ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

ΠΛΗΡΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ

Συναισθηματικός Εγγραματισμός στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το παρόν άρθρο εστιάζει στις δεξιότητες που απαιτούνται για την πρόσληψη της Λογοτεχνίας ως «πράξης» βασισμένης σε πτυχές της γλωσσολογικής θεωρίας. Καθώς η πρόσληψη και ακολούθως η επιτέλεση της Λογοτεχνίας, λειτουργεί πάντα σε σχέση με τη δεδομένη γλωσσική, κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα, διερευνώνται οι πολλαπλές δυνατότητες αλληλεπίδρασης της Νεοελληνικής (ΝΕ) Γλώσσας και της Νεοελληνικής (ΝΕ) Λογοτεχνίας ως γνωστικά διδακτικά αντικείμενα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Παράλληλα, δίδεται έμφαση στα περιθώρια ανάπτυξης της ενσυναίσθησης μέσα από τα συγκεκριμένα μαθήματα στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Θεωρώντας την ενσυναίσθηση ως εφαλτήριο μιας διαφοροποιημένης αγωγής με απώτερο στόχο την ανάδειξη και καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης, που παρέχει στους μαθητές εναλλακτικές επιλογές αφομοίωσης και αποτίμησης παρεχόμενων γνώσεων, μεταβαίνουμε από τη θεωρία στην πράξη και σε συγκεκριμένες διδακτικές πρακτικές συναισθηματικής αγωγής.

 

Οι σύγχρονες εποικοδομητικές θεωρίες μάθησης και ιδιαίτερα ο κοινωνικός εποικοδομισμός εστιάζουν την προσοχή τους κυρίως στις γνωστικές διεργασίες που πηγάζουν από την κοινωνική αλληλεπίδραση (Dymoke & Harrison, 2008). Πέρα όμως από τη γνωστική διάσταση της διδασκαλίας, τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και σε άλλους σημαντικούς παράγοντες: στην ανάπτυξη του συναισθηματικού κόσμου των μαθητών (Hawkey, 2006), στη βελτίωση της αυτοαντίληψης ή αυτοεικόνας τους (Πλατσίδου, 2006) και στην καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν τον εαυτό τους ως μέρος του κοινωνικού γίγνεσθαι (Fleischer, 2010).

Χώρο έκφρασης και δράσης του προαναφερθέντος θεωρητικού πλαισίου αποτελεί το μάθημα της Λογοτεχνίας, καθώς, σύμφωνα με τον Todorov, η τέχνη των λέξεων ή αλλιώς, η τέχνη της γλώσσας, εξαρτάται από τη γλωσσική πράξη ως βασικό υλικό παραγωγής, έκφρασης και ερμηνείας (Todorov, 1977). Αντίστοιχα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση το λογοτεχνικό κείμενο διδάσκεται και αξιολογείται με βάση τη διάδρασή του με τον μαθητή – αναγνώστη και επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες και προσλήψεις ανάλογα με τον εκάστοτε αποδέκτη, λειτουργία που θεμελιώνεται επιστημονικά στις θεωρίες της αισθητικής της πρόσληψης του H. R. Jauss και της αναγνωστικής ανταπόκρισης του W. Iser (Φρυδάκη, 2003). Συνακολούθως, οι ποικίλες εκφάνσεις της αναγνωστικής ανταπόκρισης δύνανται να αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη παράλληλα με την εκλεκτική συγγένεια των συγγραφικών με τις γλωσσικές δραστηριότητες και να αποβαίνουν κατά αυτόν τον τρόπο ωφέλιμες για τους μαθητές, στο μέτρο, βέβαια, που παραμένουν διακριτές οι οπτικές γωνίες της διδασκαλίας της γλώσσας και του λογοτεχνικού γραμματισμού (Νικολαΐδου κ.ά., 2015).

Με βάση την αρχή ότι η διδασκαλία της Λογοτεχνίας στο σχολείο στόχο έχει, μεταξύ άλλων, να συμβάλει «στην αισθητική, γλωσσική, κοινωνική ευαισθητοποίηση του μαθητή και στην ψυχοπνευματική του ωρίμανση» (Κατσίκη – Γκίβαλου, 2007: 224), όσο πιο ουσιαστικά επικοινωνεί ο μαθητής – αναγνώστης με τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, τόσο μεγαλώνει και το ενδιαφέρον του γι’ αυτές (Αποστολίδου & Χοντολίδου, 1999: 97). Για να επιτευχθεί όμως αυτό χρειάζονται τρόποι διδακτικής και αξιολόγησης αντίστοιχοι κατά ένα μέρος με τη δυνατή νοημοσύνη του μαθητή (Ηλιοπούλου, 2013). «Αν μπορούμε να διδάξουμε με 8 διαφορετικούς τρόπους, μπορούμε και οφείλουμε να αξιολογήσουμε με 8 διαφορετικούς τρόπους» (Ηλιοπούλου & Μαυρίδου, υπό έκδοση).

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Ηλιοπούλου, Κ. & Μαυρίδου, Α. (2016). Συναισθηματικός Εγγραματισμός στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Θεωρία και Έρευνα στις Επιστήμες της Αγωγής, τ. 11, σ. 7 – 22.

[ ISSN: 2407-9669 ]