Oδηγός εννοιών
για την επιμόρφωση Β επιπέδου
Βασίζεται στο επιμορφωτικό υλικό του ΕΑΙΤΥ για τους επιμορφούμενους Β-επιπέδου
|
Μοντέλα Εισαγωγής των ΤΠΕ στην εκπαίδευση -Τεχνοκρατικό/ τεχνοκεντρικό -ολιστικό
-Το πραγματολογικό
Ορισμός 1 είναι μια διαδικασία που οδηγεί σε μια διαρκή μεταβολή της συμπεριφοράς ενός ατόμου που προκύπτει σαν αποτέλεσμα εμπειρίας ή άσκησης Ορισμός 2 είναι η απόκτηση και μεταβολή γνώσεων , δεξιοτήτων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, στάσεων και διαφόρων μορφών συμπεριφοράς , δηλαδή η διαδικασία κατά την οπoία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του ατόμου, σαν αποτέλεσμα των ποικίλων εμπειριών τις oποίες το άτομο επεξεργάζεται.
Σύγχρονες θεωρίες για την μάθηση Είναι κυρίως τρείς Α Συμπεριφορισμός : Η μάθηση είναι μία διαδικασία πρόσκτησης της γνώσης. Β Οικοδομιστικές (κονστρουκτιβιστικές) Η μάθηση σαν διαδικασία δημιουργίας της γνώσης Γ Κοινωνικοπολιτισμικές Η μάθηση σαν αποτέλεσμα της συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες. Κατά τον συμπεριφορισμό το μανθάνουν υποκείμενο (μαθητής) θεωρείται ως μαύρο κουτί του οποίου αγνοούμε το περιεχόμενο. Έχει μεν εσωτερικές νοητικές διεργασίες αλλά δεν μπορούν να παρατηρηθούν. Γι’ αυτό το λόγο μελετούν μόνο τις εξωτερικές αντιδράσεις του.
Προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή του μαθητή. Η ύλη αναλύεται σε επιμέρους τμήματα τα οποία διδάσκονται από τα πιο απλά προς τα πλέον σύνθετα. Στις απαντήσεις των μαθητών , πρέπει να υπάρχει ταχεία ανατροφοδότηση- θετική ή αρνητική ανάλογα με την απάντηση. Όσες ερωτήσεις δεν απαντώνται σωστά τίθενται εκ νέου έως ότου ο μαθητής απαντήσει σωστά.
Μοντέλα διδασκαλίας με τις αρχές του συμπεριφορισμού. -Προγραμματισμένη διδασκαλία.(Skinner ) Μεταφορά του περιεχομένου των εγχειριδίων σε προγραμματισμένη μορφή κατάλληλη για εξάσκηση δεξιοτήτων χαμηλού επιπέδου (προπαίδεια, εκμάθηση ξένων γλωσσών) - Διδακτικός σχεδιασμός (Gagne) Περιλαμβάνει : Ανάλυση του στοχευόμενου κοινού, ανάπτυξη του διδακτικού υλικού, εφαρμογή, αξιολόγηση και επιστροφή στην αρχή. Είδη λογισμικών βάσει συμπεριφορισμού - Καθοδήγηση διδασκαλίας (tutorial) δηλαδή βήμα-βήμα και αναλυτικά ξετυλίγεται το διδακτικό αντικείμενο. - Πρακτικής και εξάσκησης ( drill and practice)
Χρειάζονται τα λογισμικά που βασίζονται στον συμπεριφορισμό; Είναι κατάλληλα για εξάσκηση
δεξιοτήτων χαμηλού
επιπέδου (προπαίδεια, εκμάθηση ξένων γλωσσών, εκτέλεση πράξεων και
απομνημόνευση)
Περιλαμβάνουν:
Που βασίζονται οι γνωστικές θεωρίες μάθησης Σε αντίθεση με τον συμπεριφορισμό οι γνωστικές θεωρίες και ιδιαίτερα ο οικοδομητισμός αποδίδουν μεγάλη σημασία στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες του ατόμου. Η μάθηση δεν μεταδίδεται , αλλά είναι μια διαδικασία προσωπικής κατασκευής της γνώσης , που βασίζεται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις. Εδώ η μάθηση απαιτεί την αναδιάταξη των νοητικών δομών του ατόμου ώστε αυτές να προσαρμοστούν με την νέα γνώση , αλλά και να προσαρμόσουν την νέα γνώση στις υφιστάμενες νοητικές δομές
Ο εποικοδομητισμός του J. Piazet Ο Piazet Ελβετός Βιολόγος και κατόπιν ψυχολόγος έκανε πολλές παρατηρήσεις- μελέτες στα παιδιά. (δεν εφάρμοσε ποτέ όμως στην τάξη τις θεωρίες του.)
Θεωρεί ότι η ανάπτυξη της λογικής και επιστημονικής σκέψης του
παιδιού είναι μια εξελικτική διαδικασία με διάφορα στάδια
λειτουργιών:
Κατά τον Piazet οι πρώτες γνωστικές δομές του ανθρώπου είναι απλές, γίνονται μετά σύνθετα σχήματα συμπεριφοράς , γίνονται κανόνες , σχέδια , μέθοδοι , στρατηγικές. Η γνωστική ανάπτυξη του ατόμου γίνεται με βάση την προσαρμογή η οποία περιλαμβάνει τις λειτουργίες της αφομοίωσης (assimilation) και της εναρμόνισης (accommodation) Με την αφομοίωση γίνεται η ένταξη των νέων ερεθισμάτων στα ήδη υπάρχοντα γνωστικά σχήματα τα οποία διευρύνονται χωρίς να αλλάζουν διάρθρωση (όπως ένα μπαλόνι που μεγαλώνει γεμίζοντας με νέο αέρα.) Όταν το άτομο δέχεται πρωτόγνωρους ερεθισμούς που δεν είναι δυνατό να τους εντάξει στις υπάρχουσες γνωστικές δομές – σχήματα , τότε με την εναρμόνιση το άτομο δημιουργεί ένα νέο σχήμα μέσα στο οποίο εντάσσει το νέο ερέθισμα (δημιουργείται ένα νέο μπαλόνι) Χαρακτηριστικά λογισμικών που βασίζονται στις γνωστικές θεωρίες
Πρέπει να παρέχει πολλαπλές αναπαραστάσεις των εννοιών και των οντοτήτων που περιλαμβάνει το μάθημα. Δεν πρέπει να υποδεικνύει στον μαθητή τις ορθές διαδικασίες, αλλά να τον αφήνει να εκφράζει την προσωπική άποψη Ο μαθητής διερευνά , ανακαλύπτει σταδιακά, κάνει υποθέσεις που επαληθεύει ή τις διαψεύδει και το εκπαιδευτικό περιβάλλον (λογισμικό, καθηγητές , συμμαθητές) πρέπει να στηρίζει την προσπάθεια αυτή.
Ανακαλυπτική μάθηση –καθοδηγούμενη ανακάλυψη (J. Bruner) Ο J. Bruner πρότεινε σαν βασική θεωρία για την μάθηση την ανακαλυπτική μάθηση.Οι μαθητές ανακαλύπτουν την γνώση (κανόνες , αρχές , , ανάπτυξη δεξιοτήτων) μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες- με το πείραμα, τη δοκιμή, την επαλήθευση ή τη διάψευση Η ιδέα της σταδιακής
ανακάλυψης μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό κίνητρο για
το μαθητή, τον οποίο μπορεί να βοηθήσει ή και να καθοδηγήσει ο
εκπαιδευτικός (καθοδηγούμενη ανακάλυψη)
Ο S. Papert Αμερικανός Μαθηματικός και παιδαγωγός εργάστηκε στο Media Lab (ΜΙΤ) υλοποίησε αλλά και επεξέτεινε τις ιδέες του J. Piazet (εργάστηκε μαζί του για 5 χρόνια) με ένα ιδιαίτερο τρόπο. Υποστήριξε ότι δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε μόνο στις λογικές διεργασίες που δεν μπορεί να κάνει ένα άτομο όταν δεν είναι στο κατάλληλο στάδιο ωρίμανσης , αλλά ότι μπορούν να σχεδιαστούν τεχνητά περιβάλλοντα τα οποία να είναι πιο πλούσια σε δυνατότητες , ώστε να δίνουν στους μαθητές εμπειρίες δημιουργίας μαθηματικών νοημάτων. Αυτό που κάνει ο Papert είναι ότι δίνει έμφαση στα μαθηματικά νοήματα που δομούν τα παιδιά, δηλαδή τι καταλαβαίνουν (αντί για το τι παρανοούν) και πώς η κατανόηση αυτή μπορεί να αναπτύσσεται (αντί για ποιες παρανοήσεις «διορθώνονται») Ο S. Papert εφεύρε την γλώσσα προγραμματισμού Logo (επηρεασμένος από την γλώσσα τεχνητής νοημοσύνης Lisp) και την ανέπτυξε στο του.Media Lab μαζί με τους συνεργάτες του. Ο προγραμματισμός ωθεί τους μαθητές να να αναπτύξουν ιδέες , να τις εκφράσουν με τη χρήση συμβόλων, να τις εκτελέσουν στον Η-Υ και να παρατηρήσουν άμεσα το αποτέλεσμα της ενέργειά τους, συγκρίνοντας έτσι με το αρχικό τους στόχο. Έχουν έτσι τη δυνατότητα να το διορθώσουν. Οι μαθητές επίσης έχουν τη δυνατότητα να ομαδοποιούν ένα σύνολο εντολών , να το δίνουν όνομα, να το χρησιμοποιούν σαν ένα αντικείμενο, το οποίο μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ή και να στοχαστούν σε μια ιδέα που «ενυπάρχει» σε αυτό (π.χ. μια ομάδα εντολών με παραμέτρους σχηματίζουν ένα μεταβαλλόμενο παραλληλόγραμμο , αποτελούν την διαδικασία, την ονομάζουμε ΠΑΡΜΟ και την χρησιμοποιούμε για την μελέτη των παραλληλογράμμων αλλά και για τη δημιουργία σύνθετων κατασκευών όπως ένας ανεμόμυλος) Τα περιβάλλοντα της Logo εντάσσονται στην κατηγορία των ανοιχτών μικρόκοσμων (όπως και το Geogebra, Cabri, Modelus κλπ.
Κοινωνιοπολιτισμικές θεωρήσεις μάθησης
Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια (γλώσσα , στερεότυπα, αντιλήψεις,) και ουσιαστικά δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με με άλλα άτομα, μέσω υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (activities, projects). Υπάρχει λοιπόν μια κοινωνική αλληλεπίδραση, καθώς σύμφωνα με τη θεωρία αυτή το μανθάνον υποκείμενοδεν κατασκευάζει την προσωπική του γνώση μέσα σε ένα πολιτισμικό και επικοινωνιακό «κενό». Εκπρόσωποι : Vygotsky, Doise, Mugny κλπ.
Vygotsky – Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης (ΖΕΑ)
Ο Vygotsky (1896-1934) ,Σοβιετικός ψυχολόγος Αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία στην γλώσσα ως παράγοντα μάθησης και στηρίζει τη θεωρία του στη ΖΕΑ Η ζώνη αυτή είναι ένα σύνολο γνώσεων που το άτομο μπορεί να δημιουργήσει με τη βοήθεια του περιβάλλοντος , αλλά όχι μόνο του. Η ΖΕΑ είναι γνωστή και σαν συντελεσθείσα- επικείμενη ανάπτυξη. Η συντελεσθείσα ανάπτυξη καθορίζει αυτά που μπορεί να κάνει ένα παιδί χωρίς τη βοήθεια άλλων, ενώ η δυνητική ανάπτυξη καθορίζει εκείνο το οποίο μπορεί να κάνει ένα παιδί υπό τη καθοδήγηση ενός ενήλικα ή ενός άλλου παιδιού το οποίο προηγείται στην ανάπτυξη και στην γνώση. Είναι φανερό ότι η περιοχή της δυνητικής ανάπτυξης αποτελεί τη ΖΕΑ.
Είδη κοινωνιοπολιτισμικών θεωριών
Περιλαμβάνουν: Θεωρίες δραστηριότητας , θεωρίες εγκαθιδρυμένης μάθησης, κατανεμημένης νόησης.
Μέθοδος-Στρατηγική-Μοντέλο διδασκαλίας Η μέθοδος διδασκαλίας είναι ένα πρότυπο οργάνωσηςκαι συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού, δηλαδή περιέχει διδακτικά στοιχεία που εφαρμόζονται συστηματικά σε μια σειρά μαθημάτων. Η στρατηγική διδασκαλίας είναι μια ευρύτερη έννοια καθώς περιλαμβάνει περισσότερες από μία μεθόδους Το μοντέλο διδασκαλίας είναι μια έννοια ακόμα περισσότερο πιο ευρεία αφού περιλαμβάνει την ιεράρχηση εκπαιδευτικών διαδικασιών και προτεραιοτήτων και προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται η τάξη και γενικότερα η διδασκαλία.
Παράδειγμα μέθοδος διδασκαλίας μπορεί να είναι η διάλεξη, η
εκμάθηση αλγορίθμων, το παιγνίδι ρόλων, ο καταιγισμός ιδεών κλπ.
Είναι μια μέθοδος διδασκαλίας βασισμένη στις ΤΠΕ , το Web2 και την συνεργατική μάθηση. Είναι γνωστό ότι στο Διαδίκτυο υπάρχει ένα τεράστιο απόθεμα πληροφοριών για τα περισσότερα θέματα. Αντί να αναζητούν οι μαθητές τις ιστοσελίδες από όπου θα ψάξουν το θέμα, τους δίνουμε εμείς έτοιμες κάποιες κατάλληλες ιστοσελίδες ώστε από κάποιες από αυτές να αντλήσουν τις πληροφορίες ώστε να συνθέσουν την εργασία τους. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές δε σπαταλούν χρόνο στην αναζήτηση της κατάλληλης ιστοσελίδας και αφιερώνονται στην άντληση των κατάλληλων πληροφοριών από τη κάθε μία.
Γι να συντελεσθεί
πρέπει να δημιουργηθούν μαθήματα στα οποία ευνοείται η κοινωνική
αλληλεπίδραση και η συνεργατικότητα.
Η οργάνωση του
μαθήματος σε ομάδες έχει το λεγόμενο
διδακτικό «κόστος» . Δηλαδή εκτίμηση του αριθμού των
ομάδων καθώς και του μεγέθους,ο τρόπος που θα σχηματιστούν (επίπεδα
μαθητών) , τρόπος αλληλεπίδρασής τους , ο απαιτούμενος χρόνος.
Θεωρούνται οι ομαδικές εργασίες που ολοκληρώνονται σε μεγάλο χρονικό διάστημα (ώρες ή και μήνες) και απαιτούν την από κοινού διερεύνηση ενός ανοιχτού θέματος, αποσκοπούν στη παραγωγή ενός τελικού προϊόντος το οποίο αξιολογείται από τα μέλη της ομάδας τόσο στη πορεία όσο και στο τέλος.
Αλγόριθμοι –ευριστικές προσεγγίσεις.
Οι αλγόριθμοι είναι σταθεροί
κανόνες ή διαδικασίες που εξασφαλίζουν τη σωστή απάντηση , αν τις
ακολουθήσουμε σωστά. Προϋπόθεση βέβαια είναι να εφαρμόζονται σε
σαφώς διατυπωμένα προβλήματα.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της Ε.Claparde, J. Dewey, κάθε μέρα ο άνθρωπος καλείται να λύσει μικρά η μεγάλα προβλήματα και κατά βάση η εκπαίδευση πρέπει να εξυπηρετεί αυτό το σκοπό, δηλαδή να εφοδιάζει τους μαθητές με τρόπους, στρατηγικές και μεθόδους επίλυσης προβλημάτων.
Επίλυση προβλημάτων (G. Polya)
Συνήθως ένα άτομο λύνει ένα πρόβλημα ως εξής:
Το σχέδιο μαθήματος είναι μια λεπτομερής περιγραφή μια διδασκαλίας, περιλαμβάνει τις φάσεις, τα στάδια , την αφόρμιση , την ανάπτυξη, την ανακεφαλαίωση
Το
διδακτικό σενάριο είναι πιο ευρύ.
Επιπλέον περιλαμβάνει συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους ,
διδακτικές αρχές και πρακτικές. Συνδυάζει περισσότερους διδακτικούς
πόρους π.χ. λογισμικά , σημειώσεις , όργανα (διαβήτης, πίνακας),
επίσκεψη σε ιστοσελίδες κλπ.
Διεπιστημονικότητα – Διαθεματικότητα Διεπιστημονικότητα είναι η εμπλοκή περισσότερων από μια γνωστικών περιοχών στη μελέτη ενός ζητήματος. Π.χ. το Πυθαγόρειο θεώρημα μπορεί να μελετηθεί από καθαρά μαθηματική σκοπιά αλλά και από γλωσσική. Διαθεματικότητα είναι η επέκταση της ανάλυσης ενός θέματος σε σφαίρες που εκτείνονται πέρα από τα αυστηρά όρια μια γνωστικής περιοχής. Π.χ. το Πυθαγόρειο θεώρημα μπορεί να μελετηθεί ως προς την ιστορία του (περίοδος Αρχαιότητας) τη μετέπειτα διαδρομή του και τις πολλές του αποδείξεις, καθώς και το ρόλο που έπαιξε σε άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (Μουσική) Τη διαθεματικότητα υποστηρίζει το project
Διδακτικό – Επιμορφωτικό υλικό
Και τα δύο αφορούν
οτιδήποτε υλικό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία (έντυπο
– ψηφιακό υλικό)
Μια κοινότητα
απαρτίζεται συνήθως από ανθρώπους που έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Τα
μέλη της κοινότητας αναπτύσσουν συνήθως δεσμούς μεταξύ τους. Εκτός
από αυτό όμως συγκροτούν ένα κοινωνικό ιστό , ένα είδος δικτύου ,
οπότε αν ένα μέλος (είτε δραστήριο είτε όχι) υποβάλλει ένα ερώτημα ,
τότε τα μέλη της κοινότητας θα επιχειρήσουν να το λύσουν, ανεξάρτητα
αν δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό το άτομο αυτό.
|