ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαϊκή Αγγειογραφία, Ερυθρόμορφη


 

Στη σελίδα αυτή γίνεται μια πρώτη παρουσίαση της ελληνικής αγγειογραφίας.

 

Ερυθρόμορφη τεχνική Οι πρώτοι πειραματιστές

 

Γύρω στα 530 π.Χ. επινοήθηκε στην Αττική μια νέα τεχνική για την εικονιστική διακόσμηση των αγγείων. Πρόκειται για την «Ερυθρόμορφη» τεχνική που θα κυριαρχήσει στον ελληνικό κόσμο τους επόμενους αιώνες. Αν στη «μελανόμορφη», που ίσχυε μέχρι τώρα, οι μορφές αποδίδονταν με μελανό (μαύρο) χρώμα και το φόντο είχε το χρώμα του πηλού, στην ερυθρόμορφη οι μορφές και τα διακοσμητικά θέματα παραμένουν στο χρώμα του πηλού, το ερυθρό, ενώ οι λεπτομέρειες αποδίδονται με μαύρες γραμμές και το φόντο βάφεται μαύρο.

 

Στα πρώτα αγγεία συνδυάζονται και οι δύο τεχνικές. Η μια πλευρά είναι μελανόμορφη κι άλλη ερυθρόμορφη.

 



Κατάλογος με τους πρώτους πειραματιστές

 

Ο ζωγράφος του Ανδοκίδη/Λυσσιπίδη
Θεωρείται ότι πρώτος αυτός επινόησε τη νέα τεχνική. Εργάστηκε γύρω στα 530-510 π.Χ. Πήρε το όνομά του από τον κεραμέα για τον οποίο εργαζόταν. Αναγνωρίζεται ομόφωνα ως μαθητής του Εξηκία.
Οι ερευνητές διατυπώνουν διαφορετικές απόψεις για τα "δίγλωσσα" έργα του. Πολλοί θεωρούν ότι είναι δικιά του η ερυθρόμορφη απόδοση, ενώ τη μελανόμορφη την αποδίδουν στον Ζ. του Λυσσιπίδη.
Οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από αυστηρότητα και ακρίβεια, στις ογκώδεις όμως μορφές του περιορίζονται στις βασικές ανατομικές λεπτομέρειες. Η σύνθεση είναι χαλαρότερη από του δασκάλου του Εξηκία και αρκετές φορές διακρίνεται από πρωτοτυπία.

  1. Ο Ηρακλής οδηγώντας τον ταύρο της Κρήτης Boston, mfa, 99.538

  2. Ο Αίαντας και ο Αχιλλέας παίζουν πεσσούς Boston, mfa, 01.8037

  3. Παλαιστές, Ηρακλής και Απόλλωνας, η αρπαγή του δελφικού τρίποδα Βερολίνο, Antikensammlung der Staatlichen Museen, F2159

  4. Πολεμιστές, Κιθαρωδός Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G1

  5. Η αποθέωση του Ηρακλή Munich, Antikensammlungen, 2301

  6. Διαμάχη Ηρακλή και Απόλλωνα Νέα Υόρκη, met, 63.11.6

  7. Ετοιμασία Αμαζόνων, Λουτρό γυναικών Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, F 203

  8. Διόνυσος, Ηρακλής και Κέρβερος Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, F 204

  9. Ηρακλής - Λιοντάρι Νεμέας, Αίαντας - Αχιλλέας Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1839,1109.2 / B193

  10. Ηρακλής - Λιοντάρι Νεμέας, Διόνυσος Bologna, Museo Civico Archeologico, 151

  11. Ζ. του Λυσσιπίδη, Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας παίζουν πεσσούς, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1851,0806.15/B211

  12. Διόνυσος-Μαινάδα Βουδαπέστη, Museum of Fine Arts 51.28

 

Ψίαξ
Ανήκει στους πρώτους πειραματιστές της ερυθρόμορφης τεχνικής. Είχε ασχοληθεί με τη μελανόμορφη, έχοντας δώσει πρωτοποριακά αγγεία, γύρω όμως στο 520 αρχίζει να ασχολείται με τα ερυθρόμορφα. Χρησιμοποιεί λευκό και κόκκινο χρώμα για να τονίσει διάφορες λεπτομέρειες.

 

  1. Τρεις πολεμιστές και κιθαρωδός, Cleveland Museum of Art, 76.89

  2. Διόνυσος και Σάτυροι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, GR 1980.10-29.1

  3. Νέοι και νέες, The J. Paul Getty Museum, 86.AE.278

  4. Νέα με δίαυλο και χορεύτρια, The J. Paul Getty Museum, 90.AE.122

  5. Τοξότης με σάλπιγγα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.941 / Β591

  6. Σκηνή μάχης, Τοξότης οδηγεί άλογο, Νέα Υόρκη, met 14.146.1

  7. Σάτυρος, Νέα Υόρκη, Met, 14.146.1

  8. Ο Ηρακλής δαμάζοντας άλογο του Διομήδη, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-28190

  9. Μαινάδα, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-4356

  10. Σφίγγα

  11. Αυλήτρια με συμποσιαστή, Βασιλεία, Antikenmuseum und Sammlung Ludwig Ka 421

  12. Οπλίτης με σάλπιγγα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1849,0620.1 / B590

  13. Νέοι με άλογα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1900,0611.1

  14. Άνδρας με λύρα, The J. Paul Getty Museum, 77.AE.102

  15. Διόνυσος, Μαινάδες, Μιλάνο, Museo Poldi-Pezzoli, 482

  16. Σάτυρος και Μαινάδες, Σκηνή μάχης, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, CA 5950

 

Πασέας ή ζωγράφος του Κέρβερου
Ένας άλλος αξιόλογος ζωγράφος ήταν ο Πασέας που παλιότερα ονομαζόταν Ζωγράφος του Κέρβερου. Ο Πασέας ζωγράφιζε κυρίως κύλικες. Προτιμούσε τις ξεκάθαρες μορφές, με μεγάλα μάλλον κεφάλια, και μάτια στενά, τοποθετημένα ψηλά. Δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το χρώμα και τη διακόσμηση.

 

  1. Ο Ηρακλής οδηγεί τον Κέρβερο, Boston, mfa, 01.8025

  2. Δύο αθλητές, Boston, mfa, 03.785

  3. Δύο νέοι κωμαστές, Νέα Υόρκη, met, 2010.64

  4. Αίαντας, αρπαγή της Κασσάνδρας, Yale University, 1913.169

  5. Διόνυσος και Σάτυρος, Yale University, 1913.170

  6. Προετοιμασία για λουτρό, Berkeley, Ph. Apperson Hearst Museum of Anthropology 8-5

 

Ζωγράφος του Goluchow
Ο Μπίζλι και ο Μπόρντμαν τον τοποθετούν σ' αυτήν την περίοδο, όμως κάποιοι άλλοι μελετητές τον θεωρούν μεταγενέστερο. Η ανατομία των μορφών του θεωρείται χονδροειδής. Στα έργα του χρησιμοποιεί το αττικό αλλά και το ιωνικό αλφάβητο των Κυκλάδων.

  1. Σάτυρος με αυλό, Cambridge, Fitzwilliam Museum GR.126.1864

 



Οι πρωτοπόροι

 

Από το 520 ως το 500 υπάρχει στην Αττική μια ομάδα αγγειογράφων με κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το χρώμα και για τη διακόσμηση του ενδύματος, καθιερώνεται για τα περιγράμματα η ανάγλυφη γραμμή (που γίνεται με πυκνό χρώμα), για την απόδοση των πτυχώσεων χρησιμοποιούν αραιό χρώμα, τα μάτια κλίνουν προς το δακρυϊκό πόρο, η κόρη είναι στρογγυλή και βρίσκεται στο κέντρο του ματιού ή λίγο πιο μπροστά, στη μύτη. Η απόδοση των μορφών γίνεται πιο ελεύθερα και είναι φανερή η προσπάθεια που γίνεται για την απόδοση της τρίτης διάστασης, χωρίς φυσικά να λείπουν τα προβλήματα.

 



Κατάλογος με τους πρωτοπόρους

 

Ευφρόνιος
Ο Ευφρόνιος, που δούλεψε γύρω στο 520-505, προτιμούσε να ζωγραφίζει κυρίως μεγάλα αγγεία. Το στυλ του μπορεί να χαρακτηριστεί κλασικό χωρίς πολλές ιδιαιτερότητες. Τα πρόσωπά του έχουν ήρεμα χαρακτηριστικά. Χρησιμοποιεί περίγραμμα για την απόδοση του ανθρώπινου σώματος, ακόμη και στην παραμικρή λεπτομέρεια. Ο Μ. Τιβέριος γράφει: «Η ζωγραφική του διακρίνεται για το δυνατό και τολμηρό της σχέδιο και τη θαυμάσια οργάνωση των συνθέσεών της, ενώ οι μορφές του χαρακτηρίζονται από τη σωστή απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών, την ακρίβεια των περιγραμμάτων και τον πλούτο των λεπτομερειών τους. Οι κινημένες μορφές των παραστάσεών του, με τα συστρεφόμενα μέλη και τους τεντωμένους μυώνες, πάλλονται από έντονες εσωτερικές δυνάμεις. Αρκετές φορές στη διακόσμηση των αγγείων του χρησιμοποιεί πρόσθετο πηλό, που δίνει την εντύπωση του ανάγλυφου, ενώ, πιθανόν, δούλεψε και με την μελανόμορφη τεχνική.»

  1. Ηρακλής και Ανταίος, Παρίσι, Λούβρο G103

  2. Ο Ύπνος και ο Θάνατος μεταφέρουν το νεκρό Σαρπηδόνα, Νέα Υόρκη, met 1972.11.10

  3. Ηρακλής και Λερναία Ύδρα, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-8056

  4. Συμπόσιο γυναικών, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-4584

  5. Θανάτωση του Πενθέα, Βοστόνη, mfa 10.221a-f

  6. Ο Ηρακλής στην Κενταυρομαχία, Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 14268

  7. Θησέας-Αριάδνη-Αντιόπη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1837,0609.58/E41

  8. Συμπόσιο, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 30

 

Σμίκρος
Ο Σμίκρος είναι μιμητής του Ευφρόνιου. Τον χαρακτηρίζει το ενδιαφέρον του για τη διακόσμηση και τις μεμονωμένες μορφές σε μαύρο φόντο. Η σχεδίασή του, αν και είναι ακριβής, εντούτοις παρουσιάζει με προχειρότητα τ' αυτιά, αποδίδει άτεχνα και δύσκαμπτα τα χέρια. Παρόλο που μερικές φορές δείχνει κάποια επιμέλεια στην απόδοση ενός κεφαλιού ή του σώματος, αποδίδει με βιασύνη τα ενδύματα. Οι σάτυροι θεωρούνται από τα καλύτερα δημιουργήματά του· έχουν πυκνά μουστάκια και γένια, είναι φαλακροί και οι μύτες τους είναι γυρισμένες προς τα πάνω.

  1. Ο Πηλέας αγκαλιάζει τη Θέτιδα, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-4503

 

Ευθυμίδης
Ο Ευθυμίδης είναι φίλος κι ανταγωνιστής του Ευφρόνιου. Ο πατέρας του ονομαζόταν Πολλίας. Ο Μ. Τιβέριος παρατηρεί: «Η ζωγραφική του χαρακτηρίζεται συχνά από τις τολμηρές και ζωντανές στάσεις των μορφών, που είναι αποδομένες με χάρη και ευγένεια από διάφορες οπτικές γωνίες. Η μνημειακότητα που τις διακρίνει πετυχαίνεται με τον καθαρό και συμπαγή όγκο τους, πράγμα που επιτρέπει να κινούνται με  μεγαλύτερη άνεση μέσα στο διαθέσιμο χώρο. Είναι εφευρετικός και δεξιοτέχνης στην απόδοση επιμέρους λεπτομερειών, ενώ ρίχνει το βάρος του στο σχέδιο και όχι στη διακοσμητικότητα. Ωστόσο, ως προς την απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών και γενικότερα ως προς την ποιότητα των συνθέσεών του, δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Ευφρόνιο και ας καυχιέται για το αντίθετο ο ίδιος στο έργο του.» Ο Beazley γράφει: Η φιλική φράση του «ως ουδέποτε Ευφρόνιος» γραμμένη δίπλα σε μορφή που κάνει τολμηρή στροφή του κορμού, με τις ανατομικές γραμμές αποδομένες σωστά καθώς και η ελεύθερη, σχεδόν σπάταλη, χρήση από μέρους του της γραμμής από αραιωμένη βαφή για την απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών, δίνουν στις μορφές του έναν αέρα που σαφώς θυμίζει γλυπτά έργα.» «Οι μορφές του είναι πιο βαριές και πιο σαρκώδεις από εκείνες του Ευφρόνιου. Συνήθως αποδίδει με εγχάρακτη γραμμή το περίγραμμα της κόμης και αποφεύγει τους ανάγλυφους βοστρύχους. Γενικά, ρίχνει το βάρος στη σχεδίαση μάλλον παρά στη διακόσμηση. Σπάνια αποδίδει τις βλεφαρίδες· τα αυτιά τα σχεδιάζει απλούστερα με δυο μικρές γραμμές ή ένας άγκιστρο στο κέντρο· οι όρχεις σχεδιάζονται χαλαροί, τα πόδια μακριά και πλατιά, τα δάχτυλα εύκαμπτα. Τα ιμάτια αναδιπλώνονται με σκληρές πτυχές στον αυχένα. Στα φυτικά κοσμήματα χρησιμοποιεί λιγότερους λωτούς με τα στοιχεία τους χωρισμένα. Φαίνεται ότι προτιμούσε τους μεγάλους ενιαίους αμφορείς (τύπου Α), από τους κρατήρες».

  1. Πολεμιστής που ανεβαίνει στο άρμα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 44

  2. Δύο αθλητές κι εκπαιδευτής, Μόναχο, Antikensammlungen, 2308

  3. Εξοπλισμός του Έκτορα, Τρεις κωμαστές, Μόναχο, Antikensammlungen, 2307

  4. Ο Ηρακλής αρπάζει τον δελφικό τρίποδα, Boston, mfa 63.1515

 

Φιντίας
Ο Φιντίας είναι ιδιαίτερα λεπτολόγος· ενδιαφέρεται για τις λεπτομέρειες, για παράδειγμα στα νύχια, στις αρθρώσεις, στα πέλματα. Οι μορφές του είναι λιγότερο φυσικές και ζωηρές σε σύγκριση με εκείνες του Ευθυμίδη, και με πιο σκληρά ενδύματα. Συνηθίζει να χρησιμοποιεί εγχάρακτη και όχι γραπτή γραμμή για τους μυς και τα ενδύματα. Ο Μ. Τιβέριος παρατηρεί: «Το στιλ της ζωγραφικής του διακρίνεται από έναν ακαδημαϊσμό, που συχνά οδηγεί σε λανθάνοντα μανιερισμό.» «Αν και έχει αξιόλογες συνθετικές ικανότητες, οι δημιουργίες του δεν είναι πάντα πειστικές και τα ενδύματα των μορφών του παρουσιάζονται κάπως σκληρά και άκαμπτα. Τα περιγράμματά του είναι συνήθως σωστά, χωρίς όμως να λείπουν και κάποιες σχεδιαστικές αδυναμίες. Οι μορφές του είναι συνήθως ογκώδεις, με κυριαρχία της καμπύλης γραμμής, και δίνουν πετυχημένα την αίσθηση του βάθους. Δεν αγαπούσε τις πολλές ανατομικές λεπτομέρειες, αν και αυτές δε λείπουν από ορισμένα όψιμα έργα του.»

  1. Απόλλων, Άρτεμη, Λητώ και Τιτυός., Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 42

  2. Προπόνηση αθλητών του πένταθλου, Boston, mfa 01.8019

  3. Υδροφόροι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.8/Ε 159

 

Ύψις
Οι μορφές του μοιάζουν με εκείνες του Ευθυμίδη είναι καλά συγκροτημένες και με λιγότερες λεπτομέρειες. Καλύτερες θεωρούνται οι Αμαζόνες του παρά τα προβλήματα που παρουσιάζουν στην οργάνωση της σύνθεσης. Η δράση του τοποθετείται γύρω στο 530-500 π.Χ.

  1. Αμαζόνες, Munich, Antikensammlungen, 2423

 

Σωσίας
Έχει σωθεί ένα μόνο ακέραιο έργο, η παρακάτω κύλικα, απ' όπου πήρε και τ' όνομά του επειδή είναι έργο του αγγειοπλάστη Σωσία. Είναι λάτρης της λεπτομέρειας, αλλά και μεγάλος νεωτεριστής. Η ζωγραφική του χαρακτηρίζεται από λεπτότητα και χάρη. Στη διακόσμηση των αγγείων του χρησιμοποίησε πρόσθετο επιχρυσωμένο πηλό.

  1. Αχιλλέας-Πάτροκλος, ο Ηρακλής στον Όλυμπο, Berlin, Antikenmuseen, F 2278

 

Ζωγράφος του Δικαίου
Έχει δεσμούς με το έργο του Ευθυμίδη και το στιλ του πλησιάζει εκείνο του Ψίακα. Οι μορφές του παρουσιάζονται ανέκφραστες με σφιγμένα χείλη μέσα σε συνθέσεις που θυμίζουν τις σύγχρονες εκφυλισμένες συνθέσεις του μελανόμορφου. Συχνά χρησιμοποιεί μελανά φυτικά κοσμήματα.

  1. Αναχώρηση πολεμιστή, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.88/E254

  2. Διαμάχη Ηρακλή-Απόλλωνα για τον δελφικό τρίποδα, Αναχώρηση πολεμιστή, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.41/E255

  3. Κώμος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1865,0103.30/E767

  4. Χορός οπλιτών, Νέα Υόρκη, met 21.88.2

  5. Κώμος, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 51

  6. Τοξότες και Οπλίτες - Ερωτική σκηνή, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 45

  7. Ερμής, Διόνυσος, Αριάδνη, Ποσειδών, Αμφιτρίτη, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 41

 

Όλτος
Ο Όλτος είναι ο καλύτερος από τους κυλικογράφους αυτής της περιόδου. Χαρακτηρίζεται από οικονομία στις γραμμές που αποδίδουν τις λεπτομέρειες του σώματος. Με μια μακριά γραμμή που σχηματίζει καμπύλη στην άκρη σχηματίζει το μέτωπο και τη μύτη. Τα πόδια είναι λεπτά και το αυτί αποδίδεται με απλή σπείρα. Από τα φυτικά κοσμήματα προτιμά τους λωτούς που επιστέφονται από πέταλα ανθεμίων ή κάπως απλούστερους με τους κάλυκες πολύ διογκωμένους (σε κύλικες).

  1. Ο Θησέας αρπάζει την Αντιόπη, Θησέας και Αριάδνη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1837,0609.58 / Ε 41

  2. Ο Αχιλλέας και η Βρισηίδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.126 / Ε 258

  3. Αθλητές, Νέα Υόρκη, met 10.210.18

  4. Οπλίτες επί δελφίνος, Νέα Υόρκη, met 1989.281.69

  5. Νέος που τρέχει, The J. Paul Getty Museum, 86.AE.276

  6. Γενειοφόρος πολεμιστής, Boston, mfa 13.83

  7. Αγώνας Ηρακλή - Αχελώου, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1839,0214.70 / Ε 437

  8. Διόνυσος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.34 / Ε 265

  9. Διόνυσος - Αναχώρηση του Αίαντα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.34 / Ε 265

 

Επίκτητος
Ο Επίκτητος ασχολήθηκε κυρίως με τη διακόσμηση κυλίκων και πινακίων. Οι πρωιμότερες κύλικές του είναι δίγλωσσες οφθαλμωτές. Ήταν δεξιοτέχνης στην απόδοση σύνθεσης μέσα σε κύκλο και ακριβώς τα μετάλλια των κυλίκων του και τα πινάκια είναι εκείνα που εντυπωσιάζουν τον θεατή. Του άρεσε να διακοσμεί κύλικες με παράσταση στο εσωτερικό. Τα μελανόμορφα έργα του δείχνουν σιγουριά και πειθαρχία στην εκτέλεση, ενώ το ερυθρόμορφο έργο του έχει τέλεια ισορροπία γραμμής και λεπτομέρειας, με περιορισμένη χρήση επίθετων χρωμάτων και διακοσμητικών στοιχείων. Οι μορφές του έχουν συμμετρικά μέλη, χαρακτηρίζονται από αγαλματώδη ευθύτητα και γι' αυτό σύμφωνα με τον Beazley «δεν μπορεί να σχεδιάσει κανείς καλύτερα, απλώς μπορεί να σχεδιάσει διαφορετικά». Έτσι, κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων σχεδιαστών του πρώιμου ερυθρόμορφου.

Οι μυθολογικές σκηνές του είναι λίγες και σπάνια πρωτότυπες. Η απεικόνιση, όμως, των κοινών ανθρώπων στο παιχνίδι, στο κρεβάτι ή στη διασκέδαση, η συμβολή του στην εξέλιξη της προβολής του σάτυρου ως ψυχολογικού υποκατάστατου του ανθρώπου, καθώς και η ποικιλία των ερωτικών απεικονίσεων, προωθούν σημαντικά εκείνο που είχε ξεκινήσει ο μελανόμορφος. Παράλληλα, ο Επίκτητος εισήγαγε ένα νέο πνεύμα στην απεικόνιση των θεμάτων στην ελληνική τέχνη, που δεν υστερεί με τον τρόπο αφήγησης που είχαν καθιερώσει οι Πρωτοπόροι.

  1. Έφιππος νέος - Σειληνοί, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1842,0407.23 / Ε3

  2. Ηρακλής-Κένταυροι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1929,1111.1

  3. Πολεμιστής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1837,0609.78/ Ε136

  4. Σκύθης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1837,0609.59 / Ε135

  5. Κωμαστές, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1867,0508.1022 / Ε137

  6. Ηρακλής-Βούσιρης, Αυλητής-Μαινάδα, Συμπόσιο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.9 / Ε38

  7. Θησέας-Μινώταυρος, Παρέα νέων, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836.0224.114 / Ε37

  8. Σκύθης τοξότης, Boston, mfa, 01.8074

  9. Σάτυρος, Boston, mfa, 10.212

  10. Σάτυρος, Boston, mfa, 95.34

  11. Αναβάτης αλέκτορος, MoMa, 1981.11.10

  12. Σκηνή παλέστρας, Παρίσι, Λούβρο G7

 

Φείδιππος
Εργάστηκε στο εργαστήριο του κεραμέα Ισχύλου και διακόσμησε δίγλωσσες οφθαλμωτές κύλικες με κοντόχοντρους μικροκαμωμένους αθλητές με διογκωμένα στήθη, σχεδιασμένα με κυματιστή γραμμή, και με μικρά αυτιά. Το έργο του θεωρείται ευχάριστο αλλά καλλιτεχνικά ασήμαντο.

  1. Οπλίτες, The J. Paul Getty Museum 83.AE.240

  2. Τοξότης, Οπλιτοδρόμος, Αθλητές, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο E6

 

Ζωγράφος του Θαλίαρχου
Από το έργο του έχουν σωθεί μερικές πυξίδες με πώμα.

  1. Σάτυρος οκλάζων, Νέα Υόρκη, met 20.253a, b

 

Ζωγράφος του Οφθαλμού Bowdoin
Πήρε την ονομασία από οφθαλμωτή κύλικα στο Κολέγιο του Bowdoin. Το έργο του διακρίνεται για την απλή αλλά ζωντανή σχεδίαση αθλητών, πολεμιστών και κωμαστών.

  1. Απόλλωνας, Άρτεμη, Λητώ, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.87/E256

  2. Σάτυρος οκλάζων, Basel, Antikenmuseum und Sammlung Ludwig, BS1960.28

 

Ζωγράφος του Scheurleer
Ζωγραφίζει αθλητές, πολεμιστές και κωμαστές με κάποια όμως ασάφεια στις αναλογίες και στις λεπτομέρειες.

  1. Κωμαστής, Κυνηγός, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 70

  2. Κωμαστής, Σιληνός, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 73

  3. Νέος με αρύβαλλο, The Los Angeles County Museum of Art AC1992.152.3

  4. Νέος με ρόπαλο, Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco Vaticano 16515

 

Ζωγράφος της Δήλου
Σχεδιάζει με επιδεξιότητα και ιδιαίτερη λεπτότητα τις μελανόμορφες παραστάσεις του στα μετάλλια των κυλίκων του, επηρεασμένος από τον Όλτο και τον Φείδιππο. Σώζονται περίπου 12 αγγεία του.

  1. Ο Ηρακλής και ο ταύρος της Κρήτης, Βασιλεία, Antikenmuseum und Sammlung Ludwig, BS488

 

Ζωγράφος του Winchester
Πήρε την ονομασία του από κύλικα στο Κολέγιο του Winchester. Η σχεδίαση του θεωρείται φτωχή, έχει όμως μια δόση χιούμορ. Διακόσμησε κυρίως οφθαλμωτές κύλικες.

  1. Άλτης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.200/E5

 

Ζωγράφος του Ισχύλου
Πήρε την ονομασία του από τον κεραμέα Ισχύλο που προμήθευε επίσης αγγεία στον Επίκτητο και στον Φείδιππο. Δεν ήταν πάντα και τόσο προσεκτικός στη σχεδίαση.

  1. Πυγμάχος, Νέα Υόρκη, met 22.139.81

 

Σκύθης
Υπογράφει 4 κύλικες, του αποδίδονται όμως περισσότερα αγγεία. Τα δίγλωσσά του αγγεία είναι ερυθρόμορφα εσωτερικά και με μελανόμορφα με κοραλλόχρωμο βάθος εσωτερικά. Θεωρείται ως συνειδητός γελοιογράφος. Ο Beazley γράφει: «σκόπιμα ζωγραφίζει τους ανθρώπους χειρότερους απ' ό,τι είναι». Ήρωες και φαύλοι εικονίζονται εξίσου κτηνώδεις. Στα ανέκφραστα πρόσωπά του διακρίνεται το χιούμορ του. Το σχέδιό του είναι συμμετρικό και αξιοπρόσεκτο. Το όνομά του παραπέμπει ή σε Σκύθη ή σε παρατσούκλι.

  1. Κουκουβάγια, The J. Paul Getty Museum

  2. Πολεμιστές-Δισκοβόλος, The J. Paul Getty Museum, 83 ΑΕ 247

  3. Οι γάμοι του Πηλέα και της Θέτιδας, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ, ГР-8071

  4. Σφίγγα, Φτερωτά άλογα, Boston, mfa, 10.198

  5. Κωμαστής, Παρίσι, Λούβρο F129

 

Ζωγράφος του Πεδιέως
Ο Μπίζλι του έδωσε αυτήν την ονομασία από την επιγραφή καλός που έχει δώσει σε πολλούς παίδες. Τα έργα του κινούνται στο ίδιο πνεύμα μ' εκείνα του Σκύθη, είναι όμως περισσότερο τραχύς και του λείπει το γούστο.

  1. Νέος με κύλικα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1864,1007.205/E26

  2. Γυναίκα με κρόταλα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου CA 581

  3. Γυναίκες που πλένονται, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 14

  4. Ερωτική σκηνή, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 13

 

Ζωγράφος του Νικοσθένους
Διακοσμεί κυρίως οφθαλμωτές κύλικες, μερικές ανθεμωτές-οφθαλμωτές, καθώς και κύλικες με παράσταση στη ζωφόρο.

  1. Ερωτική σκηνή-Χορός, Boston,mfa, 95.61

  2. Διόνυσος - Ηρακλής, Boston, mfa, 00.334

  3. Πολεμιστής, The Walters Art Museum, 48.2747

  4. Ύπνος-Θάνατος-Σαρπηδών, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1841,0301.22 / Ε12

  5. Ερωτική σκηνή, Ερμής, Χορός Μαινάδων-Σατύρων, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1064 / Ε815

 

Ζωγράφος του Ευεργίδη
Πήρε το όνομά του από τον κεραμέα για τον οποίο συνεργαζόταν. Συνεργάστηκε και με τον Επίκτητο, η επίδραση του οποίου περιορίζεται στην επιλογή των θεμάτων. Η εργασία του στις κύλικες χαρακτηρίζεται ως αδέξια αντιγραφή και πρόχειρη επανάληψη τυποποιημένων θεμάτων. Η ποιότητα των έργων του μειώνεται από την πρόχειρη απόδοση ή την παντελή έλλειψη λεπτομερειών, π.χ. στα αυτιά, στα χέρια, καθώς και από τις κακές αναλογίες των μορφών.

  1. Πάνθηρας κατασπαράζει ελαφάκι, Νέα Υόρκη, met 41.162.129

  2. Νέος με λουλούδι - Αθλητές, Νέα Υόρκη, met 09.221.47

  3. Διόνυσος-Σάτυρος-Μαινάδα, Πολεμιστής-Αμαζόνα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.35 / Ε253

  4. Νέος σε κρατήρα Fitzwilliam museum, GR15.1937

 

Ζωγράφος του Επέλειου
Πήρε την ονομασία του από αγγεία αφιερωμένα στον Επέλειο. Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τον Ευεργίδη και πολλά από τα έργα του θεωρούνται χονδροειδή αντίγραφα του μεγάλου καλλιτέχνη.

  1. Πολεμικές σκηνές, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.52/E7

  2. Αθλητές, Νέα Υόρκη, met 41.162.133

 

Ομάδα των Αλάβαστρων του Παιδικού
Ο Μπίζλι ονομόσε έτσι την Ομάδα από την υπογραφή Παιδικός σε κάποια αλάβαστρα. Τα έργα της Ομάδας είναι επηρεασμένα από την τεχνοτροπία του Ευεργίδη. Της αποδίδονται περίπου 45 έργα. Η παραγωγή της τοποθετείται γύρω στο 520-500 π.Χ.

  1. Τρεις γυναίκες, Βοστόνη, mfa 00.358

  2. Γυναίκα με καθρέφτη και φρούτο, Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 3881

  3. Γυναίκα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1902,1218.2

  4. Μαινάδες, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1887,0801.61/B668

  5. Νέος και νέες, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1873,0915.4/E717

 

Ζωγράφος του Πασιάδου
Ο ζωγράφος του Πασιάδου ανήκει στην ομάδα των Αλάβαστρων του Παιδικού. Κατά τον Boardman υπερέχει ελάχιστα του ζωγράφου του Ευεργίδου. Τα αγγεία του είναι ραδινά και χαριτωμένα.

  1. Ζωγράφος του Πασιάδου, Βακχική τελετή, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1887-0801.61 / Β668

 

Ζωγράφος του Ερμαίου
Οι μορφές του έχουν βαριά κεφάλια και νυσταγμένο ύφος. Η φυσιολογία τους θυμίζει την αντίστοιχη των μορφών του Όλτου. Συνηθίζει να βάζει διπλές άκρες στους χιτώνες, θυμίζοντας έτσι αντίστοιχες μορφές αγγειογράφων που διακοσμούσαν μεγαλύτερου μεγέθους αγγεία καθώς και των Πρωτοπόρων. Το όνομά του οφείλεται στον κεραμέα Ερμαίο. Δούλεψε και για τον κεραμέα Καχρυλίωνα.

  1. Νέα με λεκάνη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1892,0718.5 / Ε34

  2. Μαινάδα, Boston, mfa, 95.33

  3. Διόνυσος, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ, ГР-6230

 

Ζωγράφος του Χέλιδος
Πήρε την ονομασία του από αγγεία του κεραμέα Χέλι.

  1. Διόνυσος, Σάτυροι, Μαινάδες, London, Christie's market

 

Ζωγράφος της Θάλιας
Θεωρείται καλός καλλιτέχνης. Εργάστηκε για τον κεραμέα Καρχυλίωνα και νωρίτερα για τον Χέλη.

  1. Ζωγράφος της Θάλιας, Αθλητής, Cambridge, MA, Dewing

  2. Ζωγράφος της Θάλιας, Αθλητής, Παρίσι, Cabinet des Medailles 335

 

Ζωγράφος του Επίδρομου- Ζωγράφος του Απολλόδωρου
Συνεξετάζονται οι δύο αγγειογράφοι, αφού τόσο ο Beazley όσο και ο Boadman θεωρούν ότι ο Ζωγράφος του Επίδρομου αποτελεί την πρώιμη φάση του Ζωγράφου του Απολλόδωρου.

  1. Θανάτωση αντιπάλου, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1892,0718.6 / Ε43

  2. Άντρας με λαγό και σκύλο, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ

  3. Θυσία αγριόχοιρου, Παρίσι, Λούβρο G112

  4. Άντρας με πάνθηρα, Λονδίνο Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.230 / Ε57

  5. Σύγκρουση προ των τειχών, The J. Paul Getty Museum 84.AE.38

 

Ζωγράφος του Ελπίνικου
Έχει αρκετές ομοιότητες με τον Απολλόδωρο. Διακρίνεται για την πρωτοτυπία του στη σύνθεση των μεταλλίων.

  1. Ανάκτηση Ελένης, Boston, mfa, 13.190

  2. Θησέας και Σίνης, Munich, Antikensammlungen, 8771

 

Ζωγράφος του Αμβρόσιου
Σύμφωνα με τον Beazley είναι κακός ζωγράφος όχι όμως και πληκτικός. Ο Boardman πιστεύει ότι: «τη συνοπτική του σχεδίαση την αντισταθμίζει η ζωντάνια των μορφών του και κάποια ικανότητα στο να αποδίδει τη στάση και την κίνηση». Από τα καλύτερα έργα του το αγόρι που ψαρεύει.

  1. Παιδί που ψαρεύει, Σάτυροι, Boston, mfa, 01.8024

  2. Γενειοφόρος άντρας, Boston, mfa, RES.08.31b

  3. Χρωματίζοντας γλυπτά, Boston, mfa 68.292

  4. Νέσσος και Διηάνειρα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1772,0320.12.+ / Ε42

  5. Κωμαστές, The J. Paul Getty Museum 86.AE.280

  6. Αθλητής με αρύβαλλο, The J. Paul Getty Museum 86.AE.298

 

Ζωγράφος του Φιλιού

  1. Εναγκαλισμός, Βερολίνο, Antikenmuseen F 2269

 

Ομάδα του Χαιρίου της Αγοράς

  1. Εταίρα μπροστά σε βωμό, Αθήνα, Μουσείο Αρχαίας Αγοράς Ρ24102

  2. Μαινάδα, Αθήνα, Μουσείο Αρχαίας Αγοράς Ρ24116

 

Ζωγράφος του Ξυλουργού
Πήρε την ονομασία του από αγγείο με ξυλουργό που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ζωγράφισε κυρίως κύλικες και είναι επηρεασμένος από τον Ευθυμίδη.

  1. Ξυλουργός, (επώνυμο αγγείο) Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.231/E23

  2. Κώμος, Βοστόνη, mfa 00.337

  3. Το φιλί, Αθλητές, Malibu, The J. Paul Getty Museum 85.AE.25

 

Ζωγράφος του Salting

  1. Δισκοβόλος, Λονδίνο, Victoria and Albert Museum, C2496.1910

 

Ζωγράφος του Ηγησίβουλου
Πήρε την ονομασία του από τον κεραμέα Ηγησίβουλο της κύλικας στο met της Νέας Υόρκης.

  1. Εβραίος, Συμπόσιο, Κώμος, (επώνυμο αγγείο) Νέα Υόρκη, met 07.286.47

 

Ζωγράφος του Ποσειδώνος
Πήρε την ονομασία του από αγγείο στο Μουσείο Ph. Apperson Hearst Museum of Anthropology στο Μπέρκλεϊ με παράσταση του Ποσειδώνα.

  1. Ποσειδώνας, (επώνυμο αγγείο) Berkeley, Ph. Apperson Hearst Museum of Anthropology 8-3

  2. Μαινάδα, Νέα Υόρκη, met 23.160.91

 

Ζωγράφος του Πίθου
Πήρε την ονομασία του από τους πίθους που ζωγράφισε σε αρκετά αγγεία του. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ένας βαθμός αφαίρεσης στις κύλικές του.

  1. Νέος με πίθο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1864,1007.79/E29

  2. Νέος με δίσκο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1864,1007.80/E30

 



Ύστερο -αρχαϊκοί αγγειογράφοι

 

Ύστερο - αρχαϊκοί αγγειογράφοι.  Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τους πρωτοπόρους εμπεδόθηκαν οι κατακτήσεις της νέας τεχνικής, της ερυθρόμορφης, κι υπάρχει η τάση για την ρεαλιστικότερη απόδοση των μορφών. Παράλληλα είναι φανερή η προσπάθεια για την απόδοση τρισδιάστατων αντικειμένων. Παραμελείται η απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών ενδιαφέρονται όμως περισσότερο για τη σύνθεση της μορφής ως συνόλου. Καμιά φορά χρησιμοποιείται αραιό διάλυμα βαφής για να δηλώσει σκίαση. Όσον αφορά τη θεματογραφία είναι φανερός ο εμπλουτισμός από σκηνές της καθημερινής ζωής κι ο εμπλουτισμός των μυθολογικών θεματικών ή μια νέα απόδοση των συνηθισμένων. Οι σπουδαιότεροι αγγειογράφοι αυτής της περιόδου είναι ο Ζωγράφος του Κλεοφράδη, ο Ζωγράφος του Βερολίνου και ο Μύσων.

 



Κατάλογος με τους ύστερο - αρχαϊκούς

 

Ζωγράφος του Κλεοφράδη
Ο Ζωγράφος του Κλεοφράδη εργάζεται γύρω στο 505 με 475. Πάνω από εκατό αγγεία έχουν αναγνωριστεί ως δικά του. Οι μορφές του είναι βαριές και δυνατές, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο που τις αποδίδει με ένα ιδιαίτερο τρόπο. Παρουσιάζει τους ήρωες μ' ένα τέτοιο τρόπο που μας παρασέρνει να προβληματιστούμε για το δίλημμα του ανθρώπου και του ήρωα.

  1. Αναχώρηση πολεμιστή, Würzburg L 222

  2. Η διακοπή της μονομαχίας του Έκτορα με τον Αίαντα, Würzburg L 508

  3. Ο Φινέας αντιμετωπίζει τις Άρπυιες, The J. Paul Getty Museum, 85.AE.316

  4. Σκηνές από την άλωση της Τροίας, Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 2422

  5. Παναθηναϊκός αμφορέας, τιμημένος αθλητής, Boston mfa 10.178

  6. Επιστροφή του Ήφαιστου με τον Διόνυσο και Σάτυρους, Cambridge, Harvard University Art Museums, 1960.236

  7. Παναθηναϊκός αμφορέας, αρματοδρομία, Νέα Υόρκη, met, 07.286.79

  8. Παναθηναϊκός αμφορέας, Παγκράτιο, Νέα Υόρκη, met, 16.71

  9. Παναθηναϊκός αμφορέας, αρματοδρομία, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1837,0609.75 / B132

  10. Παναθηναϊκός αμφορέας, ραψωδός-αυλητής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.34 / B270

  11. Ηρακλής-Απόλλωνας, Νέα Υόρκη, met, 13.233

 

Ζωγράφος του Βερολίνου
Ο Ζωγράφος του Βερολίνου σχεδιάζει με λεπτές ανάγλυφες γραμμές. Δεν ενδιαφέρεται και τόσο για τις πολυπρόσωπες σκηνές· τον ενδιαφέρει κυρίως ο συνδυασμός δύο μορφών, με μία μορφή στην κάθε όψη. Του έχουν αποδοθεί περίπου 300 αγγεία, τα περισσότερα από τα οποία ανήκουν στα χρόνια μεταξύ 500-480 π.Χ. Δεν αποδίδει προοπτικά ολόκληρα μέλη του σώματος, τοποθετώντας όμως τα πόδια σε στροφή τριών τετάρτων καταφέρνει μια διαφοροποίηση των μυών της κοιλιάς δεξιά ή αριστερά. Η τεχνική του είναι άψογη, οι γραμμές του λεπτές, ομοιόμορφες και ρευστές. Οι γυναίκες φορούν ενώτια (σκουλαρίκια) που έχουν τη μορφή στιγμής μέσα σε κύκλο. Στα ιμάτια χρησιμοποιεί μακρόσυρτες κυματιστές ή καμπύλες γραμμές, παράλληλες μεταξύ τους, που ξεκινούν από αριστερά ή δεξιά. Οι πτυχώσεις σταθερά μεταβάλλονται από τις αρχαϊκές σκληρές πτυχές στις πρώιμες κλασικές συστάδες κατακόρυφων γραμμών που καταλήγουν στον ποδόγυρο, ο οποίος ορίζεται με μιαν ευθεία ή κυματιστή γραμμή. Στα ενδύματα των ύστερων μορφών του είναι φανερό ότι ο γηραιός πια καλλιτέχνης δεν έμεινε απρόσβλητος από τα συμπτώματα εκείνα της παρακμής του αρχαϊκού που ονομάστηκαν «Μανιερισμός».

  1. Ερμής και Σάτυροι (επώνυμο αγγείο), Βερολίνο, Antikenmuseen F 2160

  2. Τρίτωνας και Νηρηίδα, Cambridge, Harvard University Art Museums 1927.150

  3. Ο Ηρακλής αντιμετωπίζει τα φίδια, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 192

  4. Ορέστης, Αίγισθος, Κλυταιμνήστρα, Χρυσόθεμη, Ταλθύβιος, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum, Antikensammlung, IV 3725

  5. Ηρακλής και Νηρέας, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.47 /Ε 162

  6. Γενειοφόρος άντρας - έφηβος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.51 / Ε 266

  7. Δίας, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1114 / Ε 313

  8. Γενειοφόρος άντρας με χέλυ - έφηβος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.74 / Ε 267

  9. Νίκη ιπτάμενη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1859,0301.6 / Ε 513

  10. Διόνυσος και γενειοφόρος Σάτυρος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1869,0205.1 / Ε 511

  11. Απόλλωνας και Άρτεμη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1836,0224.2 / Ε 514

  12. Αχιλλέας και Έκτορας, Αχιλλέας και Μέμνων, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1848,0801.1 / Ε 468

  13. Αναχώρηση πολεμιστή, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1836,0224.76 / Ε 269

  14. Γανυμήδης - Δίας, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G175

  15. Κιθαρωδός, Νέα Υόρκη, met, 56.171.38

  16. Πολεμιστής και Αμαζόνα, Βαλτιμόρη, The Walters Art Museum 48.79

  17. Ήρα-Αθηνά-Δίας, Αναχώρηση πολεμιστή, Νέα Υόρκη, met, 1988.40

 

Ζωγράφος του Νικοξένη
Ζωγράφος του μελανόμορφου ρυθμού της ομάδας του Λεάγρου, στράφηκε στον ερυθρόμορφο διακοσμώντας αμφορείς τύπου Α και μερικούς τύπου Β, παναθηναϊκούς, υδρίες και κρατήρες. Στους παναθηναϊκούς αμφορείς επέφερε αλλαγές στη διάταξη των κιόνων ή στη στάση της Αθηνάς ή με το να απεικονίζει στη θέση της τον Ερμή ή κάποιον ιερέα. Έχει έναν ιδιάζοντα τρόπο να αποδίδει τις χειρίδες των χιτώνων και καμιά φορά δεν πετυχαίνει να σταματήσει τις γραμμές των πτυχώσεων εκεί που θα έπρεπε.

  1. Αθηνά, Boston, mfa, 95.19

  2. Νέοι σε παλαίστρα, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum, ГР-79

  3. Ο Αχιλλέας κι ο Αίαντας παίζουν πεσσούς, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.27/E160

 

Ζωγράφος του Ευχαρίδη
Ο Ευχαρίδης ήταν μαθητής του Ζωγράφου του Νικοξένου. Προτιμάει αγγεία μεγάλου σχήματος, όπως αμφορείς με λαιμό, στάμνους, κιονωτούς κρατήρες (που ήταν της μόδας αυτήν την περίοδο) και ιδίως καλυκόσχημους κρατήρες, στους οποίους τοποθετεί την παράσταση είτε στο κατώτερο καμπύλο τμήμα του αγγείου είτε στις ευθύγραμμες πλευρές του ανώτερου τμήματος. Οι μορφές του είναι ακόμη γωνιώδεις και δύσκαμπτες αλλά η προσπάθειά του δικαιώνεται στα καλύτερα έργα του.

  1. Προπόνηση αθλητή, Boston, mfa 2004.74

  2. Αυλητής - Κωμαστής, Malibu, The J. Paul Getty Museum 86.AE.227

  3. Νέος με λύρα, Malibu, The J. Paul Getty Museum 73.AE.23

 

Μύσων
Ο Μύσων ήταν μαθητής του Φιντία. Τα έργα του, συνήθως μεγάλου σχήματος, χρονολογούνται από το 505 ως το 480 π.Χ.

  1. Ο Κροίσος στην πυρά και η απαγωγή της Αντιόπης, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G197

  2. Αθλητές, Malibu, The J. Paul Getty Museum 86.AE.205

  3. Νέοι με άλογα - Κωμαστές, Boston, mfa, 1973.572

  4. Ηρακλής-Απόλλων, Αρπαγή δελφικού τρίποδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1842,0822.1 / Ε 458

  5. Αθλητής - Κωμαστής, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum

 

Ζωγράφος του Harrow
Ένας προικισμένος ζωγράφος με επήρειες από το Ζωγράφο του Βερολίνου. Προτιμά τους αμφορείς με λαιμό και στη διακόσμηση τις σκηνές της καθημερινής ζωής και δευτερευόντως τα μυθολογικά θέματα.

  1. Συνάντηση Θησέα - Ποσειδώνα, Κιθαριστής, Harvard University Art Museums, 1960.339

  2. Άλτες, Amherst College, 1957.66

 

Ζωγράφος του Ιπτάμενου Αγγέλου
Προτιμάει χαριτωμένες σκηνές με Σατύρους, απεικονίζοντας σκηνές από την ιδιωτική τους ζωή ή γυναίκες που ασχολούνται με φαλλούς ή με πτηνά σε σχήμα φαλλού. Είναι ο πρώτος που εισάγει παιδιά σατύρους στην ελληνική τέχνη.

  1. Σάτυρος με νέο Σάτυρο (επώνυμο αγγείο), Boston, mfa, 98.882

 

Ζωγράφος του Γήρατος
Πήρε την ονομασία του από την απεικόνιση του Ηρακλή με το Γήρας. Ασχολήθηκε κυρίως με τη διακόσμηση πελικών.

  1. Ο Ηρακλής και η Λερναία Ύδρα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1929,0513.1

  2. Ο Ηρακλής και το Γήρας, (επώνυμο αγγείο), Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G234

  3. Άρτεμη και Ακταίων, Δίας και Γανυμήδης, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G224

  4. Νέος με κατσίκα και κριάρι, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου 536

  5. Θησέας και Μινώταυρος, Marseille, musée d'Archéologie méditerranéenne 97-1-3

  6. Διόνυσος και Σάτυρος, Βοστόνη, mfa 64.2032

  7. Διόνυσος και Σάτυρος, Νέα Υόρκη, met 01.8.8

  8. Σάτυρος σε κρήνη , Βερολίνο, Antikenmuseen F2173

 

Ζωγράφος του Matsch
Αντιπαραθέτει με πιο ενδιαφέροντα τρόπο τον Ηρακλή και τον δαίμονα του Γήρατος.

  1. Ο Ηρακλής και το Γήρας Ρώμη, Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia, 48238

 

Ζωγράφος του Άργου
Μοιάζει στην τεχνοτροπία του με τον Ζωγράφο του Γήρατος.

  1. Νέγρος και καμήλα Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum ГР-4499

  2. Γυναίκες Νέα Υόρκη, met 96.18.29

  3. Σκηνή σπονδής, Άλτης Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 236

  4. Ο Ερμής σκοτώνει τον Άργο (επώνυμο αγγείο) Βιέννη, Kunst Historisches Museum IV 3729

  5. Διόνυσος και Σάτυρος Βιέννη, Kunst Historisches Museum IV 1090

 

Ζωγράφος των Σειρήνων
Είναι προσεκτικός με τις μορφές του, παρόλο που είναι άτονες. Στο ομώνυμο αγγείο οι έρωτες της β' όψης είναι κακόσχημοι.

  1. Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες - Ιπτάμενοι Έρωτες (επώνυμο αγγείο), Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.31 / Ε440

  2. Διαμάχη Ηρακλή-Απόλλωνα, Γοργώ-Αθηνά-Περσέας Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 180

  3. Ηρακλής-Δηιάνειρα, Ερμής-Άργος Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 229

 

Ζωγράφος του Tyszkiewicz
Είναι προσεκτικός με τις μορφές του, παρόλο που είναι άτονες. Στο ομώνυμο αγγείο οι έρωτες της β' όψης είναι κακόσχημοι.

  1. Σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο, Αχιλλέας - Μέμνων, Διομήδης - Αινείας, Boston, mfa, 97.368

  2. Ο Ηρακλής σκοτώνει τον Λίνο, Boston, mfa, 66.206

  3. Διόνυσος και Απόλλων εναντίον Γιγάντων, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1849,0620.6 / Ε443

  4. Δἠμητρα και Διόνυσος, Lyon, Musée des Beaux-Arts E 388-a

 

Ζωγράφος του Τρωίλου
Πήρε την ονομασία του από αγγείο στο Βρετανικό Μουσείο. Αν και διακρίνεται για κάποια ζωντάνια στα έργα του, του λείπει όμως η ακρίβεια. Του αρέσει η περίτεχνη απόδοση των παρυφών των ενδυμάτων.

  1. Τρωίλος και Πολυξένη , (επώνυμο αγγείο) Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1899,0721.4

  2. Τριπτόλεμος, Νέα Υόρκη, met 56.171.53

  3. Διόνυσος-Ηρακλής-Θεοί, Νέα Υόρκη, met 1986.11.12

  4. Αποθέωση του Ηρακλή, Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 9128

  5. Ποσειδώνας-Διόνυσος-Ερμής, Αναχώρηση πολεμιστή, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G184

 

Ακολουθία του Συλέως

Λόγω προβλήματος ταύτισης τεσσάρων τεχνοτροπικών πυρήνων ο Μπίζλι δημιούργησε την Ακολουθία του Συλέως. Μπορεί να υποδηλώνουν τέσσερις πυρήνες ή διαφορετικά στάδια ενός ή δύο καλλιτεχνών. Στην ακολουθία εντάσσονται τέσσερις αγγειογράφοι:

 

Ζωγράφος του Aμφορέα του Μονάχου

  1. Αθλητής, Βερολίνο, Antikenmuseen V.I. 4560

  2. Σάτυρος και Μαινάδα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 62

  3. Διόνυσος και Σάτυρος, Αναχώρηση πολεμιστή, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 54

Ζωγράφος του Gallatin

  1. Αρκίσιος-Δανάη-Περσέας, Ο Θησέας και ο Μινώταυρος, Βοστόνη, mfa 13.200

Ζωγράφος του Συλέως

  1. Θησέας, Αθηνά, Διόνυσος, Αριάδνη, Βερολίνο, Antikenmuseen F 2179

  2. Ηρακλής-Συλέας-Αθηνά, Διόνυσος-Μαινάδες, (επώνυμο αγγείο) Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 20222

  3. Τριπτόλεμος, Δήμητρα, Περσεφόνη, Malibu, The J. Paul Getty Museum 89.AE.73

  4. Δίας και Ίριδα, Σάτυρος και Μαινάδα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 223

  5. Γάμοι Πηλέα και Θέτιδας, Διόνυσος και Σάτυροι, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 226

  6. Η Ηώ μεταφέρει τη σορό του Μέμνονα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 232

  7. Αθηνά, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 233

  8. Αθηνά και Ηρακλής στη Γιγαντομαχία, Οιδίποδας και Σφίγγα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 228

  9. Ίριδα, Δίας, Ήρα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 181

Ζωγράφος του Διογένους

  1. Διόνυσος και Σάτυροι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1867,0508.1142/E261

 

Συρίσκος - Ζωγράφος της Κοπεγχάγης
Ο Συρίσκος και ο ζωγράφος της Κοπεγχάγης, μαζί με τον ζωγράφο P.S. θεωρούνται μάλλον ως το ίδιο πρόσωπο. Το όνομα Συρίσκος ανήκει στον κεραμέα Συρίσκο που κατασκεύασε ένα αγγείο σε σχήμα αστραγάλου για το ζωγράφο. Υπάρχει όμως και ενυπόγραφο αγγείο με το όνομα του Συρίσκου. Ο ζωγράφος της Κοπεγχάγης πήρε το όνομά του από ένα αγγείο που φυλάσσεται στην Κοπεγχάγη. Το στυλ του είναι περισσότερο ακαδημαϊκό. Σε κάποια από τα έργα του παρατηρείται μια πιο ελεύθερη απόδοση των στάσεων, των κινήσεων των μορφών και των πτυχώσεων των ενδυμάτων.

  1. Σκηνή από συμπόσιο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1873,0820.272 / Ε795

  2. Μενέλαος - Ελένη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.86 / Ε161

  3. Κάνθαρος σε μορφή διπλού προσώπου, Boston, mfa, 95.37

  4. Αρμόδιος - Αριστογείτων - Ίππαρχος, Martin von Wagner Museum, University of Würzburg, L 515

  5. Η Μήδεια ξανανιώνει τον Ιάσονα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.76 / Ε163

  6. Σκηνές καθημερινής ζωής, Νέα Υόρκη, met, 56.171.50

  7. Διόνυσος και Σεμέλη στον γάμο Πηλέα και Θέτιδας, Νέα Υόρκη, Συλλογή Shelby White και Leon Levy

  8. Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο, Αθήνα, Μουσείο της Ακρόπολης 735

 

Ζωγράφος του Dutuit
Πήρε την ονομασία του από κάποιον πρώην ιδιοκτήτη ενός από τα έργα του. Ζωγράφισε κυρίως αγγεία μικρού μεγέθους. Στο έργο του διακρίνονται αρκετές ομοιότητες με τον Ζωγράφου του Διόσφου. Στα καλύτερα από τα έργα του διακρίνεται μια κάποια ακρίβεια και χάρη, στα περισσότερα όμως είναι ιδιαίτερα βιαστικός, τουλάχιστον στην απόδοση του ενδύματος.

  1. Σάτυρος και Μαινάδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1869,0205.2/E510

  2. Νίκη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1856,1226.30/E179

  3. Ο Ήφαιστος παραδίδει στη Θέτιδα τα όπλα του Αχιλλέα, Νίκη, Βοστόνη, mfa 13.188

  4. Ηρακλής-Αθηνά, Ερμής, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 203

  5. Έρωτας, Αγία Πετρούπολη, The State Hermitage Museum Ол.-4350

 

Ομάδα των Floral Nolans
Πήρε το όνομά της από τη φυτική διακόσμηση μελαμβαφών αγγείων που σε μερικές περιπτώσεις αποτελεί και τη μόνη διακόσμηση του αγγείου. Σώζονται περίπου είκοσι πέντε αγγεία κυρίως αμφορείς. Στην ομάδα συγκαταλέγονται ο Ζωγράφος του Ευχαρίδου και ο Ζωγράφος του Dutuit. Η δράση της τοποθετείται γύρω στο 470 π.Χ..

  1. Φυτικά κοσμήματα, Νέα Υόρκη, met 06.1153

  2. Κουκουβάγια, Malibu, The J. Paul Getty Museum 86.AE.229

 

Ομάδα των Αλάβαστρων με τους Νέγρους
Πήρε το όνομά της από τη διακόσμηση νέγρων σε αλάβαστρα. Σώζονται περίπου σαράντα αγγεία. Κύριο χαρακτηριστικό της ομάδας είναι η χρήση του περιγράμματος για την απεικόνιση των μορφών.

  1. Μέμνων(;), Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1875,0309.24/B674

  2. Αμαζόνα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1864,1007.253/B673

  3. Ανδρικές μορφές, Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 13637

 

Ζωγράφος της Νέας Υόρκης 21.131
Πήρε το όνομά του από αγγείο στο met της Νέας Υόρκης. Ζωγράφισε αλάβαστρα λευκού εδάφους και σώζονται περίπου έντεκα . Το στιλ του είναι παρόμοιο με εκείνο της Ομάδας των Αλάβαστρων με τους Νέγρους.

  1. Αμαζόνα και νέος, (επώνυμο αγγείο) Νέα Υόρκη, met 21.131

 

Παναίτιος - Ονήσιμος
Οι μελετητές συμφωνούν ότι τα έργα που αποδίδονταν στον Παναίτιο ήταν του Ονήσιμου. Διακόσμησε κυρίως κύλικες οι οποίες στην αρχή διακοσμούνται με μαιάνδρους στο εσωτερικό και το εξωτερικό τους, όμως καθώς περνούν τα χρόνια παρατηρείται μια μείωση στη χρήση τους. Γενικότερα στα έργα του παρουσιάζεται μια αφηγηματική τάση, που εκφράζεται με τις ευλύγιστες τολμηρές μορφές σε εύστοχες συνθέσεις που ισορροπούν θαυμάσια την κυρτή επιφάνεια των κυλίκων. Ως προς την απόδοση της ανατομίας απομακρύνεται από εκείνη των Πρωτοπόρων, σχεδιάζοντας ξεκάθαρα, με απλές γραμμές τις πιο ποικίλες στάσεις, με πιο προσφιλείς την απόδοση της στροφής του κορμού ή την απόδοση των προσώπων κατενώπιον. Είναι παρατηρητικός και αποδίδει πιο σωστά τις ανατομικές λεπτομέρειες του γυναικείου σώματος.

  1. Ερωτική σκηνή, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1865,1118.46 / Ε816

  2. Νέος με λαγό - Κωμαστές, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Ε46 / 1892,0718.7

  3. Ηρακλής - Αμαζόνες, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Ε45 / 1836,0224.101

  4. Εταίρα με άντρα - Ηρακλής, Ευρυσθέας, Ερυμάνθιος κάπρος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.25 / Ε44

  5. Πενταθλητές, Boston, mfa, 01.8020

  6. Παγκράτιο, Boston, mfa, 1972.44

  7. Κωμός, Boston, mfa, 95.27

  8. Τοξότες, Boston, mfa, 10.207

  9. Ξεκούραση σε παλαίστρα, Boston, mfa, 98.879

  10. Εταίρα, The J. Paul Getty Museum, 82.AE.14

  11. Σάτυρος και Μαινάδα, The J. Paul Getty Museum, 86.AE.607

 

Ζωγράφος της Ελευσίνας
Ασχολήθηκε κυρίως με τη διακόσμηση κυλίκων λευκού εδάφους. Σώζονται περίπου 11 αγγεία του. Η δράση του τοποθετείται γύρω στο 510-500 π.Χ.

  1. Η Αθηνά στη Γιγαντομαχία, Ελευσίνα, Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, 619

  2. Τρίτωνας, Ελευσίνα, Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, 618

 

Ζωγράφος του Γαλού
Ασχολήθηκε κυρίως με τη διακόσμηση ληκύθων.

  1. Πομπή προς θυσία, Boston, mfa, 13.195

 

Ζωγράφος του Τιθωνού
Πήρε την ονομασία του από αγγείο με την παράσταση της Ηώς και του Τιθωνού. Με ιδιαίτερες ικανότητες στην παρατήρηση και στην απόδοση του ενδύματος.

  1. Ηώ και Τιθωνός, (επώνυμο αγγείο) Boston, mfa, 03.816

  2. Νέα με καθρέφτη, Boston, mfa, 00.340

  3. Αθηνά, Νέα Υόρκη, met 27.122.6

  4. Ερμής, Νέα Υόρκη, met 25.78.2

  5. Νέστορας-Αντίλοχος, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 213

  6. Ποσειδώνας και Αμφιτρίτη, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 205

 

Ζωγράφος του Colmar
Πήρε την ονομασία του από την περιοχή στην οποία βρέθηκε ένα αγγείο του. Διακόσμησε κυρίως κύλικες και εργάστηκε στο εργαστήριο του Ευφρόνιου.

  1. Οπλιτοδρόμοι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1996,0807.1

 

Ζωγράφος του Αντιφώντος
Πήρε το όνομά του από τον καλό «Αντιφώντα» που αναγράφεται σ' ένα υποστατό του. Το έργο του έχει ομοιότητες μ' εκείνο του Παναιτίου, είναι όμως «βαρύτερο», πιο άτονο, μερικές φορές ίσως ακατέργαστο. Τα θέματά του είναι κυρίως κωμαστές, αθλητές και πολεμιστές. Σπάνια ασχολείται με μυθολογικά θέματα. Οι μορφές του έχουν μεγάλα κεφάλια. Η ανατομία του είναι άτονη αλλά αρκετά επιτυχής, τους κορμούς διατρέχει από πάνω ως κάτω μια μαύρη (σπασμένη) γραμμή αντί αυτή να περιορίζεται μόνο στο στήθος. Η χρήση της εγχάρακτης γραμμής για το περίγραμμα της κόμης είναι ξεπερασμένης μόδας. Η κόμη συχνά απεικονίζεται σγουρή με κυματιστό περίγραμμα.

  1. Κυνήγι κάπρου, The Walters Art Museum, 48.2115

  2. ΑθλητέςΝέα Υόρκη, met, 07.286.48

  3. Νέος, Boston, mfa, 01.8030

  4. Όνος, Boston, mfa, 10.199

  5. Σάτυρος - Γλύπτης, Boston, mfa, 62.613

 

Πειθίνος
Εξαιρετικός καλλιτέχνης όπως αποδεικνύεται από την κύλικα στο Μουσείο του Βερολίνου.

  1. Πηλέας-Θέτιδα, Ερωτικές σκηνές, Βερολίνο, Antikenmuseen F 2279

 

Ζωγράφος του Κλωβού
Ονομάστηκε έτσι από κύλικα στο Βρετανικό Μουσείο που εικονίζει παιδί που έχει στα πόδια του κλουβί πουλιού. Διακόσμησε κυρίως κύλικες και σχετίζεται με τον Ζωγράφο του Αντιφώντος.

  1. Παιδί με κλουβί, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1901,0514.1

  2. Σκηνές συμποσίου, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 133

  3. Σκηνές σχολικής ζωής, Κώμος, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 318

 

Ο Ζωγράφος του Βρύγου
Πήρε το όνομά του από τον κεραμέα Βρύγο. Ίσως είναι ο πιο εκφραστικός καλλιτέχνης της περιόδου. Παρά τη σχεδιαστική αδυναμία που είναι διάχυτη στα έργα του, η δύναμη και η εφευρετικότητά του είναι αξεπέραστες. Η εκφραστικότητα των χαρακτηριστικών και η στάση των μορφών είναι απαράμιλλες. Εκφράζει τις νέες στάσεις των μορφών καλύτερα απ' όλους. Παρατηρεί προσεκτικά τις ανατομικές λεπτομέρειες και κατορθώνει να ξεφύγει από τις καθιερωμένες στάσεις των μορφών είτε σε κίνηση είτε σε στάση. Τα κεφάλια των μορφών του χαρακτηρίζονται από την επίπεδη κορυφή τους, τα ανασηκωμένα φρύδια πάνω από τα στενά μάτια και τη μακριά γραμμή της μύτης. Το στόμα είναι εκφραστικό όταν τραγουδά, φυσά τον αυλό ή κλείνει σφικτά τα χείλη. Οι ανδρικές μορφές είναι άλλοτε φαλακρές, άλλοτε τριχωτές, ενώ τα μακριά μαλλιά και τα αξύριστα γένια των γερόντων είναι τυπικά «Βρύγγεια». Χρησιμοποιεί αραιωμένη βαφή, πλησιάζοντας το ζωγραφικό πίνακα. Διακρίνεται στο έργο του η προσπάθεια απόδοσης της σκιάς, ιδιαίτερα στην απόδοση της σφαιρικότητας των ασπίδων. Είναι πολύ παραγωγικός καλλιτέχνης, αφού του αποδίδονται πάνω από 200 αγγεία.

  1. Σκηνή συμποσίου, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1848,0619.7 / Ε68

  2. Γυναίκα που γνέθει, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1873,0820.304 / D13

  3. Δίας - Γανυμήδης, Boston, mfa, 95.36

  4. Κιθαρωδός - Ακροατής, Boston, mfa, 26.61

  5. Ρυτό - Σάτυροι, Boston, mfa, 03.787

  6. Νέα που επεξεργάζεται μαλλί, Boston, mfa, 13.189

  7. Άλτες, Boston, mfa, 10.176

  8. Ιπτάμενος Έρωτας, Boston, mfa, 10.180

  9. Η Τέκμησσα καλύπτει τον νεκρό Αίαντα, Διαμάχη Οδυσσέα-Αίαντα (Κρίσις όπλων), The J. Paul Getty Museum, 86.AE.286

  10. Αυλήτρια, Νέα Υόρκη, met, 24.97.28

  11. Βοσκός με αγελάδες, Νέα Υόρκη, met, 38.11.2

  12. Η Ηώ κυνηγάει τον Τιθωνό, Νέα Υόρκη, met, 25.189.3

  13. Ήρα και Νίκη, Museum of Art, Rhode Island School of Design, 35.707

  14. Ήρα, Museum of Art, Rhode Island School of Design 25.078

  15. Λύτρα Έκτορος, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum VI 3710

  16. Φοίνικας - Βρισηίδα, Ιλίου Πέρσις, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 152

  17. Η Σελήνη αναδύεται από τη θάλασσα, Βερολίνο, Staatliche Museen, F 2293

  18. Ζευξώ - Χρύσιππος, Διόνυσος - Ήρα - Ίρις - Ερμής - Σάτυροι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.376 / Ε65

  19. Οδυσσέας και Βρισηίδα (;), Ψηφοφορία για τα όπλα του Αχιλλέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.11 / Ε69

 

Ο Ζωγράφος του Χυτηρίου
Ανήκει στον κύκλο του Ζωγράφου του Βρύγου. Είναι ένας εξαίρετος καλλιτέχνης, ισάξιος του Βρύγου, με τη βίαιη και τραχιά τεχνοτροπία του. Είναι ιδιαίτερα παρατηρητικός στην απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών, όπως στους μυς ή στο τριχωτό του σώματος. Σε κάποιες από τις κύλικές του έχουμε δείγματα σκίασης, σπάνιες για την εποχή τους. Οι μορφές και οι στάσεις τους, τόσο στις καθημερινές σκηνές όσο και στα μυθολογικά θέματα, είναι πρωτότυπες.

  1. Ο Αχιλλέας καταδιώκει τον Έκτορα, Πρίαμος - Εκάβη, Boston, mfa, 98.933

  2. Συμπόσιο, Boston, mfa, 01.8034

  3. Μαινάδες - Σιληνοί, Boston, mfa, 13.204

  4. Παγκρατιστές, Πυγμάχοι και άλλοι αθλητές, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1850,0302.2 / Ε 78

  5. Ερωτική σκηνή, The J. Paul Getty Museum, 86.AE.294

  6. Οινοχόος, Σύγκρουση Κένταυρου με οπλίτες - Τοξότη με οπλίτες, Penn Museum, University of Pennsylvania Museum of Archeology and Anthropology 31-19-2

  7. Χυτήριο μετάλλων, Ο Ήφαιστος παραδίνει στη Θέτιδα τα όπλα του Αχιλλέα, Βερολίνο, Antikenmuseen, F 2294

 

Ο Ζωγράφος της Βρισηίδος
Ανήκει κι αυτός στον κύκλο του Ζωγράφου του Βρύγου, δεν έχει όμως τη δύναμη του δάσκαλού του. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι οι χειρίδες (μανίκια) των Μαινάδων του, που μοιάζουν με φτερούγες.

  1. Σκηνή γλεντιού, The J. Paul Getty Museum 86.ΑΕ.293

  2. Κυνηγός - Δοκιμασία, The J. Paul Getty Museum 82.AE.42

  3. Σάτυροι - Μαινάδα, Boston, mfa, 01.8028

  4. Η Βρισηίδα οδηγείται μακριά από τον Αχιλλέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.92 / Ε 76

  5. Ζήτης και Κάλαης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1928,0117.56

  6. Σάτυροι και Μαινάδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1928,0117.56 / E319

  7. Γυναίκα που πλένει, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1896,0621.1

  8. Θησέας - Ποσειδώνας, Ο Θησέας στην Αθήνα, Νέα Υόρκη, met 53.11.4

 

Ο Ζωγράφος της Δοκιμασίας
Ανήκει κι αυτός στον κύκλο του Ζωγράφου του Βρύγου, θεωρείται όμως περισσότερο ήπιος. Οφείλει την ονομασία του σε αγγείο στο οποίο απεικονίζεται η επιθεώρηση ιππέων και αλόγων από τη Βουλή, που γινόταν κάθε χρόνο στην Αθήνα. Εργάστηκε ως τη δεκαετία του 460.

  1. Ο Αίγισθος σκοτώνει τον Αγαμέμνονα, ο Ορέστης σκοτώνει τον Αίγισθο, Boston, mfa, 63.1246

  2. Οδυσσέας - Διομήδης - Δόλωνας, Αγ. Πετρούπολη, Ερμιτάζ, ГР-4471

  3. Μάχη, Αγ. Πετρούπολη, Ερμιτάζ, ГР-4468

  4. Σκηνές συμποσίου, Νέα Υόρκη, met 06.1021.188

  5. Διόνυσος - Σάτυροι, Cambridge, The Fitzwilliam Museum, GR.1.2004

  6. Μουσικοί, Philadelphia, Amherst College, AC 1962.74

  7. Κωμός, Berlin, Antikenmuseen F 2309

 

Ζωγράφος του Λούβρου G 265
Ανήκει κι αυτός στον κύκλο του Ζωγράφου του Βρύγου, θεωρείται όμως αρκετά πρόχειρος στη δουλειά του. Οφείλει την ονομασία του σε αγγείο το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου.

  1. Θησέας-Αριάδνη, Άθλοι Θησέα, (επώνυμο αγγείο) Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 265

 

Ζωγράφος της Γιγαντομαχίας του Παρισιού
Πήρε την ονομασία του από αγγείο με τη γιγαντομαχία το οποίο φυλάσσεται στο Cabinet de Médailles του Παρισιού. Ήταν ακόλουθος του Ζωγράφου του Βρύγου σε τέτοιο βαθμό που ο Μπίζλι τον ονόμασε «ήπιο Βρύγο», όμως παρά τις ομοιότητες δεν έχει το σφρίγος του εκείνου.

  1. Συμπόσιο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.212/E70

  2. Δισκοβόλος και παιδοτρίβης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1867,0508.1125/E270

  3. Γιγαντομαχία, επώνυμο αγγείο Παρίσι, Cabinet des Medailles 573

 

Δούρις

Του αποδίδονται περισσότερα από τριακόσια αγγεία. Ήταν ζωγράφος με ιδιαίτερες ικανότητες, χάρη και ηρεμία. Οι λυγερές μορφές του με τα στρογγυλά κεφάλια έχουν έναν αέρα αρχαϊκής αθωότητας. Ο Beazley χώρισε σε τέσσερις περιόδους το έργο του.

Στην πρώτη περίοδο διακοσμεί τα καλύτερα έργα του. Τα στόματα των μορφών του είναι εκφραστικά, αρκετά συχνά με στραμμένο προς τα κάτω το χείλος. Μερικές συνθέσεις του σε μετάλλια κυλίκων και μυθολογικές σκηνές έχουν αξιοζήλευτο μνημειώδη χαρακτήρα. Στη διακόσμηση των ταινιών που χρησιμεύουν ως πλαίσια των παραστάσεών του προτιμάει μεταξύ των άλλων μοτίβων τα ανθέμια. Τα θέματα που κυρίως προτιμάει είναι τα συμπόσια. Εργάστηκε κοντά στον Ονήσιμο.

Στη δεύτερη περίοδο τα διακοσμητικά πλαίσια μειώνονται και περιορίζονται σε μαίανδρους που διακόπτονται από τετράγωνα. Ιδιαίτερο γνώρισμά του αποτελεί η απόδοση των οστών της κλείδας στη βάση του λαιμού με άγκιστρο. Τα θέματα με τα οποία ασχολείται είναι οι νέοι και οι αθλητές.

Στην τρίτη περίοδο ως διακοσμητικό μοτίβο χρησιμοποιεί τον μαίανδρο και το τετραγωνίδο ή τα ανθέμια στο χώρο των λαβών των κυλίκων. Τα έργα της περιόδου αυτής είναι τα πιο χαρακτηριστικά της σταδιοδρομίας του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και τα καλύτερα. Αποδίδει τις καμπύλες των ενδυμάτων με έντονες γραμμές, για τον ποδόγυρο προτιμά την παχιά μαύρη γραμμή, ενώ εμφανίζονται οι συστάδες των πτυχώσεων στο ένδυμα. Θεματικά επανέρχεται στα συμπόσια, παράλληλα όμως απεικονίζει και πολεμιστές ή σκηνές σχολείου.

Στην τέταρτη περίοδο επανέρχεται στην πλούσια διακόσμηση. Χρησιμοποιεί ως διακοσμητικό μοτίβο το λωτό, με ευδιάκριτα πέταλα, ή ελεύθερα άνθη. Αποδίδει τα ενδύματα με συστάδες γραμμών και με απλά τελειώματα στον ποδόγυρο. Περιορίζεται αισθητά το άγκιστρο στην απόδοση των οστών της κλείδας.

Ασχολείται με μυθολογικά θέματα σ' όλο το έργο του. Από τις επιγραφές του προκύπτει το συμπέρασμα ότι είχε πολύπλευρη μόρφωση.

  1. Δισκοβόλος, Σκηνές μάχης, Boston, mfa, 00.338

  2. Έρως με νέο, Boston, mfa, 95.31

  3. Δισκοβόλος, Αθλητής σε βωμό - Πυγμάχοι, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1060 / Ε 39

  4. Συμποσιαστής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1892,0518.1 / Ε50

  5. Γυναίκα με λουλούδι, άντρες και γυναίκες συνομιλούν, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, Ε 51 / 1843,1103.94

  6. Ρυτό με κεφάλι λιονταριού, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.276 / Ε796

  7. Ρυτό με κεφάλι αετού, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.274 / Ε 802

  8. Αχιλλέας - Οδυσσέας, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1843,1103.61 / Ε56

  9. Άντρες - Νέοι - Αγόρια, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.53 / Ε 52

  10. Νέος πλένει τα χέρια του, Boston, mfa 01.8029

  11. Ερωτική σκηνή, Boston, mfa, 1970.233

  12. Συμποσιαστές που χορεύουν, Boston, mfa, 98.930

  13. Διόνυσος, Σάτυροι - Μαινάδες, Boston, mfa, 00.499

  14. Νέα πλένει τα χέρια της, Boston, mfa, 97.369

  15. Σάτυρος, Boston, mfa, 28.476

  16. Νέος με λύρα, Boston, mfa, 13.194

  17. Μαινάδα και Σάτυροι, Αποχαιρετισμός οπλιτών, Συνάντηση αντρών, Boston, mfa, 00.343

  18. Νέος με λύρα, Malibu, The J. Paul Getty Museum, 86 ΑΕ 290

  19. Η Ηώς ανασηκώνει το νεκρό Μέμνονα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G115

  20. Σχολείο, Βερολίνο, Antikenmuseum F 2285

  21. Ο δράκος εξεμεί τον Ιάσονα, Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco 16545

  22. Επεξεργασία μαλλιού, Βερολίνο, Antikenmuseum F 2289

  23. Έκτορας - Ανδρομάχη, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum IV 3694

  24. Διαμάχη Αίαντα - Οδυσσέα για τα όπλα του Αχιλλέα, Ο Νεοπτόλεμος παραλαμβάνει τα όπλα του Αχιλλέα, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum IV 3695

  25. Χορός Σατύρων, Μόσχα, Κρατικό Μουσείο Καλών Τεχνών (Πούσκιν), II 1б 512

  26. Σκηνή συμποσίου, Μόσχα, Κρατικό Μουσείο Καλών Τεχνών (Πούσκιν), ΑΒ 660

 

Ζωγράφος του Τριπτόλεμου
Αν και ένα μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας του συμπίπτει με την Πρώιμη Κλασική Περίοδο, εντούτοις η σύλληψη και η απόδοση των θεμάτων του, ιδίως των μυθολογικών, παραμένουν αρχαϊκά. Γι' αυτό το λόγο άλλωστε ο Beazley τον θαύμαζε για την «επιτυχημένη, δυνατή και διαυγή» έκφραση του πνεύματος της Ύστερης Αρχαϊκής Τέχνης. Ξεκίνησε ως κυλικογράφος, γρήγορα όμως στράφηκε και σε μεγαλύτερα αγγεία, ιδιαίτερα τις πελίκες, τους στάμνους και τους κιονωτούς κρατήρες. Τα πρωιμότερα έργα του τοποθετούνται στη δεκαετία του 480 π.Χ.

  1. Ρυτό με σκηνή συμποσίου, Virginia Museum of Fine Arts, 79.100

  2. Νέος μπροστά σε βωμό, The Detroit Institute of Arts, 79.163

  3. Ο Αρκίσιος κλείνει τη Δανάη και τον Περσέα στη λάρνακα, Αγ. Πετρούπολη, The State Hermitage Museum

 

Ζωγράφος του Οιδίποδα
Κινείται πολύ κοντά στο έργο του Δούρι. Τα πρωιμότερα έργα του τοποθετούνται γύρω στο 500-480 π.Χ.

  1. Οιδίποδας και Σφίγγα, (επώνυμο αγγείο) Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco Vaticano 16541

 

Μάκρων
Είναι ένας από τους παραγωγικότερους καλλιτέχνες της περιόδου, αφού του αποδίδονται περίπου τριακόσια αγγεία. Υπογράφει σε δύο από αυτά. Τα κεφάλια των μορφών του έχουν χαμηλό μέτωπο, επίπεδο κρανίο και τα μαλλιά τους αποδίδονται με ξεχωριστούς βοστρύχους. Αποδίδει πολύ καλά τα γυναικεία ενδύματα τονίζοντας τις κυματιστές πτυχές, ενώ παράλληλα διακρίνεται για την απόδοση της λεπτομέρειας στα έπιπλα, στα ενδύματα, στο δέρμα. Διακοσμεί τα πλαίσια των μεταλλίων με μαίανδρο, ενώ σε μερικές κύλικες γύρω από τις λαβές χρησιμοποιεί σύμπλεγμα ανθεμίων με εδαφόχρωμη καρδιά και με λωτούς με μυτερά πέταλα, ή, σε μερικές περιπτώσεις, με κλαδί κισσού κάτω από αυτές. Σε λίγα αγγεία του παρουσιάζει μυθολογικές σκηνές με προτίμηση στον Τρωικό πόλεμο. Γενικότερα οι συνθέσεις του δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπες.

  1. Αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, Ο Μενέλαος συναντά την Ελένη, Boston, mfa, 13.186

  2. Άντρας με καλάθι - Νύμφη και Σάτυροι, Boston, mfa, 01.8072

  3. Άντρες συνομιλούν με παιδιά, Boston, mfa, 13.67

  4. Διόνυσος και Σάτυρος, Boston, mfa, 13.67

  5. Άντρας με γυναίκα, Ζευγάρια, Boston, mfa, 01.8022

  6. Ο Τριπτόλεμος με το άρμα του, Δήμητρα, Περσεφόνη, Διόνυσος, Ποσειδώνας, Αμφιτρίτη, Εύμολπος, Ελευσίνα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.375 / Ε140

  7. Αυλήτρια και χορεύτρια, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1063 / Ε61

  8. Ερμής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1883,1208.1 / Ε58

  9. Αχιλλέας και νεκρός Έκτορας, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 153

  10. Μαινάδες, Museum of Art, Rhode Island School of Design, 25.074

  11. Ο Αγαμέμνονας παίρνει τη Βρισηίδα, Πρεσβεία στον Αχιλλέα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 146

  12. Σκηνή θυσίας, Εταίρες, Τολέδο, Museum of Art, 1972.55

 



Μανιεριστές

 

Στη δεκαετία του 480 - 470 αρχίζει να γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή μια αλλαγή στην αγγειογραφία, αλλά και στην τέχνη γενικότερα. Την πιστή απόδοση των λεπτομερειών της ανατομίας και του ενδύματος διαδέχεται η τάση για την απόδοση της ψυχικής διάθεσης και συγκίνησης. Ένα μέρος των καλλιτεχνών αφοσιώθηκε στο νέο, ενώ αρκετοί έμειναν πιστοί στις αρχές του παρελθόντος, μόνο που αυτό που έχει απομείνει είναι σκέτα στολίδια χωρίς καμιά πνοή. Οι αγγειογράφοι που συνεχίζουν τον παλιό αρχαϊκό τρόπο ονομάζονται Μανιεριστές.

Οι Μανιεριστές αγγειογράφοι αποδίδουν «τις μορφές με μικρά κεφάλια, με υπερτονισμένες χειρονομίες και με υπερβολικά λεπτομερή και περιττή διακόσμηση στα ενδύματα, δίνοντας ελάχιστη σημασία στα φυσιοκρατικά πρότυπα που είχαν εμπνεύσει τους αρχαϊκούς δημιουργούς». Τα θέματά τους είναι κοινότυπα· επικρατούν τα διονυσιακά, οι κωμοί, τα συμπόσια και λιγότερο οι μύθοι των οποίων η απόδοση θυμίζει το παρελθόν ενώ είναι και κάπως υπερβολική.

Διακοσμούν κυρίως κιονωτούς κρατήρες, πελίκες και υδρίες καλπίδες. Οι παραστάσεις πλαισιώνονται από μελανό μοτίβο κισσού, ενώ στο λαιμό των κρατήρων και των πελικών, ανάμεσα στις λαβές, συνηθίζονται τα μπουμπούκια λωτού.

 



Κατάλογος με τους μανιεριστές

 

Ζωγράφος του Χοίρου
Ανήκει στο εργαστήριο του Μύσωνα, όπου εικάζεται ότι μαθήτευσαν οι πρώτοι Μανιεριστές.

  1. Κωμαστές, Cambridge, Harvard University Art Museums, 1959.188

  2. Θησέας και Προκρούστης, Ηώς και Τιθωνός, Cambridge, The Fitzwilliam Museum, GR.22.1937

  3. Οδυσσέας και Εύμαιος, Cambridge, The Fitzwilliam Museum, GR.9.1917

  4. Μάθημα μουσικής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.85/E172

  5. Νέος και εταίρα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.123/E260

  6. Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο, Lucca Musei Nazionali, 78.1

  7. Σάτυρος καταδιώκει Μαινάδα, Νέα Υόρκη, met, 06.1021.152

  8. Άνδρας που προσφέρει σε παιδί λύρα και μπάλα, Νέα Υόρκη, met, 41.162.86

 

Ζωγράφος του Λένινγκραντ
Είναι αρκετά ικανός στην αφήγηση με κύριο χαρακτηριστικό του τη ραδινότητα των μορφών και τη χρήση αρχαϊκών μοτίβων στη διακόσμηση των ενδυμάτων.

  1. Χορός Σατύρων, Βοστόνη, mfa, 03.788

  2. Νέοι και αυλητής, Νέα Υόρκη, met, 41.162.60

  3. Ηρακλής και Αμαζόνες, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1772,0320.30/E167

  4. Κένταυροι καταχώνουν τον Καινέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1920,0315.3

  5. Παρωδία γάμου, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1852,0707.16/E351

  6. Το φίλημα, Σικάγο, Art Institute, 1911.456

  7. Χρηματική συναλλαγή, The Portland Art Museum, 26.310

  8. Ο Ήλιος, Νέος και αθλητές, Detroit Institute of Arts, 24.120

  9. Συμπόσιο, Κωμός, The Los Angeles County Museum of Art, 48.25

 

 

Ζωγράφος του Ακράγαντα
Μαθήτευσε κοντά στον Ζωγράφο του Χοίρου. Το έργο του θεωρείται κατώτερης ποιότητας. Σώζονται περίπου 100 έργα του.

  1. Μάθημα μουσικής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.84/E171

  2. Ερμής-Ιώ-Άργος, Boston, mfa, 08.417

  3. Άνδρες και Έφηβοι, Yale University Art Gallery, 1933.175

  4. Νέοι, The J. Paul Getty Museum, 78.AE.380.1

  5. Κώμος, Βαλτιμόρη, The Walters Art Museum, 48.71

  6. Διόνυσος, Bologna, Museo Civico Archeologico, 194

  7. Κώμος, Αθήνα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ΝΓ1116

 

Ζωγράφος της Οινάνθης
Πήρε την ονομασία του από σχετική επιγραφή προς μια Οινάνθη καλή σε υδρία που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Σώζονται λίγα έργα του.

  1. Γέννηση του Εριχθόνιου, (επώνυμο αγγείο) Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1837,0609.54/Ε182

  2. Η αναγνώριση του Θησέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1843,1103.42/E264

 

Ζωγράφος του Περσέα
Πήρε την ονομασία του από υδρία στο Μουσείο του Βερολίνου που απεικονίζονται ο Περσέας και η Αθηνά. Σώζονται λίγα έργα του.

  1. Νέος σε ερμαϊκή στήλη, Βερολίνο, Antikenmuseen, F 2172

  2. Άνδρας με πυρσούς, V.G. Simkhovitch Collection 63.105.153

  3. Διόνυσος και Μαινάδα, Cambridge, Fitzwilliam Museum, GR.61.1865

 

Ζωγράφος του Πανός
«Υπόδειγμα καλλιτέχνη» τον χαρακτηρίζει ο Μπόρντμαν. Διακοσμεί υδρίες, κιονωτούς κρατήρες, ληκύθους, κύλικες, μικρούς αμφορείς και λουτροφόρους. Ασχολείται με μυθολογικά θέματα και σκηνές της καθημερινής ζωής. Ξεκίνησε ακολουθώντας τον αρχαϊκό τρόπο στη σύνθεση και τη διακόσμηση. Αργότερα στράφηκε στα διακοσμητικά μοτίβα και στα φυτικά κοσμήματα της ύστερης αρχαϊκής. Οι σκηνές του χαρακτηρίζονται από θεατρικότητα. Αναφέρει ο Μπόρντμαν: «... μπορεί κανείς, θα 'λεγες, ν' αφουγκραστεί τη φλυαρία και τον ψίθυρο, ενώ παράλληλα το εξεζητημένο ένδυμα και η κίνηση προσδίνουν κι αυτά ζωντάνια στις σκηνές.» Οι μορφές του χαρακτηρίζονται από ραδινότητα, χωρίς όμως υπερβολή. Η σχεδίαση της ενδυμασίας στηρίζεται σε ποικίλα αρχαϊκά πρότυπα, οι πτυχές όμως καταλήγουν σε τόξα και καμπύλες γραμμές και όχι στο αρχαϊκό ζικ-ζακ. Προσέχει στην απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών, ενώ τα κεφάλια του είναι μικρά και στρογγυλά. Στα ύστερα έργα του επανέρχεται στα αρχαϊκά πρότυπα και θα λέγαμε ότι υστερούν σε ζωντάνια. Λέει ο Beazley: «Ο Ζωγράφος του Πανός ξεκινά σαν μανιεριστής και τελειώνει σαν μανιεριστής· στο ενδιάμεσο διάστημα είναι κάτι περισσότερο.» Σώζονται πάρα πολλά έργα του.

  1. Παν, Άρτεμη, Ακταίων, (επώνυμο αγγείο) Boston, mfa, 10.185

  2. Ο Δίας καταδιώκει τον Γανυμήδη, Boston, mfa, 10.184

  3. Έρωτας με ελαφάκι, Boston, mfa, 01.8079

  4. Ο κυνηγός Κέφαλος, Boston, mfa, 13.198

  5. Προπονητής και αθλητής, Boston, mfa, 01.8109

  6. Διόνυσος, Boston, mfa, 95.58

  7. Μαινάδες, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1814,0704.497/E357

  8. Απόλλωνας και Άρτεμη, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1863,0728.144/E579

  9. Κένταυροι καταχώνουν τον Καινέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1846,0925.6/E473

  10. Ο Περσέας αποκεφαλίζει τη Μέδουσα-Αθηνά, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.352/E181

  11. Γανυμήδης, Νέα Υόρκη, met 23.160.55

  12. Αοιδός, Νέα Υόρκη, met 20.245

  13. Ερμής και Διόνυσος, The State Hermitage Museum, ГР-2031

  14. Άρτεμη, The State Hermitage Museum, ГР-8068

  15. Εκάτη, The State Hermitage Museum, ГР-13842

  16. Ο Ηρακλής φονεύει τον Βούσιρη και τους δούλους του, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 9683

  17. Νέος με φαλλό, Βερολίνο, Antikenmuseen V.I. 3206

 

Ζωγράφος 2413 του Μονάχου
Πήρε την ονομασία του από στάμνο στο Μουσείο του Μονάχου. Θεωρείται μαθητής του Ζωγράφου του Βερολίνου.

  1. Γέννηση του Εριχθόνιου, (επώνυμο αγγείο) Munich, Antikensammlungen 2413

 

Ερμώναξ
 Έχει υπογράψει πέντε πελίκες τέσσερις στάμνους και μία κύλικα. Εκτός από τα σχήματα αυτά διακοσμεί και αμφορείς με λαιμό, μερικά μικρά αγγεία καθώς και μια σειρά τελετουργικών λουτροφόρων κυρίως για νεκρική χρήση. Θεωρείται μαθητής του Ζωγράφου του Βερολίνου, έχοντας αντιγράψει πολλές λεπτομέρειες. Όλες οι καινοτομίες της πρώιμης κλασικής σχεδιαστικής τέχνης απαντούν στο έργο του, οι αγκιστροειδείς γραμμές και συστάδες πτυχώσεων στο ένδυμα, με ποδόγυρους με ευθείες όμως ή τουλάχιστον όχι τεθλασμένες γραμμές, τα μάτια με το ανοικτό περίγραμμα κ.ά. Εκτός από τις παραστάσεις κώμου και τα διονυσιακά θέματα, ασχολήθηκε με την απεικόνιση των Ολύμπιων θεών, ιδιαίτερα του Δία, καθώς και με σκηνές καταδίωξης με θνητούς ή θεούς.

  1. Σκηνή καταδίωξης, Boston, mfa 01.8031

  2. Νίκη, αθλητής, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1120/E312

  3. Άντρας με χέλυ και νέος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.1678/E374

  4. Διόνυσος-Μαινάδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.98/E371

  5. Εξοπλισμός νέου, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1772,0320.426/E405

  6. Κρίση Πάριδος-Ποσειδώνας, Νίκη, Διόνυσος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1837,0609.64/E445

  7. Θανάτωση του Ορφέα, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 416

  8. Εγκατάλειψη Φιλοκτήτη, Αγαμέμνονας, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, G 413

  9. Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο, Αρχαιολογικό Μουσείο Άργους C909

  10. Ο Περσέας δείχνει το κεφάλι της Μέδουσας στον Πολυδέκτη, Ρώμη, Museo Nazionale di Villa Giulia

  11. Σιληνός, Μόσχα, Πούσκιν, Κρατικό Μουσείο Καλών Τεχνών, II 1б 1072

 

Ζωγράφος της γέννησης της Αθηνάς
Πήρε το όνομά του από αγγείο στο Βρετανικό Μουσείο με τη γέννηση της Αθηνάς. Θεωρείται ακόλουθος του Ερμώνακτα.

  1. Η γέννηση της Αθηνάς, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1849,0620.14/E410

 

Ζωγράφος της Providence
Ο Beazley του έδωσε αυτήν την ονομασία από ένα αγγείο στην Providence, Rhode Island. Είναι μαθητής του Ζωγράφου του Βερολίνου και ο Beazley τον θεωρεί εξαιρετικό καλλιτέχνη. Χαρακτηρίζεται για την ακρίβεια και την ισορροπία στο σχέδιο. Είναι ξεκάθαρος και ανεπιτήδευτος ενώ παρουσιάζει κάποια τυποποίηση στην απόδοση του σώματος και του ενδύματος. Δεν απομακρύνεται από τις αρχαϊκές στάσεις, αν και κάποιες λεπτομέρειες δείχνουν ότι είναι ανοιχτός στις νέες αντιλήψεις. Του αρέσει η απεικόνιση αρπαγών και γενικότερα οι γυναίκες του δείχνουν να βιάζονται. Εργάστηκε πριν και μετά από τη δεκαετία του 470. Του αποδίδονται περίπου 150 αγγεία.

  1. Ο Διόνυσος στη γιγαντομαχία, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1875,0818.3/E303

  2. Αθηνά, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1863,0728.223/E572

  3. Έρωτας, Boston, mfa, 00.341

  4. Αθηνά, Boston, mfa, 95.43

  5. Απόλλωνας κιθαρωδός, Boston, mfa, 95.45

  6. Άρτεμη, Νέα Υόρκη, met, 41.162.18

  7. Νίκη, Νέα Υόρκη, met, 07.286.67

  8. Νίκη, Kunst Historisches Museum, IV 698

  9. Απόλλωνας κιθαρωδός, (επώνυμο αγγείο) Providence, Rhode Island School of Design, 15.005

  10. Αμυμώνη(;) και Δαναός(;), Παρίσι, Cabinet des Medailles 359

  11. Η Ηώ κυνηγά τον Τιθωνό, Παρίσι, Cabinet des Medailles 362

  12. Άρτεμη, Παρίσι, Cabinet des Medailles 365

  13. Απόλλωνας, Παρίσι, Cabinet des Medailles 367

  14. Δίας-Αίγινα(;), Παρίσι, Cabinet des Medailles 368

  15. Απόλλωνας, Παρίσι, Cabinet des Medailles 392

 

Ζωγράφος του Οιωνοκλή
Πήρε το όνομά του από αγγεία στο Βρετανικό Μουσείο αφιερωμένα στον καλό Οιωνοκλή. Κατά τον Μπόρντμαν έχει δύναμη και χιούμορ στη σχεδίαση.

  1. Θανάτωση του Ορφέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1873,0820.363/E301

  2. Πολεμιστής καταδιώκει γυναίκα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1051/E294

  3. Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1837,0609.57/E304

  4. Έρωτας κυνηγά νέο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1867,0508.1057/E297

  5. Διόνυσος, Σάτυροι και Μαινάδες, Νέα Υόρκη, met, 41.162.21

  6. Σάτυροι, Νέα Υόρκη, met, 09.221.41

  7. Ήρα, Νέα Υόρκη, met, 28.57.11

  8. Πέρσης τοξότης, Βερολίνο, Antikenmuseen, F 2331

  9. Η Ηώ καταδιώκει τον Τιθωνό, Παρίσι, Cabinet des Medailles 358

  10. Ο Θησέας και ο Σίνης, Παρίσι, Cabinet des Medailles 360

  11. Νίκη, Παρίσι, Cabinet des Medailles 364

  12. Αθηνά, Παρίσι, Cabinet des Medailles 369

  13. Ο Ερμής κυνηγά νέο, Παρίσι, Cabinet des Medailles 373

  14. Ποσειδώνας, Παρίσι, Cabinet des Medailles 370

 

Ζωγράφος του Νίκωνος
Πήρε το όνομά του από αγγείο αφιερωμένο σε κάποιον Νίκωνα. Ζωγράφισε κυρίως μικρούς αμφορείς και ληκύθους, κάποιες λευκού εδάφους χωρίς όμως νεκρικές σκηνές.

  1. Αθηνά με άφλαστο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1836,0224.13/E299

  2. Νίκη κυνηγάει πουλί, (επώνυμο αγγείο) Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1772,0320.220/E538

  3. Άρπυια κλέβει την τροφή του Φινέα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1864,1007.82/E302

  4. Ερμαϊκή στήλη, Βοστόνη, mfa, 68.163

  5. Αθηνά, Βοστόνη, mfa, 69.1053

  6. Απόλλωνας, Νέα Υόρκη, met 53.224

 

Ζωγράφος του Χαρμίδου
Πήρε το όνομά του από αγγείο στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης αφιερωμένο σε κάποιον Χαρμίδη. Ζωγράφισε κυρίως μικρού μεγέθους αγγεία.

  1. Σάτυροι και Σιληνός, (επώνυμο αγγείο) Βοστόνη, mfa 76.46

  2. Ο Ηρακλής καταδιώκει το Γήρας, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1772,0320.423/E290

  3. Κρίση Πάριδος, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1867,0508.1056/E289

  4. Σιληνοί καταδιώκουν Μαινάδα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1867,0508.1123/E292

  5. Έρωτας κυνηγάει λαγό, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.19/E293

  6. Έρωτας, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G337

 

Ζωγράφος του Ακεστορίδου
Πήρε την ονομασία του από κάποιον Ακεστορίδη που αναφέρει σε μερικά από τα αγγεία του. Θεωρείται μαθητής του Δούρη. Ζωγράφισε κυρίως κύλικες και αγγεία μικρού μεγέθους. Τα θέματά του σχετίζονται με οικιακές σκηνές, αθλητές, συμπόσια ή σκηνές από τη σχολική ζωή.

  1. Μαθητής, Malibu, The J. Paul Getty Museum 86.AE.324

  2. Ετοιμασία φαγητού, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 476

  3. Αθλητής, Cambridge, Fitzwilliam Museum GR.37.1937

 

Ζωγράφος της Ευαίχμης
Πήρε την ονομασία του από την Ευαίχμη που εικονίζεται σε σκύφο του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστόνης.

  1. Εξοπλισμός-Ηθοποιός, Βοστόνη, mfa 01.8097

  2. Ηρακλής, Βοστόνη, mfa 01.8076

  3. Υποδηματοποιός, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1865,0722.14/E86

  4. Κώμος, Βερολίνο, Antikenmuseen, V.I. 3219

 

Ζωγράφος του Δίσκου
Πήρε την ονομασία του από ένα ασυνήθιστου σχήματος αγγείο το οποίο διακοσμούσε. Θεωρείται μαθητής του Δούρη. Έχουν σωθεί λιγοστά έργα του.

  1. Νέος με λύρα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1836,0224.168/E132

  2. Νέος με δύο δόρατα, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1856,1226.111/E133

 

Ζωγράφος του Ευαίωνος
Πήρε την ονομασία του από επιγραφή σε κάποιο αγγείο του Μουσείου του Λούβρου. Θεωρείται μαθητής του Δούρη και αξιολογείται ως ικανός καλλιτέχνης που συνδυάζει τα αρχαϊκά στοιχεία με τις νέες εξελίξεις. Τοποθετεί αρκετά συχνά στα μετάλλια των κυλίκων του γραμμή εδάφους, κάποτε διακοσμημένη. Ακόμη χρησιμοποιεί για τη διακόσμηση παχείς λωτούς που έχουν πάρει τη μορφή φύλλου κισσού με κόμπους αλλά και τον παλιό τύπο με τον ευρύ κάλυκα και το μακρύ κεντρικό πέταλο. Ήταν πολύ παραγωγικός και ασχολήθηκε κυρίως με τη διακόσμηση κυλίκων.

  1. Σκηνή αναχώρησης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1885,1213.19/E200

  2. Σκηνή αναχώρησης, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1873,0820.377/E79

  3. Οικιακή σκηνή, Βερολίνο, Antikenmuseen 31426

  4. Καταδίωξη της Ωρείθυιας από τον Βορέα, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 1586

  5. Νέοι που διασκεδάζουν, Malibu, The J. Paul Getty Museum 86.AE.682

  6. Αθλητές, Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco Vaticano 16558

  7. Νέοι που διασκεδάζουν, Βοστόνη, mfa 01.8078

  8. Άνδρες προσφέρουν κορδέλες σε νέους, Βοστόνη, mfa 10.181

  9. Αθλητής με αλτήρες, Νέα Υόρκη, met 96.18.119

  10. Σκηνή συμποσίου, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 466

  11. Σάτυρος και Μαινάδα, (επώνυμο αγγείο) Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 401

  12. Θησέας και Σίνης, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου G 462

  13. Σκηνή συμποσίου, Φλωρεντία, Museo Archeologico Nazionale FI3946

 

Ζωγράφος της Κλινικής
Πήρε την ονομασία του από αρύβαλλο στο Μουσείο του Λούβρου που εικονίζει σκηνή ιατρικού περιεχομένου σε χώρο όπου στους τοίχους κρέμονται σικύες (βεντούζες). Μαθήτευσε κοντά στον Μάκρωνα και θεωρείται αξιόλογος καλλιτέχνης. Είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στις ανατομικές λεπτομέρειες.

  1. Σκηνή σε ιατρείο, (επώνυμο αγγείο) Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου CA 1989-CA 2183

  2. Ηρακλής και Διόνυσος σε συμπόσιο, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο 1865,0722.13/E66

  3. Νικητής αθλητής, Βοστόνη, mfa 08.487

 

Ζωγράφος του Τήλεφου
Πήρε την ονομασία του από κύλικα στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης όπου απεικονίζεται ο Τήλεφος στο παλάτι του Αγαμέμνονα στο Άργος. Δείχνει επιτήδευση στις αναλογίες των μορφών του αλλά και στο ένδυμα. Είναι ιδιαίτερα ικανός στο χειρισμό των μύθων προσθέτοντας μια δόση χιούμορ.

  1. Ο Τήλεφος στο παλάτι του Αγαμέμνονα, (επώνυμο αγγείο) Βοστόνη, mfa 98.931

  2. Η Ηώ αρπάζει τον Τιθωνό, Βοστόνη, mfa 95.28

  3. Διόνυσος, Διονυσιακές σκηνές, Βοστόνη, mfa 95.30

  4. Έφηβη, Βοστόνη, mfa 95.40

  5. Αθλητές, Βοστόνη, mfa 01.8033

 

Ζωγράφος της Μπότας
Αν και ο Μπίζλι τον αναγνώρισε ως ανεξάρτητο καλλιτέχνη και του έδωσε αυτήν την ονομασία από τις γυμνές γυναίκες που ζωγράφισε με κάποιες από αυτές να φορούν μπότες, θεωρεί ότι τα έργα που του αποδίδει ίσως να αποτελούν ύστερα έργα του Ζωγράφου του Κλεοφράδους.

  1. Σιληνός-Γυμνές γυναίκες, Βοστόνη, mfa 10.572

  2. Νέος με λύρα, Malibu, The J. Paul Getty Museum 83.AE.251

 



Βιβλιογραφία

 

Μιχάλης Τιβέριος, Ελληνική Τέχνη, Αρχαία Αγγεία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1996

John Boardman, Αθηναϊκά Ερυθρόμορφα Αγγεία - Κλασική Περίοδος, Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1995

Προσεκτικές Ματιές στα Ελληνικά Αγγεία, επιμέλεια Tom Rasmussen & Nigel Spivey, εκδ. Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1997

Pierre Grimal, Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας,  University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1991

L. D. Caskey, J. D. Beazley, Attic Vase Paintings in the Museum of Fine Arts, Boston,

Diana Buitron-Oliver, Attic Vase Painting in New England Collections

Perseus-tufts-edu

The Beazley Archive

Museum of Fine Arts, Boston,

The Metropolitan Museum of Art

MoMA, The Museum of Modern Art

The State Hermitage Museum

British Museum

The J. Paul Getty Museum

Louvre Museum Official Website

The Walters Art Museum

Βερολίνο, Antikensammlung der Staatlichen Museen

Περιοδικό Αρχαιολογία

Βικιπαίδεια