Ιμπρεσιονισμός

Τεχνοτροπία και καλλιτεχνική κίνηση που εκδηλώθηκε στον τοµέα της ζωγραφικής και κυριάρχησε για ένα διάστηµα στο διεθνή καλλιτεχνικό όρίζοντα κατά το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα. Ο όρος προέρχεται από τη γαλλική λέξη «impression» (εντύπωση) και πρωτοδιατυπώθηκε από κριτικό το 1874, για ένα πίνακα του

Κλοντ Μονέ

µε τίτλο: Εντύπωση ανατέλλοντος ηλίου

Ο πίνακας αυτός είχε απορριφθεί από την κριτικη επιτροπή του επίσηµου Σαλόν.

Βασικό χαρακτηριστικό του Ιµπρεσιονισµού είναι η προσπάθεια να απεικονίσει τις στιγµιαίες, φευγαλέες εντυπώσεις που δηµιουργούνται στο ανθρώπινο µάτι από το παιχνίδισµα του φωτός πάνω στα αντικείµενα, σε µια δεδοµένη στιγµή. Οι χρωµατικές διαφοροποιήσεις προκαλούνται από την αλλαγή της θέσης του ήλιου και των ατµοσφαιρικών συνθηκών. Από την πλευρά αυτή ο Ιµπρεσιονισµός παραµένει στα πλαίσια του νατουραλισµού, της απεικόνισης δηλαδή της φυσικής πραγµατικότητας.

Μονέ Κλοντ, Λίμνη με νούφαρα

Στους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους ανήκουν οι Κλ. Μονέ, Α. Ρενουάρ, Α. Σισλέ, Κ. Πισσαρό και Μπ. Μοριζό. Όλοι σχεδόν, κάποιες φορές και ο Ρενουάρ, είναι τοπιογράφοι. Ενδιαφέρονται για την καθαρή και φωτεινή χρωµατικότητα και τις ζωντανές διαβαθµίσεις, ενώ η ζωγραφική απόδοση, που γίνεται µε ταχύτητα, προκειµένου να συλληφθεί η φωτεινή χρωµατική στιγµή, δίνει την εντύπωση ότι οι ζωγράφοι δεν ενδιαφέρονται για τη µορφή των αντικειµένων. Παραθέτουν τα καθαρά χρώµατα κατευθείαν πάνω στην εικονιστική επιφάνεια χωρίς να τα ανακατεύουν στην παλέτα, και έτσι οι χρωµατικές αντανακλάσεις συνθέτουν την εικόνα στο µάτι του θεατή και από µια κάποια απόσταση. Οι κλασικότερες περιπτώσεις είναι εκείνες όπου καθρεφτίζονται τµήµατα ενός τοπίου µέσα στο νερό µιας λίµνης η ενός ποταµού, σε µια στιγµή που η πλάση λούζεται από το άπλετο φως του ήλιου. Σ' αυτές τις περιπτώσεις και οι σκιές έχουν χρώµα. Τώρα ο καλλιτέχνης δεν επιδιώκει πια να «κρύψει» την υφή της πινελιάς του. Σκιτσάρει µε το πινέλο και µεταχειρίζεται µε τον ίδιο τρόπο όλα τα εικαστικά στοιχεία. Η αυτονοµία του χρώµατος, σε σχέση προς το αντικείµενο, δηµιούργησε το χάσµα µεταξύ της κλασικής και της µοντέρνας ζωγραφικής.

_______________________________________________________________

Ρενουάρ

Pierre-Auguste Renoir

   κωπηλάτες στο Σατού    κοριτσάκι με δεμάτι στάχυα   

η κυρία Ρενουάρ με σκυλάκι    στο λιβάδι ή το μάζεμα λουλουδιών

Ο Ρενουάρ έγινε δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι το 1862. Εκεί γνωρίστηκε με τον Κλοντ Μονέ. Το 1863 εγκατέλειψε τη Σχολή, αφού κατάλαβε πως η άποψή του για τη ζωγραφική διέφερε από των δασκάλων του.

Μαζί με τους φίλους του σύχναζε στο δάσος του Φοντενεμπλό για να ζωγραφίζει.

«Έξω, είπε σε φίλο του, έχουµε µεγαλύτερη ποικιλία φωτός από το φως του ατελιέ που είναι πάντα το ίδιο, μα γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, έξω με συνεπαίρνει το φως. Δεν έχεις τον καιρό να ασχοληθείς με τη σύνθεση κι έπειτα, έξω, δε βλέπεις τι κάνεις.»

Τελικά όμως, θα εγκαταλείψει την ύπαιθρο και θα ζωγραφίζει μέσα στο ατελιέ του. «Γύρω στα 1883, επήλθε κάτι σαν τοµή στο έργο µου. Είχα φτάσει στο τέρµα του εµπρεσιονισµού και κατέληξα στη διαπίστωση ότι δεν ήξερα ούτε να ζωγραφίζω, ούτε να σχεδιάζω. Με δυο λόγια  ήµουν σε αδιέξοδο».

οι κόρες του Κατίλ Μαντές

__________________________ μεταϊμπρεσιονιστές _____________________________________

Βίνσετ Βαν Γκογκ

Vincet Van Gogh

Γιος ιερέα από την Ολλανδία, γεννήθηκε το 1853. Η μητέρα του είχε κλίση στο σχέδιο. Στο Άμστερνταμ έγινε πάστορας όπως ο πατέρας του. Στο Παρίσι γνώρισε και αγάπησε τη ζωγραφική.

Γύρω στο 1878 αρχίζει να ασχολείται με τη ζωγραφική. Δουλεύει με μολύβι, πενάκι, σινική μελάνη, ακουαρέλα και κάρβουνο και οι γραμμές του είναι σκληρές, τα πρόσωπα έχουν αδρά χαρακτηριστικά.

1886-1888 θα μείνει στο Παρίσι και θα συναντηθεί με τους ιμπρεσιονιστές. Θα αγαπήσει τα έντονα χρώματα.

Μελετά τα λουλούδια και ζωγραφίζει τον πίνακα:

Αγριολούλουδα σε ανθογυάλι

Στις προσωπογραφίες ο Βαν Γκογκ αναδεικνύει το χαρακτήρα των μοντέλων του. Ο μπαρμπα-Τανγκί

 αυτοπροσωπογραφίες    και  με κομμένο αυτί, μετά από έντονη διαμάχη του με το ζωγράφο Γκωγκέν.

Στην Προβηγκία ζωγραφίζει μέρα-νύχτα το τοπίο που τον εμπνέει αφάνταστα. Αρχίζει να κυριαρχεί στα έργα του το κίτρινο χρώμα, ακόμα και στα νυχτερινά τοπία του.

Νυχτερινό καφενείο      Ηλιοτρόπια    Δρόμος με κυπαρίσσια και αστέρια   

Τοπίο με κοράκια    σταροχώραφο με κυπαρίσσια

_______________________________________________________________

Γκωγκέν

Paul Gauguin

Γεννιέται στο Παρίσι το 1848. Ένα χρόνο αργότερα ο πατέρας του διαφεύγει ως πολιτικός πρόσφυγας στο Περού, πατρίδα της γυναίκας του, αλλά πεθαίνει αιφνίδια στη διάρκεια του ταξιδιού. Ο Γκωγκέν θα μείνει εκεί μέχρι το 1855 οπότε η οικογένεια επιστρέφει στη Γαλλία. Δουλεύει στο χρηματιστήριο και η ζωγραφική είναι το χόμπυ του. Γρήγορα όμως θα ενδιαφερθεί για την ιμπρεσιονιστική ζωγραφική.

Βράχοι στην ακροθαλασσιά    Δρόμος σε χωριό    Μαντολίνο και γλάστρα

Τελικά θα εγκαταλείψει το χρηματιστήριο και θα ασχοληθεί ολοκληρωτικά με τη ζωγραφική.

Ανήσυχος, τυχοδιώκτης και επαναστάτης, εγκαταλείπει την αστική ζωή και ταξιδεύει στον Παναμά και τη Μαρτινίκα, επιστρέφει στο Παρίσι.

Αντιμετωπίζει μεγάλη φτώχεια. Μετά από πολλές περιπέτειες θα καταλήξει στην Ταϊτή.

Στο εξωτικό τοπίο βρίσκει τα ζωηρά χρώματα, η φύση τον μαγεύει. Προτιμά τη μαγεία των πρωτόγονων έργων.

Ζωγραφίζει τους ιθαγενείς και τα καλλίγραμμα γυναικεία κορμιά, αλλά προσπαθώντας να εισχωρήσει στην ψυχή των ανθρώπων.

Η γέννηση του Χριστού      ιθαγενείς στην Ταϊτή  

  Η αγορά (τι θυμίζουν η στάση και οι κινήσεις των σωμάτων των γυναικών;)                                                         

Το φεγγάρι και η γη (: Ένα κορίτσι πίνει νερό από μια μυστηριακή πηγή που αναβλύζει από βράχο. Το θέμα παρμένο από αρχαίο θρύλο)

«Εδώ πέρα αντλώ δύναµη από την ίδια την αποµόνωσή µου. Η ποίηση πηγάζει από µόνη της και αρκεί ν' αφεθείς στις ονειροπολήσεις σου ζωγραφίζοντας για να την απεικονίσεις... Νιώθω πως έχω δίκιο στην τέχνη µου, είχα όµως τη δύναµη να το εκφράσω µε θετικό τρόπο; Όπως και να έχει το πράγµα, έκανα το καθήκον µου, κι ακόµα κι αν δεν παραµείνουν τα έργα µου, θα παραµείνει πάντα η ανάµνηση ενός καλλιτέχνη που ελευθέρωσε τη ζωγραφική από πολλά ταµπού του παρελθόντος ... » Paul Gauguin

Πωλ Σεζάν

Paul Cezanne

  Ο πύργος του Μεντάν        Στο πάρκο του Μαύρου Πύργου

Ο Σεζάν στο Παρίσι γνωρίστηκε με τους μεγάλους εμπρεσιονιστές ζωγράφους, Μονέ, Ρενουάρ κ.α. και μάλιστα εξέθεσε μαζί τους πίνακές του. Ζωγράφιζε εκ του φυσικού.

Εντούτοις δεν θεώρησε ποτέ τον εμπρεσιονισμό απόλυτα ικανοποιητικό. Η σπουδαιότητα που δίνει στην αίσθηση του χρώματος είναι διαφορετική από τις εντυπώσεις όπως τις καταγράφει το μάτι των καθαρόαιμων εμπρεσιονιστών. Έτσι τέλος μένει εκτός του κινήματος, αλλά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας νέας τεχνοτροπίας, του φωβισμού.

Οι πέντε λουόμενες    Γράφτηκε πως "ο Σεζάν απέχει πολύ από τον αυθορμητισμό, γιατί είναι ένας στοχαστής..."

Εντούτοις δεν έπαψε να θεωρεί πολύ σημαντική την εντύπωση. Αναφέρει πως "για το ζωγράφο η εντύπωση είναι το θεμέλιο των πάντων."

Με κάποια έργα του εγκαινιάζει μια εξπρεσιονιστική περίοδο, όπου ζωγραφίζει, συνήθως πορτραίτα, με παχύ στρώμα χρώματος που δεν επηρεάζει καθόλου τη φωτεινότητά τους, προσωπογραφίες που οποιαδήποτε ψυχολογική ερμηνεία τους θα ήταν περιττή. Τέτοιο έργο το παρακάτω:

   Ο Νέγρος Σκιπίων    

    Το καλύβι του Jourdan     Με το έργο αυτό (1906) ο Σεζάν προσπαθεί να αποδώσει τη φύση με τα σχήματα του κυλίνδρου, της σφαίρας, του κώνου και της προοπτικής τους. Η άποψη αυτή του Σεζάν έμελλε να γίνει το θεμελιώδες αξίωμα του κυβισμού.

πηγές:

 Πινακοθήκη διάσημων ζωγράφων, επιμέλεια σειράς Αθηνά Σχινά, Αλκυών, Αθήνα 1992

Dolfin Art Books, Sadea Editore, Firenze 1977