Μυκηναϊκός πολιτισμός
|
|
||
|
Ο
μυκηναϊκός πολιτισμός, που πήρε το όνομά του από το πιο σημαντικό κέντρο του,
τις Μυκήνες, αναπτύχθηκε κατά την τελευταία φάση της Εποχής του Χαλκού
(γνωστή ως Υστεροελλαδική περίοδο, 1600-1100 π.Χ.) στην ευρύτερη περιοχή του
Αιγαίου. Είναι ο πρώτος πολιτισμός που διαμορφώθηκε από Έλληνες στον κύριο
ιστορικό τους χώρο. Με την
πάροδο του χρόνου και γύρω στα τέλη της μεσοελλαδικής περιόδου (τέλος 16ου
αιώνα π.Χ.) δημιουργήθηκαν σταδιακά ισχυρά διοικητικά κέντρα στην Αργολίδα (Μυκήνες, Τίρυνθα), στη Μεσσηνία
(Πύλος), στη Λακωνία, στην Αττική (Αθήνα), στη Βοιωτία
(Θήβα, Ορχομενός) και στη
Μαγνησία (Ιωλκός). Τα κέντρα αυτά αποτέλεσαν τις έδρες ισχυρών
ανεξάρτητων ηγεμόνων, των «ανάκτων». Η οικονομία τους στηριζόταν στην αγροτική
παραγωγή, στη βιοτεχνία και στο εμπόριο που ελεγχόταν
από τους άνακτες. Αυτοί ζούσαν σε ανακτορικά συγκροτήματα, κτισμένα σε φυσικά
οχυρές θέσεις (ακροπόλεις), που περικλείονται από απότομους βράχους και
ενισχύονται, ως επί το πλείστον, με κυκλώπεια τείχη. Οι ακροπόλεις
αυτές ήταν τα διοικητικά, θρησκευτικά και οικονομικά κέντρα των μυκηναϊκών
κρατών. Από εκεί οι άνακτες διοικούσαν με τη βοήθεια πολλών υπαλλήλων. Για να
καταγράψουν τα προϊόντα χρησιμοποιούσαν τη Γραμμική Β΄ γραφή, μία πρώτη
μορφή της ελληνικής γλώσσας. Τα μυκηναϊκά κράτη είχαν μεταξύ τους μία χαλαρή
στρατιωτικοπολιτική σύνδεση και κοινές παραδόσεις, γλώσσα, θρησκεία και
γραφή. Λίγο
μετά το 1500 π.Χ., ο μυκηναϊκός πολιτισμός άρχισε να εξαπλώνεται στο Αιγαίο,
στην Αίγυπτο, στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Μεσόγειο. Μετά την έκρηξη του
ηφαιστείου της Θήρας και μετά από μία σειρά καταστροφών που έπληξαν
την Κρήτη, λίγο αργότερα, το κέντρο βάρους μετατοπίζεται από το Αιγαίο στην
ηπειρωτική Ελλάδα. Οι Μυκηναίοι καταλαμβάνουν την Κνωσό, εκτοπίζουν τους
Μινωίτες και κυριαρχούν βαθμιαία σε ολόκληρο το Αιγαίο. Ο 14ος
και 13ος αιώνας είναι η περίοδος της μεγάλης ακμής της μυκηναϊκής Ελλάδας και της
ευρύτατης διάδοσής των προϊόντων της που κατακλύζουν τα νησιά του Αιγαίου, τη
Μέση Ανατολή, τη Σικελία και τη Νότια Ιταλία. Οι Μυκηναίοι επεκτείνονται έξω
από τα γεωγραφικά τους όρια, ιδρύοντας εμπορικές εγκαταστάσεις στα παράλια
της Ανατολικής Μεσογείου και στην Κύπρο και αποικίζοντας τα Δωδεκάνησα. Αναπτύσσουν
εμπορικές σχέσεις με λαούς της Κεντρικής Μεσογείου, προμηθευόμενοι πρώτες
ύλες (χαλκό, χρυσό, ελεφαντόδοντο, ημιπολύτιμους λίθους) και εξάγοντας έτοιμα
προϊόντα (λάδι, κρασί, αρωματικά έλαια, όπλα, αγγεία, υφαντά). Στα
τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. μερικά από τα μυκηναϊκά κέντρα υφίστανται τοπικές
καταστροφές οφειλόμενες σε διαφορετικές αιτίες (ίσως σεισμούς). Οι ζημιές
επισκευάζονται και η κατοίκηση εξακολουθεί, ιδιαίτερα στις παραλιακές και
νησιωτικές περιοχές. Τον ίδιο καιρό, όμως, η αναστάτωση που προκαλείται στην
Ανατολική Μεσόγειο από τις επιδρομές των «λαών της θαλάσσης» έχει σαν
αποτέλεσμα να διακοπεί η εμπορική δραστηριότητα ανάμεσα στα μυκηναϊκά κράτη
και τα βασίλεια της Ανατολής και να περισταλεί η ισχύς των ανακτόρων. Από τα
τέλη του 12ου αιώνα και κατά τον 11ο αιώνα άρχισαν να εισδύουν σιγά-σιγά στην
ενδοχώρα από την περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου πληθυσμοί, επίσης
ελληνόφωνοι, που αλλοιώνουν μόνιμα τη σύνθεση και τη μορφή του πολιτισμού. Η
κάθοδος των φύλων αυτών δε φαίνεται να αποτέλεσε οργανωμένη εκστρατεία,
έφερε, όμως, ριζικές ανακατατάξεις στην ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά τον 11ο αιώνα
π.Χ. εγκαταλείπονται και οι τελευταίοι παράλιοι οικισμοί. Η μυκηναϊκή
Ελλάδα εισέρχεται στους λεγόμενους «Σκοτεινούς Αιώνες» (1125-700 π.X.). Χρονολογική τοποθέτηση: 1580 π.Χ. - 1125 π.Χ. Χαρακτηριστικές λέξεις: ακρόπολη, γραφή, κυκλώπεια τεχνική, τάφος |
|
|
|
|
