο πιο αποδοτικά γίνεται το μάθημα. Στο Στάνφορντ, όμως, έχουν άλλη γνώμη. Δύο καθηγητές του φημισμένου αμερικανικού πανεπιστημίου ετοιμάζονται να διδάξουν σε μια τάξη που θα αποτελείται από περίπου… 100.000 φοιτητές, στο πιο φιλόδοξο ίσως εκπαιδευτικό πείραμα που έγινε ποτέ.

Η τάξη, βέβαια, θα είναι εικονική και οι φοιτητές θα δηλώνουν «παρών» από το σπίτι τους, κάνοντας κλικ με το ποντίκι του υπολογιστή τους. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, καθώς θα γέμιζαν έξι Στάνφορντ αν έπρεπε να συγκεντρωθούν όλοι στον ίδιο χώρο.

Οι φοιτητές του μεγαλύτερου μέχρι σήμερα διαδικτυακού ακαδημαϊκού προγράμματος θα διδαχθούν εντελώς δωρεάν την επιστήμη της τεχνητής νοημοσύνης από δύο κορυφαίους καθηγητές. Ο Σεμπάστιαν Θραν και ο Πίτερ Νόρβιγκ, οι οποίοι θεωρούνται αυθεντίες σε αυτόν τον τομέα, έχουν συνεργαστεί μεταξύ άλλων με το αμερικανικό Πεντάγωνο, τη NASA και την Google, στην οποία ο Νόρβιγκ είναι σήμερα διευθυντής Ερευνας. «Το όραμά μας είναι να αλλάξουμε τον κόσμο, φέρνοντας την εκπαίδευση σε μέρη όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στη γνώση», εξηγεί ο δρ Θραν.

Οι φοιτητές δεν θα βαθμολογούνται με βάση το συμβατικό σύστημα αξιολόγησης του πανεπιστημίου. Θα κατατάσσονται σε βαθμίδες συγκρινόμενοι με τις επιδόσεις των κανονικών φοιτητών του πανεπιστημίου και θα δίνουν εξετάσεις μέσω ενός συστήματος που βασίζεται στην τεχνολογία cloud computing. Εάν επιτύχουν, θα τους απονέμεται ένας «τίτλος ολοκλήρωσης σπουδών».
Οι καθηγητές θα εφαρμόσουν μια πρωτοποριακή μέθοδο προσωποποίησης των εξετάσεων, η οποία υπόσχεται να εξαλείψει την αντιγραφή και τα σκονάκια. Επίσης, χρησιμοποιώντας ένα ειδικό λογισμικό, οι φοιτητές θα ψηφίζουν τις καλύτερες ερωτήσεις στις οποίες θα καλούνται να απαντήσουν οι καθηγητές μέσω online chat.

Οι δύο εκπαιδευτικοί δεν πίστευαν στα μάτια τους βλέποντας ανθρώπους από όλον τον κόσμο να εγγράφονται ο ένας μετά τον άλλον στο τμήμα. Οταν ο δρ Θραν προσπάθησε πρόσφατα να διαφημίσει το πρόγραμμα, μοιράζοντας φυλλάδια σε ένα ακαδημαϊκό συνέδριο στην Ισπανία, απογοητεύτηκε διαπιστώνοντας ότι είχε συγκεντρώσει μόλις 80 ενδιαφερόμενους.
Ωστόσο, ένα e-mail που έστειλε στην Κάρολ Χάμιλτον, διευθύντρια της Ενωσης για την Προαγωγή της Τεχνητής Νοημοσύνης, ήταν αρκετό για να διαδοθεί αστραπιαία το εγχείρημά του. Η Χάμιλτον προώθησε το e-mail στις επαφές της και σε χρόνο-ρεκόρ εξαπλώθηκε παντού.

Μαθήματα στο YouTube.
Η ιδέα για τη δημιουργία του online πανεπιστημιακού τμήματος προήλθε από το έργο του Σάλμαν Χαν, ενός ηλεκτρολόγου μηχανικού, αποφοίτου του ΜΙΤ, ο οποίος το 2006 οργάνωσε μια σειρά βιντεοδιαλέξεων μέσω του YouTube.
Στη συνέχεια ίδρυσε την Ακαδημία Χαν, στην οποία λειτουργεί γυμνάσιο και λύκειο, ανατρέποντας πλήρως τη σχέση σχολείου και μαθητή όπως την ξέρουμε σήμερα. Τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα από το σπίτι, εκπονούν εργασίες σε ομάδες και ο δάσκαλος μετατρέπεται σε συνεργάτη βοηθώντας προσωπικά έναν προς έναν τους μαθητές.

Το παράδειγμα του Χαν έχουν ακολουθήσει και άλλοι εκπαιδευτικοί. Η ραγδαία εξάπλωση των ευρυζωνικών συνδέσεων, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ειδικού διαδραστικού λογισμικού, έχει δημιουργήσει μια νέα τάση στον χώρο της εκπαίδευσης. «Θα δούμε πάρα πολλά τέτοια μοντέλα μέσα στα επόμενα τέσσερα-πέντε χρόνια», εκτιμά ο Χαλ Αμπιλσαν, επιστήμονας πληροφορικής του MIT.

Φοιτητές από 175 χώρες!
Οι φοιτητές του online τμήματος του Πανεπιστημίου Στάνφορντ θα διδαχθούν τρία μαθήματα: Εισαγωγή στην Τεχνητή Νοημοσύνη, Αρχές Λογισμικού Βάσεων Δεδομένων και Εισαγωγή στη Μηχανική. Η διδασκαλία θα γίνεται μέσω βιντεοδιαλέξεων, ενώ οι καθηγητές θα χρησιμοποιούν διαδραστικές τεχνολογίες διδασκαλίας και εξέτασης.
Το ηλικιακό εύρος των υποψηφίων καλύπτει από τελειόφοιτους λυκείου μέχρι συνταξιούχους. Μέχρι χθες είχαν δηλώσει συμμετοχή περισσότερα από 100.000 άτομα από τουλάχιστον 175 χώρες. Τα μαθήματα θα ξεκινήσουν στις 10 Οκτωβρίου και θα ολοκληρωθούν στις 16 Δεκεμβρίου.

Μηχανές που σκέφτονται

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι κλάδος της επιστήμης των υπολογιστών με αντικείμενο τη δημιουργία «ευφυών» υπολογιστικών συστημάτων τα οποία μιμούνται τον ανθρώπινο τρόπο σκέψης. Χάρη στα συστήματα αυτά οι μηχανές μπορούν να μαθαίνουν, να προσαρμόζονται στο περιβάλλον, να δίνουν απαντήσεις, να παίρνουν αποφάσεις και να λύνουν προβλήματα. «Πατέρας» της τεχνητής νοημοσύνης θεωρείται ο αμερικανός επιστήμονας Τζον Μακάρθι, ο οποίος εισήγαγε για πρώτη φορά τον όρο το 1955.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Καλώς ήλθατε στο σχολείο 2.0  ΡΕΠΟΡΤΑΖ Μάνος Χαραλαμπάκης

Καθηγητές μέσω βίντεο, εξετάσεις εξ αποστάσεως και 145.000 μαθητές από 175 χώρες. Στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ ξεκίνησε ένα πείραμα που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο μετάδοσης των γνώσεων: μετά τις κινηματογραφικές ταινίες, τη μουσική και τον Τύπο, το Ιντερνετ φέρνει την επανάσταση και στην εκπαίδευση

Το πανεπιστήμιο του μέλλοντος είναι εδώ. Ή, για την ακρίβεια, είναι παντού. Κι αυτό διότι πλέον το μάθημα του Πανεπιστημίου Stanford Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να το παρακολουθήσει κανείς από οπουδήποτε: από το πάρκο, το σπίτι του, το άλσος, τη βιβλιοθήκη. Μοναδική προϋπόθεση είναι να έχει μία γρήγορη σύνδεση στο Ιντερνετ, αφού το μάθημα παραδίδεται online.

Η ανταπόκριση στο υψηλής τεχνολογίας μάθημα ήταν εξαρχής μεγάλη. Την πρώτη ημέρα της online παράδοσης είχαν εγγραφεί 145.000 φοιτητές από 175 διαφορετικές χώρες. Οσο για τις ηλικίες ποικίλλουν: από μαθητές λυκείου έως συνταξιούχους. Αρχικά μάλιστα, οι καθηγητές του online μαθήματος - δύο από τους πιο φημισμένους στον κόσμο ειδικούς στον χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης - δρ Σεμπάστιαν Θραν και Πίτερ Νόρβιγκ δεν ήταν τόσο σίγουροι για το εάν το ψηφιακό μάθημά τους θα είχε επιτυχία. Οι μαζικές εγγραφές ωστόσο διέψευσαν τις ανησυχίες τους.  

Η ιδέα. Οι δύο καθηγητές της Τεχνητής Νοημοσύνης εμπνεύστηκαν τα οnline μαθήματα από την πρόσφατη δουλειά του Σάλμαν Καν. Πρόκειται για έναν ηλεκτρολόγο μηχανικό του ΜΙΤ, ο οποίος το 2006 ίδρυσε μία μη κερδοσκοπική οργάνωση με στόχο να παρέχει εκπαιδευτικά ποικίλης θεματολογίας βίντεο σε μαθητές σε όλο τον κόσμο μέσω του YouTube. Πιο συγκεκριμένα, η Ακαδημία Καν, η οποία εστιάζει σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου, σκόπιμα αντιστρέφει τη σχέση της τάξης και της εργασίας: Οι μαθητές παρακολουθούν τις παραδόσεις των μαθημάτων στο σπίτι. Επειτα, κάνουν την εργασία τους στην τάξη, όπου ο δάσκαλος μπορεί να τους βοηθήσει έναν προς έναν. «Το όραμα είναι να αλλάξουμε τον κόσμο προσφέροντας εκπαίδευση σε μέρη όπου αυτή δεν μπορεί να φτάσει» έχει πει ο δρ Θραν.

Οι δύο επιστήμονες του Στάνφορντ έχουν δηλώσει, άλλωστε, πως εστίασαν το εγχείρημά τους πέρα από τις απλές δυνατότητες που δίνει το Ιντερνετ. Οι μέχρι τώρα εκπαιδευτικές προσπάθειες έμεναν, συνήθως, στο να «ανεβάζουν» οι καθηγητές στο Διαδίκτυο βίντεο με τις παραδόσειs των μαθημάτων, χωρίς να δίνουν ουσιαστικά κίνητρο στους μαθητές.

Τρία θα είναι τα διαδικτυακά μαθήματα που θα προσφέρει το Πανεπιστήμιο: εκτός απ' αυτό της Τεχνητής Νοημοσύνης, που έχει ήδη ξεκινήσει, αναμένεται να υλοποιηθούν ψηφιακά μαθήματα για το Λογισμικό Βάσης Δεδομένων και για τη Γλώσσα Μηχανής. Και τα τρία θα περιέχουν streaming internet video και διαδραστικές τεχνολογίες για κουίζ και βαθμολόγηση. Είχαν μάλιστα διδαχθεί στο παρελθόν σε μικρότερες ομάδες φοιτητών του Στάνφορντ στα αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου. Για παράδειγμα, πέρυσι, το μάθημα Εισαγωγή στην Τεχνητή Νοημοσύνη παρακολούθησαν 177 φοιτητές.  

Η μέθοδος. Οι 145.000 φοιτητές του μαθήματος Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα χρειαστεί να επισκεφτούν την Καλιφόρνια, όπου βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, ούτε να καθήσουν στα αμφιθέατρα του αμερικανικού ιδρύματος. Το ίδιο μάθημα που θα γίνεται σε αίθουσα του Πανεπιστημίου και θα παρακολουθούν από κοντά, κατά μέσο όρο, 200 φοιτητές, θα προσφέρεται μέσω Ιντερνετ και στους χιλιάδες ψηφιακούς σπουδαστές. Αυτοί με τη βοήθεια του γρήγορου Ιντερνετ θα παρακολουθούν βίντεο και με αυτόν τον τρόπο - μέσω βίντεο δηλαδή - θα απαντούν οι καθηγητές σε ερωτήσεις των φοιτητών. Τα βιντεοσκοπημένα μαθήματα θα είναι διαθέσιμα μέσω του Αmazon.

Οπως τονίζουν άλλωστε οι ίδιοι οι καθηγητές στο site του μαθήματος αυτή η online διδασκαλία «δεν θα περιέχει απλώς παρακολούθηση διαλέξεων μέσω Ιντερνετ αλλά και συμμετοχή». Οσο για τις εξετάσεις, θα πραγματοποιούνται μέσω ενός αυτόματου συστήματος κουίζ. Οι φοιτητές θα έχουν τέσσερις ώρες στη διάθεσή τους προκειμένου να το συμπληρώσουν. Στις κανονικές αίθουσες των πανεπιστημίων oι φοιτητές, σε περίπτωση που έχουν απορίες για τα μαθήματα, μπορούν να τις μοιραστούν και να τις συζητήσουν με τους συμφοιτητές τους. Στην ψηφιακή όμως τι γίνεται; Το Ιντερνετ λύνει και αυτό το πρόβλημα. Ηδη για το online μάθημα της Τεχνητής Νοημοσύνης έχουν δημιουργηθεί αρκετά γκρουπ και ομάδες συζητήσεων. Μάλιστα οι καθηγητές ενθαρρύνουν τους φοιτητές να συμμετάσχουν σ' αυτά.

Και επειδή δεν πρόκειται για έναν συνηθισμένο κύκλο πανεπιστημιακών μαθημάτων, οι φοιτητές δεν θα παίρνουν πτυχίο από το Στάνφορντ. Θα τους χορηγείται ένα πιστοποιητικό παρακολούθησης υπογεγραμμένο από τους δύο καθηγητές του μαθήματος. Σημειώνεται επίσης ότι οι εργασίες των φοιτητών θα αξιολογούνται σε απευθείας σύνδεση από άλλους φοιτητές. Το ψηφιακό μάθημα είναι δίμηνης διάρκειας και θα ολοκληρωθεί στις 18 Δεκεμβρίου.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Τα «Βουνά» της Ρούμελης που δίδαξαν δημοτική  Λαμπρινή Κουζέλη

Το προοδευτικό αναγνωστικό του Ζαχαρία Παπαντωνίου με το οποίο μεγάλωσαν γενιές ελλήνων μαθητών κλείνει εφέτος 93 χρόνια. Στην εποχή του πολεμήθηκε σκληρά, ωστόσο αυτή η νέα κυκλοφορία του αποδεικνύει το διαχρονικό παιδαγωγικό μήνυμά του

Είναι καλοκαίρι και έχουν διακοπές. Μια παρέα 26 εννιάχρονων αγοριών αποφασίζουν να ακολουθήσουν την παρότρυνση του δασκάλου τους και ανεβαίνουν για να ζήσουν έναν-δύο μήνες στα βουνά της Ρούμελης. «Θα μάθετε τόσα πράματα», τους είχε πει εκείνος, «που ούτε το βιβλίο ούτε γω μπορώ να σας πω». Φτάνει να έχουν θάρρος, πειθαρχία, κατοικία, τροφή και την άδεια των γονιών τους.
Τα παιδιά θέλουν να δοκιμάσουν και ανεβαίνουν στα ψηλά βουνά με μουλάρια φορτωμένα προμήθειες. Δεν πηγαίνουν σε οργανωμένη κατασκήνωση, δεν υπάρχουν στην ουσία μεγάλοι να τα επιβλέπουν και ο σύγχρονος αναγνώστης θα αναρωτηθεί πώς οι γονείς άφησαν τα παιδιά τους να ζήσουν εβδομάδες ολομόναχα στο βουνό. Είναι ίσως το μοναδικό στοιχείο που έρχεται σε σύγκρουση με τη σύγχρονη πραγματικότητα στη θαυμάσια νουβέλα Τα ψηλά βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου, η οποία κλείνει εφέτος τα 93 χρόνια της και ανήκει πλέον στην κατηγορία του θρύλου της παιδικής λογοτεχνίας και του εκπαιδευτικού βιβλίου.
Το κείμενο πρωτοκυκλοφόρησε ως αναγνωστικό της Γ΄ Δημοτικού το 1918. Εικονογραφημένο με σχέδια του συγγραφέα και εικόνες του εικαστικού Πέτρου Ρούμπου, δουλεμένο στις λεπτομέρειές του από μια συντακτική επιτροπή στην οποία συμμετείχαν φημισμένα μέλη του εκπαιδευτικού δημοτικισμού, ο Δημήτρης Ανδρεάδης, ο Αλέξανδρος Δελμούζος, ο Παύλος Νιρβάνας και ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ήταν ένα από τα δεκατρία αναγνωστικά της βενιζελικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1917-1920.
Αποτελεί, όπως γράφει ο μελετητής Χάρης Αθανασιάδης στον τόμο Καλλιτέχνες και λογοτέχνες στα αναγνωστικά, 1860-1960 (ΜΙΕΤ, 2010), «την πιο προωθημένη, υποδειγματική από λογοτεχνική άποψη,έκφραση του τριπλού αναπροσανατολισμού της σχολικής γνώσης που επιδίωκαν οι εκφραστές του εκπαιδευτικού δημοτικισμού:δημοτική γλώσσα με γραμματική και συντακτική συνέπεια, έμμεση διαπαιδαγώγηση των μαθητών σύμφωνα με τις προτροπές της Νέας Αγωγής και αστική ιδεολογία με έμφαση στον ορθό λόγο ως μέσο για την επίτευξη της συλλογικής προόδου».

Προοδευτικό αλλά βραχύβιο

Η διάρκεια ζωής αυτού του προοδευτικού αναγνωστικού ήταν σύντομη, μόλις δυόμισι χρόνια. Μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου το 1920 τα βιβλία της εκπαιδευτικής του μεταρρύθμισης πολεμήθηκαν με μένος. «Να καώσι ως έργα ψεύδους και κακοβούλου προθέσεως και να καταδιωχθώσι ποινικώς οι υπαίτιοι» προτρέπει το 1921 η Εκθεσις της Επιτροπείας της διορισθείσης προς εξέτασιν της γλωσσικής διδασκαλίας των δημοτικών σχολείων που υπογράφουν συντηρητικοί καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την αφορμή της συμπλήρωσης 90 χρόνων από την Εκθεση της Επιτροπείας, ο φιλόλογος και γνωστός παπαδιαμαντιστής Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος αναπτύσσει το χρονικό της πρόσληψης των Ψηλών βουνών, σε ύφος προσωπικό, στο πυκνά τεκμηριωμένο επίμετρο που υπογράφει στη νέα, 39η έκδοση του βιβλίου από την Εστία.
Ο Παλαμάς επαινεί το νέο αναγνωστικό, ο Ξενόπουλος γράφει ότι διαφέρει από τα άλλα «όσο η αυγή από τη νύχτα», αλλά η δημοτικίστρια Γαλάτεια Καζαντζάκη - ασύμβατα προς την αριστερή ιδεολογία με την οποία την έχουμε συνδέσει- κατηγορεί τον συγγραφέα, σε κριτική της το 1919, ότι γράφει ένα βιβλίο «αναίσθητο και άψυχο» και ότι παραπέταξε τις έννοιες του Θεού και του έθνους που θα έδιναν στο βιβλίο ανώτερη πνοή.
Πράγματι, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ποιητής, διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, κριτικός, μάχιμος δημοτικιστής και διακεκριμένος εικαστικός, έχει παραπετάξει από το βιβλίο πολλά από τα στοιχεία που έδιναν πνοή σε προηγούμενα αναγνωστικά: την απόσταση από την πραγματικότητα, την ψυχρότητα, τον διδακτισμό, τους ψεύτικους χαρακτήρες, τη σοβαροφάνεια. Η λογοτεχνική γλώσσα του ενσωματώνει τη λαϊκή αφήγηση, το δημοτικό τραγούδι, το ποίημα και την επιστολή, έχει χιούμορ και δροσιά. Η ιστορία του έχει δράση με ενδιαφέρον, στην αφήγησή του συμμετέχουν καλοί και κακοί αλλά και ζώα που μιλούν. Διηγούμενος τις περιπέτειες των ηρώων του εκφράζει τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, υμνεί το ελεύθερο πνεύμα, κηρύσσει την προστασία της φύσης και παρουσιάζει τα οφέλη της εργατικότητας, της ομαδικής προσπάθειας και της προσφοράς.

Απάντηση στην ελληνική διγλωσσία

«Τι απλά παιδιά που έγιναν» θαυμάζει ο αφηγητής τους μικρούς ταξιδιώτες όπως σκαρφαλώνουν στο βουνό. Ξεχνούν γρήγορα τις ανέσεις της αστικής ζωής τους και προσαρμόζονται στη ζωή στο ύπαιθρο. Οργανώνονται σε μια μικρή κοινότητα, ανοίγουν δρόμους, πιάνουν επαφές με τους γείτονες χωρικούς και τους τσοπάνους στα βουνά, μαθαίνουν πώς αλέθει ο μύλος το σιτάρι, πώς φτιάχνονται τα κάρβουνα, τι ορυκτά κρύβει στα σπλάχνα του το βουνό και από πού έρχεται το νερό. Στη μικρή κοινωνία τους μαγειρεύουν, χτίζουν, μπαλώνουν. Αναλαμβάνουν ρόλους, γίνονται νοσοκόμοι του πληγωμένου κορφολόγου μπαρμπα-Κώστα, δάσκαλοι του αγράμματου βοσκόπουλου Λάμπρου, δασοφύλακες. Αντιλαμβάνονται ο καθένας τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, γίνονται υπεύθυνοι και αναγνωρίζουν σιωπηρά αρχηγό τους εκείνον που αποδεικνύεται ικανότερος.
Αν ο στόχος των δημιουργών ενός αναγνωστικού είναι να σμιλεύσουν τον ιδεατό πολίτη για την κοινωνία τους, το αναγνωστικό του 1918 θα αποτελεί πάντοτε σχολικό ανάγνωσμα εν εφεδρεία διότι προσανατολίζεται προς έναν πολίτη με αρετές διαχρονικές. Απόδειξη ότι πενήντα τόσα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, το 1974, χρησιμοποιήθηκε και πάλι για μικρό διάστημα στη διδακτική πρακτική. Η κίνηση αυτή, αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας, υπογραμμίζει και τη σημειολογική αξία του βιβλίου ως συμβόλου της αλλαγής και του προοδευτισμού στην εκπαίδευση.
Στις ημέρες μας παραμένει επίκαιρο όχι μόνο ως συμβολικό και διαχρονικό ανάγνωσμα αλλά και ως εφηρμοσμένη και επιτυχημένη πρακτική για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας στα μικρά παιδιά, που τόσο μας απασχολεί τελευταίως. Τα Ψηλά βουνά με τη δημοτική γλώσσα τους δεν έδωσαν απάντηση μόνο στο ζήτημα της ελληνικής διγλωσσίας αλλά και στο ερώτημα τι είδους γλώσσα προσφέρουμε στους νεόκοπους αναγνώστες. Πρότειναν μια γλώσσα ζωντανή, ομιλούμενη, εύπλαστη και λογοτεχνική, που ελκύει το παιδί στο βιβλίο και στην ανάγνωση.
Η μακροζωία του αναγνώσματος αποδεικνύει ότι τα Ψηλά βουνά κατάφεραν να εκπληρώσουν εκείνο που αποτελεί τον ουσιαστικό στόχο του σχολικού βιβλίου, την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας. Διότι είναι το μόνο παράδειγμα σχολικού βιβλίου που έχουμε το οποίο, όταν έπαψε να ζει ως υποχρεωτικό ανάγνωσμα, ξεκίνησε μια νέα ζωή ως ελεύθερο.

7 σταθμοί στην ιστορία των αναγνωστικών

1917-1920. Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Βενιζέλου για εκσυγχρονισμό,διάταγμα της επαναστατικής κυβέρνησης Θεσσαλονίκης για τη δημοτική στα αναγνωστικά.
1921. Αντιμεταρρυθμιστική νομοθεσία,έκθεση της Επιτροπείας της διορισθείσης προς εξέτασιν της γλωσσικής διδασκαλίας των δημοτικών σχολείων με προτροπή να «καώσι» τα βιβλία της μεταρρύθμισης.
1937. Ιδρυση του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων από το καθεστώς Μεταξά,οριστική κατάργηση του πολλαπλού βιβλίου και καθιέρωση του μοναδικού σχολικού εγχειριδίου που διανέμεται από το κράτος.Το σχολικό βιβλίο βελτιώνεται τυποτεχνικά και γίνεται πιο φθηνό,παράλληλα όμως ελέγχεται πλήρως από την κρατική εξουσία.
1964. Αποτυχημένη προσπάθεια γενικού εκσυγχρονισμού με τη μεταρρύθμιση Παπανούτσου, καθιέρωση της δημοτικής.
1967. Ανατροπή όλων των μεταρρυθμίσεων με την κήρυξη της χούντας,επιστροφή στην καθαρεύουσα.
1975-1976. Ριζική αλλαγή εκπαιδευτικού συστήματος, καθιέρωση της δημοτικής.
1982-1985. Καθιέρωση του μονοτονικού,εισαγωγή των νέων αναγνωστικών για το Δημοτικό «Ηγλώσσα μου».

«Να φέρουμε το εξωσχολικό ανάγνωσμα μέσα στην τάξη»

Η επανέκδοση του υποδειγματικού αναγνωστικού του Ζαχαρία Παπαντωνίου συνέπεσε με τη μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση και στη διανομή των εφετινών σχολικών εγχειριδίων και έδωσε αφορμή για μια σύντομη συζήτηση για την πορεία του σχολικού βιβλίου με δύο ειδικούς της εκπαίδευσης.
«Δύσκολα απομονώνουμε άλλο βιβλίο το οποίο να επηρέασε τόσο αποφασιστικά την εκπαίδευση όσο τα “Ψηλά βουνά”» τόνισε εξαρχής στο «Βήμα» ο ιστορικός της Εκπαίδευσης Αλέξης Δημαράς, πρόεδρος του νέου Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, υπογραμμίζοντας τη γλωσσική, την παιδαγωγική και την αισθητική σημασία αυτού του αναγνωστικού στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης. Η ιστορία των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων από το 1917 και εξής είναι ένα τανγκό: με βήματα μπροστά και κινήσεις ριζικής αναθεώρησης της εκπαίδευσης προς την κατεύθυνση της προόδου και βήματα ματαιώσεων και οπισθοδρομήσεων. Το κύριο πεδίο έκφρασης των αντίπαλων ιδεολογιών των κυβερνήσεων και καθεστώτων που εξουσίασαν τον τόπο είναι η γλώσσα, με τη δημοτική και την καθαρεύουσα να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται εναλλάξ από τα σχολικά βιβλία με οριστική επίλυση του ζητήματος με την καθιέρωση της δημοτικής με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Μεταπολίτευσης. Με αυτό το ζήτημα ξεκαθαρισμένο, αν εστιάσουμε στα σχολικά βιβλία του Δημοτικού για τη Γλώσσα, η γενική άποψη που επικρατεί μεταξύ των ειδικών είναι ότι η ποιότητά τους έχει βελτιωθεί πολύ και αισθητικά και ποιοτικά.
Μπορεί να μη συμμετέχουν λογοτέχνες στη συγγραφή των αναγνωστικών, όπως παλαιότερα ο Παπαντωνίου, ο Δροσίνης, ο Καρκαβίτσας , ο Ξενόπουλος και ο Μυριβήλης, αλλά δεν υπάρχει πλέον ανάγκη, εξηγεί στο «Βήμα» η Βενετία Αποστολίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Η διδασκαλία της γλώσσας έχει εξειδικευθεί πολύ σήμερα και υπακούει σε άλλη φιλοσοφία.Τα σύγχρονα βιβλία της γλώσσας περιέχουν κείμενα από εφημερίδες και περιοδικά και άλλες πηγές που αποτυπώνουν την καθημερινή χρήση της γλώσσας, γι΄ αυτό και δεν υπάρχει ανάγκη συνεργασίας με λογοτέχνες στη σύνταξή τους».
Για τη γνωριμία των παιδιών με τον αισθητικά ελκυστικό λόγο στο δημοτικό σχολείο υπάρχει άλλο βιβλίο, το Ανθολόγιο. «Το ζητούμενο είναι να αναβαθμιστεί η χρήση του Ανθολογίου στη σχολική τάξη,η οποία τώρα είναι πολύ περιορισμένη» λέει η κυρία Αποστολίδου. Προς αυτή την κατεύθυνση προσανατολίζονται τα νέα αναλυτικά προγράμματα που θα εφαρμοστούν πιλοτικά εφέτος σε σχολεία όλης της επικράτειας.
Το στοίχημα όμως για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας στο δημοτικό σχολείο είναι «να συμφιλιώσουμε τους μαθητές της πρώτης τάξης του Δημοτικού με την ιδέα του σχολικού βιβλίου. Μετά την ποικιλία των προσχολικών βιβλίων με τα οποία έχουν εξοικειωθεί φθάνοντας στο σχολείο τα περισσότερα παιδιά,το μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο με το οποίο έρχονται αντιμέτωπα με την έναρξη της σχολικής ζωής τα παιδιά έρχεται ως σοκ, γι΄ αυτό και τα καταπιέζει και τα δυσκολεύει σε σημείο που για ορισμένα παιδιά η ανάγνωση να καταλήγει επαχθής. Πρέπει να φέρουμε το εξωσχολικό ανάγνωσμα μέσα στην τάξη και να το συμφιλιώσουμε με το ενδοσχολικό» επιμένει η κυρία Αποστολίδου, «είτε με τη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης μέσα στην τάξη- 20-25 βιβλία αρκούν για να υπάρχει η αίσθηση ότι το βιβλίο κυκλοφορεί στην τάξη- είτε με τη μορφή e-book και τη χρήση των ψηφιακών μέσων».
Το υπουργείο Παιδείας προτείνει να χρησιμοποιηθούν στα σχολεία εναλλακτικά τα ψηφιακά μέσα ώσπου να λυθεί το πρόβλημα του εφοδιασμού τους με βιβλία. Μήπως όμως αυτά απειλούν το σχολικό βιβλίο; «Εχουν ειπωθεί πολλά για την εγκατάλειψη και τον θάνατο του σχολικού βιβλίου. Δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι ο ρυθμός και η αποτελεσματικότητα με την οποία μαθαίνουν οι μαθητές με τη χρήση νέων τεχνολογιών διαφέρει απ΄ ό,τι με το βιβλίο. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το σχολικό βιβλίο δεν έχει πεθάνει αλλά έχει σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη διδακτική και παιδαγωγική πράξη» υποστηρίζει ο κ. Αλέξης Δημαράς.
Ο ίδιος υπενθυμίζει τα πολλά διδακτικά εγχειρίδια από τα οποία είχαν επιλογή οι εκπαιδευτικοί πριν από την επιβολή του μοναδικού σχολικού εγχειριδίου από τον Μεταξά, ενώ σημειώνει ότι η πρόκληση για το σχολικό βιβλίο στη σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση είναι «να ξεφύγουμε από το μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο.Η καθυστέρηση στην έκδοση των σχολικών βιβλίων εφέτος μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι ίσως είμαστε οι μόνοι που δίνουμε τόση σημασία στο σχολικό εγχειρίδιο. Αν στη διδασκαλία γινόταν χρήση και άλλων πηγών,η έλλειψη ενός βιβλίου δεν θα δημιουργούσε τόσο μεγάλο ζήτημα. Είναι αναγκαίο να περάσουμε στο λεγόμενο “πολλαπλό βιβλίο”, που θα καλύπτει και τις ανάγκες διδασκαλίας στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες».
 

ΚΟΡΥΦΗ

Η παιδεία εναντίον της φτώχειας  Του Γιώργου Αγγελόπουλου

 «Με καθοδηγεί το ιδανικό ενός κόσμου απελευθερωμένου απ' όλες τις μορφές εκμετάλλευσης και διακρίσεων. Η παιδεία είναι η απάντηση στην αναζήτηση αυτή», λέει ο σερ Φαζλ Χάσαν Αμπεντ, ο οποίος τιμήθηκε αυτόν τον μήνα μ' ένα βραβείο που θεωρείται αντίστοιχο ενός Νομπέλ για την εκπαίδευση. Η παιδεία είναι εξίσου προτεραιότητα για τις πιο πλούσιες χώρες, όπως και για τις φτωχότερες, προσθέτει: «Ενα παιδί που γεννιέται σ' ένα φτωχό νοικοκυριό έχει λιγότερες πιθανότητες να πάει στο πανεπιστήμιο απ' όσες ένα παιδί που γεννιέται σε ένα πλούσιο νοικοκυριό, και αυτό ισχύει σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες. Πώς λοιπόν θα άρουμε αυτή την ανισότητα; Κάθε παιδί πρέπει να έχει την ίδια ευκαιρία».

Ο σερ Φαζλ έχει αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα για την άρση της εν λόγω ανισότητας και γι' αυτό τιμήθηκε με το πρώτο Βραβείο WISE για την Παιδεία, που απονεμήθηκε στην Ντόχα του Κατάρ (όπου WISE είναι τα αρχικά της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής για την Εκπαίδευση). Λέει πως έγινε ακτιβιστής (από λογιστής…) εξαιτίας της εμπειρίας του από τον κυκλώνα που έπληξε το 1970 το Μπανγκλαντές. «Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν, έβλεπα τα πτώματα να κείτονται στα χωράφια. Αυτό άλλαξε τη φιλοσοφία μου, διαπίστωσα πως η ζωή είναι τόσο εύθραυστη, πως είναι τόσο εύκολο να πεθάνεις», εξηγεί. «Αυτό άλλαξε τις αξίες μου για τη ζωή που ήθελα να ζήσω». Και έβαλε στόχο να βλέπει στο εξής τη ζωή από την πλευρά των φτωχών.

Η δράση του σερ Φαζλ οδήγησε στη μόρφωση εκατομμυρίων παιδιών φτωχών οικογενειών. Επί τέσσερις δεκαετίες εργάζεται σε διάφορες ηπείρους για να βοηθήσει κοινότητες να ξεφύγουν από την κινούμενη άμμο της φτώχειας αποκτώντας δεξιότητες και αυτάρκεια. Το 1972 ίδρυσε στο Μπανγκλαντές το πρόγραμμα BRAC (Επιτροπή για την Αγροτική Ανάπτυξη του Μπανγκλαντές). Μέσα στα 40 επόμενα χρόνια οικοδόμησε «τη μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη μη κυβερνητική οργάνωση στον κόσμο», σύμφωνα με τη WISE, με 120.000 εργαζομένους. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες της οργάνωσής του αφορούν σήμερα σχεδόν 140 εκατομμύρια ανθρώπους σε 10 χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Κεντρικής Αμερικής. Υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια μαθητές του Δημοτικού σπούδασαν σε σχολεία που ιδρύθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος BRAC, το οποίο θεωρείται το μεγαλύτερο ιδιωτικό, μη θρησκευτικό εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο.

«Είναι πολύ σημαντικό για την επιβίωσή μας, για την πρόοδό μας, κάθε χώρα να θέλει να αφιερώνει περισσότερους πόρους στην εκπαίδευση», λέει ο σερ Φαζλ. Η παιδεία προσφέρει επίσης το κλειδί για την κατανόηση «της δομής της εξουσίας και του πώς μπορούμε να την αλλάξουμε», προσθέτει. Και υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος. Εν έτει 2011, ένα κορίτσι στο Νότιο Σουδάν είναι πιθανότερο να πεθάνει κατά τον τοκετό, παρά να τελειώσει το δημοτικό σχολείο.

 

Διεθνής Ημέρα  για την Εξάλειψη της Φτώχειας

 

ΚΟΡΥΦΗ

Εκπαίδευση και κοινωνία στην εποχή της κρίσης

Η εκπαίδευση επανέρχεται στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού προβληματισμού σήμερα που η οικονομική κρίση τείνει να λάβει διαστάσεις χιονοστιβάδας.

Η δημοσιονομική κρίση, η βαθιά ύφεση, η αύξηση της ανεργίας, η διευρυνόμενη ανισορροπία ανάμεσα στο κεφάλαιο και τις δυνάμεις της εργασίας συγκροτούν ένα ιδιαίτερα δυσμενές πλαίσιο για την ευδοκίμηση βιώσιμων και κοινωνικά δίκαιων πολιτικών με συνέπεια την περαιτέρω όξυνση των ανισοτήτων στην εκπαίδευση και την κοινωνία.

Οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί δεν μένουν αλώβητοι από τη δομική κρίση που πλήττει ολόκληρη την Ευρώπη. Αντίθετα, αδυνατούν να συγκρατήσουν τη δημιουργία νέων κατηγοριών αποκλεισμένων οι οποίοι εξωθούνται με βίαιο τρόπο στο κοινωνικό περιθώριο. Ηδη το φαινόμενο που στην Ευρώπη από το 2008 αποκαλείται neets (young people not in employment, education and training) αποτελεί μια σύγχρονη μορφή κοινωνικής ευπάθειας η οποία αναμένεται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια σημαντικά.

Παρά τις μεθοδολογικές δυσκολίες για τη μέτρηση του φαινομένου, στην Αγγλία τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 200.000 νέοι βρίσκονται στο «κοινωνικό πουθενά», αφού, έχοντας κατά κανόνα εγκαταλείψει πρόωρα τη σχολική στέγη, δεν συμμετέχουν σε καμία επίσημη μορφή εκπαίδευσης, κατάρτισης ή απασχόλησης. Ο αριθμός τους αναλογεί περίπου στο 10% του πληθυσμού των νέων μεταξύ 16 και 24 χρόνων.

Ταυτόχρονα το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Βόρεια Ιρλανδία, αφού οι neets υπολογίζονται σε περίπου 35.000 (15%) του πληθυσμού μεταξύ 16-24 ετών. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι σύμφωνα με μελέτη του 2009 εμφανίζεται συσχέτιση ανάμεσα στους neets και την πρόωρη θνησιμότητα, αφού διαφαίνεται ότι 15% των neets πεθαίνει σε διάστημα 10 ετών.

Η κατάσταση των neets αφορά τόσο εκείνους που επιθυμούν να ενταχθούν αλλά αδυνατούν λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού όσο και εκείνους που υιοθετούν μια συνειδητή στάση άρνησης απέναντι στο σύστημα αξιών και τους θεσμούς που το εκπροσωπούν, όπως η εκπαίδευση, η κατάρτιση ή η απασχόληση. Το φαινόμενο αυτό, σε συνδυασμό με την όξυνση της οικονομικής κρίσης, είναι σαφές ότι θα οδηγήσει ακόμα περισσότερους νέους στο κοινωνικό περιθώριο, αφού η πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά όπως η εκπαίδευση και η απασχόληση γίνεται όλο και πιο δύσβατη διαδικασία. Στην Αγγλία η δραματική αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια έρχεται να προστεθεί στα ήδη μεγάλα εμπόδια που αντιμετωπίζουν χιλιάδες νέοι οι οποίοι φιλοδοξούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους και συναντούν φραγμούς στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Το θέμα αυτό απασχολεί όργανα της Ε.Ε. καθώς και εκπαιδευτικές ή συνδικαλιστικές οργανώσεις σε μία περίοδο που η δημόσια χρηματοδότηση της εκπαίδευσης υποβαθμίζεται μέσα στο τέλμα των δημοσιονομικών αδιεξόδων και της βαθιάς ύφεσης. Σε πρόσφατες κορυφαίες εκδηλώσεις τους συνδικαλιστικές οργανώσεις και οργανισμοί όπως το Βρετανικό TUC (Trade Union Congress) ή το ETUI (European Trade Union Institute) ανέδειξαν το ζήτημα της όξυνσης των ανισοτήτων στην εκπαίδευση εκφράζοντας τη βαθιά τους ανησυχία για τις νέες μορφές κοινωνικής ευπάθειας από την ένταση των φαινομένων της φτώχειας και της ανεργίας.

Είναι προφανές ότι διανύουμε μια περίοδο αισθητής κοινωνικής οπισθοδρόμησης, αφού διαρκώς κερδίζει έδαφος το ιδεολόγημα ότι η δημόσια σφαίρα οφείλει να αποσυνδεθεί από την ευθύνη παροχής θεμελιωδών κοινωνικών αγαθών. Και υπό το πρίσμα της συλλογιστικής αυτής ενισχύονται οι πολιτικές που μεταθέτουν όλο και μεγαλύτερο βάρος της εκπαίδευσης στις πλάτες των πολιτών, προωθώντας την επιβολή και την αύξηση των διδάκτρων, τον περιφερειακό και ισχνό ρόλο του κράτους, την πρακτική των κουπονιών εκπαίδευσης (vouchers), την «ελεύθερη» επιλογή σχολείου, τη διδασκαλία στο σπίτι. Ολα αυτά βέβαια προβάλλονται ως εναλλακτική λύση και αντίδοτο στην κρίση, καθώς θεμελιώνονται στις δήθεν αυταπόδεικτες αρχές της «ευελιξίας», της «ελευθερίας των επιλογών», της «ανταγωνιστικότητας», της «αποδοτικότητας» κ.ο.κ.

Το πλαίσιο αυτό όμως συγκροτεί ένα πλέγμα πολιτικών και ιδεολογικών παραμέτρων οι οποίες εδράζονται στην πεμπτουσία του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού. Στη βάση αυτή και υπό το πρόσχημα της τυπικής ισοτιμίας που οι πάντες θεωρητικά απολαμβάνουν στις σύγχρονες δημοκρατίες, η εκπαίδευση επιχειρείται να μετατραπεί από δημόσιο και καθολικό κοινωνικό δικαίωμα σε ατομικό και αυστηρά ταξικό προσδιορισμένο προνόμιο των λίγων και των εχόντων, ενώ η βασική αποστολή του κράτους να παρέχει δημόσια και ουσιωδώς δωρεάν παιδεία σχετικοποιείται, αποδυναμώνεται και εντέλει λοιδορείται ως παρωχημένο κεκτημένο των κοινωνικών αγώνων του προηγούμενου αιώνα.

Αναφορικά με τη χώρα μας είναι σαφές ότι η φτώχεια, η ανεργία, η αυξανόμενη αποστέρηση εισοδημάτων θα οξύνουν με ραγδαίους ρυθμούς τις κοινωνικές ανισότητες στην εκπαίδευση, αφού η πρόσβαση στα εκπαιδευτικά αγαθά θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τους μη έχοντες. Αν αναλογιστεί κανείς ότι μέχρι σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό δαπανών για την εκπαίδευση (πάνω από 4,5 δισ.) καταβάλλονταν ετησίως από τους ιδιωτικούς οικογενειακούς προϋπολογισμούς για αγορά αγαθών και υπηρεσιών, υπό τις σημερινές συνθήκες, ακόμα και αυτό το κοινωνικά παράδοξο δεν θα μπορεί να συμβάλει στη «μερική κάλυψη» του έτσι κι αλλιώς υπαρκτού ελλείμματος της δημόσιας εκπαίδευσης.

Ο λόγος είναι ότι η ήδη μέχρι σήμερα πανάκριβη «δωρεάν παιδεία» θα καταστεί ακόμα πιο ακριβή και απρόσιτη, με συνέπεια στο άμεσο μέλλον να δούμε ένταση φαινομένων τα οποία σχετίζονται με την αύξηση της σχολικής διαρροής, με την εγκατάλειψη των σπουδών ή με την αύξηση της νεανικής παραβατικότητας κ.λπ. Αυτό θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες επιπτώσεις σε περιοχές του κέντρου και της περιφέρειας οι οποίες θα υποστούν εκπαιδευτική και πολιτισμική καθίζηση. Είναι πολύ πιθανό λοιπόν, λαμβανομένων υπόψη των ιδιομορφιών της, η ελληνική κοινωνία να έρθει αντιμέτωπη με τη ραγδαία αύξηση αυτής της μορφής κοινωνικής ευπάθειας (των neets), αφού όλα δείχνουν ότι η ευρύτερη παθογένεια θα μετατρέψει χιλιάδες νέους σε σύγχρονους «απόντες» και «παρίες» του συστήματος.

Ταυτόχρονα, εύγλωττο παράδοξο αποτελεί το γεγονός ότι ακόμα και σ' αυτή τη δύσκολη συγκυρία και παρά τα όσα δεινά αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία, η ζήτηση για τα ολιγάριθμα μεγάλα ιδιωτικά σχολεία των Βορείων Προαστίων παραμένει αμείωτη. Τη στιγμή δηλαδή που τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, τα υψηλά κοινωνικά στρώματα συνεχίζουν να απολαμβάνουν ακριβοπληρωμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες αποδεικνύοντας ότι η οικονομική κρίση όχι μόνο δεν πλήττει όλους το ίδιο, αλλά και ότι το ταξικό χάσμα του εκπαιδευτικού μας γίγνεσθαι θα διευρύνεται διαρκώς με τρόπο ακραία άνισο.

Οι συνθήκες με τον τρόπο που διαμορφώνονται δημιουργούν την πραγματικότητα μιας «αδιαχώρητης κοινωνίας» η οποία ωθεί με βίαιο τρόπο τους νέους της στο κοινωνικό περιθώριο. Ακόμα και σ' αυτές τις πρωτόγνωρα εξοντωτικές για τους εργαζόμενους συνθήκες, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να διεκδικήσουμε την επαναθεμελίωση της δημόσιας εκπαίδευσης ως μοχλού ανάπτυξης, ανάτασης της ελληνικής κοινωνίας. Η στρατηγική όμως ενός τέτοιου εγχειρήματος προϋποθέτει έναν εντελώς διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό, ένα ορθολογικά ριζοσπαστικό σχέδιο που να αντιταχθεί με σθένος απέναντι στην εγκαθίδρυση του επερχόμενου νέου εργασιακού μεσαίωνα στην εκπαίδευση και την κοινωνία.

Στροφή προς τα τεχνικά λύκεια Εντυπωσιακή στροφή προς την «παραμελημένη» Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΤΕΕ) παρατηρείται τον τελευταίο χρόνο.

Η κρίση «αλλάζει» τους Έλληνες

Υγεία & Κρίση

 

ΚΟΡΥΦΗ

Σχολεία Ηνωμένων... Πολιτισμών  ΡΕΠΟΡΤΑΖ Εύη Σαλτού

Η Λουίζα από την Αλβανία, ο Γιώργος από τη Θεσσαλονίκη, ο Αντρέι από την Πολωνία, η Μαρία από την Αθήνα και η Βαλεντίνα από την Ουκρανία είναι συμμαθητές στην Δ’ Δημοτικού. Το σχολείο τους στο Κέντρο της Αθήνας είναι ένα μόνο από τα εκατοντάδες ελληνικά σχολεία που δεν υπολογίζουν χώρες προέλευσης και χρώμα

Μαθητές από τα Βαλκάνια, την Αφρική, τις πρώην ανατολικές χώρες και τις Φιλιππίνες, παιδιά δεύτερης γενιάς μεταναστών, συνθέτουν ένα νέο σχολείο-μωσαϊκό. Στο σχολικό συγκρότημα όπου στεγάζονται το 21ο και το 165ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, στα Πατήσια, το ποσοστό των αλλοδαπών παιδιών ξεπερνά το 65%. Οπως τονίζει ο διευθυντής του 165ου Δημοτικού, Θανάσης Γούναρης, η πλειονότητα των μαθητών με μετανάστες γονείς είναι από την Αλβανία, τη Βουλγαρία και χώρες της Αφρικής. «Είναι η πρώτη μου χρονιά σε αυτό το σχολείο και για να είμαι ειλικρινής, μαθαίνοντας αυτό το ποσοστό, περίμενα πως θα είχα να αντιμετωπίσω μία σειρά από σοβαρά προβλήματα. Αντίθετα, διαπίστωσα πολύ γρήγορα πως οι σχέσεις μεταξύ των μαθητών είναι αρμονικές. Αλλωστε, τα περισσότερα μεταναστόπουλα έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα».

Πριν από 15 χρόνια, μόλις το 3% των μαθητών στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είχε γονείς παλιννοστούντες ή μετανάστες. Το 2000 το ποσοστό αυτό έφτασε το 6,4% και σήμερα αγγίζει το 10%. Πιο συγκεκριμένα, σε σύνολο 1,3 εκατ. μαθητών και στις δύο βαθμίδες, υπολογίζεται πως σχεδόν οι 130.000 είναι παιδιά μεταναστών και παλιννοστούντων. Είναι ενδεικτικό, πάντως, πως η πλειονότητα των αλλοδαπών μαθητών συγκεντρώνεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και μάλιστα στις δυτικές τους περιοχές. Ετσι, στην Αθήνα οι περιοχές με τα μεγαλύτερα ποσοστά παιδιών με γονείς μετανάστες είναι το Κέντρο της πόλης, η Καλλιθέα, ο Ασπρόπυργος, το Μενίδι, η Κυψέλη και τα Πετράλωνα, στις οποίες το ποσοστό μπορεί να ξεπερνά και το 65%-70%.

Η Ιωάννα Χαλκιά είναι διευθύντρια στο 21ο Δημοτικό Αθηνών από το 1990, «κι έχω δει μεγάλες διαφορές στις συμπεριφορές παιδιών και γονέων. Ουσιαστικά, δεν θεωρούμε πλέον αλλοδαπούς τα παιδιά από την Αλβανία ή τις πρώην ανατολικές χώρες γιατί αυτά τα παιδιά δεν ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα. Ισα ίσα που τα ποσοστά τους στο μαθησιακό κομμάτι είναι ίδια με εκείνα των Ελληνόπουλων. Και μάλιστα, έχουμε διαπιστώσει πως ιδιαίτερα τα παιδιά με καταγωγή από την Πολωνία ή τη Ρωσία μαθαίνουν πάρα πολύ γρήγορα κι έχουν πολύ καλές σχολικές επιδόσεις», εξηγεί.

Τα τελευταία τρία χρόνια, πάντως, όπως επισημαίνουν εκπαιδευτικοί, παρατηρείται εντονότερα το φαινόμενο να γράφονται στο ελληνικό σχολείο παιδιά που μόλις έχουν έρθει στη χώρα μας. «Πρόκειται κυρίως για παιδιά 10 και 11 ετών τα οποία, δυστυχώς δεν γνωρίζουν καν την ελληνική γλώσσα και το πρόβλημα επικοινωνίας που αντιμετωπίζουν τα ίδια αλλά κι εμείς είναι μεγάλο.

Στο δικό μας συγκρότημα, συγκεκριμένα, έχουμε περίπου 30 τέτοια παιδιά. Γι' αυτό, άλλωστε, έχουμε ζητήσει από το υπουργείο να λειτουργήσουν δύο τμήματα-τάξεις υποδοχής γι' αυτούς τους μαθητές». Πριν από μερικά χρόνια, αρκετοί ήταν οι γονείς οι οποίοι εναντιώνονταν στην παρουσία αλλοδαπών μαθητών στις σχολικές αίθουσες. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 165ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, Λάμπος Λαμπονίκος, θεωρούσαν πως τα μεταναστόπουλα «κρατάνε πίσω» τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών τους.

«Ολες αυτές οι αντιλήψεις πλέον έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Η αρμονική σχέση των παιδιών μας στο σχολείο, μας δίνει το καλό παράδειγμα και γι' αυτό στον Σύλλογο έχουμε μέλη από άλλες χώρες, όπως η Πολωνία ή αφρικανικές χώρες, γεγονός που δηλώνει πως οι γονείς ασχολούνται με τη μόρφωση των παιδιών τους και συνεργάζονται».

Στην Γκράβα. Στο 132ο Δημοτικό Σχολείο στην Γκράβα το ποσοστό των μαθητών, με καταγωγή από άλλες χώρες - κυρίως από την Αλβανία, τη Ρωσία και την Ουκρανία - ξεπερνά το 60%. Σε αυτό το σχολείο πήγαν και οι δύο κόρες του Βλαδιμίρ Σαλομπεχάι από την Αλβανία, Πάολα και Λουίζα, οι οποίες σήμερα φοιτούν στην πρώτη τάξη του Λυκείου στο Τεχνικό Λύκειο στα Ανω Πατήσια. «Πριν από 11 χρόνια, όταν ήρθε η οικογένειά μου στην Ελλάδα, ήταν εντονότερος ο φόβος τού πώς θα αντιμετωπιστούν τα παιδιά στο σχολείο από τους συμμαθητές τους αλλά ενδεχομένως και από τους γονείς τους. Ευτυχώς, όμως, το περιβάλλον του σχολείου ήταν τέτοιο που οι κόρες μου ενσωματώθηκαν αμέσως και πλήρως», λέει ο ίδιος, ο οποίος επισημαίνει πως η μεγαλύτερη κόρη του έδωσε φέτος Πανελλαδικές Εξετάσεις, γεγονός που δείχνει ότι τα παιδιά των μεταναστών πλέον δεν ξεχωρίζουν από τα Ελληνόπουλα.

Ο Σωτήρης Σκαρτσίλας ήταν δάσκαλος στο συγκεκριμένο σχολείο επί τέσσερα χρόνια. «Οταν έφυγα από το Δημοτικό στην Γκράβα, πήρα μετάθεση για δύο χρόνια σε σχολείο στη συνοικία του Προμπονά στη Ριζούπολη. Κι εκεί φυσικά υπήρχαν αλλοδαποί μαθητές, οι περισσότεροι από τους οποίους κατάγονταν από τη Συρία», λέει.Οπως τονίζει ο εκπαιδευτικός, τα περισσότερα παιδιά μεταναστών γεννιούνται στη χώρα μας και ξεκινούν την εκπαίδευση από το νηπιαγωγείο, «οπότε αυτά τα παιδιά είναι πλήρως ενταγμένα στα σχολικά προγράμματα.

Ωστόσο, υπάρχουν κι εκείνα - που είναι σαφώς λιγότερα -, τα οποία έρχονται σε μεγάλη ηλικία στη χώρα μας και μπορεί να μη γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα. Μία τέτοια περίπτωση συνάντησα στο σχολείο στον Προμπονά. Δύο μαθητές από τη Συρία δεν γνώριζαν ελληνικά, δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν ούτε με εμάς τους δασκάλους ούτε με τους συμμαθητές τους.

Οπως είναι φυσικό, τα παιδιά αυτά "πετάχτηκαν" από την αρχή στο περιθώριο»

 

Στην περιφέρεια. Πολλά είναι τα σχολεία της περιφέρειας - κυρίως στα χωριά, τα οποία παραμένουν «ζωντανά» καθώς το ποσοστό των μεταναστών που ζουν κι εργάζονται σε αυτές τις περιοχές αυξάνεται. Ετσι και τα σχολεία αποκτούν περισσότερους μαθητές. Σαράντα ένας μαθητές φοιτούν στο Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσοχωρίου Ηλείας. Οι μισοί από αυτούς είναι παιδιά μεταναστών που ζουν κι εργάζονται στην περιοχή.

Οπως λέει η διευθύντρια, Αναστασία Αγρίου, πρόκειται για παιδιά με καταγωγή κυρίως από την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

«Το σχολείο είναι "ζωντανό" και σε αυτό έχει συμβάλει και το ποσοστό των μεταναστών στην περιοχή μας. Αλλωστε, από του χρόνου αναμένεται ο αριθμός των μαθητών μας να είναι μεγαλύτερος, καθώς πολλά είναι τα παιδιά - Ελληνόπουλα και μεταναστόπουλα - που σήμερα φοιτούν στο νηπιαγωγείο».

Καλωσόρισμα από τον Αρμπέν

 

ΚΟΡΥΦΗ

 

Προτιμήστε τον μαυροπίνακα!  Ειρήνη Βενιού 

Στον αέρα βρίσκεται η θρυλούμενη συμβολή των νέων τεχνολογιών στη μάθηση

Στα σχολεία ο μαθησιακός πυρετός κορυφώνεται, καθώς το πρώτο τρίμηνο έχει φθάσει σχεδόν στο τέλος του. Οι επιδόσεις άρχισαν ήδη να δοκιμάζονται και να μοιράζονται οι πρώτοι βαθμοί. Και αν τα μαθητικά χρόνια φαντάζουν ξέγνοιαστα για τους μεγαλύτερους, για τα παιδιά ίσως και να μην είναι τόσο ρόδινα. Σε μια υπερσύγχρονη κοινωνία όπου καθημερινά οι μαθητές βομβαρδίζονται από τεχνολογικούς πειρασμούς και από συνεχείς προσθήκες στο ήδη βεβαρημένο πρόγραμμά τους, πώς μπορούν άραγε να βελτιώσουν τους βαθμούς τους και παράλληλα να «γυμνάσουν» τον εγκέφαλό τους ώστε να αφομοιώνει όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις; Ο αυστριακός «γκουρού» της ψυχιατρικής και επικεφαλής της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Ουλμ δρ Μάνφρεντ Σπίτσερ βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή τη διάλεξή του στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Αναπτύσσοντας τις δεξιότητες στο διάβασμα» που διοργάνωσε το Ιδρυμα Ευγενίδου και μας ταξίδεψε στα άδυτα του εγκεφάλου. Εκεί όπου πραγματοποιούνται οι διεργασίες τις οποίες ονομάζουμε μάθηση. {AR}

«Είμαι επιστήμονας αλλά και γονιός» αναφέρει ο ίδιος στο «Βήμα». «Οταν πριν από δέκα χρόνια τα παιδιά μου επέστρεφαν από το σχολείο, σκεφτόμουν ότι, ενώ από νευροεπιστημονικής απόψεως γνωρίζουμε τόσα πολλά γύρω από τη μάθηση, τίποτε από όλα αυτά δεν έχει εισαχθεί ακόμη στα σχολεία. Ετσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη μελέτη των εγκεφαλικών διεργασιών κατά τη διάρκεια της μάθησης. Το 2004 ίδρυσα το κέντρο Transfer Center for Neurosciences and Learning, βασικός στόχος του οποίου είναι η “μετάφραση” των αποτελεσμάτων ερευνών από τον τομέα της νευροεπιστήμης, για την ένταξή τους σε νηπιαγωγεία, σε σχολεία ή ακόμη και σε πανεπιστήμια. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο αλλά είναι σημαντικό».  

Ανάγνωση και δημιουργία

Σύμφωνα με τον ειδικό, πίσω από τη διαδικασία της μάθησης κρύβεται η ικανότητα του εγκεφάλου να μεταβάλλεται συνεχώς ανάλογα με τις εμπειρίες που αποκτά και επεξεργάζεται. «Είναι δηλαδή σαν ένα είδος περιφερειακού (hardware) το οποίο αλλάζει συνεχώς, λειτουργικά και δομικά, ανάλογα με το λογισμικό (software) που καλείται να “τρέξει” – σκεφτόμαστε, αντιλαμβανόμαστε, κάνουμε ένα σωρό πράγματα με τον εγκέφαλό μας και όλα αυτά αλλάζουν ανάλογα με τα όσα συναντούμε στην πορεία. Αυτό ονομάζεται νευροπλαστικότητα, ή αλλιώς μάθηση» μας εξηγεί ο δρ Σπίτσερ.

Η διαδικασία της ανάγνωσης, κατά τον δρα Σπίντσερ, είναι πολύ δημιουργική, καθώς το μόνο που έχουμε μπροστά μας είναι «βουβά» γράμματα και χαρακτήρες σε ένα χαρτί, τα οποία καλούμαστε να «ζωντανέψουμε». «Ο εγκέφαλός μας είναι φτιαγμένος ώστε να μπορεί να μεταφράζει τις γραφικές παραστάσεις που προσλαμβάνει σε φωνητικά ερεθίσματα και στη συνέχεια σε σημασιολογικές έννοιες. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη μετάφραση των ακουστικών ερεθισμάτων (όταν ακούμε μια ιστορία) αλλά σε πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα. Για παράδειγμα, η διαφορά μεταξύ των φθόγγων “μπα” και “πα” αγγίζει μόλις τα 40 χιλιοστά του δευτερολέπτου (mSec). Παρ’ όλα αυτά, αν ο εγκέφαλος δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ των δύο, τότε κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία κατά την ανάγνωση και κατά συνέπεια σε μαθησιακά προβλήματα» μας λέει ο ειδικός.  

Διάγνωση της δυσλεξίας πριν από το σχολείο!

«Γνωρίζουμε ότι περίπου το 85% των μικρών παιδιών αντιμετωπίζουν σε έναν βαθμό το συγκεκριμένο ακουστικό πρόβλημα. Κάτι τέτοιο μπορεί να οφείλεται στις δέσμες νευρικών ινών περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία του ήχου, οι οποίες παίζουν “πινγκ-πονγκ” μεταξύ τους ανταλλάσσοντας πληροφορίες. Εκεί λοιπόν η ταχύτητα της αγωγιμότητας παίζει καθοριστικό ρόλο. Αν οι ίνες αυτές δεν είναι καλά σχηματισμένες, τότε ο εγκέφαλος δεν θα είναι σε θέση να ξεχωρίζει δύο κοντινούς φθόγγους. Από νευροεπιστημονικής απόψεως, η δυσλεξία είναι δυνατό να διαγνωσθεί σε πολύ μικρές ηλικίες, προτού δηλαδή το παιδί μάθει να διαβάζει και να γράφει» υποστηρίζει ο δρ Σπίτσερ. «Η θεραπεία πραγματοποιείται με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών και ουσιαστικά “τεντώνουμε” τον ήχο των δυσδιάκριτων φθόγγων, με αποτέλεσμα η χρονική απόκλιση μεταξύ του “πα” και του “μπα” να διπλασιάζεται. Ετσι τα παιδιά μπορούν να διακρίνουν και να κατανοήσουν τη διαφορά και στη συνέχεια εφαρμόζουν τα όσα έχουν μάθει για την αποκωδικοποίηση πραγματικών ήχων».

Η διαδικασία της μάθησης όμως δεν σχετίζεται μόνο με την ανάγνωση αλλά και με τον προφορικό λόγο. «Για τον άνθρωπο η εξιστόρηση γεγονότων ή εμπειριών είναι ό,τι και οι προσομοιωτές πτήσης για την αεροπορία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση “Science”, ο άνθρωπος αφιερώνει κατά μέσο όρο τέσσερις ώρες σε συζητήσεις με πυρήνα την εξιστόρηση γεγονότων και εμπειριών, όμως μόλις τέσσερα λεπτά στην αναπαραγωγική πράξη. Βλέπουμε λοιπόν ότι παρά το γεγονός πως το σεξ αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής μας, δεν ξεπερνά χρονικά την εξιστόρηση εμπειριών. Οπότε οι ιστορίες αυτές είναι μεγίστης σημασίας για την εξέλιξή μας – τόσο τη δική μας όσο και του εγκεφάλου μας» αναφέρει ο αυστριακός επιστήμονας. «Σύμφωνα με νέα ευρήματα που παρουσιάστηκαν πριν από λίγες ημέρες στο ετήσιο συνέδριο “Neuroscience 2011” στην Ουάσινγκτον, η ακρόαση και η ανάγνωση μιας ιστορίας ενεργοποιούν τελικά το ίδιο δίκτυο εγκεφαλικών περιοχών».  

Μιλάτε στα παιδιά!

Το πρόβλημα της δυσλεξίας, σύμφωνα με τον επιστήμονα, μπορεί να έχει γονιδιακό αλλά και περιβαλλοντικό υπόβαθρο. Γονιδιακό γιατί, όπως εξηγεί, κάποια γονίδια ενισχύουν τις πιθανότητες λανθασμένης «καλωδίωσης» του εγκεφάλου και περιβαλλοντικό, σε περίπτωση απουσίας του προφορικού λόγου στην οικογένεια. «Αν δεν υπάρχουν αρκετά ερεθίσματα, δηλαδή αρκετή ομιλία από το οικογενειακό μας περιβάλλον, τότε ο εγκέφαλος δεν μαθαίνει να απορροφά γνώση. Πιστεύω λοιπόν ότι οι γονείς πρέπει να ξεκινούν να μιλούν στα παιδιά τους από πολύ νωρίς. Ως ψυχίατρος, γνωρίζω ότι οι μητέρες που πάσχουν από κατάθλιψη τείνουν να μιλούν λιγότερο στα παιδιά τους, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών. Αν όμως εκείνες διδάσκονταν να ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά τους, ενδεχομένως το πρόβλημα να μην ήταν τόσο μεγάλο» μας λέει.

Εξίσου καταστροφικές για την ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων των παιδιών, προσθέτει, είναι η τηλεόραση και η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. «Η προσωπική μου συμβουλή προς τους γονείς είναι να τα κρατήσουν μακριά από την τηλεόραση όσο περισσότερο μπορούν. Οπως επίσης και από τις νέες τεχνολογίες γενικότερα, ακόμη και στο σχολείο. Δεν υπάρχει μελέτη που να αποδεικνύει ότι η χρήση τους βοηθά τις μαθησιακές ικανόητες των παιδιών, αντίθετα υπάρχει πολλή παραπλανητική διαφήμιση γύρω από κάτι το οποίο δεν ισχύει» τονίζει.  

Η κοινωνία του multitasking

Οι καλπάζοντες ρυθμοί της καθημερινότητάς μας μάς έχουν μεταμορφώσει σε «ζογκλέρ» δραστηριοτήτων. Κάτι τέτοιο, υποστηρίζει ο δρ Σπίτσερ, μειώνει τις εγκεφαλικές μας επιδόσεις. Η αμερικανική εφημερίδα «The New York Times» μάλιστα είχε δημοσιεύσει πρόσφατα άρθρο, σύμφωνα με το οποίο η αμερικανική οικονομία χάνει ετησίως περί τα 650 δισ. δολάρια ακριβώς επειδή οι εργαζόμενοι ασχολούνται με πολλά πράγματα ταυτόχρονα.

«Αρκετοί παιδαγωγοί υποστηρίζουν ότι επειδή ακριβώς ασχολούμαστε με πολλά πράγματα ταυτόχρονα στην καθημερινότητά μας, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά να κάνουν το ίδιο – όχι δεν πρέπει!» ξεκαθαρίζει ο ειδικός. «Επιστημονικά ευρήματα δείχνουν ότι ο εγκέφαλος δεν είναι δομημένος ώστε να παρακολουθεί δύο συζητήσεις ταυτόχρονα. Και δεν μιλάω για απλές πράξεις που μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους, όπως το να κρατάει μια μητέρα στο ένα χέρι το παιδί και με το άλλο να ανακατεύει το φαγητό. Αναφέρομαι σε επικοινωνιακό ή γλωσσικό multitasking, το οποίο είναι ανέφικτο. Πειράματα έχουν δείξει ότι άτομα που χειρίζονται πολλά πράγματα ταυτόχρονα εμφανίζουν περιορισμένη ικανότητα στο να διώχνουν άχρηστες πληροφορίες, να “ζογκλάρουν” μεταξύ διαφορετικών πράξεων, να διώχνουν άχρηστες σκέψεις. Τα άτομα αυτά λοιπόν αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής».

ΣΕ ΛΑΘΟΣ ΔΡΟΜΟ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Σύμφωνα με τον αυστριακό ψυχίατρο, δεν υπάρχουν μαγικά κόλπα που μπορούν να μας μεταμορφώσουν σε Αϊνστάιν εν μια νυκτί. Ο εγκέφαλός μας, άλλωστε, είναι σαν έναν αθλητή που χρειάζεται καθημερινή προπόνηση προτού τρέξει στον μαραθώνιο. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό παίζει το εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο, κατά τον δρα Σπίτσερ, πρέπει να αλλάξει ριζικά. «Το τρικ για κάποιον που επιθυμεί να βελτιώσει τις ικανότητές του στην ανάγνωση είναι να διαβάζει πολύ. Οι δυσκολίες κατά την ανάγνωση που εμφανίζουν αρκετοί μαθητές ενδεχομένως να συνοδεύονται από άλλα προβλήματα, όπως η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα μαθήματά τους. Σε αυτό, βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολουθούν τα σχολεία. Στα αγόρια, π.χ., δεν αρέσουν τόσο τα φιλολογικά μαθήματα σε σχέση με τα κορίτσια. Αν όμως στραφούμε προς θέματα που προσελκύουν το ενδιαφέρον τους, π.χ. πώς να κατασκευάσετε μια μηχανή ή οι βασικές αρχές του ποδοσφαίρου, τότε η ανάγνωση δεν θα τους ήταν αγγαρεία. Αντίθετα, αν τα κορίτσια διδάσκονταν για τη φυσική του κραγιόν, τότε είμαι σίγουρος ότι το ενδιαφέρον τους θα χτυπούσε κόκκινο» υπογραμμίζει. «Ενα επιπλέον σημαντικό στοιχείο που είδαμε να βοηθά τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών είναι η αισιοδοξία και τα θετικά συναισθήματα. Αρα οι δάσκαλοι δεν πρέπει να διδάσκουν προκαλώντας άγχος στα παιδιά. Ακόμη, οφείλουν να ενσωματώσουν το γνωστό (πραγματικός κόσμος) στο άγνωστο (νέες γνώσεις) με θετικό τρόπο ώστε τα παιδιά να μπορούν να συνδυάσουν τα νέα δεδομένα με κάτι που ήδη γνωρίζουν και να το μάθουν».

Πολέμιος της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, ο δρ Σπίτσερ γνωρίζει καλά ότι οι απόψεις του δεν είναι δημοφιλείς. Δεινός υποστηρικτής του μαυροπίνακα, των καλών εκπαιδευτικών και της πλούσιας βιβλιοθήκης, είναι της άποψης ότι πίσω από το σπρώξιμο των μαθητών προς αυτές δεν υπάρχει κανένα μαθησιακό όφελος παρά μόνο η αύξηση των κερδών των τεχνολογικών κολοσσών.

«Οι νέες τεχνολογίες στα σχολεία δεν πιστεύω ότι βοηθούν, ούτε καν υπό μορφή διαδραστικών προγραμμάτων» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Εχω επισκεφθεί αρκετά σχολεία που φιλοξενούν τέτοια συστήματα και έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στο τέλος της ημέρας τα παιδιά μαθαίνουν κάτι όχι χάρη στις νέες τεχνολογίες αλλά επειδή συνδέουν τα νέα στοιχεία με τον πραγματικό – και όχι τον εικονικό – κόσμο. Το ίδιο πιστεύω και για τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: οι πραγματικοί φίλοι είναι καλύτεροι από τα εικονικά avatars. Και δεν αναφέρομαι στη δυσκολία του διαχωρισμού του πραγματικού από τον εικονικό κόσμο, γιατί κάτι τέτοιο είναι διακριτό από το 8ο έτος της ηλικίας μας. Το πρόβλημα είναι ότι αν “τρέφουμε” τον εγκέφαλό μας μόνο με σκιές του πραγματικού μέσω του εικονικού κόσμου, τότε η πραγματικότητα γίνεται ρηχή. Δεν επεξεργαζόμαστε, δηλαδή, τις πληροφορίες αυτές με την ίδια βαρύτητα που θα τις επεξεργαζόμασταν σε περίπτωση που τις συναντούσαμε στην πραγματικότητα. Και το βάθος της επεξεργασίας αυτής σχετίζεται άμεσα με τη μνήμη» επισημαίνει.

Και η ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης των μαθητών όμως δέχεται... «ηλεκτρονικό» πόλεμο. «Τα βιντεοπαιχνίδια μαθαίνουν στα παιδιά πώς να συγκεντρώνονται σε διαφορετικά σημεία της οθόνης. Αυτό πλασάρεται από τις εταιρείες ως ενίσχυση της προσοχής. Η προσοχή στο σχολείο όμως μεταφράζεται στην ικανότητα του να μπορεί κανείς να συγκεντρωθεί σε ένα πράγμα κάθε φορά. Και την ικανότητα αυτή ακριβώς “χάνουν” τα παιδιά όταν μαθαίνουν να συγκεντρώνονται στα πάντα. Πρόσφατη μελέτη μάς έδειξε ότι, αν δώσουμε σε έναν μαθητή μια παιχνιδομηχανή, τότε μέσα σε διάστημα τεσσάρων μηνών οι σχολικές  επιδόσεις του θα κάνουν “βουτιά”».

 

ΚΟΡΥΦΗ

Μήπως χρειάζονται καλύτεροι γονείς; Του Thomas L. Friedman / New York Times

Τα τελευταία χρόνια διαβάζουμε όλο και πιο συχνά σε άρθρα και αναλύσεις ότι χρειαζόμαστε καλύτερους δασκάλους στα δημόσια σχολεία μας και ότι, αν δεν έβαζαν εμπόδια τα συνδικάτα των δασκάλων, τα παιδιά της Αμερικής θα σκόραραν όσο και της Σιγκαπούρης στους μεγάλους διεθνείς διαγωνισμούς. Αναμφίβολα, ένας καλός δάσκαλος μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την επίδοση ενός μαθητή: χρειάζεται να στρατολογούμε, να εκπαιδεύουμε και να ανταμείβουμε τέτοιους δασκάλους. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που δείχνουν νεότερες μελέτες: χρειαζόμαστε και καλύτερους γονείς. Οι γονείς που εστιάζουν στην εκπαίδευση των παιδιών τους μπορούν κι αυτοί να επηρεάσουν τις επιδόσεις τους.

Κάθε τρία χρόνια, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) διεξάγει διαγωνισμούς ως μέρος του Διεθνούς Προγράμματος Αξιολόγησης Μαθητών (PISA), κατά τους οποίους εξετάζει 15χρονους, σε οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, ως προς την κατανόηση γραπτού κειμένου και την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν ό, τι έχουν μάθει στα μαθηματικά και τις επιστήμες για να λύσουν πραγματικά προβλήματα. Οι 15χρονοι της Αμερικής [και της Ελλάδας, πρέπει να προσθέσουμε, σ. τ. μ.] υπολείπονται κατά πολύ των συνομηλίκων τους από χώρες όπως η Σιγκαπούρη και η Φινλανδία.

Για να κατανοηθεί καλύτερα γιατί άλλοι μαθητές αριστεύουν και άλλοι όχι, ο Αντρέας Σλάιχερ, ο οποίος επιβλέπει τις εξετάσεις του PISA, πήρε την πρωτοβουλία να κοιτάξει και πέρα από τις σχολικές τάξεις. Ετσι (το 2006 σε 4 χώρες και το 2009 σε άλλες 17) η ομάδα του PISA πήρε συνεντεύξεις από γονείς 5.000 μαθητών σχετικά με το πώς ανατρέφουν τα παιδιά τους και κατόπιν συνέκρινε τις απαντήσεις με τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Πριν από λίγο καιρό, το PISA δημοσίευσε τα τρία κύρια ευρήματα της έρευνας: «Οι 15χρονοι μαθητές που οι γονείς τους διάβαζαν συχνά βιβλία μαζί τους την πρώτη χρονιά του δημοτικού», μου συνόψισε ο Α. Σλάιχερ, «εμφάνισαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από εκείνους που οι γονείς τους διάβαζαν μαζί τους σπανίως ή καθόλου. Δεύτερον, το πλεονέκτημα όσον αφορά τους μαθητές που οι γονείς τους τους διάβαζαν στα πρώτα σχολικά τους χρόνια είναι προφανές, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου. Και τρίτον, η ενασχόληση των γονιών με τα 15χρονα παιδιά τους συνδέεται επίσης στενά με τις καλύτερες επιδόσεις στο PISA».

Ο Σλάιχερ μου εξήγησε ότι «και μόνο να ρωτήσεις το παιδί σου πώς ήταν η μέρα του στο σχολείο και να δείξεις γνήσιο ενδιαφέρον για τα μαθήματα που κάνει μπορεί να έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με ώρες φροντιστηρίου. Είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο κάθε γονιός, άσχετα από το μορφωτικό ή το κοινωνικό του επίπεδο».

Το είδος της γονεϊκής ενασχόλησης είναι επίσης σημαντικό. Οπως σημειώνεται, π. χ., στην έρευνα του PISA, «η διαφορά επίδοσης στην κατανόηση κειμένου είναι μεγαλύτερη, όταν οι γονείς διαβάζουν βιβλία με τα παιδιά τους, όταν μιλούν μαζί τους για το τι έκαναν στη διάρκεια της μέρας και όταν τους αφηγούνται ιστορίες», ενώ είναι μικρότερη όταν απλώς παίζουν με τα παιδιά τους.

Πρόσφατη μελέτη του αμερικανικού Κέντρου Δημόσιας Εκπαίδευσης κατέληξε σε παρεμφερή ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν από τη διευθύντρια του Κέντρου, Πατ Μπαρθ, στο τελευταίο τεύχος της American School Board Journal. Η μελέτη «Πώς η γονεϊκή φροντίδα επηρεάζει τις σχολικές επιδόσεις» κατέληξε σε συμπεράσματα που «προκαλούν κάποια έκπληξη», όπως γράφει η Π. Μπαρθ. «Η γονεϊκή ενασχόληση μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όμως μόνο ορισμένες από αυτές σχετίζονται με υψηλότερες μαθητικές επιδόσεις. Οι γονεϊκές δράσεις που υποστηρίζουν τη μάθηση των παιδιών στο σπίτι είναι πιο πιθανό να επηρεάσουν θετικά τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα στο σχολείο».

«Ελέγχετε τη σχολική δουλειά του παιδιού στο σπίτι· βεβαιώνεστε ότι το παιδί πηγαίνει στο σχολείο· ανταμείβετε τις προσπάθειές του και συζητάτε ενθαρρυντικά την ιδέα να πάει στο πανεπιστήμιο. Ολα αυτά συνδέονται με την καλύτερη παρακολούθηση των μαθημάτων, υψηλότερους βαθμούς και καλύτερη προετοιμασία για το πανεπιστήμιο».

Χωρίς αμφιβολία, δεν υπάρχει υποκατάστατο του καλού δασκάλου. Είναι ό, τι πιο πολύτιμο για την εκπαίδευση. Ομως, ας μη ρίχνουμε όλο το βάρος στους δασκάλους. Οι καλύτεροι γονείς μπορούν να κάνουν τον κάθε δάσκαλο πιο αποτελεσματικό.

 

Μάθε, παιδί μου, μόνος σου...

 

ΚΟΡΥΦΗ

Βιοπαιδαγωγική, μια νέα προσέγγιση μάθησης Στ. Ν. Αλαχιώτης 

Mια νέα θεωρία τη ως την πλέον αποδοτική εκπαιδευτική προσέγγιση

Μπορεί η περιπέτεια του εγκεφάλου μας για τη μάθηση να αρχίζει από ένα προχωρημένο εμβρυϊκό στάδιο, όπως δείχνουν διάφορες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες τα έμβρυα μαθαίνουν κάποια ελάχιστα πράγματα. Μπορεί τα πρώτα λίγα χρόνια της ζωής μας να σφραγίζουν το πώς θα διαμορφωθεί η προσωπικότητά μας, η νοημοσύνη και η συναισθηματικότητά μας. Μπορεί ακόμη να κατανοούμε καλύτερα σήμερα το πώς μορφοποιείται ο εγκέφαλός μας μέσω της εμπειρίας και της μάθησης, πώς δηλαδή τα διάφορα μαθησιακά ερεθίσματα σφυρηλατούν τα νευρωνικά δίκτυα, στα οποία καταγράφεται η σχετική γνώση, όπως και το συναίσθημα. Μπορεί επίσης να ‘χει αρχίσει η αποκάλυψη συγκεκριμένων γονιδίων που επηρεάζουν τις ικανότητές μας, οι οποίες με την κατάλληλη μάθηση/εμπειρία θα μετατραπούν σε δεξιότητες, που καθορίζουν τη ζωή μας, τις επιτυχίες μας και τις αποτυχίες μας.

Ωστόσο, αν και θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε με πολλά άλλα «μπορεί», η αλήθεια είναι ότι οι πολλές αυτές ψηφίδες δεν έχουν αποκαλύψει πλήρως το μωσαϊκό της διεργασίας της μάθησης, η οποία έχει βιολογική βάση, αλλά είναι εξαρτώμενη και από αυτό που λέμε μαθησιακό-παιδαγωγικό περιβάλλον, που με τη σειρά του προκαλεί βιολογικές αλλαγές σχετικές με τη μαθησιακή διεργασία∙ μια αμφίσημη σχέση, την οποία μπορούμε να κατανοήσουμε αν καταλάβουμε καλύτερα και τους δύο παρτενέρ, το βιολογικό υπόβαθρο και το κατάλληλο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό πλαίσιο.  

Ο μίτος της μάθησης

Η εξερεύνηση αυτής της καταλυτικής για τη ζωή μας σχέσης έχει ήδη μακρά ιστορία, η οποία ωστόσο γράφεται με αργό και αποσπασματικό τρόπο. Τα επεισόδια, οι σχετικές δηλαδή πάμπολλες θεωρίες, αλλά και οι εμπειρικές πρακτικές μάθησης, μπορεί να φωτίζουν ένα μικρό μέρος του μωσαϊκού, δεν το αποκαλύπτουν όμως πλήρως και η εικόνα του παραμένει εν πολλοίς θολή. Και τούτο διότι από μόνα τους τα γονίδια που συμμετέχουν στη μάθηση δεν είναι ικανά να δώσουν την απάντηση που θέλουμε∙ ούτε βέβαια οι αποσπασματικές μεθοδολογικές πρακτικές. Εκείνο που χρειάζεται ίσως σ’ αυτή τη φάση της κατανόησης της διεργασίας της μάθησης είναι να πιάσουμε τον μίτο από την αρχή. Να αξιοποιήσουμε δηλαδή τις γνώσεις που έχουμε από το πώς εξελίχθηκε ο εγκέφαλός μας και το πώς αναπτύσσεται στον Homo sapiens, στο είδος μας, ειδικότερα στις πολύ μικρές ηλικίες, για να θέσουμε εκείνο το μαθησιακό, το παιδαγωγικο-εκπαιδευτικό, πλαίσιο που του ταιριάζει, προκειμένου να ενδυναμωθεί η εγκεφαλική ανάπτυξη και να επιτευχθεί η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ως προς τη νευρωνική μορφοποίηση και η συνακόλουθη αποτελεσματικότερη κατάκτηση της μάθησης, της γνώσης. Μ’ αυτή την ολιστική προσέγγιση μπορεί, αν αξιοποιηθούν και οι επί μέρους παραδοσιακές σχετικές γνώσεις, θεωρητικές και εμπειρικές, να διαμορθωθεί ένα ολιστικό θεωρητικό πλαίσιο πάνω στο οποίο θα τοποθετούνται με περισσότερη σιγουριά, σαφήνεια και επιτυχία οι νέες ψηφίδες του μωσαϊκού, οι κατάλληλες διδακτικές δηλαδή παρεμβάσεις.  

«Ξαναζούμε» όλοι μας την Εξέλιξη

Υπό το πρίσμα αυτό μπορούν να γίνουν ορισμένες παραδοχές. Π.χ., η πρώτη βασική νοητική ικανότητα του ανθρώπου εκκινά, εξελικτικά, σε προγονικά μας είδη με την κατασκευή, χρήση αλλά και μεταφορά εργαλείων, οστέινων και πέτρινων. Αυτή η πρώιμη τεχνολογική ικανότητα «μάκρυνε» το χέρι του ανθρώπου, που σήμερα φθάνει ως τ’ αστέρια. Για την αποτελεσματικότερη όμως επιβίωση του ανθρώπου εμφανίστηκαν στη συνέχεια, εξελικτικά, και άλλες ικανότητες∙ με την κοινωνική ικανότητα να έπεται της τεχνολογικής, μετά η γλωσσική, χωρίς την οποία η συνεργασία θα ήταν περιορισμένη, και τελευταία η θεωρητική/αριθμητική ικανότητα, που σηματοδότησε τη γέννηση της αφηρημένης σκέψης, κάπου 50.000 χρόνια πριν∙ έκτοτε η αλληλεπίδρασή τους προκάλεσε νέες αναδυόμενες-συνδυαστικές νοητικές ικανότητες, που έθεσαν τις βάσεις του νοητικού επιπέδου του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος έφερε τον πολιτισμό εδώ που είναι σήμερα.

Οσον αφορά την ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων μας, ειδικότερα κατά την πρώιμη ηλικία μας, έχει παρατηρηθεί ότι πρώτα μορφοποιούνται οι νευρωνικές συνάψεις για την προσοχή, από την οποία εξαρτώνται άλλες ικανότητες, μετά οι συνάψεις για τη γλώσσα-ομιλία και τελευταίες οι συνάψεις για τη θεωρητική/αριθμητική ικανότητα/δεξιότητα. Υπάρχει δηλαδή κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου μας μια αντιστοιχία στην εξελικτική και αναπτυξιακή σειρά μορφοποίησης των σχετικών με τις εν λόγω ικανότητες νευρωνικών συνάψεων∙ μια σειρά που κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου μας επαναλαμβάνει την εξελικτική ιστορία του, την ανακεφαλαιώνει δηλαδή∙ όπως ανακεφαλαιώνει ο άνθρωπος ως, λ.χ., τα δεκαπέντε του χρόνια, χονδρικά, τη γνώση που κατέκτησε από την εμφάνισή του.  

Μια νέα προσέγγιση μάθησης

Γνωρίζοντας λοιπόν αυτές τις αντιστοιχίες μπορούμε να μορφοποιήσουμε τη διδακτική παρέμβαση ώστε να βρίσκεται σε αρμονία με τη βιολογική βάση της δυναμικής της μάθησης. Η παιδαγωγική αυτή μπορεί να δημιουργήσει μια νέα προσέγγιση μάθησης, έναν νέο κλάδο, που τιτλοδοτήσαμε «Βιοπαιδαγωγική», μαζί με τη συνεργάτιδά μου κ. Καραντζιά-Σταυλιώτη, μέλος ΔΕΠ του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών. Σύμφωνα με αυτή τη βιοπαιδαγωγική θεώρηση, θα πρέπει στις μικρές ηλικίες – ως τη Γ’ Δημοτικού, λ.χ., που γίνεται πιο εμφανής η αφηρημένη σκέψη, κατάσταση η οποία μπορεί να παραλληλιστεί με το τι συνέβη εξελικτικά 50.000 χρόνια πριν – η διδακτική έμφαση να είναι μεγαλύτερη στην τεχνολογική ικανότητα/δεξιότητα, μειούμενη στις υπόλοιπες, ανάλογα με τη σειρά της εξελικτικο-αναπτυξιακής εμφάνισής τους και πάντα σε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ τους, ολιστική και διαθεματική.

Η έμφαση αυτή θα πρέπει να αναστρέφεται μετά τη Γ’ τάξη του Δημοτικού, όταν δηλαδή «ανακεφαλαιωθεί» εν πολλοίς η εξέλιξη του εγκεφάλου κατά την ανάπτυξή του.

Μια πρώτη εφαρμογή, για του λόγου το αληθές, έδειξε ότι παιδιά του Νηπιαγωγείου που ακολούθησαν τη βιοπαιδαγωγική διδασκαλία παρουσίασαν θεαματική διαφορά με πολύ καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με αντίστοιχα παιδιά που ακολούθησαν την παραδοσιακή διδασκαλία∙ όπως και στο Δημοτικό∙ γεγονός που δείχνει ότι η βιοπαιδαγωγική θεώρηση φαίνεται ορθή και λειτουργεί στην πράξη. Αλλωστε η δημοσίευσή της, ως νέας θεωρίας μάθησης, σε διεθνές περιοδικό, το «International Journal of Learning» (2008), ενισχύει αυτή την παραδοχή. Σε σχετικό βιβλίο μας περιγράφεται με λεπτομέρεια όλη η νέα βιοπαιδαγωγική θεώρηση, η οποία, αν εφαρμοστεί από τους αφοσιωμένους εκπαιδευτικούς σωστά, αξιοποιώντας και το υπάρχον εκπαιδευτικό υλικό, μπορεί να βελτιώσει θεαματικά τη μαθησιακή διεργασία σε κάθε ηλικία, καθώς είναι πιθανόν να προκαλεί και επαναπρογραμματισμό του εγκεφάλου, σε περιπτώσεις «μισοχαμένων» ευκαιριών μάθησης,  με φυσικό τρόπο που ενισχύει τη φυσική του ανάπτυξη.

Οπως συμβαίνει βέβαια με κάθε καινούργιο, χρειάζεται χρόνος για να αφομοιωθεί επιστημονικά και κοινωνικά. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι κάποια ανήσυχα εκπαιδευτικά και πολιτικά μυαλά να μην αγνοούν ούτε να περιφρονούν ό,τι είναι καινοτόμο. Η πρόοδος είναι μια δαρβινική διεργασία που περνάει από το κόσκινο της «φυσικής επιλογής». Αυτό το κόσκινο πρέπει να το χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι μυλωνάδες της προόδου∙ διότι μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ξεχωρίσει την ήρα από το στάρι, την πραγματική παιδαγωγικο-εκπαιδευτική πρόοδο από τον μιμητισμό∙ για να υποχωρήσει κάποτε το σοβαρό έλλειμμα παιδείας που μας τυραννά.

 

ΚΟΡΥΦΗ

 

Ο πιο καλός ο δάσκαλος φέρνει... ευτυχία στους μαθητές  ΤΗΕ ΝΕW YORK TIMES Της Annie Lowrey

Μ’ όποιον δάσκαλο καθήσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις, λέει η παροιμία. Νέα έρευνα έρχεται να αποδείξει ότι ένας καλός δάσκαλος δεν μεταδίδει στους μαθητές του μόνο γνώσεις, αλλά συμβάλλει καταλυτικά στη μελλοντική ποιότητα της ζωής τους...

Δάσκαλοι και καθηγητές δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων που συμβάλλουν στη βελτίωση της απόδοσης των μαθητών τους στις εξετάσεις φαίνεται ότι επιφέρουν γενικότερες και μακροπρόθεσμες θετικές συνέπειες στη ζωή των μαθητών αυτών, πέραν της ακαδημαϊκής τους ζωής - μεταξύ άλλων, σε δείκτες που αφορούν χαμηλότερα ποσοστά σε εγκυμοσύνες εφήβων, περισσότερες εγγραφές σε πανεπιστήμια και μεγαλύτερους μισθούς, σύμφωνα με νέα έρευνα που παρακολούθησε τη ζωή 2,5 εκατομμυρίων μαθητών σε διάστημα 20 ετών.

Η έρευνα, την οποία πραγματοποίησαν οι οικονομολόγοι Ρατζ Τσέτι και Τζον Φρίντμαν του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και ο Τζόνα Ροκόφ του Πανεπιστημίου Κολούμπια, εξέτασε με λεπτομέρειες την επίδραση των καθηγητών στη ζωή των μαθητών τους. «Το ότι η απόδοση στις εξετάσεις σε βοηθά να μορφωθείς καλύτερα και η καλύτερη μόρφωση συμβάλλει στο να έχεις μεγαλύτερες απολαβές, αυτό είναι κατανοητό από όλους», λέει ο Ρόμπερτ Μέγερ, διευθυντής του ερευνητικού κέντρου στο Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν. «Ωστόσο αυτή η μελέτη ξεπερνά αυτά τα στάδια και δείχνει πολύ περισσότερα».

Η μελέτη αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά και πολλές σχολικές επιτροπές, που έχουν αρχίσει να συμπεριλαμβάνουν στοιχεία «πρόσθετης αξίας», όπως λέγονται, προκειμένου να προσλάβουν, να απολύσουν καθηγητές ή ακόμη και να αυξομειώσουν τους μισθούς τους. Βέβαια ο εκπαιδευτικός κόσμος είναι διχασμένος. Κάποιοι θεωρούν ότι τέτοιου είδους μετρήσεις κάνουν τους καθηγητές πιο υπεύθυνους, γεγονός που συμβάλλει στη μόρφωση εκατομμυρίων μαθητών. Οι επικριτές, κυρίως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των καθηγητών, υποστηρίζουν ότι είναι δύσκολο να απομονώσεις τις συνέπειες που μπορεί να έχει καθένας καθηγητής, με αποτέλεσμα το έργο κάποιων να υποτιμηθεί. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν κρίνεις κάποιους καθηγητές μεμονωμένα για έναν χρόνο - η μελέτη της αποδοτικότητάς τους επί πολλά χρόνια δείχνει ότι κάποιοι απλώς είναι καλύτεροι από άλλους. 

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Ο μέσος όρος της επιρροής ενός καθηγητή σε έναν μαθητή είναι μέτριος. Αν όλα τα άλλα είναι ίδια, ένας μαθητής που έχει έναν καταπληκτικό καθηγητή για μια χρονιά μεταξύ Δ' Δημοτικού και Β' Γυμνασίου θα κερδίσει σε όλη του τη ζωή 4.600 δολάρια περισσότερα από έναν μαθητή με παρόμοια προέλευση που έχει έναν μέτριο καθηγητή. Ο μαθητής με τον εξαιρετικό καθηγητή θα έχει 0,5% περισσότερες πιθανότητες να σπουδάσει σε πανεπιστήμιο. Εξάλλου και τα κορίτσια με καλούς εκπαιδευτικούς έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες εγκυμοσύνης κατά τη διάρκεια της εφηβείας τους.

Ισως εξίσου σημαντικό, δεδομένης της δυσκολίας εύρεσης και επιμόρφωσης καταπληκτικών καθηγητών, είναι το ότι η εισοδηματική διαφορά μακροπρόθεσμα μεταξύ μαθητών με μέτριους καθηγητές και εκείνων με χαμηλού επιπέδου καθηγητές είναι το ίδιο σημαντική όσο η διαφορά μεταξύ των μαθητών που είχαν πολύ καλούς καθηγητές και όσων είχαν μέτριους, σύμφωνα με την έρευνα. Αθροιστικά, αυτές οι διαφορές είναι πιθανόν τεράστιες. Πάντως η νέα έρευνα δεν βρήκε αποδείξεις για μια παλαιά πεποίθηση: ότι το να έχεις καλό δάσκαλο στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είναι πιο σημαντικό από το να έχεις καλό δάσκαλο αργότερα.

Η αντικατάσταση ενός εκπαιδευτικού που δεν τα καταφέρνει καλά με έναν μέτριο μπορεί να αυξήσει τις αποδοχές των παιδιών μιας τάξης για όλη τους τη ζωή κατά 266.000 δολάρια, εκτιμούν οι οικονομολόγοι. Μόνο μιας τάξης. «Εάν αφήσεις έναν κακό καθηγητή στο σχολείο σου για 10 χρόνια, αντί να τον αντικαταστήσεις έστω με έναν μέτριο, φθάνουμε να μιλάμε για απώλεια εισοδήματος ύψους 2,5 εκατ. δολαρίων», παρατηρεί ο καθηγητής Φρίντμαν, εκ των συγγραφέων της έκθεσης.  

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ. Μετά την έρευνα αυτή, θεωρείται πιθανό να τροποποιηθεί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών σε πολλά αμερικανικά σχολεία και εκτός της ακαδημαϊκής τους παρουσίας να δίνεται σημασία και στα εξωσχολικά θέματα τα οποία συζητούν με τους μαθητές τους, καθώς και στη γενικότερη συμπεριφορά τους. «Ολα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών», παρατηρεί ο δρ Χάνουσεκ, «διότι παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο».
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΚΑΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ»;
Η μεγαλύτερη επιτυχία για έναν δάσκαλο είναι η... εξαφάνισή του! Δεν πρόκειται όμως για ταχυδακτυλουργία, αλλά για τον μεγαλύτερο στόχο της διδασκαλίας, όπως τον περιγράφει η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσόρι. Να μπορεί να πει ο δάσκαλος: «Τα παιδιά τώρα δουλεύουν σαν να μην υπάρχω». Τότε, διά της πλασματικής του απουσίας, η οποία στην πραγματικότητα είναι η πιο αποτελεσματική παρουσία, έχει καθορίσει τους μαθητές του. Εχει επιτύχει. «ΤΑ ΝΕΑ» ζήτησαν από τρεις σύγχρονους δασκάλους, που κατά γενική ομολογία έχουν διακριθεί για τη διδακτική τους ικανότητα, να πουν ποιοι ήταν οι δικοί τους δάσκαλοι που τους καθόρισαν. Και τι σημαίνει, κατά τη δική τους οπτική, καλός δάσκαλος. Η διεθνούς φήμης καθηγήτρια Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος που είναι και ακαδημαϊκός εκτός από ποιμένας και ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθήνας Γεώργιος Μπαμπινιώτης μιλούν για τους δασκάλους τους και για τη διδασκαλία.
Γεώργιος Μπαμπινιώτης
«Θεωρώ την προσφώνηση «δάσκαλε» ως τον πιο τιμητικό τίτλο»
Από τους τίτλους που κατά καιρούς τού αποδίδονται με τις διάφορες ιδιότητές του (καθηγητής, πρόεδρος, πρύτανης κ.ά.), ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης θεωρεί την προσφώνηση «δάσκαλε» ως την πιο τιμητική.
«Αυτό εξηγεί την εκτίμηση που τρέφω προς την ιδιότητα – διορθώνω – προς το λειτούργημα τού δασκάλου σε όλες τής βαθμίδες, από τον δάσκαλο τού δημοτικού μέχρι τον καθηγητή πανεπιστημίου», λέει.
Ποιοι ήταν οι δάσκαλοι που τον καθόρισαν;
«Ευτύχησα να έχω δασκάλους ανθρώπους αφοσιωμένους στην εκπαίδευση πραγματικά λειτουργούς. Ενδεικτικά ξεχωρίζω και αναφέρω τον Ευαγγελάτο (στο δημοτικό), τους Γρηγορόπουλο, Φαλιέρη και Μιχαλόπουλο (στο γυμνάσιο) και τους Θεοδωρακόπουλο, Σταματάκο, Βουρβέρη, Ζακυθηνό, Τωμαδάκη και Κουρμούλη (στο πανεπιστήμιο).
Στον δάσκαλο μου, καθηγητή τής Γλωσσολογίας, Γεώργιο Κουρμούλη οφείλω τη στροφή μου στη γλωσσολογία, όταν μου δόθηκε (μαζί με άλλους) η ευκαιρία να συμμετάσχω σε ένα σεμινάριο για τη Μυκηναϊκή γραφή και γλώσσα τα χρόνια που αποκρυπτογραφήθηκε η Γραμμική Γραφή Β’ και να μυηθώ στην επιστήμη τής γλώσσας.
Επειδή κι ο ίδιος συμβαίνει να θεωρούμαι από τους φοιτητές μου καλός δάσκαλος, προσωπικά ορίζω τον καλό δάσκαλο ως αυτόν που έχει πάθος για την επιστήμη του, που σέβεται και αγαπάει τους μαθητές του, που είναι ενημερωμένος στο αντικείμενό του, που δεν πάει ποτέ στο μάθημά του χωρίς να προετοιμασθεί κατάλληλα κάθε φορά για το τι και πώς θα το διδάξει, που συνδυάζει γνώση, έρευνα και διδασκαλία (προκειμένου για πανεπιστημιακό δάσκαλο), που δεν περιορίζεται σε ξηρή διδασκαλία αλλά ανεβάζει την ψυχική διάθεση, εξάπτει το ενδιαφέρον και εμπνέει τους μαθητές του πέρα και έξω από το μάθημα σε συνάφεια με τη ζωή, με αξίες και ιδανικά και που δεν λείπει ποτέ από το μάθημά του».
Ελένης Γλύκατζη - Αρβελέρ
«Ο δάσκαλος που κάθεται δίπλα στα παιδιά και όχι απέναντί τους»
Η απάντηση της Ελένης Γλύκατζη - Αρβελέρ στο ερώτημα «ποιος είναι ο καλός δάσκαλος», ήταν άμεση, σαφής και κατηγορηματική: «Αυτός που δεν κάθεται απέναντι, αλλά δίπλα στα παιδιά του».
Η διάσημη ελληνίδα ακαδημαϊκός, πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και πρώτη γυναίκα πρύτανης του ίδιου Πανεπιστημίου, τονίζει ότι στην επιλογή της επαγγελματικής της πορείας, στο να γίνει δηλαδή βυζαντινολόγος, ρόλο ασφαλώς έπαιξε η καταγωγή της οικογένειάς της από τη Μικρά Ασία, αλλά μεγάλο βάρος είχε κι ο δικός της δάσκαλος που την καθόρισε.
«Οι ερευνητές του Χάρβαρντ έχουν φυσικά δίκιο για την επιρροή του καλού δάσκαλου στους μαθητές του. Ημουν τυχερή να έχω δασκάλους μεγάλου αναστήματος. Ο σπουδαίος ιστορικός και βυζαντινολόγος Διονύσιος Ζακυθηνός, θυμάμαι, ήταν ο άνθρωπος που με επηρέασε ώστε να γίνω κι εγώ βυζαντινολόγος. Ηταν ο άνθρωπος που καθόταν δίπλα μας στη Φιλοσοφική και έλεγε ότι πρώτα πρέπει να καταλάβουμε για τι πράγμα θα μιλήσουμε. Επίσης εξαίρετος δάσκαλος ήταν ο καθηγητής μου στη Σορβόνη, ο Πολ Λεμέμπλ, τον οποίον και αντικατέστησα στην έδρα».
Για την Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, ο καλύτερος δάσκαλος είναι αυτός που δεν στηρίζεται και δεν αναπαράγει μονότονα τις σημειώσεις του στις παραδόσεις, αλλά αφήνεται να παρασυρθεί από τον παλμό της τάξης.
«Το ωραιότερο μάθημα που έχω κάνει ήταν μια φορά που αφέθηκα να μιλήσω εκτός σημειώσεων. Επίσης θυμάμαι όταν πρωτοβγήκαν τα κασετόφωνα, πολλοί φοιτητές άρχισαν να έρχονται στα πανεπιστήμια με αυτά για να μαγνητοφωνήσουν τις παραδόσεις, αλλά οι περισσότεροι καθηγητές δεν τα επέτρεπαν. Εγώ είπα αμέσως ναι και τους άφησα να μαγνητοφωνούν, ακριβώς επειδή είχα αποφασίσει ότι ποτέ ένα μάθημά μου δεν θα ήταν ίδιο με ένα άλλο».
Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος
«Μας καθορίζουν πολλοί δάσκαλοι και όχι μόνο ένας»
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, εκτός από ασκητική φυσιογνωμία και πνευματικός ηγέτης, είναι αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μεσογειακών και Αραβικών Σπουδών και επίτιμος διδάκτωρ Θεολογίας και Φιλοσοφίας 15 πανεπιστημιακών σχολών.
«Δεν είναι μόνο ένας ο δάσκαλος που συναντάμε στη ζωή μας», λέει στα «ΝΕΑ», «αλλά πολλοί εκείνοι οι δάσκαλοι που μας καθορίζουν. Κανείς δεν έχει μόνο έναν, όπως ποτέ δε μαθαίνουμε μόνο από ένα σχολείο». Ο ίδιος, στην Κατοχή, διδάχθηκε από φίλους, συντροφιές, ποικιλία ανθρώπων. «Χαρακτηριστικά θυμάμαι στο 2ο Σχολείο Αρένων Αθηνών τον δάσκαλο Ηλία Δοροδίνη, που ήταν εξαίρετος. Αλλά και στο Πανεπιστήμιο, στη Θεολογική, όπου τα χρόνια μετά από την Κατοχή ήταν πολύ δύσκολο να μπεις, καθώς ήταν 700 υποψήφιοι για 50 θέσεις, είχα την τύχη να συναντήσω θαυμάσιους δασκάλους, καθηγητές που επηρέασαν την πορεία μου, όπως τον Λεωνίδα Φιλιππίδη του οποίου ήμουν και διάδοχος». Ο Παναγιώτης Τρεμπέλας, ο Βασίλειος Βέλλας, ο Ιωάννης Καρμίρης και o Αμίλκας Αλιβιζάτος συμπλήρωσαν την ομάδα των δασκάλων που τον επηρέασαν, καθένας με τον τρόπο του.
«Αλλά και στη Γερμανία (σ.σ.: όπου ο Αναστάσιος σπούδασε κατόπιν) υπήρξαν καθηγητές όπως οι Γκολντάμερ και Σ. Ντάμεν, στη θρησκειολογία. Δυστυχώς δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή το όνομα της δασκάλας μου στο Δημοτικό στον Αγιο Κωνσταντίνο Κολωνού, που όμως μας φρόντιζε όλους παρότι είχε η τάξη 50-60 παιδιά».
Ποιο κοινό στοιχείο μπορεί κανείς να βρει στους καλούς δασκάλους; «Γνώριζαν πολύ καλά το αντικείμενο που δίδασκαν και επιδείκνυαν μεγάλο ενδιαφέρον και έγνοια για τα παιδιά. Ιδίως αυτούς που διέκριναν ότι είχαν δυνατότητες φρόντιζαν να τους δίνουν προσοχή, χωρίς όμως ποτέ να προσβάλλουν ή να εγκαταλείπουν τους άλλους».

 

Δε φταίει για όλα η δασκάλα! Της Ελένης Αργυροπούλου – Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

Ετοιμάζεστε να πάτε στο σχολείο να ενημερωθείτε για την πρόοδο των παιδιών σας, να συζητήσετε, να πάρετε τους βαθμούς τους…

Δεν είναι καθόλου σπάνιο το γεγονός να ακούσετε κάτι που δε θα σας αρέσει είτε πρόκειται για το γνωστικό επίπεδο του παιδιού σας, είτε για τη συμπεριφορά του μέσα στην τάξη, τις διαπροσωπικές του σχέσεις κλπ.

Είναι φυσικό όλοι οι γονείς να θέλουν να ακούσουν τα καλύτερα για το παιδί τους ακόμη κι όταν ξέρουν ότι υπάρχουν πολλές ελλείψεις.

Και τότε αντί να εκτιμηθεί η ειλικρίνεια του εκπαιδευτικού που έχει εντοπίσει ελλείψεις στο παιδί και θέλει να τις γνωστοποιήσει στο γονιό, ώστε από κοινού να προσπαθήσουν για το καλό του, ο γονιός αμέσως μετατρέπεται στην κουκουβάγια του παραμυθιού που το ΔΙΚΟ του παιδί ήταν το καλύτερο, το εξυπνότερο …κλπ κλπ.

Και όποιος είχε αντίθετη γνώμη δεν ήταν στα καλά του, στην προκειμένη περίπτωση η δασκάλα είναι ανίδεη, τεμπέλα, γεροντοκόρη και χίλια δυο κουσούρια έχει αφού δεν μπορεί να δει το τέλειο παιδί μας ως τέτοιο.

Ναι, έρχεται η στιγμή να αποδοθούν ευθύνες… κάτι μισόλογα μεταξύ μαμάδων «Εκείνο το παιδί το συμπαθεί πιο πολύ από το δικό μου η δασκάλα… Τον έχει βάλει στο μάτι η δασκάλα… Δεν τα εξήγησε σωστά… η δασκάλα!! Δεν τους έβαλε αρκετές ασκήσεις για το σπίτι η δασκάλα… τους έβαλε πάρα πολλά για το σπίτι ….»και η λίστα των κατηγοριών δεν έχει τέλος.

Δεν υπάρχει περίπτωση να σκεφτούμε ότι κάπου φταίξαμε κι εμείς ως γονείς αλλά και το ίδιο το παιδί που δεν πρόσεχε την ώρα της παράδοσης, που δε σέβεται τους κανόνες, που δεν έχει τη σωστή συμπεριφορά…

Ποιος άραγε είναι υπεύθυνος που το παιδί όταν γυρνάει στο σπίτι πετάει την τσάντα και τρέχει να δει τηλεόραση, να παίξει και να βρει τους φίλους του μέχρι το βράδυ;

Ποιος είναι υπεύθυνος να θέσει πρόγραμμα στο σπίτι για τις ώρες μελέτης και τα διαλείμματα, να βοηθήσει το παιδί σε τυχόν δυσκολίες και να φροντίσει ώστε αυτό να τρέφεται και να κοιμάται σωστά; Μήπως αντί να αποδίδουμε ευθύνες και να προσάπτουμε κατηγορίες σε όλους τους άλλους να δούμε τι είναι αυτό που μπορούμε να κάνουμε εμείς ως γονείς…

Αγαπάμε το παιδί μας, ναι, αλλά μήπως αυτό μας τυφλώνει και παραβλέπουμε κάποιες απαράδεκτες συμπεριφορές του; Το έχουμε μαλώσει όταν δεν υπακούει; Έχουμε παρατηρήσει πόσο συχνά χρησιμοποιεί άσχημο λεξιλόγιο και «σηκώνει» το χέρι του;

Λέει ψέματα, κατηγορώντας για δική του αμέλεια τους άλλους και εμείς αμέσως το πιστεύουμε χωρίς να εξετάσουμε αν είναι όντως έτσι όπως τα λέει τα πράγματα; Μήπως φέρνει ξένα πράγματα στο σπίτι και βρεθεί η δασκάλα σε δύσκολη θέση να μας ανακοινώσει πλήθος σκανταλιών του;

Με τι τρόπο μιλάει στους γύρω του; Πόσο έχει εξασκηθεί να περιμένει να έρθει η σειρά του και να ακολουθεί κανόνες; Έχουν τεθεί όρια στο σπίτι και όταν τα παραβεί κρατάμε το λόγο μας (ακολουθεί η συνέπεια που του είχαμε εξηγήσει από πριν ότι θα υπάρξει ή μας κάνει ό,τι θέλει;)

Tο συγχωρούμε αμέσως μετατρέποντάς το σε ένα μικρό τύρρανο που αν δε γίνει το δικό του αρχίζει να κοπανάει το πόδι στο πάτωμα και να τσιρίζει μέχρι να ικανοποιήσουν και την τελευταία του επιθυμία;

Το να θέτουμε φραγμούς στα παιδιά και να βάζουμε κανόνες και απαγορεύσεις, το να μάθουν και το «όχι» πέρα από το «ναι» μόνο καλό μπορεί να τους κάνει αφού ούτως ή άλλως στη ζωή θα ανακαλύψουν και μόνα τους ότι δεν μπορούνε να τα έχουνε όλα και πως είναι απαραίτητο να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων.

Όλη αυτή η εκπαίδευση πρέπει να αρχίζει από νωρίς, πριν το παιδί πάει στο σχολείο. Οπότε όταν σε μια τάξη υπάρχουν παιδιά ήρεμα και υπάκουα και άλλα που συμπεριφέρονται σαν θηρία στη ζούγκλα μια μικρή επίσκεψη στο περιβάλλον του κάθε παιδιού θα μας αποκαλύψει την ανατροφή του, που όταν είναι σωστή φαίνεται στα πρόσωπα των παιδιών και το αντίθετο-και σε αυτό αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι γονείς.

Όλες αυτές οι απόψεις που παρουσιάστηκαν εδώ δεν αποσκοπούν στο να θέσουν στο απυρόβλητο τους εκπαιδευτικούς και να στοχοποιήσουν αποκλειστικά τους γονείς για όσα θέματα σχετίζονται με τα παιδιά.

Επιπλέον να υπογραμμιστεί ότι πάντα θα υπάρχουν εξαιρέσεις όπως γονείς που αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και δάσκαλοι που όντως δε θα έπρεπε να ασκούν το επάγγελμα.

Επιμένω όμως πως επειδή είναι πολύ συνηθισμένα τα περιστατικά να δέχονται κατηγορίες οι δάσκαλοι για όλα, (μέχρι για την άσχημη συμπεριφορά παιδιών σε εξωσχολικό party -ναι το ακούσαμε κι αυτό) είναι καλή μια ώριμη αυτοκριτική από τον κάθε ένα και μια αξιοπρεπής ανάληψη ευθυνών ώστε να βοηθηθεί πραγματικά αυτός για τον οποίο πασχίζουν –ή θα έπρεπε να πασχίζουν αμφότεροι- δηλαδή το καλό του παιδιού.

 

Άκου όταν μιλάς δάσκαλε!" - Ένα άρθρο που πρέπει να διαβάσει κάθε εκπαιδευτικός ! Γράφει ο Αναστάσιος Αγ. Τασινός

Το παρόν άρθρο γράφτηκε με όρους παιδαγωγικής και διδακτικής πράξης, με σκοπό να προβληματίσει και να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς στο καθημερινό τους έργο.

Γίνεται μια προσπάθεια να τονιστεί η καλή τακτική του δασκάλου να ακούει τους μαθητές του μέσα και έξω από την τάξη, να αναδειχθεί η καλή πρακτική της συνθετικής έκθεσης, να αναφερθεί η αναγκαιότητα της εναλλαγής των μεθόδων διδασκαλίας, να αναλυθεί η τεχνική επίτευξης ήρεμου κλίματος στην τάξη και να επισημανθεί η αξιοποίηση της επικαιρότητας και των ενδιαφερόντων των μαθητών.
Επιπροσθέτως, γίνεται λόγος και για την καλή συνήθεια του δασκάλου να επιβραβεύει την προσπάθεια των μαθητών και όχι την εξυπνάδα.

Οι μαθητές μας διδάσκουν

Θυμάμαι έντονα τη στιγμή εκείνη που ως αναπληρωτής δάσκαλος, πήρα ένα πολύ καλό μάθημα Διδακτικής από τη Μάρθα, μαθήτρια της Γ` τάξης του Δημοτικού. Καθόταν στο πρώτο θρανίο και ήταν πολύ προσεκτική στην παράδοση όλων των μαθημάτων. Μια μέρα, ενώ βάσει του εβδομαδιαίου ωρολογίου προγράμματος έπρεπε να διδάξω μία ώρα Μαθηματικά, έκανα δύο συνεχόμενες. Μόλις ολοκλήρωσα την παράδοση, η Μάρθα αντέδρασε με έναν παρατεταμένο αναστεναγμό ανακούφισης. Ήταν ολοφάνερο, ότι με «τη γλώσσα του σώματος» μου τα είπε όλα. Εκτός αυτού, είχε αντιληφθεί, ότι το μάθημα των Τεχνικών εκείνη την ημέρα πάλι δε θα γινόταν.
Αυτόν τον αναστεναγμό δεν τον ξέχασα ποτέ, όπως ποτέ δεν ξέχασα και τους δικούς μου αναστεναγμούς ως μαθητής σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Αυτά για τα οποία τότε κατηγορούσα τους εκπαιδευτικούς, διαπίστωσα ότι τα έκανα και ο ίδιος. Η επίγνωση της πικρής αυτής αλήθειας με έκανε να ακούω τους μαθητές μου και να στραφώ έγκαιρα και σε μαθητοκεντρικές μορφές διδασκαλίας, που προάγουν την ενεργητική μάθηση. Η παθητική μάθηση υποχώρησε αισθητά από την καθημερινή διδακτική πράξη, δίνοντας νέες διαστάσεις στην επικοινωνία με τους μαθητές.
Έκτοτε, βασική μου επιδίωξη ήταν να ακούγεται η κριτική των μαθητών μου στην τάξη, σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας των μαθημάτων. Εκτός της προφορικής αυτής κριτικής, την τελευταία ημέρα του διδακτικού έτους, που οι μαθητές ένιωθαν πιο χαλαροί και ελεύθεροι, ζητούσα να μου απαντήσουν γραπτώς και σε μερικές ερωτήσεις, σχετικές με τη λειτουργία της τάξης τη χρονιά που πέρασε.
Θεωρώ ως βασική αρχή της δημοκρατικής λειτουργίας της τάξης, να δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να εκφράζουν στο δάσκαλό τους, αυτό που πραγματικά νιώθουν για τη διδασκαλία των μαθημάτων. Εκτός των μηνυμάτων που εκπέμπονται από τους μαθητές, ταυτόχρονα ενισχύονται και οι παιδαγωγικές σχέσεις.
Ακόμη ηχούν στα αυτιά μου οι πρώτες κριτικές που έλαβα ως νεοδιόριστος δάσκαλος, όπως : «Ο κύριος αγαπά περισσότερο τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά», «ο κύριος μιλάει δυνατά όταν μας κάνει το μάθημα», «ο κύριος μερικές φορές δεν μας κάνει Μουσική και Τεχνικά», «ο κύριος καπνίζει, ενώ μας είπε ότι το τσιγάρο βλάπτει σοβαρά την υγεία» κ.τ.λ. Παρατηρήσεις οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα εκπαιδευτική μου πορεία. Η τελευταία μάλιστα παρατήρηση έγινε και η αφορμή να σταματήσω το κάπνισμα.

Να ακούμε τους μαθητές και έξω από την τάξη

Η επικοινωνία με τους μαθητές μας έξω από την αίθουσα διδασκαλίας, είναι πολύ
σημαντική, γιατί αναπτύσσονται ακόμη περισσότερο οι παιδαγωγικές σχέσεις. Ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνεί ο δάσκαλος με τους μαθητές στο διάλειμμα, σε μια τυχαία συνάντηση στο δρόμο, σε κάποια εκδήλωση κ.τ.λ., συνήθως φανερώνει και την παιδαγωγική ατμόσφαιρα που επικρατεί στην τάξη.
Θυμάμαι μια δασκάλα που μου έλεγε, ότι ένας μαθητής της τη φώναζε από μακριά «κυρία» και άλλαξε δρόμο για να μη συναντηθεί μαζί του. Στην προκειμένη περίπτωση οι παιδαγωγικές σχέσεις δασκάλας και μαθητή δέχτηκαν πλήγμα έξω από την τάξη.
Άλλοι πάλι δάσκαλοι δεν επιτρέπουν στους μαθητές τους για κανένα λόγο να τους απασχολούν στα διαλείμματα. Στην περίπτωση αυτή οι παιδαγωγικές σχέσεις δασκάλων και μαθητών καθημερινά πλήττονται.
Από την επικοινωνία που είχα με τους μαθητές μου έξω από την τάξη – από τις πολλές περιπτώσεις που υπάρχουν – θα ήθελα να αναφερθώ σε τρεις, που χαράχτηκαν έντονα στη μνήμη μου :
α. Με συγκίνηση θυμάμαι τις συζητήσεις που είχα στα διαλείμματα με το Νικολάκη, μαθητή της Ε` τάξης Δημοτικού. Είχε βεβαρημένο οικογενειακό περιβάλλον και στο σχολείο ήταν το «μαύρο πρόβατο», εξαιτίας της επιθετικότητας που είχε. Κανείς δάσκαλος δεν ήθελε να αναλάβει την τάξη του και όταν πήγα με μετάθεση σ` αυτό το σχολείο, ο «κλήρος» έπεσε σε μένα, που ήμουν ο πιο νέος. Ο Νικολάκης ένιωθε διαρκώς να απειλείται και τα μάτια του έπαιζαν δεξιά κι αριστερά σαν αγρίμι. Μια μέρα μου λέει, με τα χείλη του να τρέμουν από θυμό : «Τι θέλουν πάλι αυτές οι κότες στο σχολείο;» Εννοούσε τις μητέρες του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, που τις έβλεπε ως μόνιμη απειλή, γιατί είχαν επιδιώξει στο παρελθόν να τον μεταθέσουν σε Ειδικό σχολείο.
Επιτρέψτε μου να γράψω, ότι σε ένα τέτοιο αρνητικό περιβάλλον, κατάφερα να κερδίσω την εμπιστοσύνη του, ώστε να νιώσει ασφαλής. Όταν με έβλεπε στην αυλή του σχολείου, ερχόταν τρέχοντας δίπλα μου για συζήτηση. Διεκδικούσε την προσοχή και το ενδιαφέρον του δασκάλου του. Μου μιλούσε για τα ενδιαφέροντα που είχε, για το επάγγελμα που ήθελε να κάνει όταν θα μεγαλώσει, για την οικογένειά του και για τα προβλήματα που είχε με τους άλλους μαθητές και τους γονείς τους. Οι παιδαγωγικές σχέσεις έγιναν τόσο καλές, που ήταν αδύνατον να μην εκφραστούν με μείωση της επιθετικότητας και βελτίωση της συμπεριφοράς του. Για άλλη μια φορά σκέφτηκα, ότι πρώτα ο δάσκαλος αναγνωρίζεται στα μάτια των μαθητών του και μετά σε όλους τους άλλους. Κι όταν η αναγνώριση έρχεται από δύσκολους μαθητές, η ηθική αμοιβή του δασκάλου είναι ακόμη μεγαλύτερη.
β. Μια μέρα του Γενάρη, παρατηρούσα από το παράθυρο της τάξης στο διάλειμμα τους μαθητές μου, να χαίρονται το πυκνό χιόνι, που μόλις είχε αρχίσει να πέφτει. Θυμήθηκα τα παιδικά μου χρόνια με τους συμμαθητές μου, που σε τέτοιες περιπτώσεις ανοίγαμε το στόμα και κυνηγούσαμε τις νιφάδες του χιονιού. Βγήκα έξω και τους έριξα την ιδέα να παίξουμε τους «χιονοφάγους». Σε λίγο το παιχνίδι γενικεύτηκε σε όλο τα σχολείο. Ήταν μια υπέροχη σκηνή, να βλέπεις όλους τους μαθητές με ανοιχτά τα στόματα να κυνηγάνε τις νιφάδες του χιονιού. Ήταν αδύνατον να ανακηρυχτεί νικητής, γιατί όλοι διεκδικούσαν την πρώτη θέση. Το κουδούνι χτύπησε, αλλά κανείς δεν είχε όρεξη να πάει για μάθημα. Εκείνη τη στιγμή στην αυλή του σχολείου, ένα άλλο «μάθημα» βρισκόταν σε εξέλιξη, αυτό, των παιδαγωγικών σχέσεων.
γ. Περπατούσα σε ένα δρόμο των Εξαρχείων της Αθήνας, όταν ξαφνικά βλέπω από ένα ισόγειο διαμέρισμα μια ομάδα παιδιών να πηδάνε από το παράθυρο. Τα παιδιά έτρεχαν προς το μέρος μου κι όταν με πλησίασαν, διαπίστωσα ότι ήταν μαθητές μου, από το σχολείο του Λόφου του Στρέφη. Με τραβολογούσαν επίμονα να πάω κι εγώ στο σπίτι του Κώστα, του συμμαθητή τους, που γιόρταζε τα γενέθλιά του. Συγκινήθηκα από την αυθόρμητη αγάπη τους, που δεν είχε την υπομονή να εκδηλωθεί από την πόρτα του διαμερίσματος και ούτε για μια στιγμή δε σκέφτηκα να τους χαλάσω το χατίρι. Οι γονείς των μαθητών που ήταν μέσα στο διαμέρισμα, έκπληκτοι παρατηρούσαν τη σκηνή από το παράθυρο και γελούσαν. Μια τυχαία συνάντηση στο δρόμο με τους μαθητές μου, δίχως αμφιβολία, ενίσχυσε τις παιδαγωγικές σχέσεις.

Η συνθετική έκθεση, μια καλή πρακτική για το δάσκαλο

Να ακούμε τους μαθητές μας όχι μόνον όταν μιλάνε, αλλά και όταν γράφουν.
Διορθώνοντας ως νέος δάσκαλος τις εκθέσεις μαθητών, διαπίστωνα, ότι η έκφραση εκείνων που δεν είχαν καμιά βοήθεια στην προετοιμασία των μαθημάτων από το σπίτι, συνήθως ήταν πιο ωραία, γιατί ήταν αυθόρμητη και ανεπιτήδευτη. Δεν το κρύβω ότι αυτή η έκφραση με δίδαξε πολλά. Ειδικά οι εκθέσεις ορισμένων μαθητών ήταν εντυπωσιακές. Έτσι, χωρίς να το καταλάβω, ανετράπη όλο το τυποποιημένο πλαίσιο της γραπτής έκφρασης που είχα διδαχθεί ως μαθητής. Έκτοτε, παρακινούσα τους μαθητές μου να γράφουν όπως ακριβώς αισθάνονται.
Η γραπτή έκφραση των μαθητών παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, όταν δεν έχει επηρεασθεί από τους οδηγούς εκθέσεων που κυκλοφορούν στο εμπόριο, αλλά ούτε και από τις στερεότυπες τεχνικές των γονιών τους. Τότε γράφονται προτάσεις με ζωντάνια και αυθορμητισμό. Έχω κρατήσει αρκετές τέτοιες προτάσεις στο αρχείο μου, από τις οποίες αργότερα γεννήθηκε και η ιδέα της συνθετικής έκθεσης, την οποία και υλοποίησα.
Συγκεκριμένα, ανέθετα στους μαθητές μου να μου γράψουν μία έκθεση για κάποιο ενδιαφέρον θέμα. Όταν διόρθωνα αυτές τις εκθέσεις στο σπίτι, έπαιρνα από κάθε μαθητή μία ή δύο καλές προτάσεις και φρόντιζα το σύνολο των προτάσεων αυτών, να συνθέτουν μία ενιαία έκθεση, χωρίς επαναλήψεις νοημάτων, με αρχή, μέση και τέλος. Πριν τη διαβάσω στην τάξη είχε προηγηθεί ένας δημόσιος έπαινος, ότι είναι η καλύτερη έκθεση απ` όλες, χωρίς όμως να αποκαλύψω το δημιουργό. Όταν τη διάβαζα ήταν πολύ διασκεδαστικό. Κάθε τόσο πετάγονταν και ένας μαθητής και έλεγε ότι ήταν δική του, αλλά αμέσως μετά το αναιρούσε. Με την ολοκλήρωση της ανάγνωσης της έκθεσης όλοι αναζητούσαν το δημιουργό, που κατά «τύχη» είχε γράψει μερικές προτάσεις σαν τις δικές τους. Η αποκάλυψη ότι ο δημιουργός ήταν όλη τάξη, ήταν κάτι που δεν το περιμένανε. Μετά ακολουθούσε μια εποικοδομητική συζήτηση και τους εξηγούσα γιατί επέλεξα από κάθε μαθητή τις συγκεκριμένες προτάσεις. Χωρίς αμφιβολία καταλάβαιναν, ότι η ομορφιά των προτάσεων αυτών βρισκόταν στην αυθόρμητη αποτύπωση των συναισθημάτων τους.
Μερικές φορές έγραφα κι εγώ έκθεση την ίδια στιγμή με τους μαθητές και πάντα τη θεωρούσα κατώτερη της συνθετικής κι αυτό το παραδεχόμουν δημόσια στην τάξη. Η τακτική αυτή τόνωνε ακόμη περισσότερο την αυτοπεποίθηση των μαθητών, εφόσον ξεπέρναγαν το δάσκαλό τους.
Περίπου πέντε συνθετικές εκθέσεις να δημιουργούνται στην τάξη κάθε σχολική χρονιά είναι αρκετές. Η πρώτη όμως έχει τη δική της μαγεία, γιατί πολλοί μαθητές διεκδικούν τη συγγραφή της. Και εν μέρει έχουν δίκιο, εφόσον συμμετέχουν στο χτίσιμο αυτής της έκθεσης.
Ο τρόπος αυτός διδασκαλίας της γραπτής έκφρασης (με το εύρημα της συνθετικής έκθεσης) είναι πολύ σημαντικός, γιατί έτσι οι μαθητές μαθαίνουν να εκφράζονται αυθόρμητα, έχοντας συνείδηση της αξίας των δικών τους δυνάμεων. Δυστυχώς, η καλή αυτή πρακτική μπήκε κάπως αργά στη διδασκαλία μου.

Η εναλλαγή των μεθόδων διδασκαλίας

Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ακούνε την έντονη ανάγκη των μαθητών, να εκφραστούν δημιουργικά στην τάξη. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται μεθοδευμένα να καταφέρουν να μειώσουν το χρόνο ομιλίας τους στην τάξη. Πρακτικά αυτό σημαίνει, ότι ο χρόνος ομιλίας που αφαιρείται από το δάσκαλο, παραχωρείται με συγκεκριμένες τεχνικές διδασκαλίας στους μαθητές, ώστε να εμπλέκονται πιο ενεργά και δυναμικά στη διδασκαλία. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται μια ουσιαστικότερη επικοινωνία, που ανεβάζει την ποιότητα της διδασκαλίας και της μάθησης γενικότερα, με αποτέλεσμα η γνώση να αφομοιώνεται καλύτερα και να αποτυπώνεται εντονότερα στη μνήμη των μαθητών.
Είναι παραδεκτό από το σύνολο των εκπαιδευτικών, ότι η εναλλαγή των μεθόδων διδασκαλίας, ανάλογα με τη φύση του μαθήματος, είναι απαραίτητη για την ενεργοποίηση των μαθητών και για την ποιοτικότερη αφομοίωση της διδακτέας ύλης. Όσο καλή κι αν είναι μία μέθοδος διδασκαλίας, δεν μπορεί να εφαρμόζεται σε όλα τα μαθήματα. Παρόλο όμως που οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί, θεωρητικά έχουν αποδεχθεί την αναγκαιότητα της εναλλαγής των μεθόδων διδασκαλίας, η καλή αυτή πρακτική δεν έχει περάσει, όσο θα έπρεπε, στην καθημερινότητα της σχολικής τους πράξης.
Η εμπειρία 32 χρόνων στη Δημοτική εκπαίδευση μου έδειξε, ότι αρκετοί δάσκαλοι αποφεύγουν να δοκιμάσουν νέες μορφές διδασκαλίας, είτε από το φόβο της αποτυχίας, είτε για την αποφυγή περισσότερης εργασίας. Ακολουθούν την πεπατημένη οδό κι έτσι γίνονται κουραστικοί στους μαθητές και σταδιακά χάνουν το ενδιαφέρον τους για τη δημιουργική λειτουργία της τάξης.
Οι νέοι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν, ότι αποτυχημένες διδασκαλίες έχουν στο ενεργητικό τους όλοι ανεξαιρέτως οι δάσκαλοι, σε όποια βαθμίδα εκπαίδευσης κι αν εργάζονται. Πολλές φορές συμβαίνει, αυτά που έχουμε προγραμματίσει για τη διδασκαλία, να μην προχωράνε στη διδακτική πράξη. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Η μεγαλύτερή μας επιτυχία ως δάσκαλοι δεν είναι πως δεν αποτυγχάνουμε ποτέ στη διδασκαλία, αλλά όταν αποτυγχάνουμε, να μπορούμε να διδασκόμαστε από τα λάθη μας. Μερικές φορές μάλιστα, μια αποτυχημένη διδασκαλία μάς βοηθάει πολύ περισσότερο, απ` ότι μια επιτυχημένη διδασκαλία.
Ως μάχιμος δάσκαλος σε καμιά μέθοδο διδασκαλίας δεν έδινα την αποκλειστικότητα. Υπήρχε εναλλαγή των μεθόδων, σε συνάρτηση πάντα με το διδακτικό αντικείμενο και την τάξη που δίδασκα.
Την ομαδοκεντρική μέθοδο διδασκαλίας τη χρησιμοποιούσα για την υλοποίηση Σχεδίων Εργασίας με τους μαθητές. Με τη μέθοδο αυτή οι μαθητές μαθαίνουν από τη μικρή ηλικία να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους με συλλογικό τρόπο. Στο εκπαιδευτικό μου άρθρο «Καλές Πρακτικές για το Δάσκαλο» που αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο, γίνεται μια εκτεταμένη αναφορά στην παράμετρο αυτή, όπου τονίζεται μεταξύ των άλλων, ότι πράγματα που μπορεί να γίνονται από τους μαθητές, δεν πρέπει να τα κάνει ο δάσκαλος.
Τη μετωπική μέθοδο διδασκαλίας τη χρησιμοποιούσα, όταν έκρινα ότι το διδακτικό αντικείμενο του μαθήματος το απαιτούσε. Για παράδειγμα η ανάλυση μιας μαθηματικής έννοιας, η εξήγηση ενός γραμματικού ή συντακτικού φαινομένου, η αφήγηση ενός ιστορικού γεγονότος, μιας παραβολής του Ευαγγελίου, ενός μύθου του Αισώπου, μιας καθημερινής ιστορίας, όλα αυτά διδάσκονται καλύτερα με τη μετωπική μέθοδο διδασκαλίας. Ειδικά, όταν και οι ίδιοι μαθητές στη συνέχεια εμπλέκονται στο θέμα, με τη χρησιμοποίηση της ερωταπόκρισης ή του κατευθυνόμενου ή του ελεύθερου διαλόγου, η διδασκαλία γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και πληρέστερη.
Με τη μετωπική μέθοδο διδασκαλίας, μπορείς ακόμη, να προβληματίσεις έντονα τους μαθητές και να τους μεταδώσεις με τον καλύτερο τρόπο πληροφορίες, που είναι αναγκαίες για την καθημερινή παιδαγωγική και διδακτική πράξη. Για το λόγο αυτό, η μετωπική διδασκαλία πρέπει να παίρνει το μερίδιο του χρόνου που της αναλογεί στη διδακτική ώρα, με την επιφύλαξη πάντα, ο δάσκαλος να μην κάνει κατάχρηση στο μονόλογο.
Το ερευνητικά εξελισσόμενο διδακτικό μοντέλο το χρησιμοποιούσα για το συντονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στη διδασκαλία των Φυσικών της Ε` και ΣΤ` τάξης και άρεσε πολύ στους μαθητές. Η μέθοδος όμως αυτή, επειδή απαιτεί περισσότερο χρόνο, εφαρμόζεται πολύ καλύτερα, όταν οι δύο ώρες των Φυσικών (από τις τρεις ώρες που προβλέπονται στο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα) είναι συνεχόμενες. Με τη μέθοδο αυτή πρέπει να έχουμε υπόψη, ότι η ποσότητα της διδακτέας ύλης πρέπει να υποχωρήσει, χάρη της ποιότητας της διδασκαλίας.
Τη σωκρατική μέθοδο διδασκαλίας τη χρησιμοποιούσα, όταν επιδίωκα να κεντρίσω το ενδιαφέρον των μαθητών, να φθάσουν μόνοι τους στην επίλυση κάποιου προβλήματος.
Την ερωτηματική μορφή διδασκαλίας τη χρησιμοποιούσα για την εξάσκηση των μαθητών στο διάλογο.
Την εξατομικευμένη διδασκαλία τη χρησιμοποιούσα για τη βοήθεια των μαθητών εκείνων, που δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν το ρυθμό της τάξης. Έπαιρναν και αυτοί οι μαθητές το χρόνο που τους αναλογούσε στην τάξη και ίσως λίγο παραπάνω. Οι απαιτήσεις και οι εργασίες που τους ανέθετα, ήταν πάντα ανάλογες των δυνατοτήτων τους και δεν παρέλειπα ποτέ να τους ενθαρρύνω. Ένιωθαν τόσο ωραία, που στα διαλείμματα ήθελαν να ασχολούμαι ξανά μαζί τους.
Ένα είδος μεικτής μορφής διδασκαλίας χρησιμοποιούσα, όταν επεδίωκα την εμπλοκή των μαθητών στο διδακτικό αντικείμενο. Αρχικά, τους ανέθετα συγκεκριμένες δραστηριότητες και ανάλογα με την εξέλιξη του μαθήματος, υπήρχε μια εναλλαγή της μετωπικής διδασκαλίας με την ατομική και ομαδική εργασία.
Στις μικρές τάξεις φρόντιζα, να εντάσσω στη διδασκαλία μου και δραματοποίηση του μαθήματος ή λίγο παιχνίδι, επιλογές που ευχαριστούσαν τους μαθητές και τους παρακινούσαν σε μια πιο ενεργή συμμετοχή σε όλα τα μαθήματα.
Ανέφερα μόνον τις μέθοδες εκείνες διδασκαλίας, που βρισκόταν σε μια διαρκή εναλλαγή στη διδακτική μου πράξη. Η εναλλαγή αυτή έκανε την ποιοτική διαφορά και εμπόδιζε τη ρουτίνα να κυριαρχήσει στην τάξη.
Αρκετοί δάσκαλοι αποφεύγουν τις μαθητοκεντρικές και ομαδοκεντρικές μορφές διδασκαλίας, γιατί στο κυνήγι της διδακτέας ύλης που επιδίδονται (χωρίς φυσικά να ευθύνονται οι ίδιοι για την ποσότητα της ύλης), έχουν πλεονέκτημα με τη μετωπική διδασκαλία. Πρέπει όμως να λαμβάνουν υπόψη, ότι αν η ζυγαριά του χρόνου ομιλίας γέρνει προς τη μεριά του δασκάλου, έχουμε κυρίως παθητική μάθηση. Αντιθέτως αν η ζυγαριά του χρόνου ομιλίας γέρνει προς τη μεριά των μαθητών, έχουμε ενεργητική μάθηση.
Πιστεύω ότι η κάθε μέθοδος διδασκαλίας, είτε είναι δασκαλοκεντρική, είτε μαθητοκεντρική, είτε μεικτή, είτε ομαδοκεντρική, έχει θέση στη σχολική πράξη και γίνεται κατάλληλη ή ακατάλληλη, ανάλογα με τη διδακτική στόχευση, τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται και τη δυναμική της τάξης. Το προνόμιο της αποκλειστικότητας δεν ανήκει σε καμιά μέθοδο διδασκαλίας.

Το «ιντερμέτζο» γαλήνης

Όσο ενδιαφέρουσα κι αν είναι η διδασκαλία, η συνεχόμενη δράση ή ακρόαση κουράζει το μαθητή. Γι` αυτό καλό είναι να ακούμε την κόπωση των μαθητών και ενδιάμεσα της διδασκαλίας να υπάρχουν και μερικές ανάσες γαλήνης ή γέλιου. Έτσι οι μαθητές μας προσέχουν καλύτερα. Όπως στο ακριτικό δημοτικό τραγούδι, ο ποιητής λαός εισάγει το «ιντερμέτζο» γαλήνης, διακόπτοντας τη δράση κατά διαστήματα με ήπιες εικόνες, (έτσι η ιστορία αποκτά μεγαλύτερη δύναμη), κάτι ανάλογο πρέπει να εισάγει και ο εκπαιδευτικός στη διδασκαλία του. Το χιούμορ, όταν χρησιμοποιείται με φειδώ από το δάσκαλο, είναι ένα «ιντερμέτζο» χαλάρωσης για την τάξη και ανεβάζει την ποιότητα της διδασκαλίας.
Ακόμη το «μάθημα σιωπής» που μας δίδαξε η διδακτική μέθοδος της Montessori, συμβάλλει στη γαλήνη και την ηρεμία της τάξης. Η τεχνική αυτή προϋποθέτει ο δάσκαλος και τα παιδιά να μιλούν χαμηλόφωνα και κατά διαστήματα να εφαρμόζουν στιγμές απόλυτης σιωπής, όπου στην τάξη να ακούγονται μόνον οι ήχοι του περιβάλλοντος. Αυτή η απόλυτη σιωπή άρεσε πολύ στους μαθητές μου. Μερικές φορές μάλιστα ζητούσαν οι ίδιοι, για δύο λεπτά της ώρας, να κάθονται αμίλητοι στα θρανία με κλειστά τα μάτια. Το δίλεπτο αυτό της σιωπής, ήταν ένα «ιντερμέτζο» χαλάρωσης για όλους μας. Η τεχνική αυτή δεν επιτυγχάνεται με άγριες φωνές και τιμωρίες, αλλά με συμβουλευτικό τρόπο που γίνεται αποδεκτός από τους μαθητές. Δεν είναι λίγες οι φορές, που τον περισσότερο θόρυβο σε μια τάξη τον κάνει η ένταση της φωνής του δασκάλου και όχι οι μαθητές. Συνήθως, οι νέοι δάσκαλοι είναι επιρρεπείς στη δυνατή φωνή, νομίζοντας ότι έτσι οι μαθητές τους παρακολουθούν περισσότερο ή ότι επιβάλλονται καλύτερα.
Η ορθή τοποθέτηση της φωνής του δασκάλου, εκτός του ότι συμβάλει στην καλύτερη ποιότητα της διδασκαλίας, ταυτόχρονα προφυλάσσει και την υγεία του. Τα προβλήματα φαρυγγίτιδας οξύνονται περισσότερο στους εκπαιδευτικούς εκείνους, που δεν έχουν ορθή τοποθέτηση της φωνής τους κατά την ώρα της διδασκαλίας. Τη σωστή τεχνική της φωνής του δασκάλου τη μιμούνται και οι μαθητές, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι εντάσεις στην τάξη.

Αξιοποιούμε τα ενδιαφέροντα των μαθητών και την επικαιρότητα

Πάντα πρέπει να είναι στις προτεραιότητες του δασκάλου να ακούει τα ενδιαφέροντα των μαθητών και να τα εντάσσει στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι μαθητές με κάποια ιδιαίτερη κλίση στη μουσική, στον αθλητισμό, στο μπαλέτο, στη ζωγραφική κ.τ.λ. χαίρονται ιδιαίτερα και ενθαρρύνονται, όταν ο δάσκαλος και οι συμμαθητές τους ενδιαφέρονται γι` αυτό που κάνουν. Και χαίρονται ακόμη περισσότερο, όταν την αγαπημένη τους ενασχόληση την παρουσιάζουν στην τάξη. Θεωρώ μεγάλη παράλειψη του δασκάλου, αν κάποιος μαθητής βραβευτεί σε κάποια εκδήλωση έξω από το σχολείο και το γεγονός αυτό περάσει απαρατήρητο από τη σχολική τάξη. Επιπλέον ο Διευθυντής του σχολείου στην πρωινή προσευχή πρέπει να απονείμει δημόσιο έπαινο σ` αυτόν τον μαθητή.
Από τη μάχιμη διδασκαλία θα ήθελα ενδεικτικά να αναφέρω τρία σχετικά περιστατικά με μαθητές μου, που επιβραβεύτηκαν μέσα στην τάξη : Την Αγγελική που χόρεψε μπαλέτο, τη Βάσια που έπαιξε κλασσική κιθάρα με τη μητέρα της και το Βασιλάκη που έδειχνε με καμάρι το μετάλλιο της πρώτης θέσης στα 800 μέτρα, που κέρδισε στους σχολικούς αγώνες. Τα πρόσωπα και των τριών έλαμπαν από χαρά, όταν η τάξη χειροκρότησε την προσπάθειά τους. Εκείνη τη στιγμή τους απενεμήθη ένα άλλο βραβείο, αυτό, της αναγνώρισης των συμμαθητών και του δασκάλου τους.
Οι ώρες της Αισθητικής Αγωγής προσφέρονται και για τέτοιες δραστηριότητες. Οι δάσκαλοι πρέπει να σέβονται τις ώρες αυτές και να μην τις χρησιμοποιούν για να καλύπτονται οι ανάγκες των άλλων μαθημάτων. Σήμερα, με την προσθήκη της Ευέλικτης Ζώνης στο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, οι συνθήκες για δημιουργικές εργασίες είναι ακόμη προσφορότερες.
Ακόμη, από τα ενδιαφέροντα των μαθητών πρέπει να πηγάζουν και τα Σχέδια Εργασίας, ώστε οι μαθητές να έχουν όρεξη και ενθουσιασμό όταν τα υλοποιούν.
Επίσης η επικαιρότητα προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον στους μαθητές και πρέπει να ακούγεται στην τάξη και να χρησιμοποιείται για την ανάληψη πρωτοβουλιών για δημιουργικές εργασίες.
Μια Κυριακή που έγιναν βίαια επεισόδια μεταξύ οπαδών, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα στο Ολυμπιακό στάδιο, ένας μαθητής μου από την Στ` τάξη, εξέφρασε την επιθυμία- στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που αναλάμβαναν στην τάξη- να παρουσιάσει από την έδρα το θέμα «φανατισμός και βία στα γήπεδα».
Την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο Οδυσσέας Ελύτης, ήταν μια επίκαιρη ημέρα για να μιλήσω στους μαθητές μου για το έργο του ποιητή και να ακούσουμε στην τάξη τραγούδια του από το «Άξιον εστί».
Την ημέρα που ένας εκσκαφέας, δίπλα από την αυλή του σχολείου, γκρέμισε ένα τεράστιο κυπαρίσσι για να αναγερθεί μία πολυκατοικία (η τάξη παρακολουθούσε τη σκηνή από τα παράθυρα), ήταν μια κατάλληλη στιγμή για να αποτυπώσουν οι μαθητές γραπτώς τα συναισθήματά τους.
Οι διδακτικές επισκέψεις της τάξης σε αρχαιολογικούς χώρους, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στο εργοστάσιο, στο στάδιο, σε μια μουσική συναυλία κ.τ.λ., είναι επίσης πολύ καλά θέματα για να αποτυπώνουν οι μαθητές τα συναισθήματά τους με λέξεις ή εικόνες.
Μια ωραία δημιουργική δραστηριότητα είναι να αφηγείται ο δάσκαλος έναν μύθο του Αισώπου (ή κάποιον άλλον), μετά να τον δραματοποιούν οι μαθητές και στο τέλος να τον ζωγραφίζουν. Η αφήγηση, η δραματοποίηση και η ζωγραφική, όταν συνυπάρχουν στην ίδια διδακτική ώρα της Αισθητικής Αγωγής, έχει ως αποτέλεσμα οι μαθητές να απολαμβάνουν μια πολύ καλή και χρήσιμη διδασκαλία.
Οι δημιουργικές εργασίες που παρουσιάζονται στην τάξη, πρέπει να έχουν έναν κοινό παρονομαστή : Την εκούσια συμμετοχή των μαθητών.

Να ακούμε τα παράπονα των μαθητών για τις «κατ` οίκον» εργασίες

Οι εκπαιδευτικοί όταν αναθέτουν «κατ` οίκον» εργασίες στους μαθητές, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να τους ακούνε όταν δυσανασχετούν, γιατί συνήθως έχουν δίκιο.
Οι εργασίες αυτές θα πρέπει να είναι ποιοτικές, ο δάσκαλος να τις έχει προετοιμάσει κατάλληλα, να πηγάζουν από τη διδασκαλία του μαθήματος, να ανταποκρίνονται στο μέσο μαθητή, να μη χρειάζεται η βοήθεια των γονέων και να μην απαιτούν πολύ χρόνο. Τότε μπορούμε να πούμε, ότι προσφέρουν στην εμπέδωση της διδακτέας ύλης. Η συνήθεια μερικών δασκάλων, να αναπαράγουν σε φωτοτυπίες τις εργασίες των βοηθημάτων του εμπορίου και να τις δίνουν στους μαθητές, θα πρέπει να σταματήσει.
Παραδόξως, αρκετοί δάσκαλοι νομίζουν, ότι όσο πιο πολλές φωτοτυπημένες εργασίες δίνουν στους μαθητές τους, τόσο πιο πολύ αναγνωρίζονται ως καλοί και εργατικοί από τους γονείς. Μερικοί μάλιστα αποφεύγουν μετά να τις διορθώσουν, με αποτέλεσμα να εξανεμίζεται και η όποια διδακτική τους αξία και στο τέλος να μένει μόνον η ταλαιπωρία των μαθητών.
Εκτός αυτού, η κατάχρηση των «κατ` οίκον» εργασιών, υπονομεύει και τη λειτουργία του Ολοήμερου σχολείου, όταν ο υπεύθυνος δάσκαλος του Ολοήμερου κάνει το λάθος να παραμελήσει το πρόγραμμά του, δίνοντας προτεραιότητα στην εκτέλεση αυτών των εργασιών. Έγινα δέκτης πολλών δικαιολογημένων παραπόνων από εκπαιδευτικούς των Ολοήμερων σχολείων αλλά και από γονείς (ως Διευθυντής σχολείου και ως Σχολικός Σύμβουλος), για τις πολλές «κατ` οίκον» εργασίες που έδιναν στους μαθητές μερικοί δάσκαλοι του πρωινού ωραρίου.
Εξαιτίας αυτών των υπερβολών το Υπουργείο Παιδείας έστειλε εγκύκλιο προς τα σχολεία, κάνοντας εύστοχες συστάσεις στους δασκάλους, σχετικά με τις «κατ` οίκον» εργασίες. Παρόλα αυτά, η έλλειψη μέτρου εξακολουθεί να υπάρχει. Σήμερα, γίνεται κατάχρηση της φωτοτυπημένης εργασίας, όχι μόνον στη Γλώσσα και τα Μαθηματικά, αλλά και στην Αισθητική Αγωγή.
Έχει γίνει σχεδόν κανόνας, οι δάσκαλοι να δίνουν κάποια έτοιμη ζωγραφιά σε φωτοτυπία και μετά να ζητάνε από τους μαθητές να συμπληρώνουν με χρώμα τα συγκεκριμένα πλαίσια του σχεδίου. Βέβαια οι μαθητές απασχολούνται ήρεμα στην τάξη, χωρίς όμως ουσιαστικά να ωφελούνται. Άκουσα αξιόλογους ζωγράφους, να κατακρίνουν έντονα την συνήθεια αυτή των δασκάλων, που ακυρώνει την δημιουργική φαντασία των μαθητών και τους περιορίζει στα πλαίσια ενός έτοιμου σχεδίου.

Επαινούμε την προσπάθεια και όχι την εξυπνάδα των μαθητών

«Ο έπαινος της ευφυΐας των παιδιών οδηγεί στην αποτυχία», είναι ο τίτλος ενός αξιόλογου άρθρου του Τάκη Μίχα, που διάβασα στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» στις 26-2-2007. Το άρθρο αυτό αναφέρεται σε μια πολυετή έρευνα της Κάρολ Ντεκ, καθηγήτριας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στις Η.Π.Α., η οποία δίνει μια εντυπωσιακή συμβουλή : «Μην επαινείτε την ευφυΐα των παιδιών σας. Θα τα καταστρέψετε !» Μια συμβουλή που είναι αντίθετη με την επικρατούσα άποψη, που θέλει να τονώνουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού τονίζοντας την ευφυΐα του. Από το άρθρο αυτό, αξίζει να μεταφέρω αυτούσιες μερικές συμβουλές και απόψεις της Κάρολ Ντεκ προς τους γονείς και δασκάλους, για τη μαθησιακή ανάπτυξη των παιδιών :
« Από τη στιγμή που λες σε ένα παιδί ότι είναι έξυπνο, τότε θα προσπαθεί σε όλη τη ζωή του να διατηρήσει αυτή την εικόνα και να αποφεύγει δοκιμασίες οι οποίες μπορεί να του την ανατρέψουν.
Το πρώτο και ουσιαστικό είναι, ότι πρέπει πάντοτε να επαινείτε την προσπάθειά τους. Ποτέ την εξυπνάδα τους. Ο έπαινος πρέπει πάντα να αφορά τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, την οποία κάνει το παιδί μια δεδομένη στιγμή. Θα πρέπει να επαινούμε την επιμονή τους και την προσπάθειά τους και το γεγονός ότι δεν το βάζουν κάτω.
Αν έχετε πείσει το παιδί ότι είναι έξυπνο, θα δει την αποτυχία ως απόδειξη της ηλιθιότητάς του και επίσης θα θεωρήσει ότι του λέτε ψέματα. Την αποτυχία θα πρέπει να την αντιμετωπίζετε ως μια δοκιμασία, ως μια ευκαιρία να μάθει από τα λάθη του, την αρχή μιας προσπάθειας, μιας νέας στρατηγικής.
Να είστε ειλικρινείς όταν επαινείτε τα παιδιά σας. Μόνον όταν το παιδί είναι κάτω από 7 χρόνων μπορείτε να το κοροϊδέψετε. Μετά αναπτύσσουν μια καταπληκτική ικανότητα να καταλαβαίνουν. Αν ο έπαινός σας είναι ψεύτικος, αυτό χειροτερεύει την κατάσταση.
Διερωτώμαι, αν σε τελική ανάλυση όταν οι γονείς επαινούν την ευφυΐα των παιδιών τους, στην ουσία αυτό που κάνουν είναι ότι επαινούν τη δική τους ευφυΐα Μήπως όταν λένε “ο γιος μου είναι έξυπνος”, αυτό που θέλουν να πουν “εγώ είμαι έξυπνος” ; Πάντως, όπως και να έχει το πράγμα, αυτό έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα στα παιδιά τους».
Πράγματι αξιόλογες οι συμβουλές και οι απόψεις της Κάρολ Ντεκ ! Πόσες και πόσες φορές ως δάσκαλοι και γονείς, δεν έχουμε κάνει το λάθος να επαινέσουμε την ευφυΐα του παιδιού, αντί να επαινέσουμε τη συγκεκριμένη προσπάθειά του.
Εν κατακλείδι, πρέπει να αφουγκραζόμαστε τα παιδιά, για να έχουμε τη δυνατότητα να τους απονέμουμε τον κατάλληλο έπαινο, την κατάλληλη στιγμή και για τη συγκεκριμένη προσπάθεια.

Ο προβληματισμός του δασκάλου

Σε ό,τι γράφω, δεν είναι ούτε στο ελάχιστο στις προθέσεις μου να καταθέσω άκαμπτες απόψεις και τακτικές. Καταθέτω μόνον προσωπικές εμπειρίες από τις τάξεις που δίδαξα, με σκοπό τον προβληματισμό του δασκάλου. Ο προβληματισμένος δάσκαλος έχει ευρηματικότητα, μπορεί εύκολα να αυτοπροσδιορίζεται, να επιλέγει ό,τι του πάει καλύτερα στη δυναμική της τάξης του και να ανοίγει νέους δρόμους, καταθέτοντας τη δική του ευαισθησία και ταυτότητα. Είμαι πεπεισμένος, ότι μέσω του προβληματισμού επιτυγχάνεται η ουσιαστικότερη βοήθεια του δασκάλου.
Δυστυχώς το εκπαιδευτικό μας σύστημα, δεν προετοιμάζει και δεν προβληματίζει όσο θα έπρεπε τους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων. Οι πρακτικές ασκήσεις που κάνουν στα σχολεία είναι πολύ λίγες, με αποτέλεσμα να μην αποκτούν τα απαραίτητα πρακτικά εφόδια για την καθημερινή διδακτική πράξη. Έζησα από κοντά την ανασφάλεια των νεοδιόριστων δασκάλων, ως μάχιμος δάσκαλος, ως Διευθυντής πολυθεσίων σχολείων και ως Σχολικός Σύμβουλος. Παρατήρησα ότι στις πρώτες διδασκαλίες τους οι νεοδιόριστοι, συνήθως μιμούνται το δάσκαλο, που οι ίδιοι είχαν ως μαθητές στο Δημοτικό σχολείο. Έτσι οι περισσότεροι, χωρίς να το συνειδητοποιούν, ενθαρρύνουν την αποστήθιση και την παθητική μάθηση.
Όταν επικοινωνώ με φοιτητές και νέους δασκάλους, πάντα έρχεται στο νου μου η εποχή που ήμουν νεοδιόριστος δάσκαλος. Θυμάμαι την αγωνία όλων μας, αν οι μαθητές μας στην Α` τάξη στα μονοθέσια σχολεία που εργαζόμασταν, θα κατάφερναν να διαβάσουν και να γράψουν ικανοποιητικά, στο χρόνο που προβλεπόταν από το αναλυτικό πρόγραμμα. Ανασφάλειες είχαμε και για τη διδασκαλία στις υπόλοιπες τάξεις του Δημοτικού. Διαπιστώναμε στην πράξη, ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα μας έστελνε να πειραματιζόμαστε «στου κασίδη το κεφάλι», για τον τρόπο διδασκαλίας που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε.
Θα έπρεπε, οι πρακτικές ασκήσεις των φοιτητών στα σχολεία να είναι πολύ περισσότερες, ώστε οι νεοδιόριστοι δάσκαλοι και οι αναπληρωτές να είναι πιο έτοιμοι και πιο ασφαλείς, όταν αναλαμβάνουν υπηρεσία.
Χρειαζόμαστε καλά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, θεωρητικά και πρακτικά, γιατί τίποτε δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει μια ζωντανή διδασκαλία, η οποία θα καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της μά¬θησης και θα γεμίζει το συναισθηματικό κόσμο του μαθητή.
Από την Περιπατητική σχολή του Αριστοτέλη, έως τους τέσσερις τοίχους μιας σημερινής αίθουσας, η ζωντανή διδασκαλία πάντα είχε, έχει και θα έχει το δικό της ειδικό βάρος, που δεν θα μπορεί να την αντικαταστήσει κανένα εύρημα μάθησης, είτε λέγεται διδακτική μηχανή του Skinner, είτε λέγεται εκπαιδευτική τηλεόραση, είτε βίντεο, είτε ανοιχτή εξ αποστάσεως εκπαίδευση, είτε ηλεκτρονικός υπολογιστής, είτε ψηφιακό σχολείο, είτε κάπως αλλιώς αύριο. Όλα αυτά θα είναι συμπληρώματα μιας καλής ζωντανής διδασκαλίας και τίποτε περισσότερο.
Ο ρόλος του δασκάλου θα είναι πάντα αναντικατάστατος, «μαθαίνοντας τα παιδιά πως να μαθαίνουν».
Θα ήθελα να κλείσω το άρθρο αυτό, με το παρακάτω ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ:

Μη λες πολύ συχνά ότι έχεις δίκιο δάσκαλε !
Άσε να το δουν κ` οι μαθητές !
Μην πιέζεις πολύ την αλήθεια,
Δεν το αντέχει.
Άκουγε όταν μιλάς !

 

Τι μάθατε από μένα; (η σημαντικότερη ερώτηση ενός εκπαιδευτικού) Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός

Σύμφωνα με τους σύγχρονους ειδικούς παιδαγωγούς στην μνήμη των παιδιών από το σχολείο μένουν τα εξής:
• 10 % από αυτά που διαβάζουν
• 20 % από αυτά που ακούνε
• 30 % από αυτά που βλέπουν
• 50% από αυτά που ακούνε και βλέπουν
• 70 % από αυτά που λένε τα ίδια τα παιδιά
• 90 % από αυτά που λένε και κάνουν τα ίδια τα παιδιά

Δεν θα διαφωνήσω ,απλά θα τολμήσω να πω ότι, κατά την προσωπική μου άποψη, αν θέλουμε να πετύχουμε το 100 % τότε θα πρέπει να προσφέρουμε στα παιδιά αυτά που τα ενδιαφέρουν πραγματικά και που τα συγκινούν.

Η ερώτηση που βασανίζει το μυαλό ενός εκπαιδευτικού που αγαπάει την δουλειά του και που θα ήθελε να απευθύνει στους μαθητές του είναι μια : «Τι μάθατε από μένα;». Ενδεχομένως οι απαντήσεις να ήταν τελείως διαφορετικές από αυτές που θα περίμενε.

Ακούστε μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα και θα καταλάβετε τι εννοώ.

ΠΡΙΝ από πολλά χρόνια ένα παιδί, ο Αλέξανδρος, επιστρέφει στην Ελλάδα έχοντας ζήσει τα πρώτα 10 χρόνια της ζωής του στην Αυστραλία. Η πρώτη του μέρα στο ελληνικό σχολείο και στην 5η δημοτικού του επιφυλάσσει μερικές εκπλήξεις. Το μάθημα αρχίζει και αυτός παρακολουθεί αποσβολωμένος τα άλλα παιδιά να κοιτάνε τον δάσκαλο να γράφει στον πίνακα κάτι αριθμούς και μετά να τους αντιγράφουν στο τετράδιό τους. Μετά ακολουθεί ένα μεγαλύτερο σοκ όταν ο δάσκαλος λέει στα παιδιά να βάζουν καπελάκια πάνω από τα κλάσματα. Ο Αλέξανδρος φυσικά δεν μπορεί συμβαδίσει και τρέμει στην ιδέα ότι ο δάσκαλος θα τον καταλάβει. Όπερ και εγένετο. Ο δάσκαλος με ύφος κάπως επικριτικό ζητάει από τον Αλέξανδρο να σηκωθεί στον πίνακα. Ο Αλέξανδρος προσπαθεί να μην βάλει τα κλάματα και ανεβαίνει στον πίνακα όπου ο δάσκαλος του ζητάει να προσθέσει δύο ετερώνυμα κλάσματα .Ο Αλέξανδρος του λέει αμέσως το αποτέλεσμα της πράξης ,πράγμα που εκνευρίζει τον δάσκαλο ο οποίος σχεδόν διατάζει τον Αλέξανδρο να βάλει καπελάκια. Εκείνος αντί να βάλει καπελάκια πάνω από τα δύο κλάσματα ζωγραφίζει στον πίνακα δύο ομάδες από καπέλα τύπου καουμπόικα και διαγράφοντας κάποια από αυτά βρίσκει το σωστό αποτέλεσμα. Τα παιδιά από κάτω γελάνε και ο δάσκαλος βγάζει ατμούς από τα αυτιά. Ο Αλέξανδρος κάθε άλλο παρά να κοροϊδέψει τον δάσκαλο ή να κάνει τον ξύπνιο ήθελε. Είχε μάθει βλέπετε τα κλάσματα στο σχολείο στην Αυστραλία με μπαλάκια ,με κουτούκια , με τριγωνάκια και να που τώρα στο ελληνικό σχολείο του λένε να χρησιμοποιήσει καπελάκια. Αυτό που δεν μπορούσε να καταλάβει είναι γιατί τα καπελάκια στην Ελλάδα μπαίνουν ανάποδα, με το κοίλο μέρος προς τα πάνω.
ΣΗΜΕΡΑ μετά από πολλά χρόνια ο Αλέξανδρος της πιο πάνω ιστορίας είναι καθηγητής φυσικής σε ένα δημόσιο σχολείο της Αττικής. Πριν από λίγο καιρό κάποιοι παλιοί του μαθητές τον κάλεσαν σε ένα πάρτι τύπου reunion που οργάνωσαν όσοι τέλειωσαν ένα Λύκειο των βορείων προαστίων το 2009. Ο Αλέξανδρος δέχτηκε να πάει με μεγάλη χαρά γιατί είχε δεθεί με εκείνα τα παιδιά. Μόλις έφτασε στο πάρτι έγινε δεχτός με επιφωνήματα χαράς από τους πρώην μαθητές του. Αναπόφευκτα η κουβέντα γύρισε στο 2009.Ο Αλέξανδρος δεν μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό να ρωτήσει τι έχει μείνει στα παιδιά από το δικό του μάθημα .Οι απαντήσεις που πήρε τον αιφνιδίασαν . «Κύριε θα σας πούμε αλλά μην στεναχωρηθείτε. Από την ύλη της φυσικής του σχολείου δεν θυμόμαστε σχεδόν τίποτα. Θυμόμαστε όμως με κάθε λεπτομέρεια τη φυσική της πραγματικής ζωής ,δηλαδή αυτή που εξηγεί τα περίεργα φυσικά φαινόμενα που βλέπουμε γύρω μας. Αυτή που φανερώνει τη μαγεία ,όπως μας λέγατε τότε. Επίσης είναι ακόμα ζωντανές στην μνήμη μας οι ανέκδοτες ιστορίες που μας λέγατε κάθε φορά για κάποιο μεγάλο φυσικό πριν μας πείτε τον νόμο που είχε ανακαλύψει. Θυμόμαστε ότι ποτέ δεν ερχόμασταν με βαριά καρδιά στο μάθημά σας και ότι ο χρόνος κύλαγε νεράκι. Είχατε ένα τρόπο να μας κάνετε να σας παρακολουθούμε και αυτός ήταν ο έρωτας που είχατε με την φυσική. Ήταν σαν κάθε φορά να παρακολουθούσαμε ζωντανά ένα λαβ στόρι. Μάλιστα αυτό σας το πάθος το είχαμε νιώσει και εμείς, ήταν κολλητικό. Με τίποτα δεν πρόκειται να ξεχάσουμε τα μικρά σκετς που παίζαμε όπου οι ρόλοι που μας μοιράζατε ήταν τα ηλεκτρόνια , τα πρωτόνια ,τα μόρια. Μέχρι και σήμερα λέμε στις παρέες μας τις ατάκες σας .Θυμάστε κύριε το “το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ένα ρέιβ πάρτι μέσα σε ένα κινούμενο λεωφορείο” ή το “ το επαγωγικό ρεύμα περνάει μόνιμη εφηβεία, αντιδρά στην αιτία που το δημιούργησε” ;Αυτά κύριε και άλλα πολλά δεν ξεχνιούνται με τίποτα. Όπως και εκείνα τα πειράματα φυσικής που κάναμε στο εργαστήριο και που βλέπαμε να συμβαίνουν πράγματα που ήταν κόντρα στη δική μας πρόβλεψη και παιδική λογική. Και εσείς είχατε πάντα το ίδιο τεράστιο χαμόγελο όταν βλέπατε την έκπληξη στο πρόσωπό μας. Όμως παρόλο που στη φυσική στις εξετάσεις γράψαμε πολύ καλά σήμερα αυτό που μας έχει μείνει χαραγμένο στο μυαλό δεν έχει να κάνει καθόλου με φυσική. Είναι οι λίγες αλλά πολύ σημαντικές για μας συζητήσεις που κάναμε μαζί όπου τις ονομάζατε «αντίστροφες» όπου αντί να μας μαθαίνετε εσείς πράγματα μας λέγατε να διαλέξουμε ένα θέμα που μας καίει και να σας το αναπτύξουμε. Θυμόμαστε πόσο μας εκνευρίζατε όταν την ώρα που εμείς σας λέγαμε για κάτι που μας βασάνιζε εσείς μας απαντάγατε : “βαριέμαι” , “δεν νιώθω τίποτα” , “δεν με αφορά”, “συγνώμη αλλά θα πάρω ένα υπνάκο”. Βέβαια είχαμε καταλάβει ότι τα λέγατε για να μας ιντριγκάρετε και υπήρχαν παιδιά που οι μόνες φορές που είχαμε ακούσει τη φωνή τους ήταν σε αυτές τις «αντίστροφες» συζητήσεις .Ακόμα θυμόμαστε την τελευταία φράση που μας είπατε πριν ξεσκολίσουμε : “ Να μιλάτε με επιχειρήματα αν θέλετε οι άλλοι να σας ακούνε .Και να τους πείθετε ότι αυτά που τους λέτε τους αφορούν ακόμα και αν κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει”. Και ,κύριε, το πιο σημαντικό πράγμα που θυμόμαστε από το μάθημά σας είστε τελικά εσείς ο ίδιος και η σχέση που είχαμε μαζί σας ». Ο Αλέξανδρος προσπαθεί απεγνωσμένα να κρύψει την συγκίνησή του με αυτά που του λένε τα παιδιά. Καθόλου δεν τον έχει πειράξει που δεν θυμούνται και πολλά από τη φυσική που τους δίδαξε. Εξάλλου σήμερα δεν νιώθει καθόλου σαν καθηγητής ,νιώθει σαν εκείνους τους παραμυθάδες που βλέπουν ότι το παραμύθι που είπαν κάποτε συνεχίζει να λέγεται από εκείνους που το είχαν ακούσει.

 

ΚΟΡΥΦΗ

 

Δίκτυο Εθελοντισμού και Αλληλεγγύης για την Παιδεία

Το http://tutorpool.gr/faq είναι ένα Δίκτυο Εθελοντισμού και Αλληλεγγύης για την Παιδεία που δημιουργήθηκε από πολίτες αυθόρμητα αλλά και αποφασιστικά, μέσω διαδικτύου. Η ψηφιακή γειτονιά γίνεται πραγματικότητα. Σκοπός μας είναι να περιηγηθούμε στους δρόμους της για να συναντήσουμε ο ένας τον άλλο, να κουβεντιάσουμε και να συνεργαστούμε, να αλληλεπιδράσουμε και να αλληλοβοηθηθούμε. Οι πρώην μαθητές μεταδίδουν την γνώση στους σημερινούς.  Οι γονείς στηρίζουν ο ένας τον άλλο. Οι μαθητές γνωρίζονται μεταξύ τους και δημιουργούν. Όλοι μαζί διδασκόμαστε την αλληλεγγύη στην πράξη.  Ο καθένας με τις δυνάμεις του και πολυεπίπεδα, επιχειρούμε να πετύχουμε αυτό που η πολιτεία αδυνατεί να προσφέρει ή δεν έχει σκοπό να προσφέρει· τις ίσες ευκαιρίες για κάθε μαθητή, όσο αυτό είναι δυνατό εντός του παρόντος εκπαιδευτικού συστήματος. Ξεκινάμε δυνατά και δε  θα το βάλουμε κάτω με τίποτα. Κανένας  μαθητής  χωρίς  βοήθεια.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Φ. Νίτσε: Μαθήματα για την παιδεία

Κύριοι, Όσοι από εσάς με ακούτε μόλις αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά- και δεν έτυχε ίσως στο μεταξύ να πάρει το αυτί σας πάρα πολλά για την προηγούμενη διάλεξή μου πριν από τρεις βδομάδες- πρέπει να έχετε την καλοσύνη να μεταφερθείτε χωρίς άλλη προετοιμασία στο κλίμα μιας σοβαρής συζήτησης που είχα αρχίσει να τη διηγούμαι την τελευταία φορά και που σήμερα θα σας θυμίσω τα τελευταία σημεία της

Ο συνοδός του φιλοσόφου είχε μόλις εξηγήσει με ειλικρίνεια κι εμπιστοσύνη στον σπουδαίο δάσκαλό του γιατί αναγκάστηκε, βαρύθυμα, να αφήσει τη θέση του στην εκπαίδευση. Κι έλεγε ακόμη ότι περνούσε τώρα τον καιρό του απαρηγόρητος σε μια μοναξιά που την είχε διαλέξει μόνος του και ότι αυτή η απόφασή του κάθε άλλο παρά σε οίηση οφειλόταν.

«Έχω ακούσει», έλεγε ο έντιμος μαθητής , «πάρα πολλά από σας, δάσκαλέ μου, έχω μείνει πολύ καιρό κοντά σας, ώστε δεν μπορώ να έχω πια εμπιστοσύνη στην παιδεία και στην εκπαίδευσή μας, έτσι όπως είναι τώρα. Βλέπω ολοκάθαρα τα τεράστια λάθη και τις αδυναμίες που εσείς συνηθίζατε να τα δείχνετε με το δάχτυλο.

Άλλα αισθάνομαι ότι δεν έχω μέσα μου αρκετή δύναμη να παλέψω γενναία και να συντρίψω τους προμαχώνες αυτής της δήθεν παιδείας. Μια αποθάρρυνση ολοκληρωτική με κυρίεψε: η καταφυγή στην μοναξιά δεν ήταν αλαζονεία, δεν ήταν έπαρση». Κι ύστερα για να δικαιολογήσει τη στάση του, σκιαγράφησε με τέτοιον τρόπο το γενικό γνώρισμα αυτής της εκπαίδευσης αυτής της εκπαίδευσης, ώστε ο φιλόσοφος άρχισε να του μιλάει με συγκινημένη φωνή και να τον καθησυχάζει κάπως έτσι» Ησύχασε, φτωχέ μου φίλε», του είπε, « σε καταλαβαίνω τώρα καλύτερα, δεν έπρεπε να σου μιλήσω τόσο σκληρά. Έχεις σε όλα δίκιο, εκτός από την αποθάρρυνση. Θα σου πω αμέσως κάτι που θα σε παρηγορήσει. Μη φανταστείς ότι αυτή η ψεύτικη παιδεία, που τόσο σε βαραίνει, θα εξακολουθήσει να υπάρχει για πολύ ακόμα.

Δεν θέλω να σου κρατήσω κρυφό τι πιστεύω πια γι’ αυτήν: Ο καιρός της έχει περάσει, οι μέρες της είναι πια μετρημένες. Ο πρώτος που θα τολμήσει να φανεί απόλυτα έντιμος στον χώρο αυτό θα «ακούσει» τον απόηχο της τιμιότητάς του να αντηχεί μέσα σε θαρραλέες ψυχές. Γιατί ουσιαστικά οι πιο ευγενικά προικισμένοι και οι πιο ευαίσθητοι έχουν κάνει μια σιωπηροί συμφωνία: Ο καθένας τους ξέρει τι υπέφερε εξαιτίας των συνθηκών που επικρατούν στα σχολεία, ο καθένας τους θα ήθελε να λυτρωθούν οι επόμενες γενιές από αυτό το βάρος, έστω κι αν χρειαζόταν να θυσιαστεί ο ίδιος.

Αιτία όμως που αυτή η απόλυτη εντιμότητα δεν εκδηλώνεται πουθενά, είναι η πνευματική φτώχεια της παιδαγωγικής σκέψης της εποχής μας. Λείπουν ακριβώς τα ταλέντα με τη γνήσια ευρηματικότητα, λείπουν οι αληθινά πρακτικοί άνθρωποι, οι άνθρωποι με τις ωραίες νέες ιδέες που ξέρουν ότι η σωστή μεγαλοφυία και η σωστή πράξη πρέπει κατ ανάγκη να συναντηθούν στο ίδιο άτομο, ενώ σήμερα λείπει από τους νηφάλιους ανθρώπους της πράξης η έμπνευση- και γι’ αυτό δεν υπάρχει σωστή πράξη.

Αρκεί να κοιτάξει κανείς τα παιδαγωγικά βιβλία του καιρού μας. Θα διαπιστώσει πως ο μόνος που δεν θα πάθει ζημιά από τη μελέτη τους είναι εκείνος που δεν αισθάνεται φρίκη για την έσχατη πνευματική γύμνια και τις αδέξιες επαναλήψεις των ίδιων πραγμάτων. Κατ ανάγκη λοιπόν αφετηρία της φιλοσοφίας μας δεν είναι πια ο θαυμασμός αλλά η φρίκη. Όποιος δεν μπορεί να την αισθάνεται παρακαλείται να μην απλώνει τα χέρια του στην εκπαίδευση.

Φυσικά ως τώρα το αντίθετο ήταν ο κανόνας. Όσοι αισθάνονταν φρίκη, όπως εσύ φτωχέ μου φίλε, έσπευδαν να φύγουν, ενώ εκείνοι οι νηφάλιοι κι απτόητοι άπλωναν τα αδέξια χέρια τους φαρδιά πλατιά στην πιο λεπτή τεχνική που μπορεί να υπάρξει: στην τεχνική της παιδείας. Αυτό όμως δεν μπορεί να εξακολουθήσει για πολύ καιρό ακόμα. Αρκεί να φανεί έστω μια φορά ο έντιμος άνθρωπος με τις καλές και νέες ιδέες, ο οποιος προκειμένου να τις πραγματοποιήσει, θα τολμήσει να διακόψει κάθε σχέση με την παρούσα κατάσταση. Αρκεί μόνο μια φορά να δείξει ο έντιμος άνθρωπος με το παράδειγμά του τι δεν μπορούν να κάνουν τα δραστήρια αδέξια χέρια.Τότε τουλάχιστον θα έχει πια κανείς τη δυνατότητα να διακρίνει τα πράγματα, να αισθάνεται τη διαφορά και να κάνει σκέψεις για τα αίτια αυτής της αντίθεσης, ενώ τώρα τόσοι και τόσοι πιστεύουν εντελώς καλόπιστα ότι τα αδέξια χέρια ανήκουν στο παιδαγωγικό έργο».

* Νίτσε: Μαθήματα για την παιδεία, εκδ. Printa, 2006, σελ.57-60

 

ΚΟΡΥΦΗ

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο

The modern teacher is compelled to overcome the strict boundaries of professionalism and imagine an education structured on humans for humans. The teacher must be a reflecting researcher and innovator.

Modern messages have to be adjusted from the teacher to match the student needs. Modern teachers should be evaluated based not only on their problem-solving abilities but also on their abilities to challenge and set new questions.

Είναι τόσο μεγάλες και συνεχείς οι μεταβολές στην εποχή μας, ώστε αναπόφευκτα πλέον και ως ανθρώπους, αλλά κυρίως ως δασκάλους μας επιβάλλεται να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας και να βρούμε μία νέα θέση μέσα στο σύγχρονο σκηνικό που πλέον είναι παγκόσμιο.

Η προσαρμογή του ατόμου στο νέο περιβάλλον είναι κατορθωτή πλέον μόνο με συνεχή και έντονη προσπάθεια. Η επιτυχής αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής σήμερα απαιτεί περισσότερες θετικές γνώσεις, μεγαλύτερη άσκηση των δεξιοτήτων, ισχυρότερα νεύρα, εντονότερη ενεργητικότητα, μεγαλύτερη και ταχύτερη βουλητική αντοχή και ευελιξία. Να γιατί η νέα θέση του σημερινού δασκάλου είναι το ζητούμενο και το άμεσο ερωτηματικό.

Ποιος είναι λοιπόν, ο μορφωτικός και ο ηθικός ρόλος του δασκάλου της εποχής που ζούμε; Παραμένει μέσα στη σύγχρονη κοινωνία θεμελιώδης η συμβολή της παιδείας όπως πριν ή όχι;

Η απάντηση είναι πως ουδέποτε άλλοτε, η σημασία του δασκάλου και ως προσωπική συμπεριφορά και ως επαγγελματική επίδοση δεν υπήρξε τόσο κεφαλαιώδης και τόσο πρωταρχική όσο στον καιρό μας. Η αναγκαιότητα της παιδείας προβάλλει κολοσσιαία. Και κατά συνέπεια ουδέποτε άλλοτε υπήρξε τόσο δύσκολο και τόσο βαρύ το έργο του εκπαιδευτικού. Η συνθετική πολυμέρεια της σημερινής ζωής, μας κατακλύζει από την πρώτη ώρα. Καθημερινά εμφανίζονται και αποταμιεύονται με ταχύτητα τόσα πνευματικά αγαθά και τόσες κατακτήσεις στο τεχνικό τομέα, ώστε είναι αναπόφευκτο το βάρος της παιδείας να αυξάνει κάθε μέρα με εντατικό ρυθμό και για εκείνον που τη δέχεται και για εκείνον που την ασκεί. Στη σημερινή εποχή λοιπόν το ζήτημα της πνευματικότητας και της προσωπικότητας του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο από κάθε άλλη εποχή θέμα προς συζήτηση απ’ όλους τους σύγχρονους παιδαγωγούς και την πανεπιστημιακή κοινότητα.

Ο μαθητής μας είναι ήδη πολίτης του παγκόσμιου χωριού. Θα πρέπει να γίνει το πιστεύω όλων των δασκάλων, ότι οι νέοι μας πρέπει να αποκτήσουν ευρύτερη κριτική και ευέλικτη σκέψη, πιο ισχυρή ψυχική και πνευματική θωράκιση και ηθικές αξίες τέτοιες που θα είναι η πανοπλία προστασίας τους σε ένα περιβάλλον χωρίς σύνορα. Από τα σχολεία μας να βγαίνουν μαθητές που θα είναι ικανοί ως αυριανοί πολίτες να διαχειρίζονται σωστά τις πληροφορίες που δέχονται καθημερινά, να αξιολογούν και να ιεραρχούν τις καταναλωτικές τους συνήθειες, αλλά και να εντρυφούν στις αιώνιες και αναλλοίωτες εκείνες αξίες που στήριξαν τον πολιτισμό μας κάνοντάς τον καλύτερο για τη δική τους γενιά και για τις επόμενες. Πολιτισμός είναι ν’ αφήνεις πολιτισμό και στους επόμενους.

Για να ανταποκριθεί ο δάσκαλος στο δύσκολο έργο του σήμερα απαιτείται να είναι ολοκληρωμένος άνθρωπος, θετικός παρατηρητής και ερμηνευτής των γεγονότων και ουσιαστικός και απροκατάληπτος μορφωτής.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι η παιδεία του έθνους, πρέπει να συμβολίζει και να δουλεύει όλη την ιστορική του μοίρα. Ένας λαός είναι συνδεδεμένος ή παθητικά ή ενεργητικά με την ιστορία του. Ή τον βαραίνει η ιστορία του, ή ενεργεί θετικά επάνω του. Και στον τομέα αυτό είναι σημαντικός ο ρόλος του δασκάλου και ζωτική η θέση του στα αιτήματα της εποχής μας.

Προβάλλει το αίτημα της υψηλής πνευματικότητας και της προσωπικής αυτομόρφωσης του δασκάλου. Καταδεικνύεται η μεγάλη και θετική ικανότητα που πρέπει να έχει για να μπορεί να τελεσφορήσει στο έργο του. Φαίνεται πόσο το έργο αυτό έχει πάρα πολύ μεγαλύτερες και δυσκολότερες απαιτήσεις από την αυτονόητη προσφορά μιας μεθοδικά άψογης διδασκαλίας. Γιατί είναι κατ’ εξοχήν έργο βαθιά πνευματικό, πολύπλευρο, έργο έμπνευσης, που μαζί με την έμφυτη δημιουργική δύναμη προϋποθέτει μια πλούσια, καλλιεργημένη, σε πολύ ανοιχτό ορίζοντα προσανατολισμένη και με βαρύ αίσθημα της ευθύνης προικισμένη ψυχή. Θα ήταν διαφορετικά αν περιορίζονταν σε απλούς τεχνολογικούς και μεθοδολογικούς κανόνες. Όμως οι υποχρεώσεις, κάτω από την πίεση των σημερινών απαιτήσεων έγιναν βαθύτερες.

Ο νέος άνθρωπος, που προσφέρει τη φρεσκάδα του, τη προθυμία του, τα χρόνια της νωπής ηλικίας του, ζητά από το σημερινό δάσκαλό του να είναι μια καλλιεργημένη διάνοια, ένα πνεύμα ανοιχτό και ανήσυχο. Στην εποχή της στενής επαγγελματικής και βιωτικής εξειδίκευσης, όπου ο εμπειρισμός δεν αρκεί, ισχύει περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή του παρελθόντος, ο άκαμπτος νόμος της επιστημονικής ειδίκευσης.

Χρειάζεται λοιπόν επίμονη παρακολούθηση των παιδολογικών επιστημών και προοδευτική αρτίωση της γενικής καλλιέργειας του δασκάλου, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη σύγχρονη σχολική πραγματικότητα, να αποβεί ενσαρκωτής ιδανικών πολιτισμού και ανθρωπισμού, να οδηγήσει φυσικά και αβίαστα στο βιολογικό ωρίμασμα του ατόμου με γνωστική περιέργεια. Χρειάζεται από μέρους του έρευνα και διάγνωση της παιδικής νοοτροπίας του καιρού μας, των ενδιαφερόντων, των αναγκών και ροπών του νέου ανθρώπου.

Με την αδιάκοπη λοιπόν μελέτη του και τις συνεχείς επιμορφώσεις του πρέπει ασταμάτητα να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες για να καταφέρει να ξεφύγει από τη ρουτίνα που βασανίζει άλλους υπαλλήλους. Είναι λάθος ν’ ασκεί τη διδασκαλία όπως ο δικός του δάσκαλος παλαιότερα. Τη θεωρία που είναι αποταμιευμένη στα βιβλία, να την ξεπεράσει. Να την κάνει πράξη ανανεωτική, ευεργετική και απολυτρωτική στη σχολική του πρακτική. Η διδασκαλία χρειάζεται ψυχή, χρειάζεται προσωπικότητα, για να μπορούν να σε νιώσουν και να βγαίνουν οι μαθητές σου πλουσιότεροι σε γνώσεις και καλύτεροι ως άνθρωποι, αυτή είναι η προϋπόθεση. Ο δάσκαλος δεν είναι διεκπεραιωτής εγγράφων, δεν κάθεται σε μια καρέκλα ενός γραφείου, αντίθετα είναι δημιουργός ανθρώπων και κοινωνίας. Ο δάσκαλος δεν είναι ένας ξηρός επαγγελματίας, έχει απέναντί του καθημερινά μάτια άδολα, αθώα, αγνά, γεμάτα απορία και ψυχές που αναζητούν την αλήθεια. Είναι ψυχοπλάστης.

Αυτή είναι η αλήθεια, που ξεχειλίζει μέσα από τις φωνές όλων των εκπαιδευτικών των σχολείων μας. Μια χιλιοειπωμένη αλήθεια που όμως δυστυχώς δεν κατορθώθηκε να γίνει ακόμη συνείδηση τόσο από μερικούς δασκάλους όσο κυρίως από την ίδια την πολιτεία.

Όπως επίσης είναι αλήθεια ότι, κατά κανόνα, ο δάσκαλος έχει σαν ουσιώδες γνώρισμά του τη «διδασκαλική συνείδηση», ώστε με την πίστη του στη μορφωτική του αποστολή και τη συναίσθηση της ευθύνης του στο παιδαγωγικό του έργο, να αγωνίζεται στις ημέρες μας, παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τα προβλήματα, να αντιμετωπίσει όσο εξαρτάται απ’ αυτόν, την προβληματικότητα της εποχής μας με την πίστη του σε μια παιδεία που δεν ανάγεται αποκλειστικά στην εκπαίδευση, αλλά απλώς την περικλείει και την οδηγεί παραπέρα.

Η σχολική τάξη είναι ένας χώρος προβλημάτων που εγείρονται μέσα από την ομάδα των νεαρών υπάρξεων, τις οποίες διακρίνει πάντοτε ένας δυναμικός χαρακτήρας, ποτέ πάντως μια στατική κατάσταση. Οι αμοιβαίες σχέσεις των μελών της ομάδας και εκείνες μεταξύ αυτών και του παιδαγωγού έχουν σοβαρότατη σημασία για την αγωγή και είναι ανάγκη να μελετούνται από το σχολικό δάσκαλο.

Η συνάντηση του μαθητή με τα μορφωτικά αγαθά, είναι ένας κύκλος ιδιαιτέρων ζητημάτων που απαιτούν τη λύση τους. Επίσης, οι ανάγκες συνεχούς προσαρμογής του μαθητή προς τις διάφορες πλευρές μιας σχολικής ζωής που τη χαρακτηρίζει η δράση, η κίνηση και η δημιουργικότητα, χρειάζονται και αυτές ιδιαίτερη προσοχή από μέρους του δασκάλου.

Ο κατά το δυνατόν άρτια καταρτισμένος δάσκαλος και εφοδιασμένος με τα σύγχρονα μέσα, που του παρέχουν οι άφθονες έρευνες στις επιστήμες της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας, είναι σε θέση να διακρίνει τα ερωτήματα και να αναγνωρίζει τα προβλήματα. Πέρα από αυτό και υπό τον απαραίτητο πάντα θεμελιώδη όρο, ότι η ψυχή του παιδαγωγού κατέχεται από γνήσια αγάπη προς τους μαθητές του, μπορεί να βρίσκει κάθε φορά το δρόμο του, που οδηγεί στη λύση των προβλημάτων.

Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, έργο πράγματι περισσότερο ανθρώπινο, περισσότερο ενδιαφέρον, περισσότερο οικοδομητικό και δημιουργικό, περισσότερο βαθύ και πολυδιάστατο από το έργο του δασκάλου, θα ήταν πολύ δύσκολο να βρει κανένας μέσα στην αφάνταστη αφθονία και ποικιλία των ανθρώπινων ασχολιών.

Ο άρτια καταρτισμένος παιδαγωγός γνωρίζει, ότι πίσω από τις διάφορες εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς υπάρχουν εσωτερικά κίνητρα που ωθούν προς αντίστοιχες ενέργειες και οδηγούν το άτομο προς την επίτευξη ορισμένων σκοπών, τους οποίους έχει θέσει. Με τη γνώση αυτή μπορεί πια να κατανοήσει τις διάφορες εκδηλώσεις των μαθητών του και να ανατρέξει στις ρίζες τους, για να βοηθήσει με ουσιαστικό τρόπο στην μεταβολή των εκδηλώσεων αυτών, εφόσον παρουσιάζουν χαρακτήρα επιβλαβή και για το συγκεκριμένο άτομο και για τα μέλη της μαθητικής ομάδας που ανήκει.

Κάθε δάσκαλος γνωρίζει, ότι κίνητρο ενός μαθητή σε μια αντικοινωνική διαγωγή έναντι ενός συμμαθητή του, αποτελεί η πρόθεσή του να κάνει το δάσκαλο να ασχολείται με το συγκεκριμένο μαθητή, έστω και αρνητικά, αφού ο ίδιος παραδέχεται ότι αποτυγχάνει να πετύχει μια υψηλή σχολική επίδοση και επομένως στη συνείδηση του δασκάλου του κατέχει χαμηλή θέση. Αυτό βέβαια είναι λάθος, ο δάσκαλος πονά και προσπαθεί περισσότερο για το κακό μαθητή. Η γνώση των ψυχολογικών κινήτρων, αποτελεί σπουδαιότατο εφόδιο για το δάσκαλο γιατί τον βοηθά να δημιουργήσει κατάλληλα κίνητρα μάθησης και επωφελούς δράσης στους μαθητές του, με απώτερο στόχο την πορεία προς την ωριμότητα και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους.

Περισσότερο ικανοποιητική μορφή σχέσης μεταξύ παιδαγωγού και παιδαγωγούμενου είναι εκείνη, που χαρακτηρίζεται από δημοκρατικό πνεύμα και φιλική διάθεση και θέρμη. Και φυσικά, όχι η παλαιά αυταρχικότητα, αυτή της αυθεντίας. Για το δημιουργικό δάσκαλο η αίθουσα θα πρέπει να μετατρέπεται σε σκηνή θεάτρου και ο ίδιος σε καλλιτέχνη, ο οποίος θα έχει την ευθύνη αφενός να δώσει μια τέλεια και εντυπωσιακή παράσταση και αφετέρου να εκθέσει το θέμα που απασχολεί εκείνη τη στιγμή το σύνολο των μαθητών του, με κάθε λεπτομέρεια. Να μπορεί να απορροφά την προσοχή των μαθητών του χωρίς τη γνωστή καταπίεση. Να μπορεί να συλλαμβάνει ευφάνταστους τρόπους προσέγγισης κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του με τους οποίους να μπορεί την κάθε φορά να αποδίδει τη βαθύτερη ουσία των μαθημάτων. Επίσης, θα πρέπει να διαθέτει τη ξεχωριστή ικανότητα να ανάγει βαθύτερες ιδέες σε απλούστερους κατανοητούς όρους, έτσι ώστε το μάθημα να κεντρίζει το ενδιαφέρον όλων των μαθητών του. Να γίνει η όλη διδασκαλία για όλους, δάσκαλο και μαθητές, μια πραγματική εμπειρία ζωής.

Η σχολική τάξη αποτελεί μια ιδιόρρυθμη κοινωνική ομάδα. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο, παιδιά που πιθανόν να μην είχαν καμιά επαφή μεταξύ τους πριν της έναρξης της σχολικής τους ζωής, μέσα στο χώρο της σχολικής τάξης έρχονται σε αμοιβαία επαφή και γνωριμία. Συνδέονται, συνεργάζονται ή και συγκρούονται κάποτε, έλκονται ή απωθούνται, ικανοποιούν από κοινού εσωτερικές τους ανάγκες, βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές με το κοινό τους παιχνίδι, τις ομαδικές δραστηριότητες, τον κοινό διάλογο και την καθημερινή συνύπαρξη. Ένα πολύπλοκο πλέγμα ενδοπροσωπικών και διαπροσωπικών σχέσεων χαρακτηρίζει τη σχολική τάξη. Και μέσα σε αυτό το πολυσύνθετο πλαίσιο, πάνω στον ιδιόμορφο χαρακτήρα της παιδικής ηλικίας, δεσπόζει μια κυρίαρχη μορφή. Το πρόσωπο του δασκάλου που λαμβάνει στην ηλικία αυτή τεράστιες διαστάσεις στη συνείδηση του παιδιού. Μεγάλο κομμάτι της ζωής του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη προσωπική εκδήλωση και τη προσωπική δράση του δασκάλου που είναι απόρροια της προσωπικότητάς του, του χαρακτήρα του, της παιδαγωγικής συγκρότησής του και τέλος της πείρας του.

Είναι δυνατόν να προσέρχεται ο μαθητής λοιπόν, στην τάξη κάθε μέρα με εξαιρετική ευδιαθεσία, όπως είναι δυνατόν να έρχεται και με «βαριά» καρδιά και σκυμμένο το κεφάλι. Μπορεί μέσα στην τάξη να ζει ώρες ευτυχίας ή αντιθέτως να λαμβάνει πείρα οδυνηρών εξωτερικών συμβάντων. Είναι δυνατόν ακόμη, να ζει τη χαρά της συνεργασίας ή να παλεύει μέσα σε μια εξοντωτική ατμόσφαιρα δεινού ανταγωνισμού. Μπορεί να ζει τη χαρά της μάθησης ή να παλεύει μέσα σε μια εξοντωτική ατμόσφαιρα συνεχών πικρών απογοητεύσεων και σχολικών αποτυχιών. Είναι σίγουρο ότι μπορεί να ζει μέσα σε μια ατμόσφαιρα ελευθερίας γνήσιας, τάξης οικοδομητικής, εργασίας δημιουργικής. Όπως μπορεί, δυστυχώς, να ζει σε άτακτο περιβάλλον που να πλησιάζει την αναρχία ή και σε περιβάλλον μιας τυφλής υποταγής σε εντολές που θα επιβάλλονται πάντοτε άνωθεν και θα δεσμεύουν τις δυνάμεις του, τις πρωτοβουλίες του και κάθε είδους τάσεις.

Ποια όμως είναι τα κυριότερα προβλήματα, που θέτει η σχολική τάξη μπροστά στο σύγχρονο παιδαγωγό; Πρώτα απ’ όλα είναι η ρύθμιση της ύλης των μαθημάτων και μορφωτικών αγαθών που θα προσφέρει στους μαθητές του και η σύνταξη ενός παιδολογικά θεμελιωμένου προγράμματος. Για να επιτευχθεί όμως, ο προγραμματισμός αυτός, θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, την τάξη που θα αναλάβει και να έχει στη διάθεσή του την ύλη που θα διδάξει. Ο προγραμματισμός δε θα πρέπει να στηρίζεται μόνο στο προσδιορισμό της χρονικής τοποθέτησης της ύλης, αλλά και στη προσπάθεια διαθεματικής προσέγγισης των διαφόρων μαθημάτων, την εύρεση πηγών προς μελέτη από τις ομάδες των μαθητών του, των διαφόρων εκπαιδευτικών επισκέψεων και προετοιμασία αυτών με κατάλληλα μέσα, το σύνολο των εποπτικών μέσων που θα χρησιμοποιηθούν και φυσικά των μεθόδων και μοντέλων διδασκαλίας του και προσέγγισης των μαθητών του. Δηλαδή ο δάσκαλος θα πρέπει στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, να διαθέτει ένα σχέδιο δράσης, ένα project ευέλικτο και εφαρμόσιμο, το οποίο θα έχει την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση.

Άλλο πρόβλημα είναι η εύρεση κατάλληλων εξωτερικών και εσωτερικών κινήτρων μάθησης, από μέρους των μαθητών, καθώς και η προβολή σκοπών επιθυμητών σε αυτούς, ώστε οι σκοποί αυτοί και τα κίνητρα να κατευθύνουν τις προσπάθειες των μαθητών. Πολλές φορές μέσα σε μια δημιουργική τάξη οι στόχοι των επιμέρους μαθημάτων καθορίζονται από τους ίδιους τους μαθητές με την καθοδηγητική συμμετοχή του δασκάλου. Οι στόχοι αυτοί αξιολογούνται κατά διαστήματα και επανακαθορίζονται με τη μορφή της επανατροφοδότησης.

Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι και η αντικειμενική εκτίμηση της σχολικής επίδοσης, ώστε αυτή να χρησιμοποιεί τα αποτελέσματά της για την ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο των μαθητών.

Επίσης θα πρέπει να ρυθμιστεί κατά κοινωνικό τρόπο η ζωή μέσα στη τάξη, ώστε να επιτυγχάνεται βαθμιαία η αναγκαία κοινωνικοποίηση των μελών της και η δημιουργία καλών έξεων.

Ο δάσκαλος οφείλει να είναι σε θέση ν’ αναγνωρίζει και να επισημαίνει εγκαίρως τις περιπτώσεις των μαθητών με μαθησιακά προβλήματα και να τους παρέχει κατάλληλη και αποτελεσματική υποστήριξη για άμβλυνση των μαθησιακών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, σε συνεργασία πάντοτε με τους ειδικούς όταν χρειάζεται. Όπως επίσης θα πρέπει να είναι γνώστης των ατομικών τους διαφορών. Οι μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού θα πρέπει να έχουν εντοπιστεί μέχρι την ηλικία των οκτώ-εννέα ετών και στη συνέχεια να τύχουν τη κατάλληλη αντιμετώπιση. Επειδή τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι ένα συνηθισμένο και μακροχρόνιο γεγονός ο δάσκαλος θα πρέπει να είναι αμέριστος και ακούραστος συμπαραστάτης των παιδιών αυτών.

Σχετικές έρευνες απέδειξαν ότι μια αυταρχική προσωπικότητα δασκάλου, παρά τις διδακτικές του δεξιότητες, δε μπορεί να ασκήσει γόνιμη και ευεργετική επίδραση επί των μαθητών του, ούτε καν αποκλειστικά στο τομέα της εκμάθησης στείρων γνώσεων, λόγω των αρνητικών αντιδράσεων που εγείρει στις ψυχές τους. Από την άλλη πλευρά, η αξία της διδακτικής άποψης, του παιδαγωγικού έργου του δασκάλου δε μπορεί να παραγνωριστεί. Το πόσο σημαντική είναι η επίδραση του δασκάλου στο μαθητή φαίνεται από την εξής απλή διαπίστωση: Μέχρι το βαθύ γήρας, μέχρι το τέλος της ζωής μας, από τα λίγα πρόσωπα που δεν ξεχνάμε και πάντοτε θυμόμαστε είναι ο δάσκαλος. Επίσης εκείνο που υποστηρίζεται απ’ όλους είναι ότι ο άξιος της αποστολής του παιδαγωγός δεν παραμένει πλέον σήμερα σε μια αμφιβόλου αξίας τυχαία εμπειρία περί των πραγμάτων, αλλά οικειοποιείται τα μέσα που προσφέρονται από τη συστηματική μελέτη και την επιστημονική έρευνα των συναφών ζητημάτων, ώστε να γίνει το παιδαγωγικό του έργο όσο το δυνατόν πληρέστερο και αποτελεσματικότερο.

Ο επιστήμονας δάσκαλος ενημερώνεται συνεχώς μέσα από την επιστημονική βιβλιογραφία, τα παιδαγωγικά άρθρα, την παρακολούθηση διαλέξεων, για τα σύγχρονα πορίσματα της επιστήμης του, έτσι ώστε να είναι έτοιμος να δημιουργήσει, να σχεδιάσει και να μεταφέρει με τρόπο μοναδικό μέσα στην τάξη του την ισχύουσα θεωρία στη πράξη. Πρέπει να είναι ενεργός και δραστήριος επιστήμονας, επιστήμονας «αιχμής», ο οποίος συμμετέχει και συμβάλλει στην επιστημονική «ζύμωση» του κλάδου του παραμένοντας ενεργό κύτταρο της εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας.

Είναι ερευνητικά τεκμηριωμένο, ότι ο εκπαιδευτικός μέσα από τη γενικότερη κοσμοθεωρία του, τις προσωπικές του εμπειρίες, την παιδαγωγική φιλοσοφία και τις επιστημονικές θεωρίες μάθησης, ανάπτυξης και διδασκαλίας, αναπτύσσει τη δική του προσωπική θεωρία.

Με τη συνεχή επιμόρφωση του δασκάλου θα επιτευχθεί η συνειδητοποίηση, η συστηματοποίηση και ο εμπλουτισμός της προσωπικής του θεωρίας και έτσι μόνο θα εναρμονιστεί η πράξη του με τη θεωρία και τις απαιτήσεις των καιρών. Η συνεχής επιμόρφωση δεν είναι η διαδικασία που αυτή καθαυτή θα επιφέρει αλλαγές στην αίθουσα διδασκαλίας. Είναι μια στρατηγική που θα μπορέσει να προωθήσει στο σχολείο ένα νέο περιβάλλον και μια νέα νοοτροπία εργασίας, έτσι ώστε να διευκολύνεται η κάθε εκπαιδευτική αλλαγή. Η συνεχής επαγρύπνηση του δασκάλου για την επιστήμη του είναι αναγκαία λόγω της ταχύτατης επιστημονικής εξέλιξης και της συνακόλουθης απαξίωσης των γνώσεων που αυτή επιφέρει. Αναγκαία είναι η «δια βίου» επιστημονική ενημέρωση και η αντίστοιχη επαγγελματική ευαισθητοποίηση. Το προσφερόμενο για διδασκαλία υλικό συνεχώς εμπλουτίζεται συνεχώς αλλάζει. Αυτό που μένει σταθερό, είναι η φυσιολογία της μάθησης ο τρόπος δηλαδή πού ο ανθρώπινος εγκέφαλος μαθαίνει.

Στη τάξη του ο δάσκαλος πρέπει να έχει μόνιμα μέσα του το αληθές μέτρο μιας επαρκούς γνώσης της προσωπικότητας του μαθητή ξεχωριστά από κάθε άποψη. Καθώς και το επίμετρο μιας κυριαρχίας επί των ζητημάτων των μαθητών, πράγμα που διαμορφώνει μια ευχέρεια και μια αποτελεσματικότητα στο έργο του. Ο δάσκαλος σήμερα, θα πρέπει να ξεπερνά τα ψυχρά όρια του επαγγελματισμού και να οραματίζεται μια παιδεία βασισμένη στον άνθρωπο και μια εκπαίδευση για ανθρώπους. Η σύγχρονη βιβλιογραφία άλλωστε προσανατολίζεται στο κριτικό, στοχαζόμενο, ερευνητή και καινοτόμο εκπαιδευτικό ο οποίος θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται καταρχήν τις ανάγκες του μαθητή και ταυτόχρονα να λαμβάνει τα μηνύματα των καιρών και να αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίες εκείνες που είναι απαραίτητες, παίρνοντας όμως και την ευθύνη για την ικανοποίησή τους, μέσα στο γενικό πλαίσιο που καθορίζει η πολιτεία.

Εκπαιδευτικός με κριτική και δημιουργική σκέψη, ικανός να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα αιτήματα και προβλήματα, ικανός να οργανώσει αυτοτελείς συνθήκες και διαδικασίες μάθησης και να μπορεί να κοινωνικοποιεί το νέο άνθρωπο, μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, είναι το μοντέλο εκπαιδευτικού της σύγχρονης εποχής μας. Ενός εκπαιδευτικού που παρέχει εκπαίδευση σύμφωνα με την παρακάτω αρχή:

«Εκπαίδευση, δεν είναι να γεμίζεις τον μαθητή με γνώσεις από έξω προς τα μέσα. Είναι να βγάζεις από μέσα προς τα έξω τις ψηλότερες ευγενέστερες και καλύτερες ιδιότητες που βρίσκονται έμφυτες στο κάθε άτομο».

 

ΚΟΡΥΦΗ

Τι πραγματικά θέλουν να πουν οι δάσκαλοι στους γονείς;

Είμαστε εκπαιδευτικοί και όχι νταντάδες. Είμαστε μορφωμένοι επαγγελματίες που εργαζόμαστε καθημερινά με παιδιά, και συχνά βλέπουμε το παιδί σας από διαφορετική σκοπιά σε σχέση με αυτή που το βλέπετε εσείς. Αν σας δώσουμε κάποιες συμβουλές για το παιδί σας, μην αντιδράσετε άσχημα. Ακούστε και αποδεχτείτε τις συμβουλές, με τον ίδιο τρόπο που θα δεχόσασταν μια συμβουλή από ένα γιατρό ή ένα δικηγόρο.

Αρκετοί γονείς δεν θέλουν να ακούσουν τίποτα αρνητικό για το παιδί τους. Όμως κάποιες φορές, αν λάβετε υπόψιν τις έγκαιρες προειδοποιήσεις μας, μπορεί να προλάβετε και να αποτρέψετε κάποιο πρόβλημα που μπορεί  να  γίνει ακόμα μεγαλύτερο σε το μέλλον.

Εμπιστευτείτε μας. Κάποιες φορές όταν λέω στους γονείς ότι το παιδί τους έχει πρόβλημα συμπεριφοράς, νιώθω σαν να βλέπω να σηκώνονται οι τρίχες στις πλάτες τους. Είναι έτοιμοι να μαλώσουν και να υπερασπιστούν το παιδί τους, και αυτό είναι πολύ κουραστικό. Κάτι που μ’ ενοχλεί ιδιαιτέρως είναι όταν αναφέρω σε μία μητέρα κάτι που έκανε ο γιος της, και γυρίζει, τον κοιτάζει και ρωτάει, “Είναι αλήθεια;” Λοιπόν, φυσικά είναι αλήθεια. Μόλις σας το είπα. Και παρακαλώ μην ρωτήσετε αν ένας συμμαθητής του μπορεί να επιβεβαιώσει ό, τι συνέβη ή εάν ένας άλλος δάσκαλος ήταν παρών στο συμβάν. Έτσι εξευτελίζετε τον δάσκαλο και αποδυναμώνετε την σχέση μεταξύ δασκάλου και γονέα.

Παρακαλώ σταματήστε όλες τις δικαιολογίες.

Και αν θέλετε πραγματικά να βοηθήσετε τα παιδιά σας να πετύχουν, σταματήστε να τα δικαιολογείτε. Μιλούσα με έναν γονέα και το γιο της σχετικά με τις εργασίες που του είχα βάλει να κάνει το καλοκαίρι. Μου είπε ο γονέας ότι το παιδί δεν είχε καν ξεκινήσει, και του είπα ότι απογοητεύτηκα πολύ επειδή το σχολείο επρόκειτο να ξεκινήσει σε δύο εβδομάδες.

Η μητέρα του πετάχτηκε  και μου είπε ότι πέρασαν ένα δύσκολο καλοκαίρι εξαιτίας οικογενειακών ζητημάτων που ανέκυψαν τον Ιούλιο. Είπα ότι κατανοώ αυτό που μου είπε, αλλά παράλληλα επισήμανα ότι οι εργασίες δόθηκαν τον Μάιο. Αμέσως απάντησε ότι του έδωσε χρόνο να ξεκουραστεί πριν ξεκινήσει τις εργασίες, οπότε δεν ήταν δικό του λάθος που δεν τις είχε κάνει.

Μπορείτε να καταλάβετε τον πόνο μου;

Μερικοί γονείς θα βρίσκουν δικαιολογίες ανεξαρτήτως των αντικειμενικών δεδομένων, και θα μεγαλώσουν παιδιά που θα εξελιχθούν σε ενήλικες που πάντα θα ψάχνουν δικαιολογίες. Αν δεν θέλετε το παιδί σας να καταλήξει άνεργο όταν γίνει 25 ετών και να κάθεται στον καναπέ σας τρώγοντας πατατάκια,  σταματήστε να δικαιολογείτε τις αποτυχίες του. Αντ ‘αυτού, επικεντρωθείτε  στην εξεύρεση λύσεων.

Οι γονείς να είναι συνεργάτες και όχι  εισαγγελείς

Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζετε  ότι δεν είναι απαραίτητα κακό το παιδί σας να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα. Έτσι θα χτίσει χαρακτήρα και θα διδαχτεί μαθήματα ζωής. Ως εκπαιδευτικοί, δεν θέλουμε γονείς που στέκονται εμπόδιο σ’ αυτά τα μαθήματα.  Αποκαλούμε αυτούς τους γονείς ως “ελικόπτερα”, επειδή θέλουν να ορμήσουν και να σώσουν το παιδί τους κάθε φορά που κάτι πάει στραβά. Αν βαθμολογήσουμε ένα παιδί με 16, τότε αυτός είναι ο βαθμός που αξίζει στο παιδί. Μην σπαταλάτε τον χρόνο σας για να συναντηθείτε μαζί μας για να διαπραγματευτείτε καλύτερο βαθμό. Ο βαθμός είναι 16, παρόλο που εσείς θεωρείτε ότι πρέπει να είναι υψηλότερος.

Μπορεί να είναι δύσκολο να το αποδεχθείτε, αλλά δεν θα πρέπει να θεωρείτε ότι όταν το παιδί σας παίρνει άριστα, αυτό σημαίνει απαραίτητα ότι είναι άριστος μαθητής. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές οι κακοί δάσκαλοι βάζουν ευκολότερα μεγάλους βαθμούς, γιατί ξέρουν ότι βάζοντας καλούς βαθμούς όλοι θα τους αφήσουν στην ησυχία τους. Οι γονείς θα σκεφτούν : “Το παιδί μου έχει ένα πολύ καλό  δάσκαλο! Πήρε σε όλα άριστα φέτος!”

Ουάου. Να σας προσγειώσω τώρα. Σας λέω με κάθε ειλικρίνεια, ότι συνήθως οι καλύτεροι καθηγητές βάζουν τους χαμηλότερους βαθμούς, επειδή έχουν αυξημένες προσδοκίες. Ωστόσο, όταν τα παιδιά σας παίρνουν χαμηλούς βαθμούς, θέλετε να διαμαρτυρηθείτε και αμέσως κατευθύνεστε προς το γραφείο του διευθυντή.

Παρακαλώ κάντε ένα βήμα πίσω, ώστε να έχετε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα. Πριν αμφισβητήστε τους  χαμηλούς βαθμούς, ίσως χρειαστεί να συνειδητοποιήσετε ότι το παιδί είναι αυτό που “κέρδισε” τους βαθμούς,  και ότι ο δάσκαλος για τον οποίο διαμαρτύρεστε είναι πιθανώς αυτός που παρέχει την καλύτερη εκπαίδευση.

Και παρακαλώ, να είστε συνεργάτης και όχι  εισαγγελέας. Είχα ένα παιδί που αντέγραψε σε ένα τεστ, και οι γονείς του απειλούσαν να καλέσουν δικηγόρο, επειδή θεώρησαν ότι τον χαρακτήρισα ως εγκληματία. Ξέρω ότι ακούγεται τρελό, αλλά διευθυντές απ’ όλη την χώρα μου λένε ότι όλο και περισσότεροι δικηγόροι συνοδεύουν γονείς σε συναντήσεις με δασκάλους.

Τέλος, αντιμετωπίστε τις αρνητικές καταστάσεις με επαγγελματικό τρόπο.

Εάν το παιδί σας αναφέρει κάτι άσχημο που συνέβη στην τάξη, ζητήστε να συναντηθείτε με τον δάσκαλο και προσεγγίστε τον λέγοντας:  ”Θα ήθελα να σας ενημερώσω για κάτι που είπε το παιδί μου ότι συνέβη στην τάξη σας. Ξέρω ότι τα παιδιά μπορούν να διογκώσουν τα γεγονότα και ότι υπάρχουν πάντα δύο πλευρές σε κάθε ιστορία. Ήλπιζα ότι θα μπορούσατε να ξεδιαλύνετε τι πραγματικά συνέβη.” Αν δεν μείνετε ευχαριστημένοι με την απάντηση, τότε μεταφέρετε τις ανησυχίες σας στο διευθυντή, αλλά πάνω απ ‘όλα, ποτέ δεν μιλάμε αρνητικά για έναν δάσκαλο μπροστά στο παιδί. Αν καταλάβει ότι δεν τον σέβεστε, ούτε το παιδί θα τον σέβεται,  και αυτό θα οδηγήσει σε μια σειρά από νέα προβλήματα.

Ξέρουμε ότι αγαπάτε τα παιδιά σας. Τα αγαπάμε και εμείς πάρα πολύ. Εμείς απλώς σας ζητάμε – και σας ικετεύουμε – να μας εμπιστευτείτε, να μας στηρίξτε και να συνεργαστείτε μαζί μας. Να μην είστε εναντίον μας. Πρέπει να έχουμε την υποστήριξη σας, και θα πρέπει να μας δώσετε το σεβασμό που μας αρμόζει. Ανεβάστε μας και κάντε μας να νιώσουμε ότι μας εκτιμάτε, και θα εργαστούμε ακόμη πιο σκληρά για να προσφέρουμε στο παιδί σας την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση.

Αυτό είναι η υπόσχεση ενός δασκάλου, από μένα για εσάς.

110830043105-teachers-tell-parents-story-top

  Ron Clark, συγγραφέας του βιβλίου “The End of Molasses Classes: Getting Our Kids Unstuck — 101 Extraordinary  Solutions for Parents and Teachers,”. Kέρδισε το βραβείο που απονέμει η Ντίσνεϊ στον Καλύτερο Δάσκαλο της Χρονιάς για το 2001.

ΚΟΡΥΦΗ

Ο Δεκάλογος του δασκάλου κατά τον Bertrand Rusell

Οι δέκα εντολές ενός καλού δάσκαλου από τον μαθηματικό και φιλόσοφο Bertrand Russell, (1872–1970). Δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 1951 στο The New York Times Magazine στο τέλος του άρθρου  “The best answer to fanaticism: Liberalism.”

- – - – -

1. Μην αισθάνεσαι απόλυτα σίγουρος για τίποτα .

2. Μην σκέπτεσαι ότι αξίζει να προχωράς κρύβοντας τις αποδείξεις, διότι είναι βέβαιο ότι οι αποδείξεις θα έρθουν στο φως .

3. Μην προσπαθείς  πότε να αποθαρρύνεις την σκέψη, αν το κάνεις  είναι σίγουρο ότι θα το πετύχεις .

4. Όταν συναντάς αντίδραση, ακόμη και αν αυτή προέρχεται  από τον σύζυγο ή από τα παιδιά σου, να πασχίζεις  να την ξεπεράσεις με επιχειρήματα και όχι μέσω της εξουσίας, διότι η νίκη η όποια εξαρτάται από την εξουσία είναι απατηλή.

5. Να μην δείχνεις σεβασμό στην αυθεντία των άλλων, διότι είναι δυνατόν να βρει κάνεις αντίθετες  αυθεντίες.

6. Να μην χρησιμοποιείς ισχύ για να φιμώσεις  απόψεις τις οποίες θεωρείς επιβλαβείς, διότι αν το κάνεις οι απόψεις θα καταπνίξουν τελικά εσένα.

7. Να μην φοβάσαι να είσαι εκκεντρικός στις απόψεις σου, διότι κάθε άποψη η οποία είναι αποδεκτή σήμερα κάποτε υπήρξε εκκεντρική.

8. Να βρίσκεις περισσότερη απόλαυση όταν ευφυείς συνομιλητές διαφωνούν μαζί σου από ότι αν παθητικοί συνομιλητές  συμφωνούν μαζί σου, διότι αν αξιολογείς την νόηση όπως θα όφειλες, η πρώτη περίπτωση υποδηλώνει μια βαθύτερη συμφωνία από την δεύτερη

9. Να είσαι ενσυνείδητα ειλικρινής, ακομη και αν η αλήθεια είναι άβολη, διότι είναι περισσότερο άβολη όταν προσπαθείς να την αποκρύψεις .

10. Να μην ζηλεύεις την ευτυχία  εκείνων οι οποίοι βλακωδώς θεωρούν ότι ζουν στον παράδεισο, διότι μόνο ένας βλάκας θα πιστέψει ότι αυτή είναι η ευτυχία.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Ρήματα για τη διατύπωση διδακτικών στόχων

Γνώσεις

αναγνωρίζω, αναθεωρώ, αναπαράγω, αναπαριστώ, αναφέρω, αντιπαραθέτω, αντιστοιχίζω, απαριθμώ, απομνημονεύω, δείχνω, δηλώνω, διακρίνω, διατυπώνω, διαχωρίζω, δίνω παράδειγμα, εκθέτω, ενσωματώνω, εξηγώ, επαναλαμβάνω, επιλέγω, ερμηνεύω, καθιερώνω, καθορίζω, κατατάσσω, κατονομάζω, κατηγοριοποιώ, μεταφράζω, ονομάζω, οργανώνω, ορίζω, προσδιορίζω, προτείνω, συγκεντρώνω, συγκρίνω, συζητώ, συνδέω, συνοψίζω, συντάσσω, συσχετίζω, τακτοποιώ, ταιριάζω, ταξινομώ, υποβάλλω, υπολογίζω

Δεξιότητες

αλλάζω, αναγνωρίζω, ανακαλύπτω, ανακεφαλαιώνω, αναλύω, αναπαριστώ, αναπτύσσω, ανασυνθέτω, αντιδρώ, αντιπαραβάλλω, αξιοποιώ, αποδεικνύω, αποκρίνομαι, αποκωδικοποιώ, βελτιώνω, γενικεύω, δείχνω, δηλώνω, δημιουργώ, διακρίνω, διαμορφώνω, διαφοροποιώ, διαχειρίζομαι, διαχωρίζω, διευθύνω, διασαφηνίζω, διατηρώ, διαχειρίζομαι, διδάσκω, διευθύνω, διευκολύνω, διευκρινίζω, διορθώνω, δραματοποιώ, εκμεταλλεύομαι, εκτελώ, εκφράζω, ελέγχω, ενεργώ, ενημερώνω, ενσωματώνω, εντάσσω, εξατομικεύω, επαληθεύω, επεκτείνω, επεξηγώ, επιδεικνύω, επικοινωνώ, επιλέγω, επιλύω, επινοώ, ερμηνεύω, εστιάζω, ετοιμάζω, εφαρμόζω, θέτω, καθιερώνω, καθορίζω, κάνω διάγραμμα, καταδεικνύω, κατασκευάζω, κατανοώ, καταχωρώ, κατηγοριοποιώ, κωδικοποιώ, λύνω, μετατρέπω, μεταφέρω, μεταφράζω, μετρώ, μηχανεύομαι, νοηματοδοτώ, οργανώνω, παράγω, παρατηρώ, παραφράζω, παρέχω, παρουσιάζω, πειραματίζομαι, περιγράφω, περικλείω, περιορίζω, προβάλλω, προβλέπω, προγραμματίζω, προεκτείνω, ποετοιμάζω, προσαρμόζω, πρωτοτυπώ, σκηνοθετώ, συγκρίνω, συμβάλλω, συμμετέχω, συμπεραίνω, συμπληρώνω, συνδυάζω, συνεισφέρω, συνεργάζομαι, συνοψίζω, συνθέτω, συντάσσω, συσσωρεύω, συσχετίζω, σχεδιάζω, σχηματίζω, ταξινομώ, τροποποιώ, υλοποιώ, υποθέτω, υπολογίζω, δίνω παράδειγμα, υποδιαιρώ, χρησιμοποιώ, χτίζω, χωρίζω, φαντάζομαι

Στάσεις

αισθάνομαι, αλλάζω, αμφισβητώ, αντιδρώ, αντικρούω, αντιμετωπίζω, αντιπαραβάλλω, αξιολογώ, αποδέχομαι, απορρίπτω, αρνούμαι, διερωτώμαι, δικαιολογώ, εκλέγω, εκτιμώ, ενθαρρύνω, επικρίνω, εφαρμόζω, ιεραρχώ, παροτρύνω, πείθω, προκαλώ, προτιμώ, συγκρίνω, συζητώ, συμμετέχω, συμφιλιώνομαι, υιοθετώ, υπερασπίζομαι, υποκινώ, υποστηρίζω

 

ΚΟΡΥΦΗ

Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω, τα έμαθα στο νηπιαγωείο

“… Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω για το πώς να ζω, τι να κάνω και πώς να είμαι, τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο. Η σοφία δε βρισκόταν στην κορυφή του σχολικού βουνού, αλλά εκεί, στα βουναλάκια από άμμο, στο νηπιαγωγείο.

Αυτά είναι τα πράγματα που έμαθα:

Να μοιράζεσαι τα πάντα.

Να παίζεις τίμια.

Να μη χτυπάς τους άλλους.

Να βάζεις τα πράγματα πάλι εκεί που τα βρήκες.

Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.

Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.

Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.

Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.

Να κοκκινίζεις.

Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.

Να ζεις μια ισορροπημένη ζωή, να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.

Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα.

Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους.

Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι το μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο από φελιζόλ. Οι ρίζες πάνε προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω. Κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό.

Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερς, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο κι εμείς.

Να θυμάσαι τελικά τα βιβλία και την πρώτη λέξη που έμαθες την πιο μεγάλη απ’ όλες: τη λέξη ΚΟΙΤΑ.

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα. Ο χρυσός κανόνας, η αγάπη και οι βασικές αρχές υγιεινής, η οικολογία, η πολιτική, η ισότητα και η υγιεινή ζωή.

Πάρτε μια απ’ αυτές τις συμβουλές, εκφράστε την με επιτηδευμένη ορολογία ενηλίκων και εφαρμόστε τη στην οικογενειακή σας ζωή, στην εργασία σας, στην κυβέρνησή σας, στον κόσμο σας και θα παραμείνει αληθινή, ξεκάθαρη, σταθερή.

Σκεφτείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος, αν όλοι εμείς οι άνθρωποι τρώγαμε γάλα με κουλουράκια γύρω στις τρεις το απόγευμα και μετά ξαπλώναμε κάτω από τις κουβέρτες για έναν υπνάκο.

Ή, αν όλες οι κυβερνήσεις είχαν ως βασική αρχή να βάζουν πάντα τα πράγματα εκεί που τα βρήκαν και να καθαρίζουν τις τσαπατσουλιές τους.

Είναι ακόμη αλήθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, πως όταν βγαίνετε έξω στον κόσμο είναι καλύτερα να κρατιέστε από το χέρι και να μένετε μαζί με τους άλλους…

…Τελικά πρέπει να σας πω πως έχω άδεια παραμυθά. Ενας φίλος μου μου την έβγαλε και την κρέμασε στον τοίχο, πάνω από το γραφείο μου. Αυτή η άδεια μού επιτρέπει να χρησιμοποιώ τη φαντασία μου, για να ξαναβάζω σε σειρά τις εμπειρίες μου και να προωθώ το μύθο, όσο αυτός εξυπηρετεί κάποια όψη της αλήθειας. Ακόμη περιέχει το “πιστεύω” ενός παραμυθά:

* Πιστεύω ότι η φαντασία είναι πιο δυνατή από τη γνώση.

* Οτι ο μύθος είναι πιο δραστικός από την ιστορία.

* Οτι τα όνειρα είναι πιο ισχυρά από τα γεγονότα.

* Οτι η ελπίδα πάντα θριαμβεύει έναντι της εμπειρίας.

* Οτι το γέλιο είναι η μόνη θεραπεία της θλίψης.

* Και πιστεύω ότι η αγάπη είναι πιο δυνατή από το θάνατο.

Προσπάθησα πολύ να μη γράψω κάτι που θα γινόταν η αιτία να μου αφαιρέσουν την άδεια…”

Ο εκπληκτικός Robert Fulghum γεννήθηκε το 1937, και μεγάλωσε στο Waco του Texas. Στα νιάτα του εργάστηκε ως εκσκαφέας τάφρων (!!!), παιδί για εφημερίδες, καουμπόης σε ράντζο (βοσκός), μπάρμαν και τραγουδιστής κάντρυ. Μετά από το κολλέγιο και μια σύντομη καριέρα στην IBM, επέστρεψε στα θρανία για να ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό του στη θεολογία. Για 22 χρόνια υπηρέτησε ως πάστορας σε μια ενορία στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό. Κατά την ίδια περίοδο δίδαξε σχέδιο, ζωγραφική και φιλοσοφία στο Lakeside School στο Seattle. Ο Fulghum είναι επίσης καταξιωμένος ζωγράφος και γλύπτης. Τραγουδά και παίζει κιθάρα και τσέλο και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του «The Rock Bottom Remainders» -μιας rock and roll μπάντας που αποτελείται από μουσικούς – συγγραφείς. Εχει τέσσερα παιδιά και εννέα εγγόνια. Μοιράζει τη ζωή του μεταξύ του Seattle της Washington, και της Κρήτης.

Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του με τίτλο: «Όσα πραγματικά θα έπρεπε να ξέρω τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο»

Εκδόσεις: ΛΥΧΝΟΣ  

ΚΟΡΥΦΗ

Η παιδεία πριν από την εκπαίδευση Του Δημήτρη Σαρηνάκη

Σε περιόδους κρίσεων μια στάση αποτίμησης πάνω σε θεμελιώδη στοιχεία του πολιτισμού μας είναι λογικά αναμενόμενη. Τι μας οδήγησε ως εδώ, γιατί εγκαταλείφθηκαν αξίες και καλές πρακτικές του παρελθόντος, και κυρίως πού μπορεί να στηριχτεί η ελπίδα για κάτι νέο;

Οι σημερινοί άνθρωποι σε μεγάλο ποσοστό διαμορφώνουν νοοτροπίες από τη γενικότερη παιδεία που λαμβάνουν είτε από το οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε από την οργανωμένη εκπαίδευση που τους επιβάλλεται για ένα μεγάλο και ψυχολογικά ευαίσθητο διάστημα της ζωής τους. Η ανάγκη για γνώση είναι έμφυτο χαρακτηριστικό στον άνθρωπο. Κάποιο κατώτατο όριο βασικών γνώσεων είναι απαραίτητο για την επιβίωση στην ανθρώπινη κοινωνία στην εποχή μας, και είναι σαφώς ανώτερο από αυτό που θα αναγνωρίζαμε πριν από δύο ή πέντε αιώνες.

Πέρα όμως από τη θεμελιώδη και έμφυτη στον άνθρωπο ανάγκη για γνώση, η εκπαίδευση έπαιζε και έναν ρόλο χάραξης πολιτικής ή εξυπηρέτησης σκοπιμοτήτων σε εθνική ή και ευρύτερα κοινωνική κλίμακα. Η εκπαίδευση προσφέρεται από το κράτος στον λαό σαν κοινωνικό αγαθό, ταυτόχρονα όμως είναι επάγγελμα, επιχείρηση, μοχλός οικονομικής ανάπτυξης, δεξαμενή εμπλουτισμού των μεγάλων εταιρειών, έμβλημα ισχύος και κύρους για κάποιες χώρες. Η πραγματική διάστασή της όμως φάνηκε σε περιόδους όπως η αρχαία Αθήνα ή ο Διαφωτισμός, οπότε η πνευματική λάμψη που ακτινοβόλησε ξεπέρασε τοπικά και χρονικά όρια. Η εκπαίδευση στην εποχή μας μοιάζει με το παντοδύναμο όπλο που έχει πέσει ανάμεσα σε αδαείς ιθαγενείς και το μεταχειρίζονται με λάθος τρόπο.

Αντίθετα με άλλες γνωστικές επιστήμες όπου η εφαρμογή στην καθημερινότητα είναι απόμακρη, η παιδαγωγική ξεκινά και τελειώνει με την εφαρμογή της στον ανθρώπινο κόσμο. Τα αποτελέσματά της είναι ορατά σε σύντομο χρόνο, κάθε γενιά σε καιρό ειρήνης θεωρεί την εκπαίδευση το πρώτο εφόδιο για τη ζωή και πλάθεται σε μεγάλο βαθμό από αυτήν. Η δια βίου εκπαίδευση γίνεται απαραίτητη πλέον, η ειδίκευση με επαγγελματική στόχευση περισσεύει, η ανάγκη για παιδεία δεν ικανοποιείται ορθά στον δυτικό κόσμο όπου οι προτεραιότητες είναι πολύ συγκεκριμένες: πλουτισμός, προσωπική δόξα, επιρροή στους άλλους ανθρώπους, περιθωριοποίηση και εξαφάνιση όποιων τάσεων ή διακηρύξεων απειλούν τα παραπάνω. Η έλλειψη ορθής παιδείας είναι προφανώς από τους κύριους λόγους για την κατάντια κάθε πτυχής του κόσμου γύρω μας. Η κοινή λογική οδηγεί τον μέσο άνθρωπο να αναρωτιέται «τι μαθαίνουν στους νέους σήμερα;» όταν συχνά αντιμετωπίζει το χάσμα αξιών σε αντιμετώπιση καθημερινών ζητημάτων, πράγμα που δείχνει ότι εναποθέτουμε στην παιδεία τη μετάδοση μιας παραδοσιακής ηθικής και αξιών.

Η οργανωμένη εκπαίδευση παγκοσμίως έχει κάποια κοινά βασικά χαρακτηριστικά: τη μαζικότητα, τη σύνδεση με την εργασία και τις γενικές κατευθύνσεις των τομέων γνώσης που διδάσκονται. Στην εποχή μας η εκπαίδευση παγκοσμιοποιείται και τα ιδρύματα αποκτούν κοινό χαρακτήρα και δίνουν έμφαση σε κοινές κατευθύνσεις εκπαιδευτικής ύλης: οικονομία, πληροφορική, κοινωνικές σπουδές όπως πολιτική ή διοίκηση, κυρίως τεχνολογία και επιστήμη ωφελιμιστικής κατεύθυνσης π.χ. έμφαση στην ενέργεια, την εκμετάλλευση του διαστήματος και τη γεωργική παραγωγή. Παράλληλα οι κλασικές σπουδές αποσυνδέονται από την πραγματική – καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα η νομική επιστήμη και η σχετική με αυτήν εκπαίδευση, αντί να στερεώνει τη δικαιοσύνη ανάμεσα σε ανθρώπους, έθνη και μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος, παραμένει μηχανιστική, στείρα και αμέτοχη στην πραγματικότητα. Η εκπαίδευση στην πολιτική καλλιεργεί υποκατάστατα του σημερινού αδιεξόδου των κρατών αντί να οδηγεί σε ευρύτερα πανανθρώπινα οράματα, οι επιστήμες της ζωής (βιολογία, ιατρική) εκπαιδεύουν με στόχευση τη στήριξη τερατογενέσεων βιολογικών ή επιχειρηματικών, και όχι στο να γνωρίζουν πραγματικά τα κυρίαρχα πεδία που ενεργοποιούν τους οργανισμούς και τη διασύνδεση μεταξύ τους σε ένα όλο.

Υπάρχει σήμερα επαρκής εκπαίδευση για την τέχνη; Η παιδεία φωτίζει τα σκοτάδια στη θρησκεία, μεταδίδει γνώσεις αποκαλυπτικές και ωφέλιμες για την παγκόσμια ιστορία; Έστω και στο τελείως πρακτικό επίπεδο μαθαίνει άραγε τον νέο άνθρωπο να είναι αυτάρκης και ανεξάρτητος από το σύστημα του καταναλωτισμού κάθε μορφής -υλικής ή άυλης- που διακατέχει τον κόσμο σήμερα; Τον μαθαίνει τι είναι οι φόροι, οι τράπεζες, από τι αποτελείται η κρατική διοίκηση και πως δικαιούται να επωφεληθεί από αυτήν, ποια η γενικότερη πολιτική της χώρας του εσωτερικά και προς τον κόσμο; Τον μαθαίνει για τη διαφορετικότητα (σε θρησκείες, φυλές, ψυχολογικές ιδιαιτερότητες και ειδικές ανάγκες) που συχνά υπάρχει στους ανθρώπους που θα συναντήσει στη ζωή του; Τον μαθαίνει για τη διατροφή του, την ανάγκη για άθληση, πώς να εκπαιδεύει και να φροντίζει ο ίδιος άλλους πιο αδύναμους, να γνωρίζει τα ζώα και τα φυτά και τις ανάγκες τους στο περιβάλλον; Τον εφοδιάζει με ζωντάνια και οξυδερκή σοβαρότητα για να διακρίνει τα επιδιωκόμενα βαθύτερα συμφέροντα τόσων παραγόντων γύρω του; Όλα αυτά υπόκεινται στην ευαισθησία και τον υπερβάλλοντα ζήλο των εκπαιδευτικών, καθώς δεν έχουμε αποδώσει εμείς οι ίδιοι στην εκπαίδευση το απαιτούμενο κύρος για να τα κάνει όλα αυτά, δεν έχουμε συνδέσει την εκπαίδευση με την παιδεία, δεν αναγνωρίζουμε καν την ανάγκη για παιδεία.

Αξιοποιούμε και ενδυναμώνουμε το εκπαιδευτικό σύστημα και εφαρμόζουμε καλύτερη παιδεία όχι μόνο με εργασιακά μέτρα για τους εκπαιδευτικούς, με παροχές κτηρίων, γηπέδων, υποδομών μοντέρνας τεχνολογίας, με καλογραμμένα βιβλία, πολύωρα τμήματα, δωρεάν εκπαίδευση, άκοπη εισαγωγή σε ανώτερα ιδρύματα ή με εκπαιδευτήρια – επιχειρήσεις. Μόνο με αυτές τις υλικές παροχές δεν είναι εξασφαλισμένη η βελτίωση της παιδείας και η δημιουργία νέων, καλύτερων ανθρώπων στον κόσμο. Άλλωστε γίγαντες του πνεύματος στην ιστορία προήλθαν από πολύ χειρότερες συνθήκες όσον αφορά τα συστήματα εκπαίδευσης. Ισότιμο βάρος πρέπει να δοθεί στις τομεακές και θεματικές κατευθύνσεις των εκπαιδευτικών συστημάτων, στην εξατομικευμένη αντιμετώπιση των μαθητών, στους στόχους που βάζει το σύστημα σχετικά με τη γενική εξέλιξη του ανθρώπου ιστορικά και πνευματικά, εξάλλου θέλουμε κάθε γενιά να είναι καλύτερη από την προηγούμενη, ούτε ίδια αλλά ούτε χειρότερη. Η παιδεία θα μπορούσε να αξιολογείται και να έχει στατιστικά μετρήσιμα αποτελέσματα όχι με την ποσότητα των βραβεύσεων και των διακρίσεων σχολών ή ατόμων σε διαγωνισμούς, αλλά βάσει του πόσοι απόφοιτοι ενεπλάκησαν στην αντιμετώπιση προβλημάτων της ανθρωπότητας.

Αν και η εκπαίδευση είναι πολύ πιο οργανωμένη παγκοσμίως, η παιδεία μοιάζει να φτωχαίνει και να μην είναι αντάξια των συσσωρευμένων «γνώσεων» και εμπειριών του ανθρώπου. Ακριβώς λόγω του παγκόσμιου χαρακτήρα και των εξειδικευμένων κατευθύνσεών της, δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερο όργανο «ελέγχου» και κατευθυνόμενης χαλιναγώγησης της ανθρωπότητας, σε μέρη ή και συνολικά, από την οργανωμένη εκπαίδευση. Όπως περιγράφεται με διεισδυτική ακρίβεια στο άρθρο του Γ. Ζήση που παραθέτουμε στο τέλος: «Όλα αυτά τα αναφέραμε για να δείξουμε πως η εκπαίδευση μέχρι τώρα ήταν μια πηγή ενσωμάτωσής μας στο σύστημα του ηγεμονισμού και πως είμαστε μπολιασμένοι με μια υποχρεωτική υπο-παιδεία. Είναι φανερό πως μια αληθινή παιδεία είναι ασυμβίβαστη με τη σημερινή κατάσταση, τη σημερινή διεθνή πολιτική, οικονομική, οικολογική και πολιτισμική άβυσσο.»[1]

Ο έλεγχος των ανθρώπων δεν θα μπορούσε να γίνει με αποτελεσματικότερο τρόπο, αν δεν χρησιμοποιούνταν η εκπαίδευσή τους – όχι μόνο η χαλιναγώγηση της σκέψης τους δηλαδή, αλλά η σχηματοποίησή της εξαρχής, πριν αυτή καλά–καλά ωριμάσει και αυτενεργήσει. Η παιδεία σε έναν λαό μπορεί να αποδειχτεί σωτηρία αλλά και φυλακή. Ο Αριστοτέλης είπε: «Όσοι μελέτησαν την τέχνη της διοίκησης, έχουν πεισθεί ότι η τύχη των κρατών εξαρτάται, κατά βάση, από την εκπαίδευση των νέων.» Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι ότι υπάρχει διαφωνία με τη δήλωση αυτή, αλλά ότι χρησιμοποιείται με κακό κίνητρο από κέντρα εξουσίας, τα οποία η σημερινή αδιαφορία και απάθεια έχει ισχυροποιήσει και εξουσιοδοτήσει να ελέγχουν.

Η γνώση σε ατομικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο είναι δύναμη, γι’ αυτό ακριβώς συνδέεται άμεσα με την ηθική κατεύθυνση, με το καλό ή κακό κίνητρο και με την αίσθηση ευθύνης που θα έπρεπε να έχουμε σαν πολίτες. Πριν από την εκπαίδευση υπάρχει η παιδεία, και πριν από την παιδεία πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο ανάπτυξης και εξέλιξης ατομικής, κοινωνικής, εθνικής και διεθνικής, κάτι που μάλλον ακούγεται σαν ουτοπικό για το σήμερα και το μακρινό μέλλον, εν μέσω μιας παγκόσμιας κρίσης που έχει εσχατολογικές διαστάσεις.

 

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ http://www.pek.org.cy/proceedings.html

ΚΥΠΡΟΥ Για λειτουργούς εκπαίδευσης και - γιατί όχι; - για επαγγελματίες εκπαίδευσης, πρακτικά συνεδρίων...

 

ΚΟΡΥΦΗ

7 άνθρωποι που δεν πήγαν σχολείο αλλά άλλαξαν τον κόσμο

ΤΟΜΑΣ ΕΝΤΙΣΟΝ: Ο Τόμας Έντισον πήγε στο σχολείο σε ηλικία οκτώ χρονών και έμεινε τρεις μήνες. Ήταν ο τελευταίος στην τάξη και ο δάσκαλος «δεν τον χώνευε». Ο πατέρας του Έντισον πίστευε ότι ο γιος του ήταν κουτός (μάλλον εκείνος δεν ήταν ιδιαίτερα ευφυής). Κάποια μέρα ο δάσκαλος είπε στον Έντισον -μπροστά σε όλη την τάξη- ότι είναι αδειοκέφαλος. Ο Τόμας, που δεν ήταν το πιο πειθήνιο παιδί, εγκατέλειψε αμέσως στην τάξη και στο σπίτι είπε ξεκάθαρα στη μητέρα του ότι δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ στο σχολείο.

Και πράγματι έτσι έκανε (το σχολείο δεν ήταν υποχρεωτικό το 1855). Έμεινε να διαβάζει στο σπίτι, έχοντας ως δασκάλα τη μητέρα του. Εκείνη μπόρεσε να του μάθει μόνο τα βασικά (κολλυβογράμματα, όπως έλεγαν κι οι παλιοί). Σε ηλικία δεκαεννιά χρονών ο Έντισον έγραφε τις επιστολές χωρίς να χρησιμοποιεί καθόλου σημεία στίξης. Κι αυτό μπορεί να μη μας φαίνεται περίεργο στον Οδυσσέα του Τζόις, αλλά τι εντύπωση θα μας έκανε αν κάποιος μάς έστελνε ένα γράμμα χωρίς κόμματα και τελείες;

Ο μικρός Έντισον, πέρα από τα σημεία στίξης, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το διάβασμα. Διάβαζε ολημερίς Σαίξπηρ, Ντίκενς και ό,τι άλλο έπεφτε στα χέρια του. Μέχρι που μια μέρα η μητέρα του έφερε το βιβλίο «Σχολή της φυσικής», και τότε ουσιαστικά γεννήθηκε ο εφευρέτης Έντισον. Έστησε ένα μικρό εργαστήριο στο υπόγειο του σπιτιού και όλη μέρα έκανε πειράματα.

Σε ηλικία δώδεκα χρονών, ενώ είχε συναρμολογήσει μόνος του έναν τηλέγραφο και είχε φτιάξει μια ηλεκτρική παγίδα για ποντίκια, κατάλαβε ότι χρειαζόταν λεφτά για να βελτιώσει το εργαστήριό του και ξεκίνησε να ψάχνει για δουλειά. Βρήκε σε μια γειτονική πόλη. Για να πηγαίνει ως εκεί έπρεπε να ταξιδεύει με το τρένο τρεις ώρες καθημερινά. Ο Έντισον εκμεταλλεύτηκε αυτό τον χρόνο για να διαβάζει και για να κερδίζει χρήματα, αφού πουλούσε στους επιβάτες φρούτα, ξηρούς καρπούς και καραμέλες.

Λίγο μετά ξεκίνησε να πουλάει στους επιβάτες και την εφημερίδα του! Αγόρασε από κάποιον παλαιοπώλη ένα παλιό χειροκίνητο πιεστήριο και κατά τον πηγαιμό έγραφε, στοιχειοθετούσε και τύπωνε μια μικρή εφημερίδα που είχε ως ύλη τα δρομολόγια των τρένων και μερικά πολιτικά νέα. Στον γυρισμό την πουλούσε. Ο Έντισον συνέχισε έτσι (να κερδίζει χρήματα και να τα επενδύει στο εργαστήριό του) και έκανε μερικές από τις σημαντικότερες εφευρέσεις: Το μικρόφωνο, τον φωνογράφο, την ηλεκτρική λυχνία, το μπετόν και τελειοποίησε το τηλέφωνο, τη μηχανή λήψης φωτογραφιών, την ηλεκτρική γεννήτρια.

Το 1882, σε ηλικία 35 χρονών, έθεσε σε λειτουργία το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού (στη Νέα Υόρκη). Δυόμισι χιλιάδες διπλώματα ευρεσιτεχνίας φέρουν το όνομα του -και έχουν και σημεία στίξης. Ας θυμηθούμε και την πιο γνωστή του φράση: «Η ιδιοφυία είναι 1% έμπνευση και 99% εφίδρωση».

ΑΒΡΑΑΜ ΛΙΝΚΟΛΝ: Ένας άλλος «αμόρφωτος» ήταν ο Αβραάμ Λίνκολν (άραγε ο Ντάνιελ Ντέι Λούις ήταν καλός μαθητής;) Ο Λίνκολν, με την «emancipation proclamation», έδωσε την ελευθερία στους μέχρι τότε σκλάβους της Αμερικής. Γι’ αυτό και δολοφονήθηκε τρία χρόνια μετά.

Ο Άμπε ήταν γιος ξυλοκόπου και δεν πήγε ούτε ένα χρόνο δημοτικό σχολείο. Όμως ενώ εργαζόταν ως υποτακτικός σε κάποιον κτηματία, εκμεταλλευόταν κάθε ελεύθερη στιγμή για να μάθει να διαβάζει (αυτός διάβαζε κυρίως εφημερίδες). Σε ηλικία είκοσι έξι χρονών ξεκίνησε να μελετάει μόνος νομικά συγγράμματα και δύο χρόνια αργότερα κατάφερε να του δοθεί η άδεια για την άσκηση δικηγορίας. Σε όλη του την πολιτική σταδιοδρομία οι αντίπαλοί του στόχευαν διαρκώς στη φτωχική του καταγωγή και την έλλειψη επίσημης μόρφωσης, αλλά ο Λίνκολν δεν αισθανόταν μειονεκτικά γι’ αυτό.

ΜΑΡΚ ΤΟΥΕΪΝ: Αφήνοντας τις εφευρέσεις και την πολιτική θα περάσουμε στο χώρο της λογοτεχνίας, όπου θα συναντήσουμε δύο «μεγάλους» που επίσης ήταν αυτοδίδακτοι. Ο πρώτος είναι ένας από τους πιο αγαπητούς συγγραφείς, αφού ο «Τομ Σόγιερ» και ο «Χικλμπέρι Φιν» είναι μπεστ σέλερ τα τελευταία 150 χρόνια.

Ο Μάρκ Τουέιν (αληθινό όνομα Σάμουελ Λάνχορν Κλέμενς) θα είχε χαρακτηριστεί υπερκινητικό παιδί και θα τον είχαν μπουκώσει στα φάρμακα, αν είχε γεννηθεί στην εποχή μας. Η μητέρα του και η δασκάλα του πολύ πρόθυμα θα το είχαν κάνει, αφού όπως φαίνεται ο Σαμ ήταν αδύνατο να μείνει ακίνητος πάνω από ένα δευτερόλεπτο. Έκανε λίγα μαθήματα, λίγες εβδομάδες σύνολο. Δώδεκα χρονών -και ενώ μόλις που είχε μάθει να διαβάζει-, πέθανε ο πατέρας του και ο Κλέμενς αναγκάστηκε να εργαστεί. Έκανε ό,τι δουλειά μπορούσε να βρει ταξιδεύοντας στην Αμερική από άκρη σε άκρη. Δούλεψε σε ποταμόπλοιο απ’ όπου πήρε και το ψευδώνυμό του (Μάρκ Τουέιν= Σημείωσε δύο οργιές βάθος).

Δούλεψε σε τυπογραφείο και λίγο καιρό αργότερα ανέλαβε τη σύνταξη μιας μικρής αγροτικής εφημερίδας, με 50-100 αναγνώστες. Ο Τουέιν ξεκίνησε να γράφει τα αγροτικά νέα με το χιούμορ που χαρακτήριζε τα βιβλία του. Έλεγε, για παράδειγμα, ότι ο καιρός ήταν κατάλληλος για να κλαδέψουν τα πατατόδεντρα. Η εφημερίδα του είχε τεράστια επιτυχία και σύντομα ξεκίνησε να γράφει άρθρα και σε άλλες. Έκανε ταξιδιωτικά ρεπορτάζ απ’ όλο τον κόσμο -είχε περάσει και από την Ελλάδα- κι όταν εκδόθηκαν τα βιβλία του κατέκτησε παγκόσμια διασημότητα και αναγνώριση. Σε ηλικία εξήντα επτά χρονών το υπερκινητικό παιδί με την ελλιπή μόρφωση έγινε διδάκτορας στο πανεπιστήμιο του Μιζούρι, καθώς και σε εκείνο της Οξφόρδης.

ΤΣΑΡΛΣ ΝΤΙΚΕΝΣ: Ένας άλλος «ελλιπής» που έγινε ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους όλων των εποχών ήταν ο Τσαρλς Ντίκενς. Αυτός πήγε μέχρι τα έντεκα στο σχολείο, αλλά εκεί γνώρισε τη φρίκη, όπως την περιγράφει στον «Δαβίδ Κόπερφηλντ». Γράφει για τον δάσκαλό του, τον κύριο Κρικ, που μάλλον απολάμβανε τον ξυλοδαρμό των μαθητών: «Αλήθεια, σκέφτομαι σήμερα όταν κοιτάζω πίσω μου, τι φοβερό ξεκίνημα για τη ζωή, να εξευτελίζεσαι και να σέρνεσαι από έναν τόσο ανίκανο και θρασύ άνθρωπο.»

Έντεκα χρονών ο Κάρολος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο για να προσέχει τα πέντε μικρότερα αδέλφια του και να εργάζεται σε μια βιοτεχνία βερνικιών, αφού οι γονείς του ήταν παρόντες-απόντες. Λίγο καιρό μετά όλη η οικογένεια συνελήφθη και τους έκλεισαν σε φυλακή χρεωστών! (Σύντομα και στην Ελλάδα). Μόνο ο Κάρολος κατάφερε να αποφύγει τη φυλακή και έμεινε σε ένα δωμάτιο μόνος, έχοντας κληρονομήσει μοναχά μια κασέλα με βιβλία. Διάβαζε τον «Ροβινσόνα Κρούσο» και «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» και ονειρευόταν να γράψει κάτι ανάλογο. Τελικά κατάφερε να γράψει πολύ καλύτερα από αυτούς.

ΤΣΑΡΛΙ ΣΠΕΝΣΕΡ ΤΣΑΠΛΙΝ (ΣΑΡΛΟ): Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση αυτοπραγμάτωσης είναι πιθανότατα εκείνη του Τσάρλι Σπένσερ, ο οποίος ως Σαρλό έμελε να γίνει η πιο αναγνωρίσιμη φιγούρα του εικοστού αιώνα (μαζί με τον Αδόλφο Χίτλερ, με τον οποίο είχε μόλις τέσσερις μέρες διαφορά).

Ο Τσάρλι δεν πήγε ποτέ σχολείο. Μόνη του επιδίωξη στα παιδικά του χρόνια, όπως λέει ο ίδιος, ήταν: «Πώς θα χορτάσω την πείνα μου». Ζούσε στο Λονδίνο με τη μητέρα του και τον ετεροθαλή αδελφό του, σε απερίγραπτη φτώχεια. Ο πατέρας του, ένας ηθοποιός που είχε γίνει αλκοολικός, τους είχε εγκαταλείψει από νωρίς. (Τελευταία έγινε γνωστό ότι ο Τσάπλιν είχε τσιγγάνικη καταγωγή, αλλά αυτό δεν είναι επιβεβαιωμένο). Πολύ νωρίς η μητέρα του, πρώην πιανίστα που εργαζόταν ως ράφτρα, κατέρρευσε ψυχοσωματικά και κλείστηκε στο φρενοκομείο, ενώ τα παιδιά πήραν τη θέση τους στο ορφανοτροφείο.

Γράφει ο γιος του Τσάπλιν: «Τα παιδιά στο ορφανοτροφείο δεν είχαν ποτέ αρκετό φαγητό και ζεστά ρούχα. Για το αδίκημά τους, που δεν ήταν άλλο από τη φτώχεια, τους μεταχειρίζονταν σαν εγκληματίες.» Ο Τσάπλιν έμεινε αρκετό καιρό εκεί. Μεγαλώνοντας, και με τη μεσολάβηση του πατέρα του, πήρε τους πρώτους ρόλους, ως κομπάρσος, στο θέατρο. Μόλις κέρδισε κάποια χρήματα πήρε το δρόμο του για την Αμερική. Εκεί, 21 χρονών, άρχισε να τον ανησυχεί η ελλιπής σχολική του μόρφωση. «Ήθελα», έγραφε, «να ξέρω τόσα όσα και οι άλλοι, για να μπορώ να αμύνομαι ενάντια στην περιφρόνηση που δείχνει ο κόσμος στους αμόρφωτους και αδαείς.»

Το πρώτο βιβλίο που αγόρασε ήταν η αγγλική γραμματική και μετά ένα αγγλολατινικό λεξικό. Νομίζετε ότι τα απομνημόνευσε σε λίγες μέρες; Όχι, τα βιβλία έμειναν σε μια βαλίτσα έτσι όπως αγοραστήκανε. Το επόμενο βιβλίο που αγόρασε ήταν το «Ο κόσμος σαν βούληση και σαν παράσταση», του Σοπενχάουερ. Αυτό το βιβλίο, λέει ο Τσάπλιν, το διάβαζε για σαράντα χρόνια, κάθε τόσο και πάλι από την αρχή, «χωρίς ποτέ να εμβαθύνει στο νόημά του». Αυτό ήταν το σύνολο της μόρφωσης του ανθρώπου που άλλαξε τον κινηματογράφο κι έκανε τόσους ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη να γελάσουν και να κλάψουν.

ΧΑΪΝΡΙΧ ΣΛΗΜΑΝ: Και θα τελειώσουμε τον κατάλογο των «αμόρφωτων» με έναν άνθρωπο που είχε αποφασίσει από οκτώ χρονών τι θέλει να κάνει -και μέχρι να το κάνει έμαθε και δεκάξι γλώσσες. Ο Χάινριχ Σλήμαν, σε ηλικία οκτώ χρονών, είδε σ ένα περιοδικό μια αναπαράσταση από τη φλεγόμενη Τροία, και αποφάσισε ότι έπρεπε να την ανακαλύψει. Ο πατέρας του προσπάθησε να τον πείσει ότι η Τροία ήταν μια μυθική πόλη -έτσι πίστευαν τότε. Το παιδί όμως είχε βάλει στόχο.

Σε ηλικία δεκατεσσάρων χρονών, κι έχοντας μάθει πολύ λίγα «γράμματα» από τον πατέρα του, ο Σλήμαν αναγκάζεται να γίνει μαθητευόμενος σε έναν έμπορο. Επειδή κατάλαβε ότι για να κάνει τις ανασκαφές θα χρειαζόταν πολλά λεφτά, ο Χάινριχ βρήκε μια καινούρια δουλειά σε ένα καράβι, με το οποίο θα έφτανε ως την Αμερική, «τη χώρα των ευκαιριών». Δυστυχώς το καράβι ναυάγησε στις ολλανδικές ακτές και ο Χάινριχ έμεινε στην Ολλανδία. Εκεί, και ενώ δούλευε ως κλητήρας σε εμπορική επιχείρηση, φάνηκε η γλωσσική του μεγαλοφυΐα. Σε τρία χρόνια έμαθε να γράφει και να διαβάζει: Ολλανδικά, αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά και πορτογαλικά.

Αργότερα βρέθηκε στην Πετρούπολη, όπου έμαθερωσικά και ξεκίνησε να εμπορεύεται ινδικά χρώματα, νίτρο, θειάφι κ.ά. Σε ηλικία 26 χρονών ήταν εκατομμυριούχος και ξεκίνησε για την Αμερική. Στη διάρκεια του ταξιδιού (έξι εβδομάδες) έμαθε πολωνικά και σουηδικά. Κέρδισε πολλά ακόμα χρήματα κάνοντας εμπόριο χρυσού και μόλις είχε μαζέψει αρκετά ξεκίνησε για το παιδικό του όνειρο: Να ανακαλύψει το Ίλιον του Ομήρου. Οι τελευταίες γλώσσες που έμαθε ήταν αραβικά και ελληνικά. Ταξίδεψε στην Ανατολή (Εγγύς, Μέση και Άπω) και τελικά εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα (όπου παντρεύτηκε και Ελληνίδα). Στα 48 του χρόνια και βασιζόμενος κυρίως στην Ιλιάδα ξεκίνησε τις ανασκαφές στη Μικρά Ασία. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα βρήκε πράγματι την πόλη των ονείρων του (και μερικές ακόμα μετά).

Άλλοι αμόρφωτοι ήταν ο Σουηδός Άλφρεντ Νόμπελ, που εννιά χρονών αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο και να πουλάει σπίρτα για να επιβιώσει, ο Σκωτσέζος Άντριου Κάρνετζυ, που ως παιδί δούλευε σε υφαντουργεία και ως θερμαστής, και ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν που πήγε για ενάμιση χρόνο σε σχολείο. Σας κράτησα λίγο παραπάνω στην τάξη, το ξέρω. Στην επόμενη ώρα θα μάθουμε για τους αριστούχους στο σχολείο και στη ζωή -και θα συναντήσουμε τους τρεις της Οκτωβριανής επανάστασης: Λένιν, Τρότσκι, Στάλιν.

(Επί του πιεστηρίου: Κι ο Ζοζέ Σαραμάγκου ελάχιστα «γράμματα» έμαθε. Εγγονός ακτήμονων χωρικών και γιος αστυνομικού, τέλειωσε το δημοτικό κι ύστερα γράφτηκε σε τεχνικό γυμνάσιο. Σαν τέλειωσε, ξεκίνησε να δουλεύει ως μηχανικός αυτοκινήτων. Το πώς κατάφερε να γράψει κάποια από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, καθώς και να δημιουργήσει ένα στυλ γραφής καθαρά προσωπικό είναι κάτι που μόνο ο ίδιος ο Σαραμάγκου θα μπορούσε να μας εξηγήσει. Ίσως ούτε κι αυτός να μπορούσε. Η ζωή είναι αναπόφευκτη και απρόβλεπτη. Ευχαριστώ τον Alex del P, που μου επισήμανε την περίπτωση Σαραμάγκου.)

 

ΚΟΡΥΦΗ

Απελευθερώνονται τα... φροντιστήρια Στο εξής θα μπορούν να ιδρύονται και από επιχειρηματίες και όχι μόνο από εκπαιδευτικούς, όπως ίσχυε ως τώρα

 

Γεμίζουν τα... θρανία στο e-φροντιστήριο Οι άνθρωποι πίσω από την επιτυχία της ηλεκτρονικής σελίδας του υπουρ γείου Παιδείας, www.study4exams.gr, η οποία ενισχύει τους μαθητές για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις και αγγίζει τις 600.000 επισκέψεις μέσα σε έναν χρόνο  Εμπειροι εκπαιδευτικοί με 30 και πλέον χρόνια διδασκαλίας στις σχολικές αίθουσες, που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις ανάγκες των μαθητών, βρίσκονται πίσω από τη μεγάλη επιτυχία του www.study4exams.gr. Πρόκειται για την ηλεκτρονική σελίδα του υπουργείου Παιδείας η οποία ενισχύει τους μαθητές για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις και αγγίζει πλέον τις 600.000 επισκέψεις.

Τα παιδιά της νύχτας  «Η Ζωή είναι ωραία! Αλλά, δυστυχώς, τα 'χει με άλλον»... Την ώρα που τ' άλλα ανέμελα παιδάκια βγαίνουν βόλτα στις πλατείες, στα καφέ και στα μπαράκια, εκείνο μόλις έχει σχολάσει απ' τη δουλειά και τρέχει σαν τον Βέγγο να προλάβει. Για να μην πάρει πάλι απουσία την πρώτη ώρα στο εσπερινό σχολείο. Πάντα με την ψυχή στο στόμα.

Μεράκι και όρεξη για ελληνικά! «Το ημερήσιο σχολείο της παροικίας μας αναγνωρίζεται ως ένα από τα καλύτερα της Νέας Υόρκης. Την ακαδημαϊκή υπεροχή του πιστοποιούν και οι επιδόσεις των μαθητών μας στις πολιτειακές εξετάσεις. Αγωνιζόμαστε να κρατήσουμε αυτή τη διάκριση, να μαθαίνουν τα παιδιά μας σωστά ελληνικά…». Η κυρία Αθηνά Κρομμύδα διευθύνει ένα από τα ελληνικά σχολεία της ομογένειας. Το Σχολείο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας του Αγίου Νικολάου, που αριθμεί 2.500 οικογένειες ως μέλη της, με έδρα στο Φλάσινγκ της Νέας Yόρκης.

 

ΚΟΡΥΦΗ

Η ιστοσελίδα αυτή είναι  τμήμα του οικοχώρου "Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

 

 

ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ © 2008-2009 ΒΟΥΛΑ ΒΑΒΑΡΟΥΤΣΟΥ  

                        από 7/4/09   .free counters..free counters.

                                         μετρητής               Επισκεπτών

 

 

               ......

 

 

.............