el Greco ή Δομήνικος Θεοτοκόπουλος

   Ο Δομήνικος (= Κυριάκος) Θεοτοκόπουλος, έλληνας ζωγράφος από την Κρήτη, που ως βενετοκρατούμενη περιοχή ήταν τόπος συνάντησης της βυζαντινής παράδοσης και του δυτικού αναγεννησιακού ρεύματος, σπούδασε ζωγραφική στην Ιταλία (Βενετία, Φλωρεντία) και έζησε πολύ και διέπρεψε ως ζωγράφος της Αναγέννησης στην Ισπανία, γνωστός, κυρίως, με την ονομασία "ο Έλληνας" - "el Greco".

    Επηρεασμένος από τη βυζαντινή αλλά και από την (ιταλική) αναγεννησιακή τεχνοτροπία, δημιουργεί ένα τελείως προσωπικό στυλ.

  Ένα χαρακτηριστικό της τεχνοτροπίας του είναι τα κάπως μακρόστενα σώματα, πρόσωπα  και άκρα των εικονιζομένων προσώπων.    : "Ο ΄Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής"

:  "Ο ΄Αγιος Ανδρέας" - "Ο ΄Αγιος Ιωάννης" 

και "Ο ΄Αγιος Πέτρος":             : "Ο ΄Αγιος Παύλος"

"Η Αγία Μαγδαληνή":    

• Τα μακρόστενα σώματα και άκρα, οι μικροκέφαλες, όχι πλαστικά ολοκληρωμένες μορφές, ανήκουν στην τεχνοτροπία του "μανιερισμού", μια τεχνοτροπία που εμφανίζεται πολλές φορές σε ανήσυχες και ταραγμένες εποχές· ο Θεοτοκόπουλος έζησε την εποχή της σύγκρουσης των ιδεών, της αμφισβήτησης καθιερωμένων ιδεών, της μεταρρύθμισης και της αντιμεταρρύθμισης με τις αγριότητες της Ιερής Εξέτασης ...

           Ένα άλλο στοιχείο του μανιερισμού αποτελεί η μη οργανική σχέση των εικονιζόμενων προσώπων με τον περιβάλλοντα χώρο· οι άνθρωποι δεν έχουν στενή σχέση με το έδαφος κάποιες φορές, όπως στο έργο 

"η έβδομη σφραγίδα", εμπνευσμένο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη:

ή στον πίνακα "Στον κήπο της Γεσθημανή":

• Τα θέματά του είναι περιορισμένα, θρησκευτικά

"Ο ΄Αγιος Σεβαστιανός" :          : "Ο Ευαγγελισμός":    

: "Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό"

"Ο χλευασμός του Χριστού":   (ο πορφυρός χιτώνας υπερτονίζει τη μορφή του Χριστού, ενώ δύο γυναίκες κοιτάζουν με τρόμο την προετοιμασία του σταυρού με τα καρφιά...)

: "Ο Χριστός φέρων το σταυρό του μαρτυρίου του"       : "Η σταύρωση"

  : "Το άγιο μανδήλιο"                      : "Η Αγία Τριάδα"

"η αποκαθήλωση και ο θρήνος" :              

           : "Η Ανάσταση"

  : "Η στέψη της Παναγίας στους ουρανούς"

• Ο Θεοτοκόπουλος έζησε σχεδόν όλη τη ζωή του στην Ισπανική πόλη Τoledo, την οποία και απεικόνισε στον καταπληκτικό πίνακά του "Το Τολέδο πριν από την καταιγίδα" :  

•   (ο πίνακας αποτελεί πρότυπο τοπιογραφίας!)

          Το Τολέδο απεικονίζεται και πάλι στο βάθος του πίνακα "Ο Λαοκόων". Το θέμα του πίνακα εμπνευσμένο από την αρχαιοελληνική παράδοση:

   πίνακας από τους λίγους που ξεφεύγουν από την έκφραση του θρησκευτικού συναισθήματός του.

  (: λεπτομέρεια από τον πίνακα με ένα από τους γιους του Λαοκόοντα που απεγνωσμένα προσπαθεί να αποφύγει το μοιραίο δάγκωμα του φιδιού) Οι μορφές ζωγραφίζονται με παχύ γαιόχρωμο μίγμα και ορίζονται μόνο από το φως και τη σκιά, χωρίς σαφή όρια και περιγράμματα. Έτσι δίνουν την εντύπωση ότι πάλλονται στο χώρο, ότι τρέμουν από εσωτερική ένταση.

    Ως πρότυπο για το έργο αυτό ο Θεοτοκόπουλος είχε το γλυπτό σύμπλεγμα της ελληνιστικής εποχής που φυλάσσεται στο Μουσείο του Βατικανό και τον είχε εντυπωσιάσει, κατά το πέρασμά του από την Ιταλία, με τη δραματικότητά του και το δυναμισμό της όλης σύνθεσης. Όμως οι διαφορές είναι εμφανείς στη σύλληψη του θέματος· μπορείτε να τις εντοπίσετε;

πηγές:  ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ, εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ

http://www.abcgallery.com/E/elgreco/elgreco.html

   επιστροφή: Σελίδες ιστορίας

Χαλούλος Παναγιώτης

11/04/2017