Δοκιμές Διδασκαλίας

Σενάριο Μαθήματος

Νεοελληνική Γραμματεία (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας)

Γιώργος Σεφέρης

Παρουσίαση Διαδικτυακών τόπων για τον ποιητή - συγγραφέα
Προτάσεις αξιοποίησης σχετικών διαδικτυακών διευθύνσεων στη διδασκαλία

Α) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

• Οι νέες τεχνολογίες λίγο φαίνεται να μπορούν να επηρεάσουν τις πρακτικές διδασκαλίας της Λογοτεχνίας ακόμη. Έτσι η διδασκαλία της, της ποίησης μάλιστα, γίνεται μάλλον με "παραδοσιακό τρόπο", αυτόν που ο διδάσκων θεωρεί περισσότερο κατάλληλο για τους μαθητές του. Γι' αυτό το λόγο σ' αυτή τη διδακτική δοκιμή δεν προτείνεται η διδασκαλία συγκεκριμένου ποιήματος.

• Παρατίθενται μόνο ορισμένες διαδικτυακές διευθύνσεις (υπάρχουν αρκετές περισσότερες και δεν αναφέρθηκαν οι ξενόγλωσσες, παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις) που σχετίζονται με τον Γιώργο Σεφέρη.

• Τέλος, έγινε προσπάθεια ένταξης μερικών απ' αυτές τις διευθύνσεις στη διδασκαλία με σκοπό τον εμπλουτισμό της.

• Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στη διδασκαλία κυρίως των εισαγωγικών (βιογραφικών - εργογραφικών) στοιχείων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, για την κατανόηση των περικειμενικών στοιχείων.

Β) ΑΝΘΟΛΟΓΟΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Γ. ΣΕΦΕΡΗ

Γ) ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

1. (Γ.1) http://www.bbc.co.uk/greek/seferis.shtml Ιστοσελίδα της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Γ. Σεφέρη.

• Αναφέρεται στην "τακτική συνεργασία" του ποιητή με το BBC και στις παρουσιάσεις του εκεί.

• Περιέχει ενδιαφέροντα ηχογραφημένα ντοκουμέντα:

• Απαγγελίες από τον ποιητή και μεταφραστή του Σεφέρη Νάνο Βαλαωρίτη http://www.bbc.co.uk/greek/20000706valaoritis.ram ^* και την ηθοποιό Έλσα Βεργή http://www.bbc.co.uk/greek/20000706vergi.ram ^**, αποσπάσματα από μια ραδιοφωνική εκπομπή του ποιητή, όπου εξηγεί στους άγγλους ακροατές γιατί είχε επιλέξει τον τίτλο "Μυθιστόρημα" για τη συλλογή του http://www.bbc.co.uk/greek/20000706seferis1.ram ^***, η δήλωση κατά της χούντας http://www.bbc.co.uk/greek/20000706seferis2.ram ^**** που μεταδόθηκε για πρώτη φορά από το BBC, την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού "Λίγο ακόμα" από τη Μαρία Φαραντούρη (μελοποίηση Μίκη Θεοδωράκη) όπως μεταδόθηκε από το σταθμό http://www.bbc.co.uk/greek/20000706song.ram ^*****.

• Χρειάζεται να είναι εγκατεστημένο το πρόγραμμα αναπαραγωγής πολυμέσων Real Audio - Video Player, διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.real.com/

• Η αναπαραγωγή του πολυμεσικού (και κυρίως του ηχητικού) υλικού καλό είναι να γίνεται με χρήση συνδεδεμένων ακουστικών σε κάθε σταθμό εργασίας, για να αποφευχθεί ο υπερβολικός θόρυβος ή να ζητηθεί μόνο από μια ομάδα παιδιών να αναπαραγάγει στο δικό της σταθμό εργασίας το ηχητικό υλικό (κλιπ).

• ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1

Αν κάνετε κλικ στη διεύθυνση http://www.bbc.co.uk/greek/seferis.shtml θα επισκεφθείτε μια ιστοσελίδα της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC αφιερωμένη στη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Γ. Σεφέρη. Εκεί αναφέρεται μεταξύ άλλων:

"Η εκπομπή μου στο ραδιόφωνο πληρώθηκε 58 λίρες"

Τον Δεκέμβριο του '59, όταν ο Σεφέρης υπηρετούσε ως πρέσβυς της Ελλάδος στο Λονδίνο, το Τρίτο Πρόγραμμα του BBC μετέδωσε ένα ημίωρο πρόγραμμα που ήταν αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στο λογοτεχνικό του έργο. Στο πρόγραμμα αυτό ακούστηκαν απαγγελίες ποιημάτων του, -- από τον ίδιο στα ελληνικά και από τους γνωστούς ποιητές Louis MacNeice και Cecil Day Lewis στα αγγλικά. Ο ίδιος ο Σεφέρης είχε εξηγήσει στους άγγλους ακροατές του για ποιο λόγο αποφάσισε να δώσει τον τίτλο Μυθιστόρημα στη σειρά των 24 ποιημάτων που είχε εκδώσει το 1935: ήταν, είπε, τα δυο του συνθετικά που τον έκαναν να διαλέξει τον τίτλο αυτού του έργου, -μύθος και ιστορία.

"Η εκπομπή μου στο ραδιόφωνο πληρώθηκε 58 λίρες", είχε γράψει τότε ο Σεφέρης με καμάρι στο ημερολόγιό του, "σπάνια ήμουν τόσο περήφανος για χρήματα που κέρδισα."

Το πρόγραμμα αυτό μεταδόθηκε ξανά στις 12 Ιουνίου 1960, λίγες δηλ. μετά την ανακήρυξη του Σεφέρη σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Ένα χρόνο αργότερα, το 1961, ο Σεφέρης τιμήθηκε στο Λονδίνο με το βραβείο "Φόιλ" και, το 1963, με το βραβείο Νόμπελ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι χωρίς την ενεργό υποστήριξη όλων των ξένων (και ιδιαίτερα των άγγλων) φίλων του, που μετέφρασαν και επίσης προώθησαν το έργο του στο εξωτερικό, η Σουηδική Ακαδημία δεν θα γνώριζε επαρκώς την ποίηση του Σεφέρη για ν' αποφασίσει να τον τιμήσει με το βραβείο Νόμπελ.

Γιατί ο Σεφέρης αισθάνεται περήφανος για το ποσό με τα οποίο αμείφθηκε η εκπομπή του;

Κατά τη γνώμη σας αισθάνεται ικανοποίηση επειδή το αντιμετωπίζει ως υλική ή ως ηθική ανταμοιβή;

• ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 (ως συμπληρωματικό υλικό στη διδασκαλία της Δήλωσης - Γ΄ Γυμνασίου κυρίως)

Αν κάνετε κλικ στη διεύθυνση http://www.bbc.co.uk/greek/seferis.shtml θα επισκεφθείτε μια ιστοσελίδα της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC αφιερωμένη στη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Γ. Σεφέρη. Εκεί αναφέρεται μεταξύ άλλων:

"Η δήλωση κατά της χούντας"

Αλλά και μετά το Νόμπελ συνεχίστηκε η συνεργασία του Γιώργου Σεφέρη με το BBC: o Σεφέρης, που είχε αποφασίσει να μη δημοσιεύσει νέα εργασία του σε εφημερίδες και περιοδικά μετά την επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα στις 21 Απριλίου 1967, αποφάσισε τον Μάρτιο του 1969 να λύσει τη σιωπή του και να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στο στρατιωτικό καθεστώς για την τραγωδία στην οποία οδηγούσε τη χώρα. Στην Ελληνική Υπηρεσία του BBC έστειλε, λοιπόν, την ιστορική πλέον δήλωσή του κατά της χούντας.

Στα δύσκολα εκείνα για την Ελλάδα χρόνια ακούστηκαν πολλές φορές, από τις εκπομπές της Ελληνικής Υπηρεσίας του ΒΒC, ποιήματα του Σεφέρη από ηθοποιούς που ζούσαν τότε στο Λονδίνο. Από την Ελληνική Υπηρεσία του BBC είχε επίσης ακουσθεί για πρώτη φορά, σε πρώτη εκτέλεση, και η καινούργια τότε δουλειά του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Σεφέρη -τραγούδια που είχε έρθει να τραγουδήσει στο μικρό τότε στούντιο μας η Μαρία Φαραντούρη. Τη συνόδευαν δύο στελέχη της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC -o Τζον Θεοχάρης και, στο πιάνο, ο Χρήστος Πήττας.

Γιατί ο Σεφέρης επέλεξε την ελληνική υπηρεσία του BBC για να ανακοινώσει τη "Δήλωσή" του;

Με κλικ στην παρακάτω σύνδεση θα δείτε και το δακτυλογραφημένο και υπογεγραμμένο (από τον ίδιο) έγγραφο της "Δήλωσης": http://www.mmb.org.gr/notebook/ani/seferis/icon05_gr.htm (από τον διαδικτυακό τόπο του Συλλόγου "Οι Φίλοι της Μουσικής" και τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας "Λίλιαν Βουδούρη").

2. (Γ.2) Αναζήτηση άρθρων και επιφυλλίδων σχετικών με το Σεφέρη στα αρχεία των εφημερίδων "Το Βήμα" και "Η Καθημερινή"

• ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής http://tovima.dolnet.gr/

Αν έχουμε υπόψη ένα συγκεκριμένο άρθρο (και γνωρίζουμε ημερομηνία δημοσίευσης και αριθμό φύλλου) μπορούμε να πατήσουμε τη σύνδεση "Διαθέσιμα Τεύχη" και να δούμε αν αυτό υπάρχει στο ψηφιακό αρχείο της εφημερίδας (διατίθενται οι κυριακάτικες εκδόσεις της εφημερίδας από το 1996).

• Διαφορετικά (αν αναζητούμε απλώς ένα κείμενο που να περιέχει κάποιο λήμμα που μας ενδιαφέρει) πατούμε τη σύνδεση "Αναζήτηση". Φροντίζουμε η αναζήτηση να συμπεριλάβει "Όλα τα τεύχη" (προεπιλεγμένο κουμπί -radio button ή κλικ πάνω σ' αυτό) εκτός κι αν γνωρίζουμε ποιο ακριβώς άρθρο ψάχνουμε.

• Πρέπει να συμπληρώσουμε στο πεδίο "Λέξεις που θα περιέχονται στο κείμενο" τη λέξη που μας ενδιαφέρει π.χ. <σεφέρης + σουηδική ακαδημία> (ή τον συντάκτη του άρθρου, εφόσον τον γνωρίζουμε και ψάχνουμε κάτι συγκεκριμένο).

• Πατούμε "Εκκίνηση Αναζήτησης" (ή το πλήκτρο <enter>). Τα αποτελέσματα της αναζήτησης επιστρέφουν συνδέσεις προς ολόκληρα τα άρθρα στα οποία περιέχονται τα λήμματα που αναζητήσαμε. Αν τα άρθρα είναι ιδιαίτερα εκτενή και θέλουμε να βρούμε τα ακριβή χωρία στα οποία αναφέρεται η συγκεκριμένη λέξη που αναζητήσαμε: αναπτύσσουμε (με κλικ) τον κατάλογο (μενού) "Επεξεργασία" (Edit) του Internet Explorer και επιλέγουμε (πάλι κλικ) "Εύρεση σ' αυτή τη σελίδα" (Find on this page) [εναλλακτικά και πιο γρήγορα: πατούμε ταυτόχρονα <Ctrl + F>] και πληκτρολογούμε τη λέξη.

• Μπορούμε, φυσικά, να επιλέξουμε το κείμενο που μας ενδιαφέρει, να το αντιγράψουμε και να το επικολλήσουμε όπου επιθυμούμε (π.χ. σε ένα έγγραφο του Microsoft Word).

• Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ http://www.kathimerini.gr ή http://www.kathimerini.gr/week/news.asp

Αν δεν ψάχνουμε κάποιο συγκεκριμένο άρθρο (με συγκεκριμένη ημερομηνία δημοσίευσης) μπορούμε να πατήσουμε τη σύνδεση "Κριτήρια Αναζήτησης" (Η λειτουργία αναζήτησης στο αρχείο της Καθημερινής βρίσκεται δεξιό μέρος του παραθύρου). Διατίθενται τα φύλλα από τον Απρίλιο του 1999. Αν θέλουμε η αναζήτηση να συμπεριλάβει όλα τα διαθέσιμα φύλλα της εφημερίδας, στο πεδίο της χρονικής περιόδου "από" μπορούμε να συμπληρώσουμε από 01/01/1999 και στο "έως" την τρέχουσα ημερομηνία. Με κλικ στο πεδίο "και αφορούν" μπορούμε να περιορίσουμε τις "στήλες" (θεματικές ενότητες) της εφημερίδας που θα ερευνηθούν (π.χ. Πολιτισμός, Αθλητισμός, Θεάματα, Μόνιμες Στήλες...) Μπορούμε να καθορίσουμε αν η ταξινόμηση θα γίνει κατά ημερομηνία ή με βάση τη συχνότητα αναφοράς των λέξεων που ζητήθηκαν.

• Από κει και πέρα ισχύουν όσα αναφέρθηκαν παραπάνω (για την αναζήτηση στην Εφημερίδα "Το Βήμα". Αν τα άρθρα είναι ιδιαίτερα εκτενή και θέλουμε να βρούμε τα ακριβή χωρία στα οποία αναφέρεται η συγκεκριμένη λέξη που αναζητήσαμε: αναπτύσσουμε (με κλικ) τον κατάλογο (μενού) "Επεξεργασία" (Edit) του Internet Explorer και επιλέγουμε (πάλι κλικ) "Εύρεση σ' αυτή τη σελίδα" (Find on this page) [εναλλακτικά και πιο γρήγορα: πατούμε ταυτόχρονα <Ctrl + F>] και πληκτρολογούμε τη λέξη. Μπορούμε και πάλι, φυσικά, να επιλέξουμε το κείμενο που μας ενδιαφέρει, να το αντιγράψουμε και να το επικολλήσουμε όπου επιθυμούμε.

• Φυσικά, διαθέσιμες στο διαδίκτυο υπάρχουν και διάφορες άλλες εφημερίδες (σε ορισμένες περιπτώσεις και τα ψηφιοποιημένα αρχεία τους) και αρκετά περιοδικά. Δεν είναι δύσκολο να βρούμε αυτή που ψάχνουμε, αν γράψουμε το όνομά της σε μια μηχανή αναζήτησης (π.χ. www.google.com).

• Ο τύπος της ημέρας μπορεί να βρεθεί συγκεντρωμένος και στην πύλη του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη www.in.gr, στο κάτω μέρος της κεντρικής στήλης με την επωνυμία "in... ειδήσεις" (σύνδεση "Οι εφημερίδες σήμερα" ή <http://www.in.gr/innews/kiosk>). Φυσικά και σε άλλους διαδικτυακούς τόπους.

• ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 (για μαθητές Λυκείου)

Αναζητήστε άρθρα και επιφυλλίδες για τον Γιώργο Σεφέρη στα αρχεία των εφημερίδων "Το Βήμα" [ηλεκτρονική διεύθυνση: http://tovima.dolnet.gr/] και "Η Καθημερινή" [ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.kathimerini.gr ή http://www.kathimerini.gr/week/news.asp].

Στα αρχεία της εφημερίδας "Το Βήμα" μεταξύ άλλων θα πρέπει να βρείτε τα άρθρα:

• Δημήτρης Τζιόβας (καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας και διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του ιδίου πανεπιστημίου), Επίμετρο στο Έτος Σεφέρη. Ο Υπαρξιακός Ιστορισμός του ποιητή.

• Ο (ιρλανδός ποιητής) Χίνι για τον Σεφέρη: Ένας νομπελίστας ποιητής για έναν άλλο. Τα αρχαία μοτίβα, οι ιδεολογικοί πόλεμοι και η διαρκής ματαίωση του ταξιδιού της επιστροφής. Στοχασμός και αναστοχασμός στο Χάρβαρντ.

• Ν. Βαγενάς, Αφιέρωμα: Γ. Σεφέρης, Η αναζήτηση μιας ποιητικής θεωρίας.

• Ν. Βαγενάς, Πόσο γνωρίζουμε την Ποιητική του Σεφέρη; Η θεωρία του έλληνα νομπελίστα για την ποίηση δεν έχει ως τώρα αξιολογηθεί όσο αντικειμενικά θα έπρεπε, διαπιστώνει ο Ν. Βαγενάς, και διατυπώνει τις βασικές προϋποθέσεις για την ανάληψη ενός τέτοιου εγχειρήματος.

• Ν. Βαγενάς, Ο Σεφέρης και ο ποιητικός μοντερνισμός. Ο νομπελίστας ποιητής, επισημαίνει ο Ν. Βαγενάς, θεωρούσε ότι η λογοτεχνική πρωτοπορία πρέπει να αναζητεί το μοντέρνο και να ξεπερνά την αρχική γνώση με τη βοήθεια της παράδοσης και όχι ενάντιά της.

• Ι. Σταθάτος: Αφιέρωμα: Γ. Σεφέρης, Έφερε την ελληνική γραφή σε τόπους ξένους...

• Γιώργος Σεφέρης: Η γλώσσα και το τέρας. Η ανθρώπινη φωνή της ποίησης. Το πρώτο ελληνικό Νομπέλ και το μήνυμα από ένα πέτρινο ακρωτήρι της Μεσογείου (από το λόγο αποδοχής του βραβείου Νόμπελ).

Στο τελευταίο κείμενο (από το λόγο που εκφώνησε ο ποιητής για την αποδοχή του βραβείου Νόμπελ στη Σουηδική Ακαδημία το 1963) εντοπίστε, συγκεντρώστε και ταξινομήστε τις απόψεις του ποιητή που αναφέρονται α) στην ποίηση, β) στην ελληνική γλώσσα, γ) στην Ελλάδα.

• Το πρωτότυπο κείμενο του λόγου αποδοχής του βραβείου συντάχθηκε στα αγγλικά και είναι διαθέσιμο στον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Βραβείου Νόμπελ στη διεύθυνση http://www.nobel.se/literature/laureates/1963/seferis-acceptance.html (The Nobel Prize in Literature 1963 "for his eminent lyrical writing, inspired by a deep feeling for the Hellenic world of culture").

• Μία μετάφραση αυτού του λόγου είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση http://www.greekbooks.gr/tonos/specials/seflogos.asp όμως δεν είναι αρκετά ικανοποιητική και περιέχει γραμματικά και συντακτικά σφάλματα ¹. Με την αφορμή αυτή προβληματιστείτε για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των πηγών του διαδικτύου.

3. (Γ.3) http://www.hri.org/E/1996/96-09-20.dir/keimena/greece/greece1.htm Ένα κείμενο του Βασίλη Κ. Καλαμάρα που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" (20 Σεπτεμβρίου 1996) σχετικά με τις εκδηλώσεις του πλήθους κατά την κηδεία του Γ. Σεφέρη (20 Σεπτεμβρίου 1971) όπως αυτές αποτυπώθηκαν στον τύπο της εποχής ².

• Μπορεί να αξιοποιηθεί και ως παράλληλο κείμενο κατά τη διδασκαλία της "Δήλωσης" του Σεφέρη (Γ΄ Γυμνασίου) ή στη διδασκαλία του ποιήματος "Επί ασπαλάθων" (Β΄ Λυκείου).

 

• ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4

Με κλικ στη διεύθυνση http://www.hri.org/E/1996/96-09-20.dir/keimena/greece/greece1.htm θα μπορέσετε να διαβάσετε ένα κείμενο του Βασίλη Κ. Καλαμάρα. Σ' αυτό, με την παράθεση αποσπασμάτων από τον τύπο της εποχής, αποτυπώνεται το γεγονός ότι η κηδεία του Γιώργου Σεφέρη (20 Σεπτεμβρίου 1971) αποτέλεσε αφορμή για την εκδήλωση της δυσαρέσκειας του λαού κατά του δικτατορικού καθεστώτος (1967 - 1974), όπως είχε συμβεί στην περίοδο της γερμανικής κατοχής με την κηδεία του Κωστή Παλαμά.

Γιατί κατά τη γνώμη σας "επιθυμία του Γιώργου Σεφέρη ήτο εις την κηδείαν του να μην προσδοθή οιοσδήποτε επίσημος χαρακτήρ";

Από ποιους προέρχονταν τα μόνα στεφάνια που κατατέθηκαν, σύμφωνα με την επιθυμία της οικογένειας του ποιητή;

Ποιοι πνευματικοί ταγοί δημοσιεύουν κείμενα και δηλώσεις για το θάνατο του νομπελίστα ποιητή κατά τις επόμενες μέρες;

4. (Γ.4) http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/introduction.htm Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Σ' αυτή την ηλεκτρονική διεύθυνση με αφορμή και πάλι τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Γ. Σεφέρη (2000 Έτος Γ. Σεφέρη) υπάρχει ένα αφιέρωμα του δημοσιογράφου Σπύρου Κουζινόπουλου με πλουσιότατο υλικό οργανωμένο με την ακόλουθη δομή:

1. Εισαγωγή
2. Η ζωή του Γ. Σεφέρη
3. Τα βιβλία του Γ. Σεφέρη που εκδόθηκαν (με χρονολόγηση)
4. Η δήλωση του Σεφέρη κατά της δικτατορίας (και ως ηχητικό ντοκουμέντο σε φορμάτ του Real Audio στη σύνδεση: http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/seferis_dilosi.rm ⁱ
5. Εκδηλώσεις για το Σεφέρη στη Σμύρνη
6. Μια γιορτή για το Σεφέρη
7. Φθορά και λόγος στο έργο του Σεφέρη
8. Ποιητής μεταξύ Ανατολής και Δύσης
9. Διάφορα ποιήματα και αποσπάσματα από έργα του Σεφέρη.

• Η δραστηριότητα που ακολουθεί βασίστηκε στο σενάριο μαθήματος "Γιώργος Σεφέρης: Ένας ποιητής που ενώνει τους λαούς" της Μαρίας Β. Κασκαντάμη www.filologia.gr, από το βιβλίο "Μαθαίνοντας στο Internet Αρχαία Νέα Ιστορία, έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 2001, σσ. 60 - 62".

• Σ' αυτή τη δραστηριότητα από τις παραπάνω ενότητες δίνεται βαρύτητα στις v, vi και viii.

 

• ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5 (Γιώργος Σεφέρης: Ένας ποιητής που ενώνει τους λαούς)

Με κλικ στη διεύθυνση http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/introduction.htm θα μπορέσετε να δείτε ένα αφιέρωμα του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων για το έτος Γ. Σεφέρη (2000) με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του νομπελίστα ποιητή. Έπειτα, μπορείτε να πλοηγηθείτε στις ιστοσελίδες κάνοντας κλικ στο αριστερό βέλος. Προσέξτε ιδιαίτερα τις ιστοσελίδες "Εκδηλώσεις για το Σεφέρη στη Σμύρνη" http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/smirni.htm, "Μια γιορτή για το Σεφέρη" http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/celebration.htm και "Ποιητής μεταξύ Ανατολής και Δύσης" http://philippos.mpa.gr/gr/other/seferis/east_west.htm όπου θα πληροφορηθείτε για τη γιορτή που διοργανώθηκε το Μάρτιο του 2000 μπροστά στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Σεφέρης στα Βουρλά της Σμύρνης και για τις εκδηλώσεις που οργανώθηκαν από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την ομάδα εργασίας για το Σεφέρη και το τουρκικό Πανεπιστήμιο του Αιγαίου.

Συζητήστε για το αν η ποίηση και η τέχνη γενικότερα μπορεί να ενώνει τους λαούς.

Γράψτε μια παράγραφο με θέμα "Γιώργος Σεφέρης: Ένας ποιητής που ενώνει τους λαούς".

5. (Γ.5) http://www.pe.sch.gr/pe/seferis.zip Σ' αυτή τη διεύθυνση του διαδικτυακού τόπου "e-Πύλη Εκπαίδευσης" http://www.pe.sch.gr/pe/ διατίθεται μια παρουσίαση του Microsoft PowerPoint με πλούσιο φωτογραφικό υλικό προερχόμενο κυρίως από το βιβλίο του Θανάση Γ. Παπαθανασίου "Τα παιδικά χρόνια του Γ. Σεφέρη στη Σμύρνη" (έκδ. Καστανιώτη).

• Μπορεί να αξιοποιηθεί κατά την παρουσίαση των βιογραφικών στοιχείων του ποιητή.

• Παρουσιάζονται φωτογραφίες από τη ζωή του ποιητή, τη διπλωματική του καριέρα, την καταστροφή της Σμύρνης, τη σύζυγό του Μάρω, από την τελετή της βράβευσης, την κηδεία...

• Οι εικόνες από τη Σμύρνη και την καταστροφή της πόλης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποιήματα του Σεφέρη όπου υπάρχουν νύξεις ή αναφορές στην καταστροφική δύναμη του πολέμου (π.χ. "Ελένη" Β΄ Λυκείου).

• Φροντίστε να έχετε "κατεβάσει" από πριν στους σταθμούς εργασίας το συμπιεσμένο αρχείο "seferis.zip" της παρουσίασης, γιατί το μέγεθός του είναι αρκετά μεγάλο (5,5 Mb περίπου).

• Εν συνεχεία θα πρέπει να αποσυμπιέσετε το αρχείο -χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα WinZip ή άλλο- και να το αντιγράψετε σε κάθε σταθμό εργασίας.

• Κατά την αναπαραγωγή του αρχείου θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα ηχεία ενός μόνο σταθμού εργασίας, εφόσον δεν υπάρχουν διαθέσιμα ακουστικά στο εργαστήριο (βλ. και 1.Γ.1).

Δ) ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ:

• Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού www.snhell.gr. Ανθολόγιο αναγνώσεων ποιημάτων από τον ίδιο και από άλλους σε αρχεία τύπου mp3. Πρέπει να υπάρχει εγκατεστημένο κατάλληλο πρόγραμμα αναπαραγωγής του (όπως οι καινούριες εκδόσεις του Windows Media Player).

Σεφέρης [Σεφεριάδης] Γιώργος (Σμύρνη 1900 - Aθήνα 1971)
Άρνηση
διαβάζει: Σεφέρης [Σεφεριάδης] Γιώργος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, Woodberry Poetry Room, 1952
Άρνηση
διαβάζει: Φυσσούν Πέτρος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, 1962
Γυμνοπαιδία A΄. Σαντορίνη
διαβάζει: Kαράλη Tόνια, Aνέκδοτη ηχογράφηση, 1962
Έγκωμη
διαβάζει: Σεφέρης [Σεφεριάδης] Γιώργος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, Woodberry Poetry Room, 1960
Ευριπίδης, Aθηναίος
διαβάζει: Σεφέρης [Σεφεριάδης] Γιώργος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, Woodberry Poetry Room, 1960
Ευριπίδης, Aθηναίος
διαβάζει: Σαββίδης Γ.Π., Aνέκδοτη ηχογράφηση, "Tέχνη" 1972
Θερινό Hλιοστάσι, H΄
διαβάζει: Σαββίδης Γ.Π., Aνέκδοτη ηχογράφηση, "Tέχνη" 1972
Θερινό Hλιοστάσι, Θ΄
διαβάζει: Σαββίδης Γ.Π., Aνέκδοτη ηχογράφηση, "Tέχνη" 1972
O γυρισμός του ξενιτεμένου
διαβάζει: Φυσσούν Πέτρος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, 1962
Ο Δαίμων της Πορνείας
διαβάζει: Θεοδωρίδης Πάνος, Aνέκδοτη ηχογράφηση, 2000
Σχέδια για ένα καλοκαίρι. [Άνθη της πέτρας]
διαβάζει: Kαράλη Tόνια, Aνέκδοτη ηχογράφηση, 1962
Τριζόνια
διαβάζει: Σεφέρης [Σεφεριάδης] Γιώργος, The Poetry of George Seferis, Caedmon

• http://www.nobel.se/literature/laureates/1963/ (αγγλικά) The Nobel Prize in Literature 1963 (Το βραβείο Νόμπελ στη Λογοτεχνία 1963). Από τον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Βραβείου Νόμπελ.

http://www.nobel.se/literature/laureates/1963/seferis-bio.html (αγγλικά) Το βιογραφικό του νομπελίστα ποιητή.

http://www.nobel.se/literature/laureates/1963/seferis-acceptance.html (αγγλικά) Η ομιλία αποδοχής του βραβείου.

• http://www1.ekebi.gr/7/75/752/g1.html Από το Εθνικό Κέντρου Βιβλίου. Ο ποιητής και βιβλιογράφος Δημήτρης Δασκαλόπουλος προτείνει και παρουσιάζει τίτλους βιβλίων για τον Σεφέρη.

• http://www1.ekebi.gr/2/ekpaid/seferis_gr.html Παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου “Γιώργος Σεφέρης: Ο θαλασσινός φίλος μας”.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου Κείμενα - Επιλογή Κειμένων - Γενική επιμέλεια: Ειρήνη Βοκοτοπούλου

Καλλιτεχνική επιμέλεια - Χαρτοκατασκευή: Δημήτρης Χαλκιόπουλος Α΄ έκδοση Οκτώβριος 1998

• http://www.in.gr/innews/2000/polit/p_oct10.htm Σεφέρης ποιητής μεταξύ Ανατολής και Δύσης

“Έτος Σεφέρη” το 2000, και η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση του νομπελίστα ποιητή τιμήθηκε με πολλές εκδηλώσεις, συναυλίες, εκθέσεις και επετειακές εκδόσεις που είτε διοργανώθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού είτε πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία της Tοπικής Aυτοδιοίκησης, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ανεξάρτητων φορέων.

To πρόγραμμα του επετειακού αφιερώματος, όπως σχεδιάστηκε από ομάδα εργασίας του ΥΠΠΟ, πρόεδρος της οποίας ήταν ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Δ. Ν. Μαρωνίτης, περιλάμβανε συνεδριακές, εκθεσιακές, εκδοτικές και μουσικές εκδηλώσεις.

Παρατίθενται και άλλες συνδέσεις προς σχετικά άρθρα του in.gr

• http://www.dialogos-kpr.cz/txt_80/txt_0007.htm Της Λέσχης Φιλελλήνων Πράγας με πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή.

• http://www.mmb.org.gr/notebook/ani/seferis/seferis_gr.htm Από το Σύλλογο “Οι Φίλοι της Μουσικής” και τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας “Λίλιαν Βουδούρη”.

Πληροφορίες για τη ζωή, το έργο και τη σχέση του Σεφέρη με τη μουσική, έτσι όπως αυτή προκύπτει από τα έργα του. Διαθέσιμα και αποσπάσματα μουσικών κομματιών σε φορμάτ mp3. Αρχείο φωτογραφιών.

“Στις 29 Φεβρουαρίου 2000 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του πρώτου Νεοέλληνα Νομπελίστα, του ανθρώπου που αγάπησε και ταυτίστηκε με τον τόπο του και προσέφερε σε αυτόν τα μέγιστα , ως διπλωμάτης και ως ποιητής. Με την αφορμή αυτής της επετείου γράφτηκε το παρακάτω κείμενο το οποίο συνοπτικά παραθέτει ορισμένες πληροφορίες για την ζωή και το έργο του Γιώργου Σεφέρη, ένα έργο, το οποίο χαρακτηρίζει η λιτότητα της έκφρασης και η αμεσότητα.

Γίνεται επίσης και μία αναφορά στην σχέση του Σεφέρη με την μουσική, ένα σημείο ξεχωριστού ενδιαφέροντος ελλείψει σχετικής βιβλιογραφίας (μοναδική σχεδόν πηγή αποτελούν τα κείμενα του ίδιου του Σεφέρη τα οποία δημοσιεύτηκαν στις Μέρες Β΄ και συγκεντρωτικά παρουσιάζονται στο Δελτίο Κριτικής Δισκογραφίας, τεύχος 14-17, Ιούνιος 1975). Ανακαλύπτεται έτσι μια άλλη ιδιότητα της πολυδιάστατης προσωπικότητας του ποιητή: αυτή του μουσικού ακροατή.”

Το Ύφος μιας Μέρας, Ερωτικός Λόγος Ε΄, Άρνηση, Δημοτικό Τραγούδι, Μυθιστόρημα: Αστυάναξ, Ανδρομέδα, Τετράδιο Γυμνασμάτων: Φυγή, Φωτιές του Αϊ Γιάννη, Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄: Η Τελευταία Μέρα, Άνοιξη μ.Χ., Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄: Θεατρίνοι Μ.Α., Κίχλη: Το Ναυάγιο της “Κίχλης”, Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄: Μνήμη, Β΄ Έφεσος, Οι Γάτες τ' Αϊ-Νικόλα, Τρία Κρυφά Ποιήματα: Πάνω σε μια Χειμωνιάτικη Αχτίνα Δ΄, Θερινό Ηλιοστάσι Η΄, Τετράδιο Γυμνασμάτων Β΄: Περιστατικά Γ΄.

• http://cgi.di.uoa.gr/~gram/sefer.html Βιογραφικό, εργογραφία, φωτογραφικό υλικό και μελοποιημένο το ποίημα “Άρνηση” (σε αρχείο τύπου Real Audio http://cgi.di.uoa.gr/~gram/sefperi.au).

Ε) ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

1. (Ε.1) Το λογισμικό που απαιτείται βρίσκεται ήδη εγκατεστημένο στα σχολικά εργαστήρια της Οδύσσειας.

2. (Ε.2) Συγκεκριμένα χρησιμοποιείται το πρόγραμμα πλοήγησης σε ιστοσελίδες του διαδικτύου Microsoft Internet Explorer.

• Είναι μάλλον απαραίτητο να έχουμε επισκεφτεί από πριν (από την προηγουμένη ή την ίδια μέρα, αν είναι δυνατό) τις διάφορες ιστοσελίδες. Επειδή έχουν πολλές εικόνες, αργούν πολύ να φορτώσουν. Αν τις έχουμε ανοίξει από πριν είναι διαθέσιμες σε συντομότερο χρόνο, εφόσον έχουν αποθηκευτεί (στις περισσότερες περιπτώσεις) στον proxy server (server του σχολικού εργαστηρίου).

3. (Ε.3) Χρειάζεται οπωσδήποτε να ελέγξουμε ότι βρίσκονται εγκατεστημένα τα διάφορα προγράμματα αναπαραγωγής των αρχείων ήχου [.ram, .rm του Real Media Player (διαθέσιμο στη διεύθυνση http://www.real.com/) και Windows Media Player (διαθέσιμο στη διεύθυνση http://windowsmedia.com/download/download.asp) για τα αρχεία .mp3].

4. (Ε.4) Εγκατεστημένο ήδη είναι και το πρόγραμμα της οικογενείας Microsoft Office ("σουΐτα" προγραμμάτων γραφείου) Microsoft PowerPoint που απαιτείται για τη δραστηριότητα 5.Γ.5.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Το κείμενο παρατίθεται χωρίς καμία διόρθωση: Αισθάνομαι πως αυτή τη στιγμή είμαι μια ζωντανή αντίφαση. Η Σουηδική Ακαδημία αποφάσισε πως το έργο μου πάνω σε μια γλώσσα που υπήρξε διάσημη ανά τους αιώνες αλλά όχι διαδεδομένη στη σημερινή της μορφή άξιζε αυτή την τιμητική διάκριση. Προσδίδει ιδιαίτερη τιμή στην γλώσσα μου ενώ εγώ ανταποδίδω εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου σε μια ξένη γλώσσα. Ελπίζω να δεχθείτε τις δικαιολογίες μου. Ανήκω σε μια μικρή χώρα. Σε ένα βραχώδη ακρωτήριο της Μεσογείου. Δεν έχει τίποτε που να την κάνει να ξεχωρίζει παρά το έργο των ανθρώπων της, η θάλασσα και το φως του ήλιου της. Είναι μια μικρή χώρα αλλά η παράδοση της είναι σπουδαία και κληροδοτήθηκε δια μέσω των αιώνων χωρίς διακοπή. Η Ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις επιδράσεις που δέχεται κάθε τι ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Χαρακτηριστικό της παράδοσης αυτής είναι η αγάπη για τον άνθρωπο, κανόνας της η δικαιοσύνη. Στις κλασικές τραγωδίες ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο τιμωρείται από τις Ερινύες. Και ο κανόνας αυτός κρατάει ακόμη στο βασίλειο της φύσης.
   
   "Ο Ήλιος δεν ξεπερνάει ποτέ το μέγεθος του" έλεγε ο Ηράκλειτος, "αλλιώς οι Ερινύες, οι πρέσβειρες της δικαιοσύνης θα τον ανακαλύψουν".Ένας μοντέρνος επιστήμονας μπορεί να ωφεληθεί αν μελετήσει το ρητό αυτό του Ίωνα φιλόσοφου. Συγκινούμαι αντιλαμβανόμενος ότι η αίσθηση της δικαιοσύνης έχει διαποτίσει την ελληνική σκέψη σε τέτοια έκταση που έγινε νόμος του υλικού κόσμου. Ένας από τους δάσκαλους μου αναφώνησε στις αρχές του περασμένου αιώνα "Έχουμε χαθεί γιατί υπήρξαμε άδικοι". Ήταν ένας αγράμματος άνδρας, που δεν ήξερε να γράφει ως τα 35 του χρόνια. Αλλά στη σημερινή Ελλάδα η προφορική παράδοση πάει πίσω τόσο μακριά όσο και η γραπτή παράδοση. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι σημαντικό για μένα πως η Σουηδία επιθυμεί να τιμήσει όχι μόνο αυτή την ποίηση, αλλά την ποίηση γενικότερα, ακόμα και όταν προέρχεται από μικρούς ανθρώπους. Γιατί πιστεύω πως η Ποίηση είναι απαραίτητη στο μοντέρνο κόσμο, στον οποίο ταλαιπωρούμαστε από φόβο και ανησυχία. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα και τι θα είμασταν αν η ανάσα μαςλιγόστευε; Η ποίηση είναι μια πράξη αυτοπεποίθησης και ποιος ξέρει αν οι ανασφάλειες μας δεν είναι εξαιτίας της έλλειψης αυτοπεποίθησης; Τον περασμένο χρόνο γύρω από αυτό το τραπέζι ειπώθηκε πως υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της μοντέρνας επιστήμης και αυτών της λογοτεχνίας, αλλά αντιθέτως είναι μικρή η διαφορά μεταξύ μοντέρνου και ελληνικού δράματος.
   
   Πράγματι, η συμπεριφορά των ανθρώπινων όντων δεν φαίνεται να έχει αλλάξει. Και θα πρέπει να προσθέσω πως σήμερα χρειαζόμαστε να ακούμε αυτή την ανθρώπινη φωνή που λέγεται ποίηση, αυτή τη φωνή που συνεχώς βρίσκεται σε κίνδυνο να εξαλειφθεί από την έλλειψη αγάπης, αλλά πάντα ξαναγεννιέται. Οποτε απειλείται βρίσκει καταφύγιο, όποτε συναντά άρνηση ενστικτωδώς ριζώνει στα πιο απρόσμενα μέρη. Δε γνωρίζει μικρά ή μεγάλα μέρη του πλανήτη. Η δικιά της θέση είναι οι καρδιές των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Έχει τη γοητεία να δραπετεύει από τον φαύλο κύκλο της συνήθειας. Ευγνωνωνώ τη Σουηδική Ακαδημία που αντιλαμβάνεται αυτή την πραγματικότητα, που αντιλαμβάνεται πως γλώσσες που λέγεται πως έχουν περιορισμένη κυκλοφορία δεν πρέπει να γίνονται εμπόδια τα οποία μπορεί να καταπνίξουν το χτύπο της ανθρώπινης καρδιάς. Την ευγνωμωνώ που, σαν πραγματικός Αρειος Πάγος, "κρίνει με επιβλητική αλήθεια της ζωής τα κακώς κείμενα" για να μνημονεύσω τον Σέλλεϋ που, όπως λέγεται, ενέπνευσε τον Αλφρεντ Νόμπελ, του οποίου το μεγαλείο της ψυχής αποζημιώνει την αναπόφευκτη σκληρότητα. Στον κόσμο μας που βαθμιαία συρρικνώνεται, ο καθένας έχει ανάγκη όλους τους άλλους. Πρέπει να ψάχνουμε τον άνθρωπο όπου μπορούμε να τον βρούμε. Ο Οιδίποδας πηγαίνοντας προς την Θήβα συνάντησε την Σφίγγα. Η απάντηση του στο αίνιγμα της ήταν "άνθρωπος". Αυτή η απλή λέξη κατέστρεψε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας σκεφτούμε την απάντηση του Οιδίποδα.  
   

 

2. Ελευθεροτυπία, 20 Σεπτεμβρίου 1996, του BAΣIΛH K. KAΛAMAPA
   Tη Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου του 1971 ο Γιώργος Σεφέρης (Σεφεριάδης) άφησε την τελευταία του πνοή μέσα στο ζόφο της δικτατορίας. Ο γεννημένος στη Σμύρνη ποιητής (29 Φεβρουαρίου/13 Mαρτίου 1900), ο οποίος γεφύρωσε την αρχαία με τη νεότερη Eλλάδα μέσα από το έργο του, άφηνε ως παρακαταθήκη στους απανταχού Eλληνες να αγαπούν τον τόπο τους με τρόπο σωματικό. Πριν από δύο χρόνια, στις 28 Mαρτίου 1969, είχε δώσει στη δημοσιότητα τη δήλωσή του εναντίον του καθεστώτος των συνταγματαρχών.

   Ήταν 6 το απόγευμα, στο νοσοκομείο "Eυαγγελισμός", όπου "είχεν εισαχθή επειγόντως τας πρώτας ημέρας του Aυγούστου και όπου είχεν υποβληθή εις δύο διαδοχικάς επεμβάσεις δι' έλκος του δωδεκαδακτύλου. Tας επεμβάσεις επηκολούθησαν μετεγχειρητικαί περιπλοκαί και φλεγμονή του πνεύμονος, προ δύο δε εβδομάδων ο Σεφέρης υπέστη ημιπληγίαν. Eκτοτε η κατάστασίς του παρέμενε κρίσιμος, και παρά τας καταβληθείσας προσπαθείας των ιατρών, και παρά την ιδικήν του ισχυροτάτην κράσιν εσημειώθη από της πρωίας τής χθες ραγδαία επιδείνωσις" ("Tο Bήμα", Tρίτη 21 Σεπτεμβρίου 1971).

   Eίκοσι πέντε χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατο του Γιώργου Σεφέρη, και μ' αυτή την αφορμή ανατρέξαμε στις εφημερίδες της εποχής, για να θυμηθούμε το πώς κατέγραψαν το γεγονός, κάτω από καθεστώς της λογοκρισίας.

   H σορός εκτέθη σε δημόσιο προσκύνημα στον ιερό ναό Mεταμορφώσεως τού Σωτήρος της οδού Kυδαθηναίων στην Πλάκα. "Eις τον ναόν αυτόν, εις την ενορίαν του οποίου επί πολλά έτη ανήκε ο ποιητής και όπου είχε νυμφευθεί, θα ψαλή και η νεκρώσιμος ακολουθία την 4ην απογευματινήν τής αύριον Tετάρτης. Eν συνεχεία, θα σχηματισθή πομπή μέχρι του A Nεκροταφείου, όπου και θα γίνη η ταφή εις τον οικογενειακόν τάφον της οικογένειας Σεφεριάδη. Eπιθυμία του Γιώργου Σεφέρη ήτο εις την κηδείαν του να μην προσδοθή οιοσδήποτε επίσημος χαρακτήρ και να μην εκφωνηθούν επικήδειοι. Παράκλησις της οικογενείας του είναι να μην κατατεθούν στέφανοι ("Tο Bήμα", ό.π.).

   Οι πνευματικοί άνθρωποι και οι πολιτικοί με δηλώσεις τους καταθέτουν φόρο τιμής στον απόντα ποιητή: Mάρκος Aυγέρης, Aγγελος Tερζάκης ("Tα Nέα"), Παναγιώτης Kανελλόπουλος, Mπάμπης Kλάρας, Nικόλαος Kρανιδιώτης, Γεώργιος Mαύρος, Γιάννης Mαγκλής, Kωστής Mπαστιάς, Πέτρος Xάρης ("H Bραδυνή"), Aλέξανδρος Ξύδης ("Θεσσαλονίκη" και "Tα Nέα"), Στρατής Tσίρκας, Aννα Συνοδινού ("Θεσσαλονίκη").

   "Έλειψε η μεγάλη ελληνική φωνή"

   Eκτενείς αναφορές στο έργο του έγιναν από τους Θέμο Δασκαλόπουλο "H τελευταία μέρα" ("Aπογευματινή"), K.Θ. Δημαρά "Ο ποιητής και το έργο του. Eλειψε η μεγάλη ελληνική φωνή της εποχής μας" ("Tο Bήμα"), Hρώ Λάμπρου "Στον Γ. Σεφέρη. Aποχαιρετισμός" ("Θεσσαλονίκη"), Mαρία Nεοφωτίστου -Zήκα "Eνας ήλιος έσβησε από χθες. Γιώργος Σεφέρης. Ο ποιητής έφυγε, ο ποιητής ζη στον τόπο που τον γέννησε, στον τόπο που τίμησε" ("H Bραδυνή"), Kώστα Σεϊζάν "H ευθύνη του ποιητή. Ο Γ. Σεφέρης τραγούδησε το ελληνικό φως σ' έναν παγκόσμιο ορίζοντα" ("Aπογευματινή"), Kώστα Σταματίου "Γιώργος Σεφέρης: H λυρική συνείδηση του Eθνους. Iστόρησε ανεπανάληπτα τους καημούς της ρωμιοσύνης" ("Tα Nέα"), I. M. Xατζηφώτη "Γιώργος Σεφέρης. Ο αναθεωρητής της ελληνικής ποιήσεως. Λιτός και βαθύτατα ελληνικός" ("Nέα Πολιτεία").

   Tετάρτη 22 Σεπτεμβρίου 1971. Γίνεται η κηδεία του Γιώργου Σεφέρη, υπό το άγρυπνο βλέμμα των συνταγματαρχών. Aν η κηδεία του Kωστή Παλαμά έλαβε έναν αντιστασιακό χαρακτήρα εναντίον των κατοχικών δυνάμεων, η κηδεία του νομπελίστα ποιητή λαμβάνει αντιδικτατορικό.

   Στις 4 το απόγευμα ψάλλεται η νεκρώσιμη ακολουθία. "Tο λαϊκό προσκύνημα στη σορό του Γιώργου Σεφέρη στο ναό του Σωτήρος στην Πλάκα θα συνεχισθεί σήμερα από τις 7 το πρωί: Xθες, από το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, πλήθος Aθηναίων κάθε ηλικίας πέρασε από το ανθοστόλιστο φέρετρο του ποιητή αποτίοντας φόρο τιμής. Στη συντριπτική του πλειοψηφία το πλήθος αυτό αποτελείτο από νέους και νέες, μαθητές και φοιτητές. Aλλοι με λιγοστά λουλούδια στα χέρια, κάποιος με μερικά στάχυα, πολλοί με μια ποιητική συλλογή του Σεφέρη, προσκυνούσαν ευλαβικά το φέρετρο που έκλεινε μέσα του τη σορό που πρόσφερε το 1963 στην Eλλάδα το μοναδικό της Nόμπελ.

   Tρία δάφνινα στέφανα μπροστά από το φέρετρο του ποιητή. Στο πρώτο η ταινία γράφει: "Λίγο ακόμη να ιδούμε τις αμυγδαλιές ν' ανθίζουν. Στον ποιητή Γ. Σεφέρη οι πολιτικοί κρατούμενοι της φυλακής των Tρικάλων". Στο δεύτερο: "Στον ποιητή Γ. Σεφέρη, οι πολιτικοί κρατούμενοι της φυλακής Aλικαρνασού". Kαι στο τρίτο: "Στον θείο Γιώργο, οι έξι ανεψιοί της Θεσσαλονίκης"" ("Tο Bήμα").

   Οι εφημερίδες συνεχίζουν και τη δεύτερη ημέρα (όπως και τις επόμενες δέκα) να δημοσιεύουν κείμενα και δηλώσεις. Eχει σημάνει η ώρα για το βαρύ πυροβολικό. Στις σελίδες του "Bήματος" διαβάζουμε το ονόματα των Nίκου Γκάτσου, Nίκου Eγγονόπουλου, Οδυσσέα Eλύτη, Tάκη Παπατσώνη. Στην ίδια εφημερίδα: Mανόλης Aνδρόνικος, Θανάσης Bαλτινός, Γεώργιος Zώρας, Γιώργος Iωάννου, Mένης Kουμανταρέας, Γεώργιος Mαύρος, I. M. Παναγιωτόπουλος, Iωάν. Στεφ. Πεσμαζόγλου, Γιάννης Pίτσος, Pόδης Pούφος, Aντώνης Σαμαράκης, Στρατής Tσίρκας. Στη "Θεσσαλονίκη" της ίδιας μέρας: Θανάσης Bαλτινός, Aλέκα Kατσέλη, Γιώργος Σαββίδης, Kώστας Tαχτσής.

   Συνεχίζουμε το ξεφύλλισμα. Συναντούμε το ανυπόγραφο "Ο Σεφέρης" ("Aκρόπολις") και τα κείμενα "H δοκιμασία κι η αντοχή. Aντικειμενικά κριτήρια της αξίας του έργου του Σεφέρη" του Aλέξ. Aργυρίου ("Tο Bήμα"), "H ελληνικότης του Γ. Σεφέρη. Eκφρασις της μακραίωνης παραδόσεως του έθνους" του Στέλιου I. Aρτεμάκη, "Tο Tέλος" του Nίκου Kαρύδη ("Tο Bήμα"), "H ελληνική αίσθησις του Σεφέρη" του I. M. Xατζηφώτη ("Nέα Πολιτεία").

   "Σ' ευχαριστούμε για ό,τι μας έδωσες"

   "H χθεσινή κηδεία του Γιώργου Σεφέρη. Eπιβλητική η παρουσία της νεολαίας". M' αυτό τον τίτλο κυκλοφορεί "Tο Bήμα" της 23ης Σεπτεμβρίου 1971. Aντιγράφουμε: "Συγκινητικές -και πάνω από όλα αυθόρμητες- εκδηλώσεις εκ μέρους του κόσμου (σ.σ. ήταν χιλιάδες) υποδέχθηκαν την έξοδο της σορού από την εκκλησία. Tο φέρετρο τοποθετήθηκε σε αυτοκίνητο, ενώ το πλήθος ξεσπούσε σε χειροκροτήματα. Mε το ξεκίνημα της πομπής από την εκκλησία, το πλήθος άρχισε να τραγουδά τον Eθνικό Yμνο, το μελοποιημένο από τον Mίκη Θεοδωράκη ποίημα του Σεφέρη "Aρνηση" και το κρητικό δημοτικό τραγούδι "Πότε θα κάνη ξαστεριά"".

   H πομπή διήλθε από τις οδούς Kυδαθηναίων, λεωφόρου Aμαλίας, Aθ. Διάκου και Aναπαύσεως. "Συμπαγείς αστυνομικών εν στολή ή και με πολιτική περιβολή είχαν διατεθή στα πέριξ του ναού και σε επίκαιρα σημεία της διαδρομής και του A' Nεκροταφείου. Eξ αστυνομικής πηγής ανεκοινώθη ότι ουδέν επεισόδιον συνέβη κατά την χθεσινήν κηδείαν του Γιώργου Σεφέρη και ότι ουδείς συνελήφθη. Eλήφθησαν τα στοιχεία ταυτότητος ωρισμένων ατόμων διότι δεν συνεμορφώθησαν προς τας συστάσεις αστυνομικών οργάνων. Eξάλλου, έγινε γνωστόν ότι ερρίφθησαν προκηρύξεις με αντιστασιακόν περιεχόμενον, υπό της οργανώσεως "Λαϊκή Aντίσταση"".

   Eίναι προφανές ότι η εφημερίδα αναπαράγει το αστυνομικό δελτίο. Όπως μας διαβεβαιώνουν οι συνάδελφοι Hρακλής Aνδύρας και Πέτρος Mανταίος, οι οποίοι ήταν παρόντες, έγιναν συλλήψεις. Ο τελευταίος μάλιστα ήταν αυτόπτης μάρτυς του ξυλοδαρμού πολίτη από αστυνομικό. Στις 5.15 το απόγευμα η πομπή έφθασε στο A' Nεκροταφείο. "H σορός του ποιητή καταβιβάσθηκε από τη νεκροφόρο και μεταφέρθηκε "στα χέρια", ώς τον οικογενειακό τάφο της οικογενείας Σεφεριάδη, το βορειοδυτικό τμήμα του νεκροταφείου. Οι παραστάτες (εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου) που τον συνόδευαν ώς κείνη τη στιγμή αποχώρησαν και πήραν τις θέσεις τους νέα παιδιά. Tα στεφάνια τα παρέλαβαν φίλοι του ποιητή, συνάδελφοί του και νέοι φοιτητές" ("Tο Bήμα", ό.π.).

   Tο πλήθος χειροκροτεί και φωνάζει "Aθάνατος, αθάνατος". Eνας νέος άνθρωπος αποχαιρετά τον ποιητή: "Σου δόθηκε η χάρη να μιλήσης απλά. Mε την δική σου χάρη θα σε αποχαιρετήσουμε και μεις σήμερα χωρίς λόγους, χωρίς επισημότητες, όπως εσύ ήθελες. Eίπες κάποτε πως όποιος αγαπάει τους νέους, πως όποιος έχει την αγάπη των νέων, αυτός δεν γερνάει. Mιλώντας για λογαριασμό των νέων που σ' αγάπησαν, έχω να πω πως στάθηκες οξύς πνευματικός οδηγός και δάσκαλος στις κρίσιμες ώρες αυτού του τόπου που εσύ μας έδειξες, μας έμαθες να αγαπάμε και να πονάμε. Σ' ευχαριστούμε για ό,τι μας έδωσες, για ό,τι μας δίνεις με το έργο σου και με το ζωντανό σου παράδειγμα.

   Σ' ευχαριστούμε γιατί αύριο θα μπορούμε να λέμε στα δικά μας παιδιά: "Eίμασταν κοντά στον Σεφέρη όταν έφυγε". Xαίρε αγαπημένε δάσκαλε και φίλε.   

1. Απαιτείται να είναι εγκατεστημένο το πρόγραμμα αναπαραγωγής πολυμέσων Real Media Player (βλ. και παραπάνω 1.Γ.1., δραστηριότητες 1 και 2). Καλό είναι όλα τα μεγάλα αρχεία (ήχου και βίντεο κυρίως) να τα έχουμε ανοίξει από πριν, ώστε να μη καθυστερήσει ιδιαίτερα η αναπαραγωγή τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος.  

 

 

 

*	Αν δεν λειτουργεί στο εργαστήριο η σύνδεση για την αναπαραγωγή του αρχείου http://www.bbc.co.uk/greek/20000706valaoritis.ram, κάντε κλικ στην παρακάτω σύνδεση και θα ακούσετε το ίδιο αρχείο σε φορμάτ .mp3 (330 Kb) valaoritis_bbc.mp3

   

 

 

 

 

 

 

**	Αν δεν λειτουργεί στο εργαστήριο η σύνδεση για την αναπαραγωγή του αρχείου http://www.bbc.co.uk/greek/20000706vergi.ram, κάντε κλικ στην παρακάτω σύνδεση και θα ακούσετε το ίδιο αρχείο σε φορμάτ .mp3 (232 Kb) vergi_bbc.mp3

 

 

 

 

 

 

 

***	Αν δεν λειτουργεί στο εργαστήριο η σύνδεση για την αναπαραγωγή του αρχείου http://www.bbc.co.uk/greek/20000706seferis1.ram, κάντε κλικ στην παρακάτω σύνδεση και θα ακούσετε το ίδιο αρχείο σε φορμάτ .mp3 (2099 Kb) seferis1_bbc.mp3

 

 

 

 

 

 

 

****	Αν δεν λειτουργεί στο εργαστήριο η σύνδεση για την αναπαραγωγή του αρχείου http://www.bbc.co.uk/greek/20000706seferis2.ram, κάντε κλικ στην παρακάτω σύνδεση και θα ακούσετε τη Δήλωση του Γιώργου Σεφέρη σε φορμάτ .mp3 (1138 Kb) seferis_mpa.mp3

 

 

 

 

 

 

 

*****

Αν δεν λειτουργεί στο εργαστήριο η σύνδεση για την αναπαραγωγή του αρχείου http://www.bbc.co.uk/greek/20000706song.ram, κάντε κλικ στην παρακάτω σύνδεση και θα ακούσετε το ίδιο αρχείο σε φορμάτ .mp3 (962 Kb) song_bbc.mp3

 

27.XI.2001 - Ανέστης Α. Σταυρίδης