Στα διπλοειδή κύτταρα υπάρχουν δύο αλληλόμορφα για μια ορισμένη γενετική θέση, ενώ ένα απλοειδές κύτταρο όπως είναι ένας γαμέτης έχει μόνο ένα. Μερικά όμως γονίδια μπορούν να εμφανίσουν περισσότερα από δύο αλληλόμορφα. για μία γενετική θέση τα οποία ονομάζονται πολλαπλά αλληλόμορφα. Τα πολλαπλά αλληλόμορφα μπορεί να αλλάξουν τις αναλογίες των νόμων του Mendel επειδή δημιουργούν πολλά είδη φαινοτύπων λόγω των διαφορετικών συνδυασμών που γίνονται. Στον άνθρωπο για παράδειγμα, πολλά γονίδια που ευθύνονται για τη δημιουργία ασθενειών έχουν πολλαπλά αλληλόμορφα γονίδια όπως συμβαίνει στη β-θαλασσαιμία με αποτέλεσμα να εμφανίζεται η ίδια ασθένεια με διαφορετική μορφή. Επίσης πολλαπλά αλληλόμορφα εμφανίζει και το γονίδιο που ελέγχει τις ομάδες αίματος σύμφωνα με το σύστημα ΑΒΟ.
Οι ομάδες αίματος στον άνθρωπο προσδιορίζονται από το αν στην εξωτερική μεμβράνη των αιμοσφαιρίων υπάρχουν ή όχι δύο πρωτεΐνες, το αντιγόνο Α και το αντιγόνο Β. Με βάση το παραπάνω χαρακτηρίζονται τα άτομα σαν
Ομάδας Α αν φέρουν το αντιγόνο Α
Ομάδας Β αν φέρουν το αντιγόνο Β
Ομάδας ΑΒ αν φέρουν το αντιγόνο Α και το αντιγόνο Β.
Ομάδας Ο αν δεν φέρουν κανένα αντιγόνο.
Η ομάδα αίματος είναι μονογονιδιακός χαρακτήρας και κληρονομείται μέσω τριών αλληλόμορφων ΙΑ,ΙΒ, ι.
Δηλαδή υπάρχουν τρία αλληλόμορφα που επηρεάζουν το τι ομάδα αίματος θα έχει ένα άτομο.
Από αυτά το κάθε άτομο μπορεί να έχει μόνο δύο αλληλόμορφα (ένα από τον πατέρα του και ένα από τη μητέρα του)
Τα αλληλόμορφα ΙΑ, ΙΒ είναι συνεπικρατή μεταξύ τους και επικρατούν στο αλληλόμορφο ι.
Άρα τα άτομα
με ομάδα αίματος Α έχουν γονότυπο ΙΑΙΑ ή ΙΑι,
με ομάδα αίματος Β έχουν γονότυπο ΙΒΙΒ ή ΙΒι
με ομάδα αίματος ΑΒ έχουν γονότυπο ΙΑΙΒ και
με ομάδα αίματος Ο έχουν γονότυπο ιι.
Το αντιγόνο ή παράγων Ρέζους
Το 85% περίπου των ανθρώπων έχει στα ερυθρά του αιμοσφαίρια ένα αντιγόνο που ελέγχεται από το επικρατές γονίδιο R. Το αντιγόνο αυτό ονομάστηκε Ρέζους (Rh). Συνεπώς τα άτομα που φέρουν το αντιγόνο είναι άτομα Ρέζους θετικά (Rh+) και έχουν γονότυπο RR ή Rr, ενώ τα άτομα που δεν έχουν αυτό το αντιγόνο είναι άτομα Ρέζους αρνητικά (Rh-) και έχουν γονότυπο rr
|
Ένας άνδρας που έχει ομάδα αίματος Β και μια γυναίκα που έχει ομάδα αίματος Α αν κάνουν παιδιά τι φαινότυπο θα έχουν:
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Πατρική Ρ |
Ομάδα αίματος Β |
Ομάδα αίματος Α |
Απόγονοι F1 |
; |
Άνδρας με ομάδα αίματος Β μπορεί να έχει γονότυπο IBIB ή IBι
Γυναίκα με ομάδα αίματος Α μπορεί να έχει γονότυπο IΑIΑ ή IΑι.
Άρα υπάρχουν τέσσερις πιθανοί συνδυασμοί διασταυρώσεων:
α) IBIB Χ IΑIΑ β) IBIB Χ IΑι γ) IBι Χ IΑIΑ και δ) IBι Χ IΑι
α) IBIB Χ IΑIΑ
P1 |
IBIB |
IΑIΑ |
Γονότυπος |
Ομάδα αίματος Β |
Ομάδα αίματος Α |
Φαινότυπος |
|
γαμέτες |
IΒ |
IΑ |
Απόγονοι F1: |
ΙΑΙΒ |
100% ομάδα αίματος ΑΒ |
β) IBIB Χ IΑι
P1 |
IBIB |
IΑι |
Γονότυπος |
Ομάδα αίματος Β |
Ομάδα αίματος Α |
Φαινότυπος |
|
γαμέτες |
IΑ |
ι |
Απόγονοι F1 |
IB |
IΑIB |
IB ι |
50% ομάδα αίματος ΑΒ, 50% ομάδα αίματος Β |
IB |
IΑIB |
IB ι |
γ) IBι Χ IΑIΑ
P1 |
IBι |
IΑIΑ |
Γονότυπος |
Ομάδα αίματος Β |
Ομάδα αίματος Α |
Φαινότυπος |
|
γαμέτες |
IΑ |
IΑ |
Απόγονοι F1 |
IΒ |
IΑIB |
IΑIB |
50% ομάδα αίματος ΑΒ, 50% ομάδα αίματος Α |
ι |
IΑ ι |
IΑ ι |
δ) IBι Χ IΑι
P1 |
IB ι |
IΑ ι |
Γονότυπος |
Ομάδα αίματος Β |
Ομάδα αίματος Α |
Φαινότυπος |
|
γαμέτες |
IΑ |
ι |
Απόγονοι F1 |
IB |
IΑIB |
IBι |
25% ΑΒ, 25% Α, 25% Β και 25% Ο |
ι |
ΙΑι |
ιι |
Οι απόγονοι μπορούν να έχουν θεωρητικά όλες τις ομάδες αίματος.