Με την Πασχαλιάτικη γιορτή στενή σχέση έχει η κουμπαριά. Πολύ αυστηρά τηρούνται τα έθιμα της κουμπαριάς. Εκείνος που στεφανώνει έναν άλλο ονομάζεται νουνός και εκείνος που στεφανώνεται κουμπάρος. Ο νουνός  βαφτίζει και όλα τα παιδιά του κουμπάρου, που τα στεφανώνει κιόλας αργότερα αν ζει ή τα στεφανώνουν τα  παιδιά του κι έτσι συνεχίζεται επί γενεές η σχέση αυτή. Ο κουμπάρος σέβεται το νουνό και αποφεύγει να τον δυσαρεστεί γιατί φοβάται τις κατάρες του. Μόνο σε περίπτωση πολύ σοβαρής φιλονικίας μπορεί να χαλάσει η κουμπαριά. Αυτό όμως γίνεται πολύ σπάνια. Ανήμερα της Πασχαλιάς όταν  σχολάσει η εκκλησία έχει υποχρέωση ο κάθε κουμπάρος να επισκεφθεί το νουνό. Παίρνει στο σακούλι του μια πίτα (τσουρέκ’), είκοσι με εικοσιπέντε αυγά, ένα μπουκάλι κρασί και πηγαίνει στου νουνού το σπίτι. Εκεί μαζεύονται και οι άλλοι κουμπάροι του νουνού, αν υπάρχουν φυσικά, και όλοι μαζί φιλοξενούνται  στο πλούσιο τραπέζι του νουνού. Στην επίσκεψη και τη φιλοξενία αυτή δεν συμμετέχουν οι γυναίκες των κουμπάρων, που εκείνη τη μέρα μένουν στο σπίτι και τρώνε χωρίς το σύζυγο. Μετά τη φιλοξενία στου νουνού το σπίτι, η νουνά βάζει στο σακούλι του καθενός κουμπάρου ένα τσουρέκι μικρότερο από εκείνο που έφερε και ο νουνός βάζει μισό μπουκάλι κρασί. Ο κουμπάρος φιλάει το χέρι του νουνού και της νουνάς, παίρνει τα δώρα του και φεύγει. Επειδή συμβαίνει πολλές φορές ένας κουμπάρος να είναι και νουνός και να είναι υποχρεωμένος να δεχθεί τις επισκέψεις των κουμπάρων του, το έθιμο αυτό διαρκούσε τρεις μέρες, Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη, για να δίνεται έτσι η ευκαιρία στον καθένα να κάνει τις επισκέψεις του ως κουμπάρος αλλά και να δεχθεί τις επισκέψεις ως νουνός. Ο κουμπάρος είναι υποχρεωμένος να κάνει επισκέψεις στο νουνό μέχρις ότου αρραβωνιάσει το παιδί του, οπότε συνεχίζει εκείνο, γιατί και εκείνο θα έχει  τον ίδιο νουνό. Αν ο κουμπάρος δεν έχει αρσενικό παιδί, αλλά μόνο κορίτσι, θα κάνει τις επισκέψεις στο νουνό μέχρι να σταματήσει η γυναίκα του να κάνει παιδιά. ‘Αν ένας κουμπάρος θέλει να σταματήσει να κάνει επισκέψεις, πρέπει να ζητήσει την άδεια από το νουνό γιατί η διακοπή χωρίς την άδειά του θεωρείται παραβίαση ιερού καθήκοντος. 

 

 

ΣΤ.  Έθιμα του Γάμου

^ αρχή

 

Προξενιό - Αρραβώνας - Γάμος

Ο γάμος στους Πετρινούς και Σκοπελινούς γίνεται τις πιο πολλές φορές με προξενιά. Ο υποψήφιος γαμπρός ή οι γονείς στέλνουν στο σπίτι της νέας που διαλέγουν για νύφη ένα «προξενήτ’» δίνοντάς του και ένα δώρο (το μπαξίσ’). Ο προξενητής πηγαίνοντας στο σπίτι της νύφης λέει στον πατέρα ή την μητέρα «Μ’ έστειλε ο….. να τη δώς τη θηγατέρα σ’ νυφ’». Συζητούν τους όρους του γάμου και αν είναι σύμφωνοι οι άνθρωποι της νύφης, ο προξενητής προσφέρει στη νύφη μια λίρα ή άλλο μεταλλικό νόμισμα που φέρει μαζί του από το σπίτι του γαμπρού και για αντάλλαγμα παίρνει από αυτήν ένα μαντίλι (μεσάλ’). Ορίζεται κατόπιν η ημέρα που θα γίνουν οι αρραβώνες (το σύν'βασμα) και ο προξενητής φεύγει για να αναγγείλει τη χαρμόσυνη είδηση στο σπίτι του γαμπρού.

Γάμος Μαρίας Ευσταθοπούλου εκ Πέτρας Ανατ. Θράκης με τον Κων/νο Σιβρή εκ Σκοπέλου Αν. Θράκης (Νέα Πέτρα Σερρών περί το 1932)

Την ορισμένη ημέρα των αρραβώνων ο γαμπρός καλεί τους πιο στενούς συγγενείς, παίρνουν τα δώρα στο πανέρι και πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης. Εκεί αρχίζει το παζάρεμα (παζαρλίκλ’) για το ποσό που πρέπει να δώσει ο γαμπρός για να πάρει τη νύφη. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο γαμπρός πληρώνει για να παντρευτεί και ανάλογα με το ποσό που διαθέτει βρίσκει και νύφη. Το ποσό που καταβάλει λέγεται αρραβώνας. Αφού τακτοποιηθεί το ζήτημα της αρραβώνας, ακολουθεί το ποτό και το γλέντι. Πίνουν πρώτα το ρακί, στρώνουν ύστερα το τραπέζι και γλεντούν ως τις πρωινές ώρες. Από την ημέρα εκείνη οι δύο νέοι είναι «συν’βασμένοι». Αποχωρώντας οι άνθρωποι του γαμπρού από το σπίτι της νύφης, παίρνουν για δώρα μαντήλια (τσεϊζια) και πηγαίνουν στου γαμπρού το σπίτι. Εκεί γύρω γύρω στον τοίχο του σπιτιού δένουν ένα σκοινί και κρεμούν επάνω τα τσεϊζια. Τρεις μέρες μένουν έτσι κρεμασμένα και τα κορίτσια και τα παλικάρια του χωριού πηγαίνουν, βλέπουν και κερνιούνται (φιλεύονται). Τη νύφη επισκέπτονται επίσης οι νέοι και οι νέες του χωριού, βλέπουν και μαθαίνουν πόσα φλουριά είναι η αρραβώνα του γαμπρού. Εκεί τους κερνούν από το μπαξίσι του γαμπρού και τους δίνουν μαστίχα να μασήσουν για να κολλήσουν και εκείνοι.

Έπειτα από αρκετό διάστημα μετά τους αρραβώνες ο γαμπρός κάνει ένα ρούχο και ένα κοντογούνι, της νύφης δώρα, που ονομάζουν «φιλία». Οι συγγενείς του γαμπρού και της νύφης μαζεύονται στο σπίτι της νύφης με την ευκαιρία που θα γίνουν αυτά τα δώρα και εκεί γίνεται τραπέζι που ονομάζεται  επίσης «φιλία». Η φιλία γίνεται Σαββατόβραδο. Την άλλη μέρα, Κυριακή, ο γαμπρός πληρώνει τον γκάϊντατζη του χωριού για να παίξει την γκάϊντα του. Μαζεύονται όλοι οι χωριανοί στην πλατεία κι’ εκεί χορεύουν. Η νύφη φοράει το ρούχο και το κοντογιούνι, που της έκανε δώρο ο γαμπρός. Φιλάει τα χέρια των γνωστών της και παίρνει διάφορα δώρα. Ορίζεται και η ημέρα του γάμου  (το ντουγούν). Την Παρασκευή πριν από την Κυριακή του  γάμου, το απόγευμα στα σπίτια του γαμπρού και της νύφης ζυμώνουν το προζύμι για τα ψωμιά του γάμου. Το προζύμι ανακατεύουν ένα κορίτσι και ένα αγόρι που έχουν μάνα και πατέρα. Το κορίτσι κρατάει στα χέρια του ένα μεγάλο μαχαίρι, παίρνει μ’ αυτό προζύμι και αλείφει τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού λέγοντας «να ζεί ο γαμπρός και η νύφ’»

To Σάββατο  το πρωί στο σπίτι της νύφης τρία κορίτσια γνέθουν σε μια ρόκα από μια κλωστή μάλλινη το καθένα, παίρνουν μετά τη ρόκα και με τη συνοδεία συγγενικού παιδιού την πηγαίνουν στο σπίτι του γαμπρού. Γνέθει και ο γαμπρός τρεις κλωστές και παίρνουν ύστερα τα κορίτσια τη ρόκα και με τη συνοδεία της γκάιντας την φέρνουν πάλι στο σπίτι της νύφης. Η ρόκα είναι το σύμβολο της νοικοκυροσύνης και της ευτυχίας του σπιτιού. Το Σάββατο το βράδυ το συγγενολόι του γαμπρού με την γκάιντα πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης, κερνιούνται, γλεντούν, ξαναγυρίζουν στο σπίτι του γαμπρού, κερνιούνται και εκεί, επισκέπτονται μετά και το νουνό, που πολλές φορές τους κρατάει στο σπίτι του όλη τη νύχτα του Σαββάτου.

Την Κυριακή το πρωί οι δύο παράγαμπροι, με το μπράτιμο (στενό φίλο) του γαμπρού και άλλους συγγενείς, με την αγαπητή τους γκάιντα πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης και παίρνουν τα εσώρουχα  που κάνει δώρο η νύφη στο γαμπρό. Φέρνουν τα ρούχα στο σπίτι του γαμπρού, παίζει η γκάιντα και αλλάζει ο γαμπρός. Ξυρίζουν μετά το γαμπρό ενώ η γκάιντα εξακολουθεί να παίζει το τραγούδι το συνηθισμένο στην περίπτωση αυτή:

    Μπαρμπέρη μ’ τα ξουράφια σ’ να ντα μαλαματώσ’ ς

    Γιατ’ έναι νέος ο γαμπρός, να μη ντονε ματώσ’ς…..

Τις απογευματινές ώρες ξεκινάει το συγγενολόϊ και οι φίλοι του γαμπρού, και πηγαίνουν να πάρουν τη  νύφη. Στην αυλή του σπιτιού είναι πάγκοι, όπου κάθονται όλοι. Ο γαμπρός παίρνει την άδεια από το νουνό, τον πατέρα και τον πεθερό και μαζί με τον παράγαμπρο και τον μπράτιμο πηγαίνουν μέσα στο σπίτι και κερνιούνται. Εξω στην αυλή χορεύουν τα παλικάρια και οι άλλοι τους καμαρώνουν. Η νύφη ετοιμάζεται για την εκκλησία και τα προικιά της φορτώνονται στο αμάξι για να μεταφερθούν στο σπίτι του γαμπρού. Η γκάϊντα παίζει, οι νέοι και οι νέες τραγουδούν:

  -Τι σε φταίω συμπεθέρα μ’ και με πήρες τη μπερδίκα

    και με πήρες τη μπερδίκα μ’ τη σπιτοκοικοκυρά μ’ ;

  - Άσπρα δώκα και την μπήρα, φλουριά και γόρασά τνα

 

 

Το πλήθος ξεκινάει για την εκκλησία. Μετά τη στέψη πηγαίνουν στο σπίτι του γαμπρού., τους κερνούν και μοιράζουν τα δώρα της νύφης στους στενούς συγγενείς, μαντίλια, σάλια, πουκάμισα κ.ά. Για λογαριασμό της νύφης τα δώρα τα βγάζει ο μπράτιμος από το σεντούκι. Για το καθένα η νύφη ονοματίζει: -Αυτό έναι για ντο μπεθερό μ’, αυτό έναι για τη μπεθερά μ’, αυτό για την γκιαρά μ’ (ανδραδέλφη) κ.ο.κ Ο καθένας που παίρνει δώρο κάνει και το χάρισμά του. Λέει π.χ ο πεθερός: Χαρίζω το χωράφ’… δέκα στρέμματα, τα’ αμπέλ΄…. Χίλια διακόσια κούτσουρα, ένα δαμάλ΄θηλυκό στο γαμπρό, στη νύφ’  γκιομλεκλίκ’ κλπ και η πεθερά:

-Χαρίζω ένα μόσκο, μνιά κλώκα με τα πουλιά κλπ

Το βράδυ ο νουνός με τη γυναίκα του φεύγουν για το σπίτι τους. Οταν είναι η ώρα να στρωθεί το τραπέζι, πηγαίνει ο μπράτιμος και τους ξαναφέρνει. Η νουνά στρώνει το κρεβάτι των νεόνυμφων και ψάχνει τη νύφη στα μαλλιά, στις τσέπες και παντού μη τυχόν και κρατάει μαζί της αίμα για να παρουσιαστεί παρθένα, αν δεν είναι τέτοια. Το πουκάμισο της νύφης που φέρνει τα δείγματα της παρθενιάς το βάζει η νουνά σ’ ένα πανέρι, το σκεπάζει με διάφανο πανί (το νύφωμα) και το δείχνει στους καλεσμένους να το δουν. Ο κάθε καλεσμένος ρίχνει μέσα στο πανέρι ένα μπαξίσ’. Αυστηρή η τιμωρία της νύφης  αν δεν είναι παρθένα. Την παίρνει ο γαμπρός με το πουκάμισο μόνο και την οδηγεί στο σπίτι του πατέρα της. Και άλλα πομπέματα της γίνονται αν δεν βρεθεί παρθένα.

 

Ζ.  Έθιμα τοκετού

^ αρχή

Αναφέρονται μόνο εκείνα που είναι ιδιαίτερα στην Πέτρα και τη Σκόπελο.

Όταν το παιδί γεννηθεί το αλατίζουν  και μετά είκοσι τέσσερις ώρες το πλένουν από το αλάτι. Απαγορεύεται να επισκεφθούν  τη λεχώνα άνδρας ή γυναίκα που έχει έλθει πριν σε συνουσία. Απαγορεύεται επίσης να επισκεφθεί τη λεχώνα γυναίκα που έχει την έμμηνό της ρήση, γιατί πιστεύουν πως το νεογνό βγάζει σπυριά στο κεφάλι. Οχτώ ημέρες μετά τον τοκετό η λεχώνα δεν βγαίνει από το σπίτι. Μετά τις οχτώ μέρες της επιτρέπεται να βγαίνει στην αυλή του σπιτιού. Στις σαράντα μέρες έρχεται η μαμή, παίρνει το μωρό και τη μητέρα του και τους οδηγεί στην εκκλησία για να διαβάσει ο παπάς. Σε περίπτωση άμεσου κινδύνου για το μωρό πριν να συμπληρωθούν οι 40 ημέρες, καλείται ο παπάς στο σπίτι για να διαβάσει τις σχετικές ευχές. Την τελετή αυτή τη λένε μεσοσαράντισμα και όταν ακόμη οι μέρες μετά τον τοκετό δεν είναι μισές από σαράντα. Πριν να συμπληρωθούν οι σαράντα ημέρες από τον τοκετό δεν επιτρέπεται στη γυναίκα να πάει στην εκκλησία, γιατί είναι «λερωμένη». Μετά τις σαράντα μέρες μπορεί να βγαίνει και έξω από το σπίτι και να πηγαίνει και στην δουλειά, ενώ πριν της ήταν απαγορευμένο.  Καθένας που επισκέπτεται τη λεχώνα έχει υποχρέωση, όταν φύγει να αφήσει στο σπίτι κάτι από πάνω του, μία τρίχα, μία κλωστή, ένα μικρό κομμάτι πανί ή οτιδήποτε  άλλο. Η μητέρα του παιδιού, όταν φύγει ο επισκέπτης, βάζει σ’ ένα θυμιατό ότι άφησε ο ξένος και θυμιάζει το μικρό για να μη βασκαθεί.  Επίσης κάθε επισκέπτης άφηνε ένα νόμισμα κάτω από το μαξιλάρι του μωρού ή το έβαζε στον κόρφο του λέγοντας: «σαν αρνί να κοιμάται». Ο πατέρας του παιδιού  δεν επιτρέπεται να μένει έξω από το σπίτι ύστερα από τη δύση του ηλίου μέχρι να σαραντίσει η λεχώνα. ‘Αν αναγκασθεί  να βρεθεί έξω, είναι υποχρεωμένος, γυρίζοντας στο σπίτι του για να μπει μέσα, να περάσει από πάνω από φωτιά που καίει μέσα σ’ ένα κεραμίδι τοποθετημένο στην πόρτα του σπιτιού. ‘Ετσι πιστεύεται ότι η φωτιά διώχνει το κακό.

 

H. Έθιμα σχετικά με τον νεκρό

^ αρχή

Όταν πεθάνει κάποιος του δένουν τα σαγόνια με ένα μαντήλι  και τα χέρια σταυρωτά πάνω στο στήθος. Του βάζουν και ένα ασημικό (λίρα ή φλουρί) στο στόμα κάτω από τη γλώσσα για να έχει να πληρώσει να τον περάσουν στον παράδεισο. ‘Ένας χωριανός που γνωρίζει γράμματα μένει κοντά στο νεκρό και διαβάζει το ψαλτήρι. Άμα κουραστεί ο πρώτος, μπορεί να συνεχίσει άλλος και άλλος ακόμη. Συγγενείς, γείτονες και φίλοι, γυναίκες προ παντός φέρνουν λουλούδια και γεμίζουν το μαξιλάρι και σχεδόν όλο το σώμα του νεκρού. Πρόθυμοι χωριανοί αναλαμβάνουν να κάνουν (να ανοίξουν) τον τάφο του νεκρού και αφού γυρίσουν στο σπίτι, μετά την ταφή παίρνουν δώρο ένα μαντήλι. ‘Υστερα από ορισμένο χρόνο, εικοσιτέσσερες ώρες συνήθως, ξεκινάει η νεκρική πομπή για τα νεκροταφεία (τα λημόρια). Εκεί θάβουν το νεκρό και ο καθένας ρίχνει επάνω στον τάφο μία χούφτα χώμα για να λιώσει ο νεκρός, λέγοντας την ευχή «Θεγός σχωρές΄τονα». Ξαναγυρίζουν μετά στο σπίτι του νεκρού και του κάνουν το λεγόμενο σχώριο, δηλ. σφάζουν κανένα σφαχτό (κάννα κουρμπάν’), τρώνε, πίνουν και σχωρνούν. Μία πήλινη στάμνα ανοιχτόστομη τη γεμίζουν νερό και αν δουν στην επιφάνεια να γυρίζουν μικρά σκουπίδια λένε  «Να, οι ψυχές των πεθαμένων ανταμώννα» Μετά το σχώριο φεύγουν για τα σπίτια τους. Σαράντα ημέρες πιστεύουν, πως η ψυχή γυρίζει στο σπίτι και γι’ αυτό η καντήλα είναι αναμμένη συνέχεια.

 

Θ. Λαϊκή Τέχνη

^ αρχή

 

1. Πώς γίνεται το φάσιμο

    Η χειροτεχνία και η οικιακή βιοτεχνία στα χωριά της Θράκης ήταν αρκετά προοδευμένη από καλαισθητικής απόψεως. Μάλλινα υφάσματα φασμένα στον αργαλειό του σπιτιού κατάλληλα για κλινοσκεπάσματα και ενδυμασίες, κεντήματα, βαψίματα που γινόταν με αρκετή καλαισθησία από τις Θρακιώτισσες που ήταν φημισμένες για τη νοικοκυροσύνη τους, την εξυπνάδα τους, τους γλυκούς τους τρόπους και τη φιλοξενία τους. Σήμερα με τη διασπορά έχουν χαθεί σχεδόν όλα τα παλιά χειροτεχνήματα, που θα μας έδιναν μία καθαρή εικόνα της λαϊκής τέχνης της Ανατ. Θράκης ή και αυτά που σώζονται είναι λιγοστά. Όλα  σχεδόν θάφτηκαν μαζί με τα τόσα άλλα αγαθά τους στον καιρό της καταστροφής. Η μεγάλη συμφορά που έπαθαν δεν τους άφηνε να σκεφτούν για τέτοια πράγματα, δευτερεύοντα μπροστά στη σωτηρία της ίδιας της ζωής τους.

Παρακάτω σας παραθέτουμε περιγραφή στην τοπική διάλεκτο σχετικά με τη δουλειά του αργαλειού:

«το μαλλί το κάμνουμ’ στ’ αδράχτ’, ύστερα το γλυούμ πήχ’, το βγάνουμ πε το γλυτήρ’ και πε το ροδάν’ το μαζεύουμ’ στα καλάμια. Πε τα καλάμια το διαζόματ’ ύστερα στη διάστρα. Αραδιάζουμ΄αράδα τα καλάμια μεσ’ τη διάστρα και τραβίζουμ’ λόϋρα στα παλούκια. Πηγαίνουμ’ ερκουμέστε, πηγαίνουμ’ έρκουμέστε, πλερών’. Άμα πλερώσ’ το βγάνουμ’ και το μαζεύουμ’ στο χέρ’. Το ντυλίγουμ ύστερα στ’ αργαλειό τη λάκκου. Το περνάμ’ κλωστή-κλωστή στα μιτάρια. Πε το μιτάρ’ ύστερα στο χτέν’. Το τραβούμ’ στο λάκκο, στα δυό αργαλειά και αρχινάμ’ τα φαίνουμ’. Τόνα αργαλειό φκαιρών’ τ’ άλλο ντυλίζ. Πατούμ΄τις πατήτριες, κατεβαίννα κι’ ανεβαίννα οι καρουλοψιές. Η σαΐτα πααίν’ έρκεται, μνιά έτσ’ μνιά έτσ’ και γίνται τόπ’. Το τόπ’ το δί νουμ’ στο ντολαπτσή και το ντολαπιάζ’, το κάν’΄σαγιάκ’. Ύστερα το πααίνουμ’ στο ντερζή, το κόφτ’ και το κάν’ ρούχα. Έτσι κάνουμ’ το σαγιάκ’. Το σαγιάκ’ έχ’ δώδεκα πάσματα πε εξήντα κλωστές το πάσμα.

 Το πολυτό πανί το φαίνουμ’ πε δυό μιτάρια. Το ψηφωτό το φαίνουμ’ πάλε με τέσσερα μιτάρια, έχ’ διαφορά στο φάσιμο και στο πέρασμα και χρειάζεται γνώσ’. ‘Αλλα πανιά είναι το μαρμαροδύμτο που το λένε έτσ’ γιατί έχ’ ψηφιά στα μάτια. ‘Αλλα είναι τα σκουλωτά. Τα φαίνουμ’ πε τα μιτάρια αλλά περνάμ΄βέργα πε τη γκλωστή και βγαίν’ όξω και γίνται φλόκ’. ‘Αλλα είναι τα ταρακλίδκα πο τα λένα και νταμαλδκα και σαντρατσωτά. Διάφορα είναι στο διάσιμο. Περνάμ’ μια κλωστή κόκκινη, μιά άσπρη και άλλες μπογιές για να γίνται χρωματιστό. Πε τα ψηφωτά κάνουμ’ στόλισμα τη σπιτιού, πε τα σκουλωτά κουβέρτες και σκεπάσματα, πε τα ταρακλίδκα, προίκες, στρώματα, παπλώματα, μαξιλάρες, πετσετες, μεσάλια, μακρομέσαλα, κουντρομέσαλα (μικρές μεσάλες). Πε το πολυτό πε δυό μιτάργια κάνουμ΄φουστάνια, μισοφόρια, αλλαγές (ασπρόρουχα). Στο λάκκο που φαίνουμ’ λέμ’ και πε κανένα τραγούδ   :

      Μασούργιαζε, καλάμνιαζε στο λάκκο για να βάλ’

     Και τη σαίτα πόρριχνε ήταν μαλαματένια

    Το αργαλειό ήταν σίδερο κ’ η κόρη πεταλούδα»

 

 

Γλώ=τυλίγω

 γλυτήρι=  μικρό ξύλινο υφαντικό εργαλείο,Χρησιμεύει για να τυλίγονται οι κλωστές.

Φκαιρώνω=αδειάζω

Ντολαπτής= εκείνος που έχει νεροτριβή (ντολάπ)

Κούντρος= μικρός, κοντός

Πλερώ’ = τελειώνει

 

 

2. Μέσα και τρόπος βαφής υφασμάτων

Ένας τρόπος βαφής είναι με το χόρτο λάπατα. Βράζουν τις ρίζες, ρίχνουν μέσα το ύφασμα και παίρνει κίτρινο χρώμα. Μαύρα υφάσματα βάφονται με φλούδα από το φυτό μελιός. Τη βράζουν και το υγρό γίνεται κίτρινο. Ρίχνουν μέσα σκουριασμένα σίδερα, σκουριές από σιδεράδικα. Μετά ρίχνουν το ύφασμα και βάφεται μαύρο. Μετά το βάψιμο αφήνουν το ύφασμα για λίγες ώρες μέσα στο σταχτόνερο. Μαύρα υφάσματα επίσης βάφουν από το βράσιμο καρυδόφλουδας. Κόκκινα βάφονται με τις ρίζες από το χόρτο λιθρίδι, που βράζουν πολύ με ανάλογη ποσότητα νερού.

 

 

Ι. Αγροτική Ζωή

^ αρχή

Ι. ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ

 

1. Η σπορά

Τέλη Σεπτεμβρίου είναι η εποχή που αρχίζει η σπορά. Ετοιμάζονται τα εργαλεία, αλέτρι, υνί, φκέντρι, δουκανοσύρτης, ζυγός, ζυγόλερος, ζεύλες, μισοζεύλι. Η αρχή της σποράς πρέπει να γίνει Δευτέρα, Τετάρτη ή Παρασκευή. Την Τρίτη, Πέμπτη και το Σάββατο δεν κάνουν αρχή. Στο σπίτι προτού ξεκινήσουν κάνουν την προσευχή τους λέγοντας διάφορες ευχές. Πρωί- πρωί ξεκινούν για να μη βρεθεί μπροστά τους καμμιά γυναίκα και τους σταυρώσει το δρόμο, πράγμα που πιστεύεται για κακό σημάδι. Φτάνουν στο χωράφι, ξανακάνουν το σταυρό τους λέγοντας  «καλή γεροσύν’ και καλό τέλος» και αρχίζει η δουλειά.

Οργώνουν  με το αλέτρι ή το παλούκι (μεγάλο αλέτρι που σέρνεται επάνω σε μικρούς τροχούς που το τραβούν δύο ή τρία ζευγάρια βοδιών). Πρώτα πρώτα κόβουν τη σποριά (χτυπούν αυλάκ’ ) και ύστερα αρχίζουν το σπαρτό κανονικά. ‘Όταν η δουλειά της ημέρας πλησιάζει στο τέλος (περίπου κατά το ηλιοβασίλεμα) ξεζεύουν το ένα ζευγάρι (αν οργώνουν με το παλούκι) για να ξεκουραστεί και με τα υπόλοιπα βόδια σβαρνίζουν με τη σβάρνα το χωράφι το οργωμένο. Με το σουρούπωμα ξεζεύουν τα βόδια, κάνουν το σταυρό τους λέγοντας : «Δόξα τω Θεγώ, βραδυάστηκαμ’ και σήμερα» και ξεκινούν για τα σπίτια τους. Δύο μήνες ως τα Χριστούγεννα σχεδόν είναι η εποχή της πρώτης σποράς, που σπέρνουν σίκαλη και το είδος του σιταριού που το λένε κιζιλτζέ με το μονό το αλέτρι. ‘Υστερα από τα Χριστούγεννα αρχίζει η σπορά με το παλούκι.. Τότε σπέρνουν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και άλλα δημητριακά. Σημειώνουμε ότι μετά την εγκατάστασή τους στη Μακεδονία, που είναι διαφορετικές οι κλιματολογικές συνθήκες, άλλαξαν και τα χρονικά όρια της σποράς και τα είδη που καλλιεργούν. Π.χ το παλούκι, που ζητούσε ο γόνιμος κάμπος της Αν. Θράκης, δεν το χρησιμοποιούν πιά.

 

 

2. Ο Θερισμός

Αρχές Ιουνίου, στην παλιά πατρίδα των Πετρινών - Σκοπελινών και των άλλων γειτόνων τους, γινόταν ετοιμασίες για το θερισμό. ‘Αρχισαν πάλι να κάνουν τη δουλειά τους τα δρεπάνια, οι παλαμαριές, τα γυναικεία και ανδρικά τσερβούλια, η σάπκα (ψάθα μεγάλη ειδική για το θερισμό), ακόνια για τα δρεπάνια, τσεμπέρια άσπρα, τσουράπια για τις γυναίκες, ποδοπάνια για τους άνδρες. Αρχή του θερισμού, όπως και της σποράς,  Δευτέρα, Τετάρτη ή Παρασκευή. Αποκλείεται η Τρίτη γιατί είναι μέρα γρουσούζικη, η Πέμπτη γιατί Πέμπτη εξέπνευσε ο Χριστός και το Σάββατο γιατί είναι η τελευταία μέρα της εβδομάδας. Όλοι οι θεριστές και θερίστριες με τα δρεπάνια στον ώμο ξεκινούν πρωί- πρωί για τα χωράφια με τα γινόμενα πια για θερισμό δημητριακά. Καθένας παίρνει ένα κλωνάρι από λουλούδι της εποχής (ο βασιλικός είναι το πιο συνηθισμένο) και το βάζει στο αυτί, για να κρατηθεί το κεφάλι του δροσερό, όπως δροσερό είναι και το λουλούδι.  Οι δρόμοι βουίζουν από τα τραγούδια των θεριστών, που προχωρούν για τα χωράφια. Για να μην ιδρώνουν τα χέρια τους, πιάνουν ένα φίδι (ήταν πάρα πολλά τα φίδια στη Θράκη), και όλοι οι θεριστές με κλειστή την παλάμη του χεριού το χαϊδεύουν μια φορά, σέρνοντας το χέρι από το κεφάλι έως την ουρά.

Όταν φτάσουν στο χωράφι, βγάζουν το λουλούδι από το αυτί και το βάζουν στο ζωνάρι, για να είναι η μέση τους γερή. Αν τύχει και τους πονάει η μέση, παίρνουν μια χελώνα, βάζουν κι’ ένα σκόρδο επάνω και την κρεμούν στο ζωνάρι. Στο χωράφι αραδιάζονται όλοι  σε μια γραμμή ευθεία. Αρχίζουν τη δουλειά ζευγάρια-ζευγάρια. Ο πρώτος του ζευγαριού που ονομάζεται ντραγουμάνος, κόβει  τη σποριά, θερίζοντας και χερόβολα χερόβολα  το σιτάρι το αφήνει κάτω άδετο, επάνω σ’ ένα δέμα (δεματικό) από μερικά στάχυα σιταριού. Πίσω από το ντραγουμάνο έρχεται το τσιράκι που τις πιο πολλές φορές είναι γυναίκα και θερίζοντας κι’ αυτό, κόβει χερόβολο και βάζει επάνω στο χερόβολο του ντραγουμάνου. Βάζει και δεύτερο χερόβολο ο ντραγουμάνος και δεύτερο το τσιράκι και τα τέσσερα μαζί  τα δένει με το δεματικό το τσιράκι. Έτσι εργάζονται όλα τα τσιράκια ανοίγοντας μαζί μια μεγάλη σποριά, που προχωρεί πάντοτε προς τα δεξιά.

Όταν ο θερισμός προχωρήσει αρκετά, αρχίζουν τ’ αμάξια να κουβαλούν στ’ αλώνια. Στον τόπο που πρόκειται να πέσουν τα δεμάτια για ν’ αλωνιστούν, φέρνουν ένα υνί με κάρβουνα αναμμένα και θυμίαμα και θυμιατίζουν.

 

 

3. Ο Άγιο-Τρύφωνας

Γεωργική γιορτή από τις πιο επίσημες είναι του Αγίου Τρύφωνα την πρώτη του Φλεβάρη. Όλοι οι γεωργοί πηγαίνουν στην εκκλησία λίγο σιτάρι (100-200 δράμια ο καθένας) για να τ’ αγιάσει ο παπάς. Οι παπάδες διαβάζουν ευχές και κάνουν αγιασμό, για να λείψουν από τα χωράφια και τ’ αμπέλια τα σκουλήκια και τα ποντίκια.  ‘Όταν τελειώσει η εκκλησία, ο κάθε γεωργός παίρνει αγιασμό μέσα σ’ ένα μικρό μπουκάλι και μ’ ένα κλαδί βασιλικό πηγαίνει στο χωράφι του και αγιάζει τα σιτηρά του. Παίρνει και το σιτάρι που είχε φερμένο στην εκκλησία για να το αγιάσει ο παπάς και γυρίζοντας στο σπίτι του το ρίχνει μέσα σε άλλο σπόρο.  

Και οι δύο άλλες γιορτές, της Υπαπαντής και του Αγίου Συμεών, που είναι συνέχεια με τη γιορτή του Αγίου Τρύφωνα, θεωρούνται το ίδιο επίσημες αγροτικές γιορτές (σημνιογιόρτια). Κάθε εργασία τις μέρες εκείνες είναι απαγορευμένη. Και το ψωμί ακόμη δεν κόβουν, ούτε με το χέρι, ούτε με το μαχαίρι, αλλά το έχουν έτοιμο κομμένο από τις προηγούμενες ημέρες. Τσιγάρο δεν επιτρέπεται να στρίψουν. Συχνά ακούει κανείς τα λόγια  «Αϊ-Τρύφωνας τριβ’, Υπαπαντή πλάθ’ κι’ ο Συμεών σημνειών»

 

4. Το άνοιγμα των νέων κρασιών

Ο Οκτώβρης είναι η εποχή που ανοίγουν τα βαρέλια με το κρασί. Ο παπάς του χωριού με το αμάξι και ένα βαρέλι επάνω, γυρίζει από σπίτι σε σπίτι. Έχει μαζί του και αγιασμό και με το κλαδί του βασιλικού αγιάζει (φωτίζ’) όπου πηγαίνει. Μαζί με το βαρέλι επάνω στο αμάξι κουβαλάει και ένα μπακίρι. Σε κάθε σπίτι που πηγαίνει βγαίνει ο νοικοκύρης, τον υποδέχεται και μαζί πηγαίνουν στο βαρέλι με το κρασί. Εκεί διαβάζει μια ευχή, κάνει κι’ ένα σταυρό επάνω στο βαρέλι, ανοίγουν τον πύρο και το κρασί αρχίζει να τρέχει. Το πρώτο κρασί πέφτει μέσα στο μπακίρι του παπά, και είναι η αμοιβή του για την ευχή που διάβασε και τον αγιασμό που έκανε.

 

5. Πιπερούγκα ή Πιρπιρούνα

 Ένα από τα πιο περίεργα έθιμα των Πετρινών-Σκοπελινών και άλλων Θρακών αγροτών, που κατοικούσαν στην περιφέρεια εκείνη, είναι η λεγόμενη Πιπερούγκα ή Πιρπιρούνα. Αγωνία και άγχος για τους γεωργούς όλου του κόσμου ήταν να προκαλέσουν τη βροχή σε περίοδο ανομβρίας. Στην περίπτωση της Πιρπιρούνας γινόταν μια λιτανεία από κορίτσια. Ανάμεσά τους διάλεγαν ένα ορφανό κορίτσι. Το έντυναν με χλωρά κλαδιά, ενώ οι άλλες έπαιρναν στα χέρια ενα «μπακίρι» που το γέμιζαν νερό. Έτσι ξεκινούσαν για τον τόπο της συγκέντρωσής τους. Πρώτα – πρώτα η πομπή τους έπρεπε να επισκεφθεί την εκκλησία και έπειτα όλα τα σπίτια του χωριού. Στο δρόμο τραγουδούσαν και περιβρέχανε κάθε κοπέλα και διαβάτη που θα συναντούσαν. Στη διαδρομή και στην επίσκεψη των σπιτιών, οι κοπέλες μάζευαν φιλοδωρήματα, γιατί μία από αυτές κρατούσε και το απαραίτητο δισάκι.

Αναφέρονται μερικοί στίχοι από το τραγούδι που τραγουδούσαν τα κορίτσια :

    Πιρπιρούνα τριγυρίζει – μέσα στο χωριό γυρίζει

    Τον θεό παρακαλεί – για να  βρέξει μια βροχή

    Για να γίνει το κριθάρι – το κριθάρι το σιτάρι

    Και το όψιμο κεχρί - για να κάμομε ψωμί

    Να το φάν’ τα ορφανά – τα ορφανά και τα φτωχά.

Η τελετουργία τελείωνε στον αυλόγυρο της εκκλησίας απ’ όπου είχαν ξεκινήσει. Τα κορίτσια χαρούμενα και ευτυχισμένα γιατί είχαν κάνει το χρέος τους, αφαιρούσαν τα χλωρά κλαριά από την Πιρπιρούνα η οποία ήταν μούσκεμα. Θα αποζημιωνόταν όμως μαζί με τα άλλα κορίτσια γιατί αργότερα θα καθόταν σ’ ένα ευχάριστο γεύμα και θα ακολουθούσε τραγούδι και χορός.

Σας αναφέρουμε παρακάτω στην τοπική διάλεκτο πως περιέγραψε ένας Πετρινός το έθιμο της Πιπερούγκας όπως την έλεγαν στην Πέτρα:

«όντε δεν έβρεχε στο χωριό, μαζεύντανα καμνιά δεκαπενταριά κορίτσια μέχρι δεκα πέντε χρονών, έπαιρνανα ένα ορφαωό κορίτ΄πε κει πε το χωριό και το άλλαζανα πε τα παλιά τα ρούχα. Το στόλζανα ύστερα λογιώ-λογιώ λουλούδια και άλλα χορτάρια, λαπατσούρες, τσουκνίδες, μολόχια, παπαδίτσες, κατιτζίδες (παπαρούνες). Το αλλαγμένο το κορίτσι το έλεγανα πιπερούγκα, έντρεχανα σε γούλα τα σπίτια τη χωριού πε τόνα στ’ άλλο. Εκεί τραγουδούσανα βαρειά βαρειά, όχ’ λήγορα, και χόρευγανα. Το τραγούδ’ ήλεγε:

 βρέξε, βρέξε πιπερού                       να χορτάσνα οι φτωχοί

 να κατέβει το τσαρσί,                         κάθε στάχυ και κιλό

να φτηναίνει το ψωμί                        κάθε βέργα και ληνό

Η πιπερούγκα με μνιά κίτκα (μπουκέτο) πε λουλούδια που είχε στο χέρ’ έπειρνε νερό πε το μπακίρ’ που κρατούσε άλλο κορίτ’ και φώτζε (έβρεχε με το αγίασμα αυτό) το νοικοκύρ’ και τη νοικοκυρά τη σπιτιού. Ο καθένας νοικοκύρ’σ ή νοικοκυρά έδινανα αλεύρ’, κανένα αβγό ή ότι άλλο είχανα. Τα κορίτσια τα έπαιρνανα και τα εβάζανα μέσα στο ντορβά και στο καλάθ’. ‘Υστερα γύριζανά και τα μοίραζανά στις φτωχές γυναίκες τη χωριού. ‘Αμα έλα (ήθελε) βγεί η πεπερούγκα κι’ ‘υστερα έβρεχε»

 

6. Τα νυχτέρια

Πολύ συχνά ήταν τα νυχτέρια, όπου μαζεύονταν γυναίκες μόνο, παντρεμένες και ανύπαντρες, για να συνεργασθούν στο γνέσιμο, στο πλέξιμο, στο κέντημα και στις άλλες γυναικείες δουλειές. Όταν ο καιρός το επέτρεπε άναβαν έξω στην αυλή των σπιτιών φωτιές μεγάλες, για να φέγγουν κι’ εκεί γίνεται το νυχτέρι. Ήταν απαγορευμένη στα νυχτέρια η παρουσία ανδρών. Η απαγόρευση αυτή ήταν αιτία να ξεσπούν πολλές φορές οι νέοι σε άγριες εκδικήσεις και προ παντός εκείνοι που τύχαινε να έχουν την εκλεκτή της καρδιάς τους στο νυχτέρι. Κάνουν δύο τρεις μαζί παρέα, πήγαιναν κρυφά στο σπίτι που γινόταν το νυχτέρι, έσπαζαν τις γλάστρες, άρπαζαν τους πασσάλους από τις αυλόπορτες, έπαιρναν γυναικεία εσώρουχα αν έβρισκαν κρεμασμένα, τα κρεμούσαν στα δέντρα και με κάθε τρόπο προσπαθούσαν να κάνουν κάποιο κακό στο σπίτι από το θυμό τους για την απαγόρευση. Το ότι δεν μπορούσαν δηλαδή να παρευρίσκονται και αυτοί στα νυχτέρια. Με τα έκτροπά τους αυτά πολλές φορές παρεξηγιόταν από τους γονείς και τα’ αδέλφια των κοριτσιών που βρίσκονταν στο νυχτέρι και έφταναν σε άγρια μαλώματα.

Οι Σκοπελινοί ιδιαίτερα παρουσιάζονται πιο αυστηροί και εκδικητικοί σε θέματα τιμής. Οι γυναίκες στη Σκόπελο ήταν πολύ περιορισμένες. Δεν τις επέτρεπαν εύκολα να βγαίνουν έξω, να πηγαίνουν μόνες στη δουλειά, να χορεύουν με αρσενικούς, να κάνουν επισκέψεις σε φιλικά σπίτια. Συχνά ήταν τα επεισόδια και οι σκοτωμοί για λόγους τιμής.

 

7. Ο Κλήδονας (τα Νεγέτια)

Είναι πανελλήνια γνωστός ο κλήδονας. Με τον κλήδονα επιθυμούν να δουν το ριζικό τους τα ανύπαντρα κορίτσια και αγόρια, να προμαντέψουν τα μέλλοντα ώριμες γυναίκες και άνδρες. Οι Πετρινοί και Σκοπελινοί που τους διακρίνει ιδιαίτερη πίστη στις μαντείες, δύο φορές το χρόνο, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννη φροντίζουν με τον κλήδονα να ανακαλύψουν της μοίρας τα γραμμένα. Το όνομα κλήδονας δεν τους είναι γνωστό. Μεταχειρίζονται τη ξενική λέξη νεγέτια. Δίνεται παρακάτω η περιγραφή στην ντόπια διάλεκτο:

«Πε βραδύς τα’ Αϊ Γιαννιού μαζεύντανα σ’ ένα μαχαλά οι γυναίκες και μέσ’ σ’ ‘ένα μπακίρ’ με νερό έβανανα λουλούδια λογιώ λογιώ. Για να βάλνα γούλες λουλούδια, μνιά γυναίκα έντρεχε μεσ’ το μαχαλά και έλεγε: «ελάτε να βάλουμ’ νεγέτια». Καθεμιά γυναίκα έβανε νεγέτ’ για τον ευατό ντης, για τον άντρα  ντης, για το παδί ντης…. Τα νεγέτια ήντανα ένα δαχτυλίδ’, ένα τσεντέζ’, μνιά κόπτσα και άλλα τέτοια. Γούλα τα νεγέτια έβανανά μεσ’ το μπακίρ’ και στεκούντανα κει το βράδ’. Το μπακίρ’ σκέπαζανά πε ένα κόκκινο πανί. Το πουρνό τα’ Αϊ  Γιώργ’ μαζεύουντανα πάλ’ οι γυναίκες και μνιά ήλεγε: «ελάτε, μωρή, να βγάλουμ’ τώρα τα νεγέτια, να δγιούμ’ τη καθεμιανού και καθεμνιανής το τυχερό ντους.». Ένα ορφανό κορίτ’ το έφκιανανα νυφ’ και κάτ’ στο νύφωμα του κοριτσιού ήντανε σκεπασμένο το μπακίρ’. ‘Υστερα αρχινούσε μνιά και ήλεγε ένα τραγούδ’ για το νεγέτ’:

      όσες τρύπες το δρεμόν’ τόσες θεμονιές τα’ αλών’

βγάλτε ένα. ‘Εβγανανα ένα νεγέτ’ που ήντανα καποιανού. Εκείνος είχε τη ντύχ’ που ήλεγε το τραγούδ’. ‘Υστερα ήλεγανα και άλλα τραγούδια και έβγανανά και άλλα νεγέτια.

Τα’ Αϊ Γιαννιού έφτιαναμ’ πάλε νεγέτια. Πε βραδύς έκοφτανα κορίτσια και παλλικάρια πε ένα φύλλο πε τη συκιά και ο καθένας έδενε στο δικό τ’ το φύλλο μνιά κλωστή, για να ντο γνωρίζ’. Γούλα τα φύλλα έβανανα το βράδ’ όξω στα κεραμίδια στ’αγιάζ’. Το πουρνό όποιανου φύλλο ήντανε μαραμένο, τον λογάριαζανα ότι έλα πεθάν’ ως τη χρόν’ τον ‘Αϊ Γιάνν’. Το πουρνό πάλ’ έχασκανα στον ήλιο την ασκιά ντους και άμα ήντανε δίχως κεφάλ’ η ασκιά σε κανένα, αυτός έλα πεθάν’ ως τη χρόν τον ‘Αϊ Γιάνν’. Τον ήλιο έχασκανα με ένα μαύρο τσεβρέ μπροστά στα μάτια. Πίστευγανα, ότι κείν’ την ημέρα γυρίζ’ ο ήλιος, κάν’ στροφές».

 

8. Μαγείες (μαντιές)

Μεγάλη και δυνατή παρουσιάζεται η πίστη στα μάγια στους Πετρινούς, Σκοπελινούς και τους άλλους κοντοχωριανούς τους. Υπάρχουν ακόμη και σήμερα πολλοί που πιστεύουν στην καταστρεπτική δύναμη που έχουν οι μαγείες και προσπαθούν κάθε φορά να βρίσκουν τρόπους, για να προφυλαχθούν απ’ αυτές. Οι περισσότερες μαγείες γίνονται την πρωτομαγιά. Το γεγονός αυτό οφείλεται πιθανόν στη συσχέτιση των ονομάτων μάγια πρωτομαγιά. Αυτό άλλωστε πιστεύουν και οι ίδιοι. Για να μην υποστούν λοιπόν την κακή επίδραση της μαγείας οι Πετρινοί και Σκοπελινοί, την παραμονή της πρωτομαγιάς μαζεύουν διάφορα βλαστάρια από απρουνιές, και ένα κλωνάρι βάζουν στην αυλόπορτα, για να μη προσβάλλεται ολόκληρο το νοικοκυριό από τα μάγια, ένα κλωνάρι βάζουν στην πόρτα του στάβλου, για να μην τους πάρουν οι μάγισσες τα ζώα, ένα κλωνάρι στην αποθήκη  για να μην χάσουν γεωργική εσοδεία.

    Ειδικές στα μάγια είναι ορισμένες γυναίκες στο χωριό. Το βράδυ της παραμονής της πρωτομαγιάς, όταν προχωρήσει λίγο η νύχτα και κοιμηθεί ο κόσμος, οι μάγισσες ξεγυμνώνονται ολότελα, παίρνουν το φουρνόπανο  και κρεμούν μπροστά ένα μαντίλι, που έχει δεμένα αλάτι, στάχτη και τριμμένα κεραμίδια. Περνούν ανάμεσα στα πόδια τους την ξύλινη λαβή του φουρνόπανου, φεύγουν από το σπίτι τους και γυρίζουν έξω στα χωράφια. Κάθε μάγισσα πηγαίνει στο χωράφι που θέλει να κάνει τα μάγια της, και να του πάρει στην εσοδεία. Εκεί αφήνει το μαντίλι με το αλάτι, τη στάχτη και τα τρίμματα από τα κεραμίδια, λέει λόγια μαγικά και ξαναγυρίζει στο σπίτι της. ‘Ετσι πιστεύουν ότι το χωράφι που μάγεψε η μάγισσα αδειάζει  και γεμίζει το δικό της.

Άλλος τρόπος μαγείας είναι ο εξής: Το βράδυ της παραμονής της πρωτομαγιάς οι μάγισσες τυλίγουν τα πόδια τους με διάφορα παλιόπανα, καβαλικεύουν το φουρνόπανο και γυμνές ή φορώντας το πουκάμισο μόνο, γυρίζουν έξω στα λιβάδια. Τα κουρέλια που χρησιμοποιούν για να τυλίξουν τα πόδια τους γεμίζουν νερά από τα δροσερά χόρτα του Μάη. Γυρίζουν μετά στα σπίτια τους, στύβουν το νερό από τα κουρέλια, το ανακατεύουν με πίτουρα και κάνουν τροφή για να τη δώσουν στα ζώα τους να φάνε. Πιστεύουν ότι με αυτά τα μάγια κλέβουν το γάλα από τα ξένα ζώα και το φέρνουν στα δικά τους.

Αξιοσημείωτη είναι η πίστη των Πετρινών και Σκοπελινών σε ένα άλλο είδος μαγείας: «τα σκατοπούλια». Πιστεύουν δηλαδή και υποστηρίζουν πως υπάρχουν μάγισσες που κάνουν τα παρακάτω μάγια:

Μέσα σ’ ένα μικρό σακουλάκι   βάζουν σαράντα αβγά και τα κρατούν κάτω από τη μασχάλη για να βγάλουν μαγικά πουλιά που τα λένε «σκατοπούλια». Σαράντα μέρες τα κρατάνε στη μασχάλη. Στο διάστημα αυτό ούτε στα πλάγια βλέπουν, ούτε γελούν, ούτε τραγουδούν. ‘Υστερα από τις σαράντα μέρες βγαίνουν τα μαγικά πουλιά, που φέρνουν τον πλούτο και την ευτυχία στης μάγισσας το σπίτι. Η μάγισσα, όταν μεγαλώσουν λίγο μελετάει ορισμένα ξόρκια, τ’ αφήνει, και εκείνα φεύγουν από την καπνοδόχο του σπιτιού. Τα πουλιά χαρούμενα πετούν γύρω και φωνάζουν. Αν διακρίνουν σε κάποιο μέρος ώριμα δημητριακά, πηγαίνουν, φορτώνονται τον καρπό και ξαναγυρίζουν στο σπίτι της μάγισσας μπαίνοντας από την καπνοδόχο ή από το παράθυρο. Η μάγισσα τα περιμένει με τις αποθήκες ανοιχτές για να αποθηκεύσει  αυτά που της κουβαλούν και που τα θεωρεί μπερεκέτ.

Αν κάποια γειτόνισσα μάθει για τα μαγικά πουλιά, στέλνει στη μάγισσα τροφή που περιέχει μέσα ανθρώπινα περιττώματα. Αν η μάγισσα γελαστεί και φάει από την τροφή που της στέλνουν, τα πουλιά σταματούν να ξαναγυρίζουν στο σπίτι της. Γι’ αυτό οι μάγισσες την εποχή του θερισμού και αλωνισμού,γιατί τότε κάνουν τα μάγια αυτά, είναι πολύ προσεκτικές και  δεν δέχονται εύκολα ξένες προσφορές.

Τα μάγια δεν γίνονται μόνο με το σκοπό να κερδίσει η μάγισσα την ξένη εσοδεία. Γίνονται πολλές φορές από εχθρότητα, για να κάνουν κακό σε πρόσωπο μισητό. Τέτοιο είναι το λεγόμενο «δήσ’μο», που φέρνει ανικανότητα σεξουαλική. Από το φόβο του «δήσ’ μου», όταν κανείς πρόκειται να γίνει γαμπρός, γάμο δεν βγαίνει έξω πριν από τον γάμο για να μη τον δει της μάγισσας το μάτι, ή φοράει ανάποδα κάποιο εσώρουχο, γιατί έτσι τα μάγια δεν πιάνουν. ‘Όταν περνάει σε μέρος που είναι συγκεντρωμένοι πολλοί, χαιρετάει με μια ελαφριά υπόκλιση μόνο, χωρίς να σηκώσει το βλέμμα του να κοιτάξει  για να μη τον πιάσει κανένα εχθρικό μαγικό μάτι που ενδεχομένως να βρίσκεται εκεί.

Μεγάλος είναι ο φόβος από τις μάγισσες, αλλά και μεγάλες είναι οι τιμωρίες που το χωριό τους επιβάλλει όταν πιαστούν. Τις γυρίζουν γύρω στο χωριό γυμνές, τις βρίζουν τις φτύνουν και γενικά τις επιβάλουν μαρτυρικές ποινές.

 

 

9. Βασκανία, γητειές, προλήψεις

Όπως και παραπάνω αναφέρθηκε οι κάτοικοι της Πέτρας και Σκοπέλου είναι μυστικοπαθείς με αρκετές προλήψεις που τις πιστεύουν αδιάσειστα. Έτσι πιστεύουν και στη βασκανία και κάνουν γητειές.

Δυνατό μάτι, ικανό να βασκάνει ανθρώπους, ζώα, ακόμη και άψυχα πιστεύουν ότι έχει ο δευτεροβυζαγμένος. ‘Ετσι λέγεται εκείνος που του έκοψε το θήλασμα η μάνα του για λίγο καιρό (4-10 ημέρες) και ξανάρχισε πάλι να το θηλάζει. Εκτός από τους δευτεροβυζαγμένους όμως και άλλοι πολλοί άνθρωποι πιστεύεται ότι έχουν τη δύναμη να βασκάνουν και γι’ αυτό παίρνουν πολλά  μέτρα προφύλαξης ως επί το πλείστον για τα ζώα π.χ: Στις ζεύγλες του αλετριού κρεμούν μαύρες φούντες (πουσκούλες) και κουδούνια για να μη πιάνει το μάτι τα βουβάλια. Παίρνουν δόντια από το γουρούνι, τα τροχίζουν και τα δίνουν σχήμα μισοφέγγαρου. Μαζί με μικρές χάντρες τα περνούν σ’ ένα σκοινί και τα κρεμούν στα κέρατα του βοδιού, για να μη το πιάνει το μάτι. Μαζί με το φυλαχτό αυτό, κρεμούν και μια μικρή σακούλα (χαϊμαλί) που περιέχει μαύρη μυρουδιά, φτιαγμένη από ένα ειδικό χόρτο.

Για το ξεβάσκαμα των ζώων που θεωρούνται βασκαμένα, υπάρχουν ειδικές γυναίκες «οι γητεύτριες» που κάνουν διάφορες γητειές, όπως π.χ.: παίρνει η γητεύτρα ένα αβγό, το χτυπάει και το σκάζει επάνω στο μέτωπο του βασκαμένου  ζώου λέγοντας διάφορα λόγια μαγικά. Πιστεύουν ότι αν τα λόγια γίνουν γνωστά στους άλλους χάνουν πιά τη δύναμή τους και γι’ αυτό είναι δύσκολο να τα πούν σε άνθρωπο δικό τους που τον προορίζουν για διάδοχο της τέχνης τους.

‘Άλλος τρόπος γητειάς είναι ο εξής:  Η γητεύτρια, κρατώντας στο χέρι της ένα σπυρί  αλάτι, κάνει διάφορους σταυρούς στο βασκαμένο είτε είναι άνθρωπος είτε είναι ζώο. Το αλάτι το ρίχνει μετά στο νερό και από το νερό αυτό δίνει στον άρρωστο να πιεί και να βραχεί λέγοντας «ότι κακό έναι πε τη θύρα ήρτε, πε την άφτρια (καπνοδόχο) να φύγ’»  Η γητειά αυτή γίνεται από τρείς γριές, γιατί κάθε μια έχει και δικά της λόγια να πεί. Μέσα σ’ ένα ποτήρι νερό ρίχνουν τρείς σταλαματιές λάδι και λένε διάφορα ξόρκια. Από το νερό αυτό δίνουν μετά στον άρρωστο να πιεί, τον βρέχουν και έτσι πιστεύουν ότι γίνεται καλά, αν είναι από βασκανία.

Όταν κάποιος νέος είναι ερωτευμένος μεταχειρίζονται τον εξής τρόπο για να τον θεραπεύσουν: Ακουμπάει το χέρι η γητεύτρα στη γη και στη καρδιά του νέου ή της νέας τρεις φορές λέγοντας: «όντε αναμιχτεί η γή, να ξιπαστεί και τη παιδιού η καρδιά». Όταν έρχονται την άνοιξη τα αποδημητικά πουλιά φροντίζουν να έχουν φάει πρωί-πρωί, πριν ακούσουν το κελάϊδημά τους για να μη τους ματιάσουν. Λένε συνήθως: «Α πάρω καμνιά βούκα ψωμί να μη με γελάσ’ ο κούκος, το χλιδόν’»

Η πεντηκοστή και η εικοσιπεντή (25 ημέρες μετά το Πάσχα) είναι επίσημες μεγάλες γιορτές και απαγορεύεται κάθε εργασία. Δεν πηγαίνουν στα χωράφια, γιατί είναι «ποντικόμερα» και οι ποντικοί τους φέρνουν καταστροφή. Δεν ανακατεύουν τα ρούχα τους γιατί θα τους τα κόψουν οι ποντικοί.

Επτά Πέμπτες μετά από την μεγάλη Πέμπτη δεν πηγαίνουν στα χωράφια, γιατί υπάρχει κίνδυνος να πέσει χαλάζι και να τους χαλάσει τα σπαρτά. Πιθανόν η πρόληψη αυτή να προέρχεται από συσχετισμό που κάνουν μεταξύ των λέξεων Πέφτη (Πέμπτη) και πέφτει (πίπτει).

Το πρωί της Πρωτομαγιάς μαζεύουν αγριολούλουδα, τα βράζουν και με το νερό λούζονται γυναίκες και άνδρες για να είναι γεροί και δροσεροί σαν τα λουλούδια.

 

 

Ι. ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ

Οι αυστηρές συνήθειες των Πετρινών-Σκοπελινών για τις κοινωνικές τους σχέσεις και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία τους φαίνονται περισσότερο στους χορούς, και στα τραγούδια τους. Κυριακές ή άλλες γιορτές και ιδιαίτερα στις επίσημες ημέρες στήνονται χοροί.  Σ’ αυτούς πιο πολύ συμμετέχουν οι νέοι και οι νέες του χωριού. Συνηθισμένοι χοροί είναι, κατά την δική τους ονοματολογία, ο συρτός, ο κασάπικος ή χτυπτός. Αντικριστός (καρσιλαμάς), σούστα, καλαματιανός, αρβανίτκος, ζεϊμπέκικος, αράπκος, συμπεθεριάτκος, ζωναράδκος, λαζίτκος.  Στο χορό κρατιέται ορισμένη τάξη. Μπροστά χορεύουν οι άντρες και μετά τον τελευταίο αρσενικό πιάνονται οι γυναίκες, πρώτα οι παντρεμένες και ύστερα οι ανύπαντρες. Οι γυναίκες στους μικτούς χορούς δεν χορεύουν μπροστά γιατί αυτό αντιβαίνει στη σεμνότητα που πιστεύουν, ότι πρέπει να διακρίνει τη γυναίκα. Μόνο σε χορό που χορεύουν αποκλειστικά γυναίκες μπαίνουν μπροστά αλλά αυτό γίνεται πάντα σε περιορισμένο χώρο.

Αυστηρότερα κρατιέται η τάξη και η εθιμοτυπία στο χορό, όταν παρευρίσκονται και οι γέροι του χωριού. Τότε οι γυναίκες ούτε να τραγουδήσουν μπορούν. Όταν αποχωρήσουν οι γέροι και αυτό φυσικά γίνεται κατά το τέλος του χορού, παίρνουν μία σχετική ελευθερία. Οι αρραβωνιασμένοι π.χ που ως εκείνη τη στιγμή χόρευαν χωριστά από την εκλεκτή τους, μπορούν να την καλέσουν τώρα κοντά τους, αλλά και πάλι δεν είναι σωστό να χορεύουν πιασμένοι χέρι-χέρι, αλλά με τη μεσολάβηση άλλης γυναίκας παντρεμένης. Στις περιπτώσεις αυτές δίνεται και η ευκαιρία στους νέους να ανταλλάξουν κρυφόλογα ερωτικά με την εκλεκτή της καρδιάς τους. Πάντα όμως οι παρεκτροπές τιμωρούνται αυστηρά. ’Εθιμο είναι την τελευταία εβδομάδα της αποκριάς να χορεύουν και οι γριές. Τη μεγάλη σαρακοστή απαγορεύονται οι χοροί και τα τραγούδια, όπως φυσικά και τα γλέντια. Διάφορα γλέντια και χοροί γίνονται και στα σπίτια αυτών που γιορτάζουν. Στις διασκεδάσεις όμως αυτές απαγορεύονται να μετέχουν ανύπαντρα κορίτσια.

 

ΙA'. Ζητήματα σχετικά με το λαϊκό δίκαιο

^ αρχή

Οι κοινωνικές και δικονομικές σχέσεις των Πετρινών-Σκοπελινών είναι απλές, όπως απλές είναι όλες οι τέτοιες σχέσεις των κατοίκων της υπαίθρου, που δεν τους βασανίζει το πολύπλοκο και πολυσύνθετο του αστικού βίου. Οι πιο πολλές διαφορές λύνονται από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους με την επέμβαση και των πιο σεβαστών προσώπων του χωριού. Έθιμα παλαιά διακανονίζουν τις περισσότερες φορές τις μεταξύ τους διαφορές. Οι συνθήκες όμως της σύγχρονης  ζωής και οι οικονομικές δυσχέρειες τους οδηγούν πολλές φορές στα κρατικά δικαστήρια, για να επιλύσουν τα ζητήματά τους.

 

1. Διάφοροι Νομικοί όροι

Κρίνω= δικάζω:- Να πάω να με κρίνα, ταγίζω=δωροδοκώ, μουστανλίκης=ο ανακριτής-Ταγίζω το μουστανλίκ’, χάρισμα=η αμνηστία, τρώγω το δίκιο τ’ ή τρώγω τη δούλεψη ή τρώγω το μοιρίδιο= αδικώ: -έφαγε τ’ αδελφού τα’ τη δούλεψη, μακάτ= υπόδικος.

 

2. Δίκιο

Ο όρος «δίκιο» είναι γενικός όρος που χρησιμοποιείται για όλους εκείνους που έχουν κάποιο δικαίωμα  για προσφερόμενη εργασία ( το δίκιο τη γιατρού, το δίκιο τη παπά, τη δάσκαλ’ κ.λ.π). Επίσης δίκιο λέγεται και το μερίδιο που ανήκει σε κάποιον (τον έφαγε το δίκιο του τον αδίκησε). Το δίκιο τ’ αγελάρ’ είναι η πιο κοινή υποχρέωση του χωριού, γιατί όλα τα γελάδια τα μαζεύουν και τα παραδίδουν στον αγελαδάρη  να τα βόσκει και να τα προσέχει  με αμοιβή που την ορίζουν από πριν. Επίσης δίκιο παίρνουν και οι βοσκοί των βουβαλιών (βουβαλάδες ή βαλάδες).

 

3. Διάφορες τιμωρίες

Α) Πομπή: Ένας από τους πιο γνωστούς τρόπους τιμωρίας για αδικήματα που αφορούν γενικότερα την κοινωνία είναι η πομπή. Γινόταν στις εξής περιπτώσεις:

1) Σε περίπτωση μοιχείας από άνδρα. Τον έβαζαν επάνω σ’ ένα γάιδαρο, τραβούσε ένας τον γάιδαρο και τον γύριζαν στο χωριό. Πολλοί ακολουθούσαν από πίσω και χτυπούσαν τενεκέδες. 2) Για τις γυναίκες που έπεφταν σε ηθικό παράπτωμα – φουρκίστκε είναι ο ειδικός όρος που μεταχειρίζονταν στην περίπτωση αυτή - έκαναν πομπή, αλλά με τρόπο διαφορετικό. Την καλούσαν σ’ ένα κεντρικό μέρος του χωριού, τη μουτζούρωναν, την έφτυναν και δεν της επέτρεπαν να πηγαίνει στην εκκλησία. 3) Για κλοπή. Όταν αποδεικνυόταν ο κλέφτης που έκλεβε ένα πρόβατο, του κρεμούσαν στο λαιμό το δέρμα προβάτου και τον γύριζαν μέσα στο χωριό. Όταν ήταν κλεφτοκοτάς  του κρεμούσαν μία κότα στο λαιμό και τον γύριζαν στο χωριό. Ανάλογες τιμωρίες είχαν για τους κλέφτες άλλων ζώων.

Β) Ανάθεμα: Τιμωρία για ηθικά παραπτώματα ήταν εκτός από την πομπή και το ανάθεμα. Έπαιρναν από τον επίσκοπο ένα χαρτί (αφορισμό), το διάβαζε ο παπάς στην εκκλησία και οι άλλοι φώναζαν «ανάθεμα, ανάθεμα». Από εκείνη τη στιγμή και μετά δεν επιτρεπόταν στον αναθεματισμένο να πηγαίνει στην εκκλησία.

Γ) Θεοκρισία: Αποδεικτικό μέσο για την αθωότητα ενός ανθρώπου, που θεωρούνταν ύποπτος για κάποιο έγκλημα, ήταν ο όρκος που έδινε επίσημα μπροστά στον ιερέα του χωριού στην εκκλησία. Η πράξη αυτή ήταν γνωστή με τον όρο θεοκρισία.

Δ) Εκδίκηση: Συνηθισμένοι τρόποι εκδίκησης ήταν το κάψιμο της αχυρώνας του εχθρού, το σπάσιμο των κληματαριών του αμπελιού με τσεκούρι, ενέδρα για δολοφονία (καρτέρι), κλοπή ζώων και μεταφορά τους σε άλλο ξένο μέρος.  

 

 

ΙΒ'. Δάνεια

^ αρχή

 

Τα δάνεια γινόταν ή με την καλή πίστη ή με εγγυητή. Ο τόκος ονομαζόταν   διάφορο. 

1. Σε περίπτωση αδυναμίας εξόφλησης δανείου, γινόταν πλειστηριασμός για τα κτήματα του οφειλέτη. Τον πλειστηριασμό έκανε ο καδής με τους τσορμπατζήδες του χωριού.
2. Σε μερικές περιπτώσεις δανείων δίνονταν ενέχυρα (ρέχιμ). Όταν περνούσε η ορισμένη προθεσμία, ο πιστωτής είχε το δικαίωμα να πουλήσει το ενέχυρο και από το ποσό που εισέπραττε κρατούσε τα οφειλόμενα και τα άλλα τα έδινε στον οφειλέτη. Σε περίπτωση που ο οφειλέτης πέθαινε, μπορούσαν τα παιδιά του να πληρώσουν τα οφειλόμενα και να πάρουν το ενέχυρο.
3. Τα δάνεια συχνά γίνονται με εγγυητή. Όταν ο δανειζόμενος αδυνατεί να εξοφλήσει την οφειλή του, ο εγγυητής είναι υποχρεωμένος να καταβάλει στο δανειστή το ποσό, σύμφωνα με τους όρους που έγινε το δάνειο.

 

 

ΙΓ'. Κληρονομικά - Οικογενειακά

^ αρχή

ΙΓ’ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ – ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ

 

1. Διαθήκη

Για να κάνει τη διαθήκη του ένας πατέρας, καλούσε τους κληρονόμους του, τον πρόεδρο (μουχτάρη) και τον παπά του χωριού. Αυτό γινόταν τις τελευταίες στιγμές της ζωής. Ποτέ ο πατέρας δεν μοίραζε την περιουσία του αν δεν υποπτευόταν το τέλος της ζωής του. ’Εδινε μόνο βοηθήματα στα παιδιά του, που παντρευόταν και αποτελούσαν ξεχωριστή οικογένεια.

 

2. Κληρονομιά

Σε περίπτωση θανάτου της συζύγου η προίκα της (ρούχα, σκεύη κλπ) περιέρχονταν στα παιδιά της και σε περίπτωση που δεν είχε παιδιά στον πατέρα της ή τ’ αδέλφια της. Η αρραβώνα (τα χρήματα που έδινε ο γαμπρός όταν γινόταν οι αρραβώνες) έμενε στους συγγενείς της συζύγου που πέθανε. Σε περίπτωση  θανάτου του συζύγου, που δεν είχε παιδιά, την ατομική του περιουσία κληρονομούσαν τα’ αδέλφια του. Την κινητή πατρική περιουσία  την κληρονομούσαν σε ίσα μέρη όλα τα παιδιά είτε ήταν αρσενικά είτε θηλυκά. Αν υπήρχαν παιδιά ανύπαντρα τότε χωριζόταν ιδιαίτερο μερίδιο γι’ αυτά και το υπόλοιπο μοιραζόταν και πάλι σε ίσα μέρη στα υπόλοιπα παιδιά. Από την ακίνητη πατρική περιουσία τα αρσενικά κληρονομούσαν μερίδιο (μοιρά) διπλάσιο από τα θηλυκά. Το μικρότερο αρσενικό παιδί κληρονομούσε κατά κανόνα το πατρικό σπίτι. Η διανομή της αδιάθετης περιουσίας μετά τον θάνατο γινόταν με λαχνό (ψήφο). Στην περίπτωση αυτή κληρονομούσαν και τα έγγαμα τέκνα.

 

3. Κηδεμονία ορφανών

Σε περίπτωση που στο χωριό έμεναν παιδιά ορφανά από μάννα και πατέρα, ορισμένοι κάτοικοι πρόσφεραν κάποιο ποσό που το παρέδιδαν στην εκκλησία για λογαριασμό των ορφανών. Αν τα ορφανά είχαν πατρική περιουσία  αναλάμβανε την διευθέτησή της ο πλησιέστερος συγγενής με την ενίσχυση του προέδρου του χωριού. Τις περισσότερες φορές την κτηματική περιουσία την έβγαζαν σε δημοπρασία και το χρηματικό ποσό που εισέπρατταν το κατέθεταν στο κοινοτικό ταμείο. Από τα χρήματα αυτά μπορούσε να αποσύρει ο συγγενής που αναλάμβανε την κηδεμονία του ορφανού.

 

4. Χάρισμα

Όταν ένα παιδί έμενε ορφανό από ένα από τους γονείς και δεν μπορούσε άλλος να το συντηρήσει, το χάριζαν σ’ έναν που δεν έχει παιδιά και το υιοθετούσε. Αυτό λεγόταν «χάρισμα».

 

5. Ενηλικίωση

Από το 17^ο έτος και μετά το αρσενικό παιδί το θεωρούσαν ηλικιωμένο και μπορούσε να νυμφευθεί. Από την ίδια ηλικία ή και λίγο ενωρίτερα θεωρούνταν ενήλικα και τα κορίτσια. Σε περίπτωση που έμενε ένα παιδί ορφανό επέσπευδε το γάμο, για να μπορεί ευκολότερα να συντηρηθεί. Για το γάμο τηρούνταν  σειρά ηλικίας, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν αν τα παιδιά ήταν αρσενικά ή θηλυκά.

 

6. Σχαρίκια

Σε περίπτωση που κάποιος έφερνε καλά νέα όπως βαφτίσια, γάμο, αρραβώνα έπαιρνε τα σχαρίκια ή όπως αλλιώς λεγόταν το «μουζντέ».

   

   7.  Αρραβώνας

Όταν αρραβωνιαζόταν ένας νέος, ο πατέρας του ήταν υποχρεωμένος να δώσει δώρο (την αρραβώνα). Αν δεν είχε χρήματα, μπορούσε να δώσει βόδια, πρόβατα ή να πουλήσει στη νύφη με ένα πωλητήριο συμβόλαιο ένα κτήμα του. Αν ο νέος που αρραβωνιαζόταν δεν είχε πατέρα, την αρραβώνα την έκανε η μητέρα ή και ο ίδιος αν ήταν ορφανός και δεν είχε άλλο μεγαλύτερο κηδεμόνα.

 

   8.   Διάλυση Αρραβώνων 

Η διάλυση αρραβώνων γινόταν κυρίως για λόγους ηθικής. Στην περίπτωση αυτή ο μνηστήρας άφηνε στη μνηστή  ότι είχε δώσε όταν είχαν γίνει οι αρραβώνες. Σε πολλές περιπτώσεις η μνηστή δεν καταδεχόταν να κρατήσει την αρραβώνα (τα χρήματα και ότι άλλο είχε δώσει ο μνηστήρας), και του τα πετούσε λέγοντας: «Δε σε θέλω».

 

   9.  Σώγαμπρος ή μέσα γαμπρός

Όταν ένα σπίτι είχε μοναχοκόρη, έπαιρνε σώγαμπρο ή μέσα γαμπρό. Γινόταν πριν συμφωνία με τους γονείς των νυμφευμένων για το ζήτημα της περιουσίας που επρόκειτο να περιέλθει στο σώγαμπρο. Συνήθως γινόταν  παραχώρηση με πωλητήρια συμβόλαια στο σώγαμπρο μέρος της περιουσίας του πεθερού  Την υπόλοιπη περιουσία την κληρονομούσε μετά το θάνατο των πεθερικών. Ο σώγαμπρος ήταν υποχρεωμένος να υπακούει τον πεθερό του για να του παραχωρηθεί και η υπόλοιπη περιουσία.

 

10. Παράνομη συμβίωση

Αν κάποιος συζούσε με γυναίκα χωρίς νόμιμο γάμο (αστεφάνωτος), ήταν ηθικό στίγμα για όλο το χωριό και ήταν υποχρεωμένοι ή να του επιβάλουν να νυμφευθεί ή να χωρίσει. Στην περίπτωση που δεν υπάκουε  στην απαίτηση του χωριού, που του γινόταν γνωστή από τους προεστούς, μεγάλη  ήταν η τιμωρία του. Απαγόρευαν στον παπά του χωριού να τον αγιάσει, τον έδερναν χωρίς να δώσουν λόγο, τον περιφρονούσαν, δεν ου επέτρεπαν να πάει στο σπίτι τους, στην εκκλησία και άλλα παρόμοια.

 

   11.  Διαζύγιο

Όταν δύο σύζυγοι δεν συμφωνούσαν, χώριζαν  Στην Πέτρα και τη Σκόπελο δεν έβγαινε επίσημο χαρτί διαζυγίου. Σε περίπτωση λοιπόν χωρισμού του ανδρόγυνου, ο κάθε σύζυγος έπαιρνε τη δική του περιουσία. Μοίραζαν και τα παιδιά αν είχαν. Συνηθιζόταν η γυναίκα να παίρνει τα αρσενικά και ο άνδρας τα θηλυκά. ‘Αν ήταν όλα αρσενικά ή θηλυκά και πάλι τα μοιραζόταν. Τα παιδιά που έπαιρνε η γυναίκα είχαν πάντοτε δικαίωμα κληρονομιάς από την πατρική τους περιουσία και σε περίπτωση που η μητέρα τους παντρευόταν για δεύτερη φορά.

 

 

ΙA'.  Αδελφοποιΐα

^ αρχή

 

Συνηθισμένη ήταν η αδελφοποιΐα που γινόταν με τον εξής τρόπο: Όταν δύο ήθελαν να συνδεθούν στενότερα μεταξύ τους, να γίνουν «αδέλφια», έκαναν μια προφορική συμφωνία (αδελφολόγημα), ότι πάντα θα είναι αδέλφια μεταξύ τους και αν γεννήσουν παιδιά δεν θα τα επέτρεπαν να αλληλοπαντρευτούν. Το αδελφολόγημα το έκαναν γνωστό και στα παιδιά τους και θεωρούνταν και  αυτά αδέλφια μεταξύ τους.

Άλλος λόγος αδελφοποιΐας που γινόταν χωρίς τύπους ήταν o εξής: Αν δύο παιδιά τύχαινε να θηλάσουν από μια μητέρα σε περίπτωση  αρρώστιας, ορφάνιας κλπ θεωρούνταν αδέλφια. Η κάθε μητέρα των παιδιών αυτών είχε ηθική υποχρέωση να το κάνει γνωστό στα παιδιά όταν θα μεγάλωναν για να γνωρίζουν ότι είναι αδέλφια και να έχουν ανάλογες σχέσεις. Αν από τα παιδιά αυτά το ένα ήταν αρσενικό και το άλλο θηλυκό, τους ήταν απαγορευμένος ο γάμος. Σε περίπτωση που παντρευόταν τιμωρούνταν.  Στο χορό επιτρεπόταν ελεύθερα να χορεύουν μαζί, πράγμα που δεν ήταν επιτρεπτό σε ετερόφυλους που δεν είχαν  συγγενικό δεσμό.

 

ΙΕ'. Γεωργικά - Κτηνοτροφικά

^ αρχή

 

1. Έγγραφα κυριότητος

Τα έγγραφα κυριότητος  γινόταν από τον παπά ή το δάσκαλο του χωριού μπροστά στους συμβαλλόμενους και  δύο μάρτυρες. Όταν οι συμβαλλόμενοι και οι μάρτυρες ήταν αγράμματοι, βουτούσαν το μικρό τους δάχτυλο στη μελάνι και στη συνέχεια αποτύπωναν αυτό πάνω στο έγγραφα σαν σφραγίδα (βούλα). Ο αγοραστής έβαζε τη βούλα του κάτω από τη λέξη αγοραστής, ο πωλητής κάτω από την λέξη πωλητής κ.ο.κ. Όταν ένα κτήμα έμενε χωρίς ιδιοκτήτη ονομαζόταν «έρμο» και ανήκε στην κοινότητα.

 

Απόφαση του Εκκλησιαστικού Δικαστηρίου της  Μητροπόλεως Σαράντα εκκλησιών

 

2. Σύνορα αγρών

Τα σύνορα των αγρών τα ονόμαζαν τοπάνια και γινόταν συνήθως με σειρά από χώματα. Εκείνος που παραβίαζε τα σύνορα τον τιμωρούσαν οι προεστοί του χωριού και τον υποχρέωναν να τα ξαναβάλει στη θέση τους.

 

3. Σημεία κυριότητας ζώων

Τα σημεία κυριότητας των ζώων ονομάζονταν σημάδια και γινόταν με ειδικό διχαλωτό σιδερένιο μικρό εργαλείο που είχε στο μπροστινό μέρος σύμπλεγμα από τα αρχικά γράμματα του ονόματος και επωνύμου του κατόχου του ζώου. Π.χ ΑΚ, ΔΠ., ΑΕ κλπ. Το εργαλείο αυτό ονομαζόταν νταμγκάς. Για να μένει καλά το αποτύπωμα επάνω στο δέρμα του ζώου, ο νταμγκάς έμπαινε στη φωτιά και έπρεπε να καεί καλά. Άλλο σημάδι ήταν το σχίσιμο των αυτιών του ζώου και ιδίως των προβάτων και  γιδιών. Από τον τρόπο σχισίματος των αυτιών ξεχωριζόταν και ήταν εμφανή η κυριότητα του ζώου.

 

4. Ορτακλίκι (Συντροφική εργασία)

Ορτακλίκι γινόταν στις παρακάτω περιπτώσεις:

α)     Μεταξύ γεωργών. ‘Εζευαν τα βόδια μαζί, έσπερνα και θέριζαν μαζί. Τα εισοδήματα μοιραζόταν ανάλογα με τα κτήματα που είχαν και την εργασία που κατέβαλαν.

β)  Μεταξύ ποιμένων. Συγκέντρωναν μαζί τα πρόβατά τους, τα έβοσκαν και εκμεταλλευόταν τα κτηνοτροφικά προϊόντα, ανάλογα με τον αριθμό προβάτων.

γ)     Μεταξύ γυναικών για να κάψουν μαζί το φούρνο και να ψήσουν ψωμί. Η κάθε μία νοικοκυρά για να γνωρίζει το δικό της ψωμί έκανε επάνω κάποιο ιδιαίτερο σημάδι.

 

5. Μορτή

Μορτή  ήταν το ποσό 5 ή 10% που έδινε ο ενοικιαστής ενός κτήματος στον εκμισθωτή. Μορτή επίσης ονομαζόταν το αλεστικό που έπαιρνε ο μυλωνάς (μέρος της ποσότητας από το αλεύρι που άλεθε)

 

6. Παραντζιά

Ήταν ο όρος που μεταχειριζόταν στην περίπτωση που κάποιος έδινε τα πρόβατά του να τα φυλάξει άλλος,με ορισμένο τίμημα κατά κεφαλή. Τα προϊόντα όλα ανήκαν στον ιδιοκτήτη. Ο φύλακας λεγόταν τσομπάνος και ο ιδιοκτήτης κεχαγιάς. 

 

7. Σουλτάρα (Διάβα)

Έτσι ονομαζόταν το ποσό που πλήρωνε ο τσομπάνης για να αποκτήσει το δικαίωμα να περνάει το κοπάδι του από ξένο κτήμα.

 

8. Εκτίμηση ζημιάς

Η εκτίμηση των ζημιών γινόταν από ορισμένους ανθρώπους «τους εχτιμητές», που εκλεγόταν από την Κοινότητα και ορκίζονταν προτού αναλάβουν την υπηρεσία τους. Για εχτιμητές εκλέγονταν οι πιο συνετοί άνθρωποι του χωριού και πληρωνόταν για κάθε εκτίμηση. Η αποζημίωση του εχτιμητή λεγόταν «αγιάκτερι». Σε περίπτωση μεγάλης ζημιάς για κάποιο χωριανό, αν δεν βρισκόταν ο ζημιωτής, η Κοινότητα αναλάμβανε να πληρώνει ένα ποσό για να ενισχύσει τον ζημιωμένο.

                      

 

                 *******************************************

Αυτός ήταν σε γενικές γραμμές ο τρόπος ζωής των Πετρινών και Σκοπελινών και αυτές οι εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις, οι οποίες θέλουμε να πιστεύουμε ότι μας βοηθούν να γνωρίσουμε ένα μικρό, αλλά αξιόλογο κομμάτι του Ελληνισμού της Ανατ. Θράκης που έφτασαν στην Ελλάδα κουρελιασμένοι στο σώμα και στη προσωπικότητα αλλά όρθιοι στην ψυχή.

 

Η προσπάθεια παρουσίασης της λαογραφίας της Πέτρας και Σκοπέλου αποσκοπεί στη γνώση της λαϊκής μας κληρονομιάς και στη διάσωση των παραδοσιακών μας στοιχείων γιατί «ευτυχείς είναι οι λαοί που δεν έχουν ιστορία αλλά δυστυχείς αυτοί που έχουν ιστορία αλλά την αγνοούν»

 

Βιβλιογραφία:

- Θρακικά –Δημ. Α. Πετρόπουλου

- Αφηγήσεις κατοίκων Πέτρας