Τα ξύλινα πνευστά προέρχονται ιστορικά από όργανα κατασκευασμένα από καλάμι, στην προσπάθεια των ανθρώπων να παράγουν ήχους. Παρόλο που με τον όρο «ξύλινα» φανερώνεται το υλικό κατασκευής τους, στις μέρες μας τα όργανα αυτά κατασκευάζονται από έβενο ή μέταλλα, και όρος απλά χρησιμοποιείται για ιστορικούς λόγους.
Συνήθως ο ήχος τους παράγεται με δύο τρόπους:
- Με το πέρασμα του αέρα σε ένα λεπτό άνοιγμα (φλάουτο, φλογέρα)
- Με ταλαντώσεις που προκαλούνται σε μονή ή διπλή γλωττίδα (μια κατασκευή από λεπτό καλάμι) (Κλαρινέτο και όμποε αντίστοιχα)
Η αλλαγή του τονικού ύψους επιτυγχάνεται με την αυξομείωση του μήκους του ηχητικού σωλήνα. Αυτό γίνεται με το κλείσιμο ή το άνοιγμα των οπών που υπάρχουν σε όλο το μήκος του, είτε απ?ευθείας με τα δάχτυλα είτε με «τάπες» που καλύπτουν σύνολο οπών.
Τα βασικά ξύλινα πνευστά της συμφωνικής ορχήστρας είναι το φλάουτο, το όμποε, το κλαρινέτο και το φαγκότο, ενώ πολλές φορές συμμετέχουν συγγενή τους όργανα όπως το πίκολο, το αγγλικό κόρνο, το μπάσο κλαρινέτο και το κόντρα φαγκότο.