αρχική σελίδα

ΠΡΙΝΤΕΖΗ ΑΝΝΑ

1^ο ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1.1 Τίτλος διδακτικού σεναρίου

Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ: 1. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

2. ΤΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΟΠΟΥ ΖΟΥΜΕ

1.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Στο διδακτικό αυτό σενάριο εμπλέκονται οι εξής γνωστικές περιοχές: Μελέτη Περιβάλλοντος, Ευέλικτη Ζώνη

1.3 Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται

Το διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε για τη Δ’ τάξη του Δημοτικού, θα μπορούσε όμως κάλλιστα να εφαρμοστεί και στην Ε΄ τάξη, στο πλαίσιο του μαθήματος της Γεωγραφίας.

1.4 Συμβατότητα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ ΚΑΙ Α.Π.Σ

Το θέμα του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου εντάσσεται στο πλαίσιο της διδασκαλίας της ενότητας 1 του σχολικού εγχειριδίου της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ΄ Δημοτικού με γενικό τίτλο «ΕΛΛΑΔΑ-Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ», και πιο συγκεκριμένα των κεφαλαίων: 1 (Πρώτη γνωριμία με την Ελλάδα), 2 (Γνωρίζουμε καλύτερα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας, 3 (Το γεωγραφικό διαμέρισμα όπου ζούμε, 4 (Πολιτικός χάρτης της Ελλάδας: Μια άλλη ματιά στα γεωγραφικά διαμερίσματα) (ΥΠΕΠΘ, 2006α, σελ. 9-19)

Η ενότητα αυτή εντάσσεται στον Άξονα γνωστικού περιεχομένου του ΔΕΠΠΣ της Μελέτης Περιβάλλοντος: Αλληλεπίδραση ανθρώπου περιβάλλοντος (ΥΠΕΠΘ, 2003, σελ. 4042). Εκτός από την έννοια αυτή της αλληλεπίδρασης, άλλες θεμελιώδεις έννοιες της διαθεματικής προσέγγισης που αναδεικνύονται στην ενότητα είναι: χώρος, σύστημα, ομοιότητα-διαφορά.

1.5 Οργάνωση της διδασκαλίας & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Το διδακτικό αυτό σενάριο αποτελεί ένα project, όπου όλες οι επιμέρους δραστηριότητες είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους και καταλήγουν στην παρουσίαση των γεωγραφικών διαμερισμάτων από τους μαθητές. Οι μαθητές θα εργαστούν κατά κατεξοχήν ομαδικά (σε μικρές ομάδες 3 περίπου ατόμων, ώστε να καλυφθούν τα διαμερίσματα), ενώ ο ρόλος δασκάλου είναι καθοδηγητικός.

Γνωστικά Προαπαιτούμενα

Α) Ως προς τη χρήση Η/Υ

Είναι απαραίτητη η κατοχή βασικών δεξιοτήτων που αφορούν τη χρήση Η/Υ, όπως: χειρισμό ποντικιού – πληκτρολογίου, αντιγραφή εικόνων, αποθήκευση αρχείων, περιήγηση σε διαδίκτυο κ.τ.λ., που έχουν μάλλον κατακτηθεί στο επίπεδο της συγκεκριμένης τάξης, στο πλαίσιο του μαθήματος της Πληροφορικής.

Όσον αφορά στα λογισμικά του σεναρίου, σε ορισμένα από αυτά (π.χ. Word, Power-point), θεωρείται δεδομένη σε ένα βαθμό η εξοικείωση των μαθητών, ενώ σε κάποια άλλα, όχι τόσο κοινόχρηστα (π.χ. Google Earth), θα χρειαστεί λίγος χρόνος για την εκμάθησή τους και περισσότερη καθοδήγηση από το δάσκαλο.

Β) Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

Τα παιδιά της Δ΄ τάξης δεν έχουν διδαχτεί στο παρελθόν με συστηματικό τρόπο στοιχεία Γεωγραφίας, αλλά σε κάποιες ενότητες της Μελέτης Περιβάλλοντος έχουν γνωρίσει στοιχεία που αφορούν τον τόπο μας γενικότερα, την έννοια του χάρτη και σχετικές έννοιες του ανάγλυφου (θάλασσα, βουνά, ποτάμια, νησιά…) (π.χ. Μελέτη Περιβάλλοντος Β΄ τάξη, κεφ. 8: ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΟΥ).

Σημαντικά επίσης είναι και η ύπαρξη οποιασδήποτε βιωματικής γνώσης των παιδιών (π.χ. από τους τόπους καταγωγής της οικογένειας, ταξίδια κ.τ.λ.)

Απαιτούμενη Υλικοτεχνική Υποδομή

Θεωρούμε απαραίτητη την ύπαρξη εργαστηρίου πληροφορικής επανδρωμένο με επαρκή αριθμό Η/Υ, έτσι ώστε να αντιστοιχεί 1 μηχάνημα σε 2-3 μαθητές ή εναλλακτικά αντίστοιχοι σε φορητοί Η/Υ, έτσι ώστε οι δραστηριότητες να γίνουν μέσα στη διδακτική αίθουσα.

Επιπλέον, θα χρειαστούν:

ü Σύνδεση με το διαδίκτυο

ü Πρόγραμμα πλοήγησης στο διαδίκτυο (π.χ. Internet explorer)

ü Εκπαιδευτικά λογισμικά:

v Λογισμικό οπτικοποίησης (GOOGLEARTH):

v Λογισμικά γενικής χρήσης:

Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου (WORD)

Λογισμικό παρουσίασης (POWER-POINT)

Λογιστικού φύλλου (EXCEL)

v HOTPOTATOES

ü Εκτυπωτής

1.6 Διδακτικοί Στόχοι

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

Στο Α.Π.Σ (ΥΠΕΠΘ, 2003, σελ. 4060-4061) καθώς και στο βιβλίο του δασκάλου (ΥΠΕΠΘ, 2006β, σελ. 28-31), αναφέρονται οι στόχοι – γνωστικοί κυρίως – της ενότητας. Αναφέρονται οι βασικότεροι, με τις ενδεχόμενες τροποποιήσεις, έτσι ώστε να συνάδουν και με τις δραστηριότητες του σεναρίου.

Οι μαθητές…

Ø Να αναγνωρίσουν και να μπορούν να ονομάσουν τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας.

Ø Να διαπιστώσουν ότι το γεωγραφικό διαμέρισμα αποτελεί τμήμα της χώρας το οποίο μπορεί να προσδιοριστεί με γεωγραφικά κριτήρια.

Ø Να εντοπίσουν τα γεωγραφικά διαμερίσματα στο χάρτη και να αισθητοποιήσουν το σχήμα τους (δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στο δικό τους διαμέρισμα)

Ø Να προσεγγίσουν τις έννοιες ηπειρωτικό και νησιωτικό διαμέρισμα και να προσδιορίσουν τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.

Ø Να εντοπίσουν βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά των γεωγραφικών διαμερισμάτων

Ø Να εντοπίζουν βασικές πληροφορίες σε ένα γεωμορφολογικό χάρτη.

Ø Να διαπιστώσουν ότι τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Eλλάδας χωρίζονται σε νομούς.

Ø Να εντοπίσουν τους νομούς του δικού τους τουλάχιστον γεωγραφικού διαμερίσματος και να τους ονομάσουν.

Ø Να γνωρίσουν ορισμένα αξιοθέατα (π.χ. ιστορικά μνημεία, φυσικές ομορφιές) των διαφόρων διαμερισμάτων.

.

Β. Ως προς τη χρήση του Η/Υ

Πέρα από τους παραπάνω στόχους, με την υλοποίηση του project αυτού, που βασίζεται κατεξοχήν στην αξιοποίηση των ΤΠΕ, θέτουμε και στόχους που αφορούν στη χρήση του Η/Υ

Οι μαθητές…

Ø Να εξασκηθούν και να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους στη χρήση λογισμικών που ήδη γνωρίζουν (π.χ. Word, Power-point),

Ø Να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με τα διάφορα νέα λογισμικά (π.χ. Google Earth)

Ø Να εξασκηθούν στην αναζήτηση, διασταύρωση, αξιολόγηση και αξιοποίηση της πληροφορίας μέσω του διαδικτύου

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

Οι μαθητές…

Ø Να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασίας, επικοινωνίας)

Ø Να εξασκηθούν σε διαδικασίες ανακάλυψης της γνώσης

Ø Να αποκτήσουν δεξιότητες προφορικής έκφρασης-επικοινωνίας, παρουσίασης θέματος σε κοινό

1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια

Η εκτιμώμενη διάρκεια του σεναρίου είναι 10 διδακτικές ώρες περίπου.

2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Θεωρητική προσέγγιση

Το θεωρητικό υπόβαθρο του διδακτικού σεναρίου αποτελούν κατά κύριο λόγο οι εξής θεωρίες μάθησης:

α) ανακαλυπτική μάθηση: Σύμφωνα με το βασικό υποστηρικτή της θεωρίας της ανακαλυπτικής μάθησης, το Bruner, οι μαθητές μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά, αλλά αποκτούν και δεξιότητες, μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες. Με τη θέση αυτή, δεν παραγκωνίζει τον εκπαιδευτικό και το έργο του, αφού εισάγοντας τον προσδιορισμό «καθοδηγούμενη» στην έννοια της ανακάλυψης, αλλά του προσδίδει το ρόλο του εμψυχωτή, διευκολυντή στην όλη προσπάθεια, με σεβασμό στο ρυθμό και τις ανάγκες του μαθητή (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 28). Η έμφαση, επίσης, που έδωσε, ο θεωρητικός αυτός, στον κοινωνικοπολιτισμικό παράγοντα συνδέει τη θεωρία αυτή με τον κοινωνικό επικοδομισμό, που αναφέρεται στη συνέχεια.

β) (κοινωνικός) εποικοδομισμός: Υιοθετώντας τη βασική αρχή της «οικοδόμησης» της γνώσης από το ίδιο το μανθάνον υποκείμενο, όπως όλες τις θεωρίες που εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο του εποικοδομισμού, η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky, θεωρεί βασικό παράγοντα για τη μάθηση το πολιτισμικό πλαίσιο και την αλληλεπίδραση των ατόμων σε αυτό. Τονίζει ιδιαίτερα τη σημασία της επικοινωνίας και της υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων, καθώς και τη συμβολή του δασκάλου ή των συνομηλίκων, στο να υπερβεί το σημείο των μέχρι τότε ατομικών του δυνατοτήτων του (υπόθεση «ζώνης επικείμενης ανάπτυξης») (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 30. Ράπτης & Ράπτη, 2004).

Στοιχεία των παραπάνω προσεγγίσεων είναι εμφανή στο συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο, όπου πράγματι, η γνώση δεν παρέχεται έτοιμη από το δάσκαλο, αλλά συγκροτείται μέσα από την αναζήτησή της από τους μαθητές από διάφορες πηγές και ερεθίσματα. Η υλοποίηση, μάλιστα, κοινών δραστηριοτήτων, όπως προαναφέρθηκε, δίνει την ευκαιρία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, στο πλαίσιο της τάξης.

Μεθοδολογική Προσέγγιση

Η όλη διάρθρωση του σεναρίου, παραπέμπει στην εφαρμογή της μεθόδου project, δηλαδή των σχεδίων συνεργατικής έρευνας (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 38). Το χαρακτηριστικό, δηλαδή, εδώ, πέρα από την όλη φιλοσοφία που διέπει γενικότερα το μοντέλο της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, σχετικά με τη διαδικασία που στηρίζεται στη την διαμαθητική αλληλεπίδραση και συνεργασία (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 37), αποτελεί η παραγωγή ενός τελικού αποτελέσματος. Η παραπάνω προσέγγιση συνάδει με τις προαναφερθείσες παιδαγωγικές θεωρίες αλλά και τις αρχές του Νέου Σχολείου (Π.Ι, 2011), ενώ είναι συμβατή με την ίδια την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία, που δε θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά μέσα σε ένα παραδοσιακό μοντέλο (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 37).

2.1 Διδακτική Προσέγγιση με ΤΠΕ

2.2 Το προτεινόμενο σενάριο

Θα χρησιμοποιηθούν:

§ Google Earth: Πρόκειται για λογισμικό οπτικοποίησης, το οποίο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο (http://earth.google.com/), και το οποίο παρέχει δορυφορικές εικόνες μεγάλης ευκρίνειας για όλη τη γη (Τσαμάνδουρας). Με τη χρήση του ανοιχτού αυτού λογισμικού, ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί στο μέρος που επιθυμεί, εντοπίζοντας πλήθος πληροφοριών που αφορούν στη μορφολογία, το ανθρωπογενές περιβάλλον, τα αξιοθέατα κ.τ.λ. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει ενισχύεται και χάρη στον πολυμεσικό του χαρακτήρα (φωτογραφίες, βίντεο κ.τ.λ.). Στο σενάριο αυτό οι μαθητές θα ασχοληθούν με μια περιήγηση στον ελλαδικό χώρο και συγκεκριμένα σε κάποιο από τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας, για μια πρώτη γνωριμία μαζί τους και για να αντλήσουν πληροφορίες που θα συνδυάσουν στη συνέχεια με αντίστοιχες από άλλες πηγές. Η διαδραστικότητα και ελκυστικότητα του λογισμικού, αποτελεί σαφές πλεονέκτημα για την επιλογή του στη διδασκαλία συγκριτικά με έναν απλό, παραδοσιακό χάρτη.

§ Διαδίκτυο: Η χρήση του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι πολύπλευρη και μεταξύ άλλων ενδείκνυται για τη συλλογή πληροφοριών από τους μαθητές (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 82. Κόμης και συν., 2011, σελ. 80). Στο συγκεκριμένο σενάριο θα αξιοποιηθούν: α) ο ιστοχώρος Wikipedia (www.wikipedia.org), ψηφιακή εκγυκλοπαίδεια ελεύθερης πρόσβασης, της οποίας η αμεσότητα πρόσβασης στην πληροφορία, ο όγκος των διαθέσιμων πληροφοριών και η συνεχής ενημέρωση από τους χρήστες μπορούν να αποδειχτούν πολύτιμα για την οργάνωση του μαθήματος (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 87. Κόμης και συν., 2011, σελ. 124), και β) η μηχανή αναζήτησης Google (εικόνες) (www.google.gr) για την αναζήτηση φωτογραφιών. Σημαντικό πλεονέκτημα μιας τέτοιας ενασχόλησης είναι η εμπλοκή των μαθητών στην ανακάλυψη της γνώσης και η ανάπτυξη κριτικής στάσης απέναντι στην πληροφορία, μέσα από τη σύνθετη γνωστική διαδικασία αναζήτησης, εύρεσης, αξιολόγησης, χρήσης, ανασύνθεσης πληροφοριών (Κόμης και συν., 2011, σελ. 80).

§ Λογιστικό (ή υπολογιστικό φύλλο) (EXCEL): πρόκειται για λογισμικό γενικής χρήσης που χρησιμοποιείται για την οργάνωση, επεξεργασία και παρουσίαση αριθμητικών, κυρίως, δεδομένων. (Κόμης και συν., 2011, σελ. 73). Σημαντική είναι η δυνατότητα που παρέχει για οπτικοποίηση στατιστικών στοιχείων με γραφήματα, κλπ.

§ Λογισμικό παρουσίασης (POWERPOINT): πρόκειται για λογισμικό γενικής χρήσης που χρησιμοποιείται για τη διαμόρφωση προβολών παρουσίασης: παρουσιάσεων, δηλαδή, κάποιου θέματος σε κοινό. Πρόκειται για εργαλεία, αρκετά απλά ως προς τη χρήση, που επιτρέπουν την ενσωμάτωση ποικίλων μορφών πληροφορίας (κείμενα, εικόνες, βίντεο, ήχο) (πολυμεσική παρουσίαση) ή και τη χρήση κόμβων και υπερσυνδέσμων (υπερμεσική παρουσίαση). Το όφελος της χρήσης του στη μαθησιακή διαδικασία μεγιστοποιείται, όταν ξεπερνά το επίπεδο της παθητικής πρόσληψης από το μαθητή των πληροφοριών από παρουσίαση που ετοίμασε ο δάσκαλος και επεκτείνεται στην προσπάθεια δημιουργίας παρουσίασης από τους ίδιους τους μαθητές. Στην περίπτωση αυτή, που επιχειρείται και στο παρόν σενάριο, δίνεται η ευκαιρία στο μαθητή να αναπτύξει ικανότητες διαχείρισης έργου, δεξιότητες έρευνας, οργάνωσης και σχεδιασμού, έρευνας, παρουσίασης (Κόμης και συν., 2011, σελ. 71-73).

§ Επεξεργαστής κειμένου (WORD): πρόκειται για λογισμικό γενικής χρήσης που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, τροποποίηση και επικοινωνία κειμένων σε ψηφιακή μορφή (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 132. Κόμης και συν., 2011, σελ. 70). Τα πλεονεκτήματά της χρήσης αυτής της σύγχρονης μεθόδου γραφής, σε σχέση με την παραδοσιακή με χαρτί και μολύβι, είναι ότι προσφέρει σημαντικές πρακτικές «υπηρεσίες» που διευκολύνουν το άτομο που παράγει ένα γραπτό κείμενο, στο ρόλο του κυρίως ως «γραμματέα» (διορθώσεις, σελιδοποίηση, μετακινήσεις μερών, μορφοποίηση, παραγράφους). Ζητήματα, λοιπόν, όπως η άσχημη εμφάνιση του γραπτού, ορθογραφικά λάθη, που αναχαιτίζουν τη διάθεση ορισμένων παιδιών αντιμετωπίζονται, έτσι ώστε η χρήση τους να προτείνεται για την αύξηση του κινήτρου των παιδιών για γραπτή έκφραση, ιδιαίτερα αυτών με μαθησιακές δυσκολίες κτλ. (Δημάκος, 2010).

§ HOTPOTATOES: Πρόκειται για λογισμικό που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία συστημάτων-περιβάλλοντων για τη δημιουργία ποικίλων ασκήσεων και δραστηριοτήτων (π.χ. σταυρόλεξα, αντιστοιχήσεις, ασκήσεις πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών κ.τ.λ.) που μπορεί να χρησιμοποιηθούν είτε για εξάσκηση-εμπέδωση είτε για ηλεκτρονική αξιολόγηση (Κόμης και συν., 2011, σελ. 38, 42, 61). Στο παρόν σενάριο, θα επιχειρηθεί α) να γίνουν οι ίδιοι οι μαθητές κατασκευαστές τέτοιων ασκήσεων και β) να λύσουν ασκήσεις των άλλων ομάδων. Ειδικότερα με τον πρώτο τρόπο χρήσης, το όφελος επεκτείνεται από τον καθαρά γνωστικό τομέα στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και συνθετικής ικανότητας.

Δραστηριότητες – Φύλλα εργασίας

1^η Δραστηριότητα:

(1 διδακτική ώρα)

Οι μαθητές ανά ομάδες, θα περιηγηθούν στο λογισμικό GOOGLE EARTH, προκειμένου να έχουν μια ζωντανή αναπαράσταση του γεωγραφικού διαμερίσματος με το οποίο θα ασχοληθούν και της γενικότερης μορφολογίας τους και να πειραματιστούν αναζητώντας και εντοπίζοντας ορισμένα βασικά στοιχεία (π.χ. μεγάλα βουνά, λίμνες, θάλασσες...)

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχετικό φύλλο εργασίας

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α) ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Ø Ανοίξτε το πρόγραμμα GOOGLE EARTH

Ø Θα δείτε στην οθόνη σας το εξής

Ø Στην υδρόγειο εμφανίζεται το «χεράκι», που το χειριζόμαστε με το ποντίκι

Ø Το τοποθετούμε πάνω στο χάρτη της Ελλάδας

Ø Κάνοντας πολλαπλό αριστερό κλικ (ή με το ροδάκι του ποντικιού) φέρνουμε πιο κοντά αρχικά την Ελλάδα και στη συνέχεια το γεωγραφικό διαμέρισμα που θέλουμε

Ø Στα αριστερά της οθόνης, θα βρείτε τα είδη πληροφοριών που μπορείτε να έχετε και τα σύμβολα (ετικέτες) που τα απεικονίζουν στο χάρτη (π.χ. )

Ø Φέρνοντας κοντά (με το ροδάκι) το σημείο που θέλουμε (π.χ. μια λίμνη), και στη θέση που το «χεράκι» γίνεται «βελάκι», θα εμφανιστεί το σχετικό όνομα

Ø Θα βρείτε επίσης φωτογραφίες και τρισδιάστατες εικόνες από αξιοθέατα πατώντας τα σύμβολα

Β) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ü Το γεωγραφικό διαμέρισμα που εξερευνείτε, είναι γενικά ορεινό ή πεδινό;

ü Με ποια άλλα διαμερίσματα συνορεύει;

ü Εντοπίστε:

2-3 σημαντικά του βουνά

λίμνες αν υπάρχουν

θάλασσες που το περιβάλλουν

νησιά

άλλα αξιοθέατα …

ü Μπορείτε να αποθηκεύσετε εικόνα του χάρτη του διαμερίσματος πατώντας στο πληκτρολόγιο το PrtScn και κάνοντας επικόλληση σε ένα αρχείο WORD, για να το χρησιμοποιήσετε στη συνέχεια στην παρουσίασή σας.

2^η Δραστηριότητα: Συλλογή πληροφοριών και φωτογραφιών από το διαδίκτυο

(2 διδακτικές ώρες)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Έχοντας οι μαθητές ανά ομάδες κάνει μια πρώτη «περιήγηση» στο γεωγραφικό διαμέρισμα που έχουν αναλάβει μέσα από το GOOGLE EARTH, θα συνεχίσουν τώρα τη συλλογή γενικών πληροφοριών, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και συγκεκριμένα: α) Wikipedia, β) google (εικόνες)

Δίνουμε στις ομάδες το παρακάτω φύλλο εργασίας, που περιλαμβάνει αφενός βασικές οδηγίες και αφετέρου κατευθύνσεις ως προς τις πληροφορίες που μπορούν να αναζητήσουν και να καταγράψουν.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

à Ανοίξτε τον Internet Explorer

α) Μπείτε στην ιστοσελίδα www.wikipedia.org

Θα δείτε στην οθόνη το εξής:

à Επιλέξτε τη γλώσσα Ελληνικά

Θα δείτε στην οθόνη το εξής:

àΣτην «Αναζήτηση», επάνω δεξιά, γράψτε το όνομα του γεωγραφικού διαμερίσματος που σας ενδιαφέρει

à Εντοπίστε και καταγράψτε πληροφορίες όπως:

• Έκταση
• Πληθυσμός
• Σύνορα
• Γεωφυσικά στοιχεία (βουνά, ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, νησιά κτλ.)
• Νομούς και πρωτεύουσες, έκταση και πληθυσμό
• Αξιοθέατα
• Ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με το γεωγραφικό διαμέρισμα γενικά, ένα νομό ή συγκεκριμένο τόπο
• Οτιδήποτε άλλο θεωρείτε σημαντικό ή ενδιαφέρον

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Χρησιμοποιούμε εδώ ως βάση και τις πληροφορίες που βρήκαμε από το GOOGLE EARTH. Τις διασταυρώνουμε, τις συμπληρώνουμε. Ανατρέχουμε, πάλι, αν θέλουμε στο πρόγραμμα, ώστε να εντοπίσουμε στο χάρτη, τις νέες πληροφορίες που βρήκαμε

β) Μπείτε στην ιστοσελίδα www.google.gr

àστην μπάρα

πατήστε την επιλογή Εικόνες

àΘα δείτε στην οθόνη το εξής

à στο πλαίσιο της «Αναζήτησης» γράψτε το όνομα του γεωγραφικού διαμερίσματος που σας ενδιαφέρει ή κάποιου συγκεκριμένου τόπου που βρίσκεται σε αυτό.

à Διαλέξτε κάποιες φωτογραφίες που σας αρέσουν, επιλέξτε «πλήρης οθόνη» και αποθηκεύσετέ τις (με δεξί κλικ), για να τις χρησιμοποιήσετε στην παρουσίαση power-point. Εναλλακτικά, πάλι με δεξί κλικ àΑντιγραφή à Επικόλληση τις μεταφέρετε σε ένα αρχείο Word.

3^η Δραστηριότητα: Αποτύπωση αριθμητικών στοιχείων – συγκρίσεις

(1 διδακτική ώρα)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Η κάθε ομάδα περνά σε φύλλο του EXCEL τα αριθμητικά στοιχεία για τους νομούς του γεωγραφικού διαμερίσματος με το οποίο ασχολείται και που αφορούν α) έκταση, β) πληθυσμό. Κάνουν διαγράμματα (ραβδόγραμμα ή πίτα) ώστε να αποτυπώσουν οπτικά τα δεδομένα και να κάνουν σχετικές συγκρίσεις.

Τα διαγράμματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στην παρουσίαση power-point.

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ

àΜπείτε στα προγράμματα και ανοίξτε το πρόγραμμα Microsoft Excel

àΘα δείτε στην οθόνη το εξής:

àΣτο φύλλο 1, γράψτε στην πρώτη στήλη τον πληθυσμό των νομών του γεωγραφικού διαμερίσματος που ασχοληθήκατε

àΕπιλέξτε την περιοχή των κελιών που έχουν στοιχεία

àΣτην μπάρα επιλογών, επιλέξτε ΕΙΣΑΓΩΓΗ

àΕπιλέξτε Στήλη ή Πίτα

Θα δείτε στην οθόνη ένα από τα παρακάτω, ανάλογα με την επιλογή σας

àΣτην μπάρα, στην επιλογή Σχεδίαση,

à

επιλέξτε ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

àΣτο παράθυρο που θα εμφανιστεί, μπορείτε να γράψετε τι δεδομένα δείχνουν οι αριθμοί στις γραμμές και στις στήλες

àΜε δεξί κλικ àΑντιγραφή à Επικόλληση μπορείτε να μεταφέρετε το διάγραμμα σε ένα αρχείο Word για να το χρησιμοποιήσετε στην παρουσίασή σας.

àΑντίστοιχα, ανοίγετε το φύλλο 2 και εργάζεστε με τον ίδιο τρόπο για την έκταση των νομών.

4^η Δραστηριότητα: Δημιουργία παρουσίασης power-point

(2 διδακτικές ώρες à μόνο για τη δημιουργία. Δεν έχει συμπεριληφθεί ο χρόνος των παρουσιάσεων)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Η κάθε ομάδα, έχοντας συγκεντρώσει το υλικό της, επιλέγει τι θα χρησιμοποιήσει (κείμενο και φωτογραφίες), ώστε να φτιάξει μια παρουσίαση για μια πρώτη γνωριμία με το γεωγραφικό διαμέρισμα που έχει αναλάβει.

(Στην τάξη αυτή, υπάρχει η εξοικείωση, σε ένα βαθμό τουλάχιστον, με το λογισμικό αυτό, οπότε δε θεωρήθηκε απαραίτητη η παροχή έντυπου οδηγιών. Θα παρέχεται η απαραίτητη καθοδήγηση από το δάσκαλο κατά τη διάρκεια της εργασίας των ομάδων )

5^η Δραστηριότητα: Δημιουργία και επίλυση ασκήσεων στο Hotpotatos

(2 διδακτικές ώρες για τη δημιουργία

1 διδακτική ώρα για την επίλυση)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Η κάθε ομάδα φτιάχνει 1-2 ασκήσεις στο Hotpotatoes (και συγκεκριμένα σταυρόλεξο και/ή αντιστοίχιση), οι οποίες θα δοθούν στις υπόλοιπες ομάδες προς επίλυση.

Μπορεί να δοθεί το εξής έντυπο οδηγιών

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ

è Μπείτε στα προγράμματα και ανοίξτε το

Θα δείτε στην οθόνη το εξής

è Επιλέξτε JCross για να φτιάξετε σταυρόλεξο και JMatch για άσκηση αντιστοίχισης

Α) JCross

Θα δείτε στην οθόνη το εξής

è Στην μπάρα, στη Διαχείριση πλέγματος

επιλέξτε

Θα δείτε στην οθόνη το εξής

è Στο πλαίσιο, γράψτε τις λέξεις-απαντήσεις του σταυρόλεξου

è Στα αριστερά της οθόνης, γράψτε τον τίτλο και τους ορισμούς

Β) JMatch

Θα δείτε στην οθόνη το εξής

è Γράψτε τον τίτλο της άσκησης

è Γράψτε στην πρώτη στήλη τις αρχικές λέξεις της αντιστοίχισης

è Γράψτε στη δεύτερη στήλη τις άλλες λέξεις, που πρέπει να αντιστοιχηθούν (την κάθε λέξη απέναντι σε αυτή που ταιριάζει)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για τη διαδικασία της αποθήκευσης των ασκήσεων σε σωστή μορφή (δημιουργία σελίδας Web κτλ), ο ίδιος ο δάσκαλος βοηθάει την κάθε ομάδα

6^η Δραστηριότητα: Γραπτή έκφραση

(1 διδακτική ώρα)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Οι μαθητές αναλαμβάνουν να «διαφημίσουν» το γεωγραφικό τους διαμέρισμα, γράφοντας ένα άρθρο σε ένα τουριστικό οδηγό.

Θα χρησιμοποιήσουν τον επεξεργαστή κειμένου (Word).

(Στην τάξη αυτή, υπάρχει η εξοικείωση, σε ένα βαθμό τουλάχιστον, με το λογισμικό αυτό, οπότε δε θεωρήθηκε απαραίτητη η παροχή έντυπου οδηγιών)

1.3. Επέκταση –Αξιολόγηση

Επέκταση

Το διδακτικό αυτό σενάριο δίνει τη δυνατότητα μιας ευέλικτης εφαρμογής του όσον αφορά στο χρόνο ενασχόλησης και το εύρος των δραστηριοτήτων που μπορούν να συμπεριληφθούν, καθώς το θέμα περιέχει μια πληθώρα πληροφοριών. Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε, το project μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ε΄ τάξη.

Αναφέρουμε ορισμένες άλλες ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν συμπληρωματικά ή εναλλακτικά:

Ø Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη για το κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα (με INSRIRATION)

Ø Για την παραγωγή γραπτού κειμένου μπορεί να αξιοποιηθεί το λογισμικό ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑΤΑ, και μπορεί να επεκταθεί σε άλλα παρόμοια θέματα (π.χ. «Μια εκδρομή στο…»

Ø Η χρήση του Google Earth, μπορεί να αντικατασταθεί ή συνδυαστεί με τη χρήση του Google-maps

Ø Παρόμοιο project μπορεί να γίνει ανά νομό ενός συγκεκριμένου πλέον γεωγραφικού διαμερίσματος.

Αξιολόγηση

Με δεδομένο ότι στην τάξη αυτή επιδιώκεται κυρίως μια πρώτη επαφή με τη γεωγραφία της Ελλάδας, με την οποία θα ασχοληθούν τα παιδιά εκτενέστερα στην Ε΄ Δημοτικού, κατά την εφαρμογή του διδακτικού αυτού σεναρίου, δε θα εστιάζαμε τόσο στην αξιολόγηση σε γνωστικό επίπεδο, αλλά περισσότερο σε επίπεδο μαθησιακής διαδικασίας και αξιοποίησης των Τ.Π.Ε.

Μια ευκαιρία, βέβαια, αξιολόγησης όσον αφορά τους γνωστικούς στόχους δίνεται αφενός κατά τη διάρκεια παρουσίασης του τελικού αποτελέσματος της εργασίας κάθε ομάδας (με δεδομένο πως για να παρουσιάσει κανείς ένα θέμα, πρέπει σε κάποιο βαθμό να το κατέχει ο ίδιος) και αφετέρου με την επίλυση των ασκήσεων στο Hotpotatoes που θα φτιάξει η κάθε ομάδα για τους υπόλοιπους.

Με δεδομένο ότι ένα βασικό χαρακτηριστικό της μεθοδολογίας των projects είναι και η αξιολόγηση της ομαδικής δουλειάς και του παράγωγου αποτελέσματος από την ίδια την ομάδα (Δαγδιλέλης & Παπαδόπουλος, 2011, σελ. 38), καλό θα ήταν να δοθεί στους μαθητές η ευκαιρία μιας τέτοιας αυοτοαξιολόγησης.

Δίνοντας έμφαση στην ίδια τη μαθησιακή διαδικασία, η αξιολόγηση θα γίνει στο επίπεδο της λειτουργίας της κάθε ομάδας, αλλά και σε διομαδικό επίπεδο. Είναι σημαντικό να εκτιμηθεί τόσο από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό όσο και τα ίδια τα παιδιά (στο πλαίσιο της προαναφερθείσας αυτοαξιολόγησης) κατά πόσο αναπτύχθηκαν σχέσεις συνεργασίας ανάμεσα στους μαθητές της ομάδας, αν συμμετείχαν όλοι στις εργασίες κ.τ.λ., αν θεωρούν ότι κάποιος προσπάθησε να επιβάλει έναν ηγετικό ρόλο ή αν κάποιος τέθηκε στο περιθώριο. Σε διομαδικό επίπεδο, καλό είναι να διερευνηθεί κατά πόσο αναπτύχθηκαν ανταγωνιστικές τάσεις μεταξύ των ομάδων και κατά πόσο αυτό είχε επιπτώσεις στο γενικότερο κλίμα τα τάξης.

Η ανάπτυξη των διαφόρων κοινωνικών δεξιοτήτων (επικοινωνία-διάλογος, επίλυση διαφωνιών κτλ.) θα αξιολογηθεί βέβαια και μακροπρόθεσμα.

Όσον αφορά στους στόχους που αφορούν στη χρήση των ΤΠΕ, ο βαθμός επίτευξής τους θα εκτιμηθεί τόσο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας όσο και σε μελλοντική χρήση των σχετικών λογισμικών.

Σε μια προσπάθεια να καταγραφούν από τα παιδιά στοιχεία χρήσιμα για μια συνολικότερη αποτίμηση, θα μπορούσε να δοθεί στις ομάδες έντυπο αξιολόγησης με ερωτήματα που αφορούν τους παραπάνω τομείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

	καθόλου	λίγο	αρκετά	πολύ
Πόσο ενδιαφέρουσα ήταν η όλη εργασία;
Ποια δραστηριότητα σας άρεσε περισσότερο;
Ποια δραστηριότητα βρήκατε κάπως πιο βαρετή ή δύσκολη;
Κατά πόσο ήταν αρκετός ο χρόνος;
Σε πιο βαθμό συνεργαστήκατε καλά μεταξύ σας;
Σε πιο βαθμό συμμετείχαν όλα τα μέλη της ομάδας στις δραστηριότητες;
Πόσο σας ικανοποίησε το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς σας (η παρουσίαση);
Κατά πόσο θα θέλατε να δουλέψουμε με παρόμοιο τρόπο κι άλλα θέματα;
Πόσο βοηθητικά ήταν τα έντυπα οδηγιών;

3. Βιβλιογραφία

Δαγδιλέλης, Β. & Παπαδόπουλος, Ι. (2011): Επιμορφωτικό Υλικό για την Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών, Τεύχος 1: Γενικό Μέρος (Β΄ Έκδοση). Πάτρα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ – ΤΟΜΕΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΑ.ΙΤΥ-ΤΕΚ)

Δημάκος, Ι. (2010). Ορθογραφία και Νέες Τεχνολογίες για μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες. Στο Α. Μουζάκη & Α. Πρωτόπαπας, Α. (επιμ.). Ορθογραφία. Μάθηση και Διαταραχές. (Σελ. 459-484). Αθήνα: Gutenberg-Ψυχολογία.

Κόμης, Β., Αργυρίου, Μ., Γιαννούτσου, Ν., Γουμενάκης, Ι., Δαπόντες, Μ., Θεοδωρακάκου, Μ., Κυριακίδη, Μ-Ε., Μισιρλή, Α., Παπαδημητρίου, Ι., Σκουντζής, Γ., Τζαβάρα, Α., Τσίτσος, Β., Φραγκάκη, Μ., Φράγκου, Σ. (2001): Επιμορφωτικό Υλικό για την Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών, Τεύχος 2α: Κλάδος ΠΕ70 (Β΄ Έκδοση). Πάτρα: ΕΑ.ΙΤΥ-ΤΕΚ.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011). Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης. Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό. Τόμος Α: Γενικό Μέρος. Αθήνα: Π.Ι.

Ράπτης, Α. & Ράπτη, Α. (2002). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας. Τόμος Α΄. Αθήνα: Αρ. Ράπτης.

ΥΠ.Ε.Π.Θ. (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση. ΤΟΜΟΣ Α΄

ΥΠ.Ε.Π.Θ. (2006)α. Μελέτη Περιβάλλοντος, Δ΄ Δημοτικού. Αθήνα: ΟΕΔΒ

ΥΠ.Ε.Π.Θ. (2006)β. Μελέτη Περιβάλλοντος, Δ΄ Δημοτικού, Βιβλίο για το δάσκαλο. Αθήνα: ΟΕΔΒ

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

(Γρηγόρης Τσαμάνδουρας) http://blogs.sch.gr/gregory