25η Μαρτίου 2013

 

Εάν την  ομιλία   αυτή, την πραγματοποιούσα, πριν από λίγα  χρόνια, στην περίοδο των "παχέων αγελάδων" και της  επίπλαστης  ευδαιμονίας,    το  έργο μου θα ήταν ασφαλώς ευκολότερο.  Θα εκφωνούσα ένα ξύλινο λόγο, κάνοντας προσθήκες και προσαρμογές  σε παλιότερους λόγους ή στη χειρότερη περίπτωση  θα αλίευα μια  ομιλία  από το διαδίκτυο.

Θα  έκανα ιδιαίτερη μνεία στο διπλό συμβολισμό  του ευαγγελισμού: θα εστίαζα δηλαδή,  στο χαρμόσυνο μήνυμα  της έλευσης του θεανθρώπου αλλά και  της ελευθερίας του πολύπαθου γένους.  Στη συνέχεια  θα έκανα  μια σύντομη αναφορά στο χρονικό της επανάστασης και στους ήρωες του 21,   για να είμαι σίγουρος ότι θα ξέρετε τι γιορτάζουμε, από φόβο μη σας ρωτήσουν δημοσιογράφοι απ’ τα κανάλια και βρεθείτε προ απροόπτου.

Ενδεχομένως,  θα στηλίτευα   τα αρνητικά  φαινόμενα της επανάστασης,  που  και  αυτά  είναι  εξίσου διδακτικά.   Θα  αναφερόμουν δηλαδή  στον εμφύλιο πόλεμο, που  ξέσπασε για τη νομή της εξουσίας, πριν ακόμη φουντώσει για τα καλά η ίδια η επανάσταση,    στη  διασπάθιση των δανείων της ανεξαρτησίας, στο ψήφισμα της υποτέλειας του Δημήτρη Υψηλάντη,  στη δολοφονία του Καποδίστρια,  στους ξενόφερτους βασιλιάδες, στην  καταδίκη και φυλάκιση  του Κολοκοτρώνη  και άλλων αγωνιστών,  στον  κίβδηλο φιλελληνισμό,  στην αποψίλωση της χώρας από τις αρχαιότητές της,  αλλά  και σε πολλά άλλα, τα οποία  καυτηριάζει  με το δικό του  μοναδικό  τρόπο  στα απομνημονεύματά του ο στρατηγός Μακρυγιάννης.

Στο τέλος θα σας  μιλούσα για τα μηνύματα  της  επανάστασης,  για  αξίες  και  ιδανικά  και για το  βαρύ και αμετάθετο χρέος  της νέας κα γενιάς  να μην υπολειφθεί  σε  θάρρος και γενναιότητα αλλά και  σε σύνεση,  όταν οι περιστάσεις  το απαιτούν.

Σήμερα όμως το τοπίο είναι  διαφορετικό. Όλοι  μας είμαστε διαφορετικοί. Η πατρίδα μας   στροβιλίζεται  μέσα στη φοβερή  περιδίνηση  της      πρωτόγνωρης οικονομικής αλλά και ηθικής κρίσης,  και δυστυχώς, δε διαφαίνεται  πουθενά   χαραμάδα  ελπίδας. Η χώρα μας εξακολουθεί να είναι ελεύθερη μόνο κατά την τυπική σημασία του όρου και η επίκληση  στην εθνική περηφάνια  μας έχει μείνει πια, σαν ακριβό κειμήλιο,  σαν από κεκτημένη αξίωση.  Παντού   Κυριαρχεί ο πεσσιμισμός και η κατήφεια. Η ανεργία καλπάζει,  κι οι νέοι της πατρίδας μας, η πιο ακριβή επένδυση αυτού του τόπου  παίρνουν και πάλι  μετανάστες  τον πικρό δρόμο της ξενιτιάς, στα βήματα των παππούδων τους, σε αναζήτηση  καλύτερης τύχης. Παράλληλα  στις καρδιές των ανθρώπων μαζί με το φόβο για  τη βίαιη φτωχοποίηση,  εμφιλοχωρεί και  το δηλητήριο του ατομικισμού, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουμε   πως η συλλογική αφύπνιση και δράση   αποτελεί την αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση για την έξοδο από κάθε κρίση.

Είναι  όμως η θέση μας τόσο δεινή, όσο των Ελλήνων  που εξεγέρθηκαν το 1821;

Αναμφίβολα θα αποτελούσε ιστορική ύβρη, αν ισχυριζόμαστε κάτι τέτοιο;

 Βέβαια και εκείνοι, αρχικά   πίστευαν πως θα τους ελευθερώσουν  οι ξένοι, όπως πιστεύουμε σήμερα και μείς, μέχρι που οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν οικτρά με το κίνημα των αδερφών Ορλώφ,  που ξεσήκωσαν τους υπόδουλους και στη  συνέχεια  τους εγκατέλειψαν ως λεία ανυπεράσπιστη στο εκδικητικό μένος των Τούρκων οι οποίοι  εξουδετέρωσαν εύκολα  το  υπεραισιόδοξο μεν, αλλά τραγικά ανοργάνωτο κίνημά τους.

Πριν τον ξεσηκωμό του 21,  προηγήθηκε η πνευματική αφύπνιση του ελληνισμού και εδώ  θα πρέπει να εξάρουμε τη συμβολή των μεγάλων  διαφωτιστών,  του Αδαμάντιου Κοραή, του Ρήγα Φεραίου, του Ανώνυμου συγγραφέα της ελληνικής Νομαρχίας και άλλων πολλών, που  προετοίμασαν το έδαφος  της επανάστασης. Δυστυχώς όμως για μας,  η πνευματική ηγεσία, που σήμερα    τη χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε  φαίνεται να κωφεύει ή  να  έχει περιπέσει σε λήθαργο, ανήμπορη να σταθεί στο ύψος της και να επιτελέσει το αφυπνιστικό  έργο της, που υπό τις παρούσες συνθήκες, προβάλλει ως αδήριτο  πατριωτικό καθήκον.

Επίσης, για την οργάνωση της επανάστασης χρειάστηκε μεθοδικότητα, μυστικότητα και οργάνωση, γιατί απέναντί τους δε βρίσκονταν μόνο οι Τούρκοι, αλλά και οι Ευρωπαίοι μονάρχες που κάτω από την καθοδήγηση του Μέτερνιχ, φοβούμενοι  για τους θρόνο τους καταδίκαζαν απερίφραστα και με λύσσα κάθε επαναστατική πράξη.  Ευτυχώς  που δεν υπήρχαν τότε κατασκοπευτικοί δορυφόροι, κάμερες παρακολούθησης  και συστήματα  καταγραφής των συνομιλιών, όπως το Echelon, γιατί σ’ αυτή την περίπτωση  οι Ξάνθος, Σκουφάς και Τσακάλωφ θα είχαν συλληφθεί ως τρομοκράτες  και η φιλική εταιρεία  θα είχε διαλυθεί. Εμείς  απεναντίας σήμερα ούτε σχέδιο  σωτηρίας αλλά ούτε και την απαιτούμενη εθνική  σύμπνοια διαθέτουμε. Ερίζουμε, ανάγοντας  σε μείζον ζήτημα το αν το σχολείο της τουρκοκρατίας, ήταν κρυφό ή φανερό, αν η επανάσταση του 21 ήταν ταξική ή εθνική, και  διυλίζουμε τον κώνωπα συζητώντας δήθεν σοβαρά, σαν τους Καβαφικούς  Σιδώνιους νέους,  απόψεις που  αποκαλούν  συνωστισμό στην προκυμαία την έντρομη φυγή των κατοίκων της Σμύρνης  της Σμύρνης για να αποφύγουν τη σφαγή.

Οι αγωνιστές του 21 είχαν βαθιά πίστη στο θεό, απαράμιλλο θάρρος και  πεισμονή που τους παρωθούσαν  σε  πράξεις παράτολμες. Αυτά τα στοιχεία  που σήμερα σπανίζουν, τα  διακρίνει κανείς στην ψυχή  του  μπουρλοτιέρη Κανάρη την ώρα που παράδερνε με το δαυλί στο χέρι, λίγο πριν πυρπολήσει τη ναυαρχίδα του Τουρκικού στόλου, στην αυτοθυσία του Διάκου, στην αυταπάρνηση  του Παπαφλέσσα, στον ηρωισμό των Μεσολογγιτών, στη δράση του Ανδρούτσου, του Καραϊσκάκη, του Νικηταρά, του Μακρυγιάννη, του Εμμανουήλ Παππά, της Μαντώς, της Λασκαρίνας, των Σουλιωτών και χιλιάδων άλλων ανώνυμων αγωνιστών.

Το πιο σημαντικό  είναι  ότι  οι αγωνιστές του 21  δεν ακολούθησαν τα μονοπάτια της ψυχρής  λογικής  που συχνά  οδηγεί στον ενδοτισμό. Δε υπολόγισαν τη δύναμη και τον εξοπλισμό του εχθρού, αλλά είχαν ως οδηγό το πύρωμα της ψυχής και τον άσβεστο πόθο της  λευτεριάς. « Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς!» όταν ξεκινήσαμε τον αγώνα,  λέει ο αρχιστράτηγος και κορυφαία φυσιογνωμία του αγώνα, ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης.

Μια τέτοια  τρέλα χρειαζόμαστε σήμερα κι  εμείς  που, παρακολουθώντας στην τηλεόραση «δειλοί, άβουλοι και μοιραίοι,  τις Τουρκικές  σαπουνόπερες, κινούμαστε  στον αστερισμό του εθνικού μινιμαλισμού, ευάλωτοι στις απειλές, αλλοτριωμένοι και πατριωτικά πληγωμένοι.

Οι αγωνιστές του 21, παρά τις συγγνωστές ανθρώπινες αδυναμίες και  τα λάθη τους, βάσταξαν επάξια στους ώμους  τους,  το βάρος χιλιάδων ετών ιστορίας και με το αίμα τους δημιούργησαν το ελεύθερο Ελληνικό κράτος. Χρέος δικό μας σήμερα, είναι, να αξιοποιήσουμε τις θυσίες τους και να μην προδώσουμε τις ελπίδες και τα όνειρά τους. Η Ελλάδα  δεν θα σωθεί, ούτε με τη λήθη ή διαστροφή της Ιστορίας της, ούτε με τις ελεημοσύνες των ευρωπαίων εταίρων της, μα σε καμιά περίπτωση με τον ενδοτισμό στις  προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Θα σωθεί μόνον με τον αγώνα των παιδιών της, με το αδούλωτο φρόνημα, τη εθνική αξιοπρέπεια και τις φιλότιμες  προσπάθειες   αυτού του λαού, και με την εμμονή στις ιερές παρακαταθήκες των πανσεβάστων ηρώων της Εθνεγερσίας και Παλιγγενεσίας. 

 Η γενιά που επαναστάτησε το 1821, δεν ήταν εκείνη που ευθύνονταν για την υποδούλωση  και τη μακραίωνη σκλαβιά. Την κληρονόμησε ως δεδομένη κατάσταση, όπως άλλοι κληρονομούν περιουσίες και πλούτη. Τόλμησε όμως και διεκδίκησε  εκείνο που, αν και  αυτονόητο δικαίωμα, εγγενές της ανθρώπινης φύσης,  ποτέ της δεν  είχε γευθεί.  Και πέτυχε.

  Το ίδιο και σεις! Δεν είστε η γενιά που υποθήκευσε  το μέλλον της  πατρίδας και καταρράκωσε το γόητρό της.  Νήπιοι και  μωροί, ασφαλώς, αλλά και τραγικά υπόλογοι, όσοι με τις ανεύθυνες και κοντόφθαλμες πρακτικές αλλά και τα εγκληματικά τους λάθη και παραλείψεις βούλιαξαν οικονομικά το σκάφος της χώρας.  Νήπιοι και μωροί  ασφαλώς, κι όσοι με την αδιαφορία τους ή την ιδιοτέλεια, τους επέτρεψαν να το κάνουν. Αλλά και σεις, αφού τους ψέξετε αρκετά,  κάτι που τους αξίζει και με το παραπάνω, μη σταθείτε μόνο  σ’ αυτό. Μην εξαντλήσετε το μένος σας στον καταγγελτικό το λόγο.

Αφού θυμηθείτε τίνων προγόνων είστε απόγονοι, διαψεύστε τις "Κασσάνδρες" και όσους σας θεωρούν ικανούς μονάχα για καλοπέραση και "like" στο  φεις μπουκ. Κάντε "unlike" στην ηττοπάθεια  στο συμβιβασμό και στη χειραγώγηση.

 Πάρτε στα χέρια σας  το λογισμό και το όνειρο   το αμόνι και τη φωτιά, όπως λέει κι ο ποιητής  και ξαναστήστε όρθια τη γλυκιά πατρίδα, ο καθένας   από το δικό του στίβο, από το δικό του μετερίζι. Μην την εγκαταλείψετε αβοήθητη για  ένα καλύτερο μεροκάμματο στην ξενιτιά. Περήφανοι για την καταγωγή και την ιστορία σας και μεθυσμένοι  απ' το αθάνατο κρασί  του 21 κάντε πιο φωτεινό τον ήλιο αυτής της χώρας. Τη δύναμη,  ως νέοι, την διαθέτετε. Χρειάζεται όμως πάθος και θέληση, που αποτελούν  τα πιο ασφαλή εχέγγυα της ελπίδας. Και αυτά  σ’ αυτό το σχολείο τα δείξατε και με το παραπάνω με τις διακρίσεις σας τόσο στην επίδοση όσο και σε άλλες  μαθητικές δραστηριότητες. Τα διακρίναμε όλοι μας πρόσφατα πολύ καθαρά, στην ομάδα του ποδοσφαίρου και  στα κορίτσια του βόλεϊ που, μέσα στο ζόφο των ημερών μας χάρισαν  απρόσμενη χαρά και μας κάναν περήφανους.

Ευχαριστώ.

 

(Ομιλία του Στάθη Παπακωνσταντίνου στο 2ο ΓΕΛ Σερρών στα πλαίσια της εορταστικής εκδήλωσης για την επέτειο της επανάστασης του 1821.)