ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΠΛΗΡΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Η δημιουργική γραφή είναι το αντίθετο της έκθεσης»: η συστηματική διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

[ 2ο Διεθνές Συνέδριο «Δημιουργική Γραφή» | Κέρκυρα, Ιόνιο Πανεπιστήμιο | 1 – 4 Οκτωβρίου 2015 ]

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στο πλαίσιο των Πιλοτικών Προγραμμάτων Σπουδών που εφαρμόζονται για τέταρτη χρονιά φέτος στο Π.Σ.Π.Θ., στο πλαίσιο Πιλοτικού Προγράμματος Δημιουργικής Γραφής που εφαρμόστηκε για μία τριετία στην Α΄ Γυμνασίου του Σχολείου, και στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Δημιουργικής Γραφής στον οικείο Όμιλο του Π.Σ.Π.Θ. η Δημιουργική Γραφή αξιοποιήθηκε ως καινοτόμο διδακτικό εργαλείο σε συνδυασμό με τις ΤΠΕ, καθώς και ως αποτελεσματικό εργαλείο εναλλακτικής αξιολόγησης των μαθημάτων της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας με έμφαση στην παραγωγή γραπτού λόγου.

Στο άρθρο που ακολουθεί παρουσιάζονται και διερευνώνται οι δυνατότητες που προσφέρει η αξιοποίηση της δημιουργικής γραφής στη διδασκαλία της Γλώσσας στο Γυμνάσιο. Η συστηματική αξιοποίησή της για τη διδασκαλία (2011 – 15) μάς έπεισε ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο ως δόλωμα παραγωγής γραπτού λόγου, αλλά και ως δυναμικό πολυεργαλείο που ενισχύει τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, αξιοποιεί δημιουργικά την έννοια του λάθους και μυεί τους μαθητές στους μηχανισμούς κατασκευής υβριδικών κειμένων.

 

Ο βασικότερος στόχος της σύγχρονης γλωσσικής διδασκαλίας είναι η επίτευξη του γραμματισμού των μαθητών (literacy), της ικανότητάς τους, δηλαδή, να λειτουργούν αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας χρησιμοποιώντας κείμενα γραπτού και προφορικού λόγου, καθώς και μη γλωσσικά κείμενα. Υπό το πρίσμα αυτό, το σχολείο καλείται να καταστήσει τους μαθητές ικανούς να καλλιεργήσουν τις ιστορικά και κοινωνικά προσδιοριζόμενες πρακτικές κατανόησης και ανάγνωσης δεδομένου κειμένου, καθώς και να αναπτύξουν κριτική σκέψη απέναντι στην ερμηνεία των δηλώσεων και των συνυποδηλώσεων των διαφόρων κειμενικών τύπων (Κουτσογιάννης, 2007).

Ωστόσο, η γλωσσική εκπαίδευση στην Ελλάδα στηρίχτηκε για χρόνια στη διδασκαλία κυρίως λογοτεχνικών κειμένων, η οποία γινόταν με τρόπο ολιστικό και με αδιευκρίνιστο συχνά σκοπό. Παράλληλα, η ενασχόληση κυρίως με μετασχηματιστικού τύπου ασκήσεις δεν επέτρεπε την κατανόηση της λειτουργικής διάστασης της γραμματικής όπως και την κατανόηση και παραγωγή αυθεντικών κειμένων (Ηλιοπούλου, 2008; Πασχαλίδης, 1999). Με δεδομένο ότι ο γραπτός λόγος δεν είναι απόλυτα οριοθετημένος ούτε συντίθεται από ομοιόμορφες γλωσσικές μορφές, αλλά χαρακτηρίζεται από γλωσσική και κειμενική ποικιλότητα, οι μαθητές αδυνατούσαν να μάθουν να χειρίζονται τις δύο αυτές μορφές ανάλογα με τις αναδυόμενες απαιτήσεις της περίστασης επικοινωνίας (Αναστασιάδου & Ηλιοπούλου 2014).

Στο πλαίσιο όμως της αναμόρφωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών το γλωσσικό μάθημα ε̟πανα̟προσδιορίστηκε έτσι, ώστε η διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (α) εφαρμόζοντας τις αρχές της κειμενοκεντρικής προσέγγισης να επιδιώκει την παροχή βοήθειας προς τους μαθητές, με στόχο να εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά αλλά και τη σχέση ποικίλων κειμενικών ειδών με το κοινωνικό τους συγκείμενο (Cope & Kalantzis, 1993), και παράλληλα, (β) κινούμενη στο πλαίσιο της ̟παιδαγωγικής του κριτικού γραμματισμού να εστιάζει σε περισσότερο δυναμικούς και μεταβαλλόμενους τρόπους ανάλυσης και συνοικοδόμησης υβριδικών κειμένων (Χατζησαββίδης, 2007). Η γνώση για τη γλώσσα επικεντρώνεται πλέον στο κείμενο, οικοδομείται εξελικτικά και υποστηρίζεται, μεθοδικά και οργανωμένα, από επικοινωνιακά προσανατολισμένες δραστηριότητες παραγωγής λόγου. Η χρήση της γλώσσας διαπνέεται από την ίδια φιλοσοφία και αναμένεται να στοχεύει όχι μόνο στην αποτελεσματική επικοινωνία αλλά και στην επίγνωση των ρόλων που διαδραματίζει η γλώσσα στη διαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι (Χατζηλουκά – Μαυρή, 2010).

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Νικολαΐδου, Σ., Ηλιοπούλου Κ., Κούντη, Μ., Μαυρίδου Α., Μεταξωτού Κ. & Ρουβάς, Γ. (2015). «Η δημιουργική γραφή είναι το αντίθετο της έκθεσης»: η συστηματική διδασκαλία της δημιουργικής γραφής στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2011 – 2015). Στο Τ. Κωτόπουλος & Β. Νάνου (επίμ.). Πρακτικά 2ου Διεθνούς Συνεδρίου «Δημιουργική Γραφή», σ. 531 – 546. Κέρκυρα, 1 – 4 Οκτωβρίου 2015.

[ ISBN: 978-618-81047-3-0 ]