ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝΑΣ

Χριστούγεννα

Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, έσφαζαν χοίρους και παρασκεύαζαν λούντζες, χοιρομέρια και κρασάτα λουκάνικα. Το κεφάλι και τα πόδια τα έκαναν «ζαλατίνα»στην οποία έστυβαν πολλά «τζιτρόμηλα». Τα υπόλοιπα κομμάτια, τα έψηναν και τα συντηρούσαν στο λίπος, που έλειωνε με το ψήσιμο. Μ’ αυτό τον τρόπο, είχαν κρέας γι’ αρκετό καιρό.

Στόλισμα του φυσικού δένδρου

Ιστορίες με καλακάτζαρους

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Την Πρωτοχρονιά έπαιζαν διάφορα τυχερά παιχνίδια στα καφενεία του χωριού για να δουν πως θα πάει η καινούργια χρονιά.

Το τάισμα του Αγίου Βασιλείου

Την παραμονή της πρωτοχρονιάς η οικοδέσποινα τοποθετούσε πάνω σ΄ ένα τσέστο (πανέρι) ένα καντήλι αναμμένο (ποτήρι λάδι με φυτίλι) το ειδικά φτιαγμένο ψωμί του Αγίου Βασιλείου, που στο κέντρο του υπήρχε ένα βαθούλωμα και το γέμιζε με κόλλυβα, ένα ποτήρι κρασί, για να ρθει να φάει και να πιει ο Άγιος το βράδυ, ένα εικόνισμα και τέλος το πορτοφόλι για να το ευλογήσει και να έχουμε άφθονα υλικά αγαθά και υγεία την καινούργια χρονιά.

Πλουμουστρίνα

Φώτα

Ο Ιερέας του χωριού γύριζε τα σπίτια και Καλάντιζε, συνοδευόμενος από παιδιά, που ένα κρατούσε το συκλί με το Αγίασμα.

Οι νοικοκυρές έφτιαχναν ξεροτίανα για να φάνε μαζί με τις οικογένειές τους. Ακολούθως έριχναν και στα δώματα για να φάνε οι καλακάτζιαροι και να φύγουν

Σήκωση

Οι σήκωσες αρχίζουν από την Κυριακή της Απόκρεω και συνεχίζονταν την επόμενη Κυριακή της Τυροφάγου. Το βράδυ της Κυριακής της Τυροφάγου τα σόγια μαζεύονταν σε ένα συγγενικό σπίτι (κάθε οικογένεια έφερνε μαζί της και φαγητά όπως μπουρέκια της σάτζης, κεφτέδες κ.τ.λ) και διασκέδαζαν όλοι μαζί. Στην αρχή κρεμούσαν ένα καλά βραστό αυγό και το κουνούσαν πάνω από το τραπέζι. Τότε όλα τα παιδιά συναγωνίζονταν ποιο θα καταφέρει να πάρει το αυγό με το στόμα χωρίς να γίνει χρήση των χεριών.
Μετά αρκετά άτομα μασκαρεύονταν και γύριζαν σε συγγενικά και φιλικά σπίτια. Εκεί διασκέδαζαν τον κόσμο με αστεία και ακολουθούσε φαγοπότι ενώ τα παιδιά –μασκαράδες είχαν ένα τενεκεδάκι κουκουμά και οι μεγάλοι τους έριχναν χρήματα.

Την Καθαρά Δευτέρα οι κάτοικοι έβγαιναν στα χωράφια τους, για να κόψουν τη «μούττη της Σαρακοστής», τρώγοντας νηστίσιμα φαγητά.

Του Λαζάρου

Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά κρατώντας από ένα καλάθι, γυρίζουν το χωριό παρέες- παρέες και τραγουδούν το τραγούδι του Λαζάρου. Οι νοικοκυρές τους δίνουν αυγά, χαλλούμια ή χρήματα.

Μ. ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Τη Μεγάλη Εβδομάδα οι γυναίκες καθαρίζουν, (ασβεστώνουν) ασπρογιάζουν τους τοίχους και συγυρίζουν τα σπίτια ενώ οι άντρες κουβαλούσαν ξύλα ψιλά και χοντρά για το άναμμα του φούρνου .

Την Μ. Πέμπτη οι νοικοκυρές βάφουν τα αυγά. Χρησιμοποιούσαν τις ξηρές κρεμμυδόφλουδες και διάφορες ρίζες για το βάψιμο ενώ για να φτιάξουν διάφορα στολίδια χρησιμοποιούσαν φύλλα λουλουδιών που τα δένανε σε κομμάτια καλτσόν .

Την Μ. Πέμπτη ή την Μ. Παρασκευή οι γυναίκες ζύμωναν. Έφτιαχναν ψωμιά και φλαούνες Η παρασκευή της φλαούνας είναι μια δύσκολη διαδικασία και η προετοιμασία άρχιζε από την προηγούμενη μέρα .

Οι φλαούνες είναι το κύριο παραδοσιακό παρασκεύασμα των ημερών του Πάσχα και φτιάχνεται σε όλα σχεδόν τα νοικοκυριά. Για να φτιάξουμε τις φλαούνες τρίβουμε το τυρί και ετοιμά­ζουμε από το προηγούμενο βράδυ τη γέμιση ή 4-5 ώρες πιο μπροστά. Η γέμιση ζυμώνεται με αβγά, τυρί φλαούνας, χαλούμι και προζύμι. Στη συνέχεια προ­σθέτουμε το φρέσκο δυόσμο, μέχλεπι, μαστίχα, κανέλα και σταφίδες και το πρωί προσθέτουμε το Β.Ρ.

Τρόπος παρασκευής:

Ετοιμάζουμε τη ζύμη και την αφήνουμε να ξεκουραστεί 1-2 ώρες. Στη συνέχεια ανοίγουμε φύλλο λεπτό και κόβουμε πίττες στρογγυλές στο μέγεθος που θέλουμε .Βάζουμε μια κουταλιά γέμιση και κλείνουμε στο σχήμα που προτιμούμε(συνήθως τετράγωνο 10-12 εκ. και πατάμε τις γωνίες με πιρούνι), τις αφήνουμε να μπουν για 1-2 ώρες αλείφουμε τις φλαούνες με κτυπημένο κρόκο αυγού και σησάμι και ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο παραδοσιακό φούρνο.

Υλικά για τη γέμιση:

2 κιλά τυρί φλαούνας και χαλούμι, 1 κομμάτι προζύμι στο μέγεθος 2-3 αυγών

12 αυγά

1 ποτήρι αλεύρι

1 ποτήρι σταφιδάκια

¹έ κουταλάκι του γλυκού μέχλεπι Υϋ κουταλάκι του γλυκού μαστίχα

δυόσμο φρέσκο ψιλοκομμένο

2 κουταλάκια Β.Ρ.

Υλικά για τη ζύμη:

2 κιλά αλεύρι (φαρίνα+ χωριάτικο), 1 κουταλάκι αλάτι,

2 κουταλάκια γλυκού Β.Ρ., 2 ποτήρια λάδι

προζύμι στο μέγεθος 2-3 αυγών

μέχλεπι, μαστίχα, γλυκάνισο

γάλα χλιαρό για το ζύμωμα

2 ποτήρια σησάμι

2 αυγά κτυπημένα για επάλειψη

Η παρασκευή του ψωμιού

Η νοικοκυρά ετοίμαζε το προζύμι από το βράδυ και το πρωί της επομένης ξυπνούσε με το χάραμα του φου και άρχιζε το ζύμωμα για τα ψωμιά, τα κουλούρια και τις δακτυλιές που είχε ανάγκη η οικογένεια.

Υλικά:

1 κιλό αλεύρι (φαρίνα + χωριάτικο)

2 κουταλάκια γλυκού αλάτι

προζύμι (στο μέγεθος δύο αυγών)

χλιαρό νερό

γλυκάνισο

σησάμι (για τα κουλούρια, δακτυλιές)

Τρόπος παρασκευής:

Ανακατεύουμε στη ειδική βούρνα (σκάφη) το αλεύρι με προζύμι, αλάτι, χλιαρό νερό και φτιάχνουμε μια ζύμη κανονική. Την αφήνουμε να μείνει για 1-2 ώρες και μετά πλάθου­με ένα-ένα τα ψωμιά, τα χαράσσουμε ελαφρά γύρω-γύρω με το μαχαίρι και τα τοποθετούμε στη ψωμοθήκη σε ζεστό μέρος, σκεπασμένα μέχρι να διπλασιαστούν σε όγκο. Φτιά­χνουμε στη συνέχεια τα κουλούρια και τις δακτυλιές.

Για τις δακτυλιές παίρνουμε ένα κομμάτι από τη ζύμη και φτιάχνουμε ένα στενόμακρο ρολό. Το πατάμε και χαράσσουμε ελαφρά κάθε 3-4 εκατοστά. Πασπαλίζουμε με γλυκάνισο και σησάμι και τ' αφήνουμε σκεπασμένα σε ζεστό μέρος να διπλασιαστούν σε όγκο.

Ο φούρνος έχει ήδη ανάψει 1-2 ώρες τον έχει σύρει και με το φουρνέφκιο φουρνίζει τα ψωμιά και τον κλείνει.

Την Μ. Παρασκευή, το απόγευμα καλύπτονταν οι εικόνες στην εκκλησία και στολίζεται ο Επιτάφιος. Οι κοπέλες του χωριού πηγαίνουν στην εκκλησία φορτωμένες λουλούδια και στολίζουν με τέχνη τον Επιτάφιο που γύρω του ψάλλουν το βράδυ τα Εγκώμια. Η περιφορά του επιταφίου με το κουβούκλιο(κατασκευάστηκε καινούργιο) γίνεται γύρω από το οικοδομικό τετράγωνο της εκκλησίας και άρχισε την εποχή που στο χωριό έδρευε ελληνική στρατιωτική δύναμη. Πριν, επειδή το κουβούκλιο ήταν μεγάλο και δύσκολα μπορούσε να βγει από την εκκλησία, γινόταν περιφορά χωρίς το κουβούκλιο.

Το πρωί του Μ. Σαββάτου γίνεται ο εσπερινός της Ανάστασης. Μόλις ο παπάς πει το «Ανάστα ο Θεός» , οι μαύρες ποδιές πέφτουν

Λαμπρατζιά

Το Μ. Σάββατο οι νέοι κουβαλούν στον περίβολο της εκκλησίας κορμούς δέντρων και ξύλα. Τα τοποθετούν σε σωρό που το ύψος του ξεπερνά τα δυο μέτρα . Ανάβουν τα ξύλα και μαζεύονται γύρω. Η φωτιά ανάβει όλο το βράδυ και σβήνει όταν καούν οι κορμοί των δένδρων. Στη Λαμπρατζιά καίνε οι κοπέλες τον «Μάρτη» , μια πολύχρωμη κοτσίδα φραγμένη από κλωστές που φορούσαν στο δάκτυλο τους από την 1 η του Μάρτη για να μην τις κάψει ο ήλιο και μαυρίσουν.

Ανάσταση

Τα μεσάνυκτα αρχίζουν να κτυπούν οι καμπάνες καλώντας τους χριστιανούς στην εκκλησία. Όλοι φορούν τα καλά τους, παννίζουν τα ρούχα που έραψαν στη ράφτενα ή οι άντρες στο Μάκκα, παίρνουν μαζί τους κόκκινο αυγό, φλαούνα και λαμπάδες και πάνε οικογενειακά στην εκκλησία. Στις 12 τα μεσάνυκτα σβήνουν τα φώτα. Ο παπάς βγαίνει στο προαύλιο και ψέλνει το «άρατε πύλας», το «Δεύτε λάβετε φως, και το «Χριστός Ανέστη». Τότε οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα και παρατεταμένα. Τα μεγάλα παιδιά περιμένουν γύρω από το καμπαναριό να ’ρθει η σειρά τους για να φατσίσουν την καμπάνα. Άλλα παιδιά ανάβουν μάσκουλα, ρίχνουν σμιλούες, πετάνε βεγγαλικά. Οι μεγάλοι ανταλλάσσουν ευχές και το «Χριστός Ανέστη – Αληθώς Ανέστη» ακούγεται παντού. Τα κόκκινα αβγά τσουγκρίζονται (όποιος νικά παίρνει το αβγό του ηττημένου) , οι φλαούνες τρώγονται και ο παπάς μπαίνει στην εκκλησία για να συνεχίσει τη λειτουργία. Η καμπάνα συνεχίζει να διπλοφακκά χαρμόσυνα.

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.

Τις δεκαετίες του 1960 και 1970 τη μέρα του Κατακλυσμού τα παιδιά από το πρωί έβγαιναν στους δρόμους του χωριού για να παίξουν νεροπόλεμο. Από την προηγούμενη μέρα το κάθε αγόρι προσπαθούσε να κατασκευάσει από καλάμι την καλύτερη «πιτσίκλα» (κάτι σαν τρόμπα ποδηλάτου) για να εκτοξεύει μακριά το νερό και να καταβρέχει έτσι τα άλλα παιδιά. Με την «πιτσίκλα» στο ένα χέρι και το «συκλί» γεμάτο νερό στο άλλο χέρι κυνηγούσαν το ένα παιδί το άλλο με σκοπό το κατάβρεγμα. Γέμιζαν, ξαναγέμιξαν την «πιτσίκλα» πετούσαν το νερό και μουσκεμένα και αποκαμωμένα γύριζαν στο σπίτι για να φάνε βιαστικά μια φέτα ψωμί με λίγο βούτυρο και ζάχαρη από πάνω. Σε λίγο πάλι ξανάβγαιναν με το «συκλί» γεμάτο νερό για να συνεχίσουν το παιχνίδι.

  Στις 21 Οκτωβρίου, γιορτή των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνα γινόταν στον αύλιο χώρο της εκκλησίας μεγάλη εμποροπανήγυρης. Ο περισσότερος κόσμος (και ιδιαίτερα τα παιδιά του δημοτικού σχολείου γιατί  είχαν σχολική αργία) θεωρούσε την πανήγυρη ως το σημαντικότερο γιορτινό γεγονός του χωριού.  Υαλοπώλες (γιαλοπούληδες), πωλητές ειδών ρουχισμού, προικιών, παιχνιδιών, σιουσιούκου, ξηρών καρπών, καζαντήδες, σιαμισιάρηδες, αυτοκινητάκια λούναπαρκ  άπλωναν την πραμάτεια τους από την προηγούμενη μέρα και όλο το χωριό ντυμένο στα γιορτινά ψώνιζε ή απολάμβανε οικογενειακά τους λουκουμάδες και τα σιάμισιη. Τα πιστόλια με τα χάρτινα καψούλια ήταν το κυριότερο  παιχνίδι που αγόραζαν τα αγόρια ενώ τα κορίτσια αγόραζαν μπελεζίκια, δακτυλίδια και κούκλες. Οι άντρες δοκίμαζαν την τύχη τους στους καζαντήδες.