Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας

Το κτίριο, αποτελούμενο από πρισματικούς όγκους, χαρακτηρίζεται για τη λιτή μορφή του με μόνη εξαίρεση την ελλειψοειδή κατασκευή στην πρόσοψη, έναν θόλο καλυμμένο από ιριδίζοντα φύλλα τιτανίου. Με συνολικό εμβαδόν 8.000 τ.μ. φιλοξενεί τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της αρχαίας Πάτρας, που άνθησε ιδιαίτερα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή και μεταξύ αυτών περίφημα ψηφιδωτά, τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά.

 «Το μουσείο ως κτίριο εξασφαλίζει τους κατάλληλους χώρους για την έκθεση και την προβολή των στοιχείων ενός πολιτισμού. Παράλληλα όμως αποτελεί το σημείο επαφής μεταξύ του τρέχοντος και του παρελθόντος πολιτισμού και συμβάλλει στην εξέλιξη και στην παραγωγή του» λέει ο αρχιτέκτονας κ. Θεοφάνης Μπομπότης, ο οποίος το σχεδίασε. Ο ίδιος έκανε επίσης τη μουσειογραφική και μουσειολογική μελέτη σε αγαστή συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Ο κ. Μπομπότης θέλησε να κατασκευάσει ένα δημόσιο κτίριο άμεσα αναγνωρίσιμο, το οποίο θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για την περιοχή. Κτισμένο μέσα σε μια έκταση 17 στρεμμάτων έχει μέγιστο ύψος 14 μέτρα, ενώ οι διαστάσεις του θόλου είναι 8,5 μ. το ύψος και 24 μ. η διάμετρος. Εκτός από το τιτάνιο του θόλου, μάρμαρο καλύπτει όλο το εξωτερικό (πλάκες διαστάσεων 2Χ1 μ.) ενώ το μέταλλο, το ξύλο και το γυαλί είναι τα κύρια υλικά στο εσωτερικό του μουσείου. Αίθουσες με μεγάλο ύψος, υπόλευκες επιφάνειες (δάπεδα και τοίχοι), μια μεγάλη μεταλλική γέφυρα-διάδρομος (μήκους 7,40 μ.) που διευκολύνει την πανοραμική οπτική επαφή με τις αίθουσες και ιδιαίτερα τη θέαση των μεγάλων ευρημάτων και φωτισμός φυσικός και τεχνητός είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του.

Η αρχιτεκτονική προσέγγιση αυτών των ιδιαίτερων κτιρίων δεν παύει να ακολουθεί τις αρχές των δημόσιων οικοδομημάτων, πιστεύει ο κ. Μπομπότης, ο οποίος έχει σχεδιάσει επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Και αυτές είναι η εύκολη πρόσβαση και η άμεση αντίληψη του χώρου, η ευχάριστη παραμονή σε αυτόν και η λειτουργικότητα του κτιρίου ως προς τον σκοπό του. «Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός μουσείου καλείται να εξασφαλίσει, εκτός από την έκθεση και την προβολή των εκθεμάτων, και τις συνθήκες εκείνες οι οποίες θα διευκολύνουν ή ακόμη και θα κατευθύνουν την ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων» λέει.

Βασική παράμετρος λοιπόν η οποία ελήφθη υπόψη στον σχεδιασμό του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών ήταν ο δυναμικός σχεδιασμός της έκθεσης και του τρόπου με τον οποίο προβάλλονται τα αντικείμενα, έτσι ώστε να αιχμαλωτίζουν την προσοχή του επισκέπτη και να διεγείρουν την περιέργειά του. Η δημιουργία θεματικών ενοτήτων θεωρήθηκε απαραίτητη για την κατανόηση των επί μέρους στοιχείων της καθημερινής ζωής των ανθρώπων αλλά και του δημόσιου βίου. Πανοραμικές διαδρομές  επιτρέπουν την επίσκεψη του μουσείου σε σύντομο χρόνο. Παράλληλα, η δυνατότητα επικοινωνίας του επισκέπτη με άλλους χώρους πολιτισμού σε όλον τον κόσμο μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας (virtual museum) παρέχει τη δυνατότητα επιπλέον πληροφοριών αλλά και συγκρίσεων. Τέλος, συνεχείς προβολές στον εκθεσιακό χώρο λειτουργούν συμπληρωματικά με τα ευρήματα.

«Βασικός στόχος ήταν η δημιουργία ενός κελύφους, το οποίο δεν θα ανταγωνίζεται τα εκθέματα» λέει ο κ. Μπομπότης. Σ' αυτό το κέλυφος λοιπόν αναπτύσσονται οι τρεις αίθουσες μονίμων εκθέσεων αλλά και η αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων. Το αμφιθέατρο μπορεί να λειτουργεί συνεχώς με επαναλαμβανόμενες προβολές ενώ το μουσείο εικονικής πραγματικότητας, το οποίο βρίσκεται στο εσωτερικό του ελλειψοειδούς θόλου, καλύπτει τις απαιτήσεις του επισκέπτη από ένα σύγχρονο μουσείο. Στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου εξάλλου δημιουργούνται ημιυπαίθριοι χώροι έκθεσης αλλά και ένας υπαίθριος για την τοποθέτηση μεγάλων αρχιτεκτονικών στοιχείων.

Τη ζωή στην αρχαία Πάτρα αφηγείται η έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου. Μακριά από λεπτομέρειες διδακτικού ή καθαρά αισθητικού χαρακτήρα η παρουσίαση των εκθεμάτων έχει στόχο, όπως λέει ο αρχιτέκτονας κ. Θεοφάνης Μπομπότης, την κατανόηση της ουσίας του πολιτισμού ο οποίος άνθησε στην περιοχή από την Προϊστορική ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Πρόκειται για μια πορεία η οποία διαπερνά την πόλη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, εξετάζει το εμπόριο, τον πόλεμο, τη θρησκεία, την ψυχαγωγία, την κοινωνική και διοικητική οργάνωση. Εισχωρεί όμως και στην προσωπική ζωή των κατοίκων της αποτυπώνοντας τις καθημερινές ασχολίες τους, τις κατοικίες, τα έπιπλα, τα χρηστικά σκεύη ακόμη και τα είδη καλλωπισμού για να φθάσει ως τα ταφικά έθιμα και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στον θάνατο.

Δύο κατοικίες της Πάτρας της Ρωμαϊκής εποχής - μία αστική και μία αγροικία - οι οποίες φιλοξενούν ψηφιδωτά δεσπόζουν στην πρώτη εκθεσιακή ενότητα που είναι αφιερωμένη στον ιδιωτικό βίο.

Τελετουργικά και λατρευτικά αντικείμενα, γλυπτά θεοτήτων, μεταξύ των οποίων και ανατολικές, επιτύμβιες στήλες μονομάχων, μάσκες και θεατρικά αντικείμενα, αγγεία διακίνησης εμπορευμάτων, νομίσματα, οπλισμός και βεβαίως τα περίφημα και τεράστια ψηφιδωτά αθλητών, ηθοποιών και μονομάχων εκτίθενται στην αίθουσα του δημόσιου βίου. Σημαντικές εδώ όμως είναι και οι αναπαραστάσεις, όπως του ρωμαϊκού υδραγωγείου, των ρωμαϊκών λουτρών και της ρωμαϊκής γέφυρας, οι μακέτες, όπως αυτή του φημισμένου ωδείου της πόλης καθώς και η παρουσίαση των άλλων τεχνικών υποδομών της αρχαίας πόλης (χώροι υγιεινής, οδοποιία, γεφυροποιία).

Η έννοια του θανάτου μεταφυσικά και πρακτικά παρουσιάζεται στην τελευταία αίθουσα με ευρήματα από την αρχαία νεκρόπολη. Τα κτερίσματα που συνόδευαν τους νεκρούς στην ταφή τους συνθέτουν το εκθεσιακό υλικό, ενώ τα ομοιώματα διαφορετικών τύπων τάφων (θολωτοί, εγχυτρισμοί, σαρκοφάγοι) παρουσιάζουν τις συνήθειες κάθε εποχής. Ειδικά μάλιστα για την παρουσίαση ενός θολωτού τάφου έχει στηθεί ένας τεράστιος χωμάτινος όγκος, ο οποίος τον φυλάσσει στο εσωτερικό του.

Ιδιαίτερη είναι η έκθεση των ψηφιδωτών τα οποία, παρά τον μεγάλο όγκο τους, παρουσιάζονται σε κατακόρυφα επίπεδα δημιουργώντας πολύχρωμα πετάσματα ανάμεσα στα οποία διέρχεται ο επισκέπτης. Για τη στήριξή τους - ας σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο έχει έκταση 70 τ.μ. - αλλά και για την προστασία τους από τους σεισμούς, όπως και των λοιπών εκθεμάτων άλλωστε, έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα απορρόφησης των κραδασμών.

«Στόχος είναι η ελεύθερη περιήγηση στο μουσείο καθώς η προτεινόμενη εκθεσιακή πορεία είναι σαφής αλλά δεν επιβάλλεται. Ο επισκέπτης μπορεί να δημιουργήσει την προσωπική του διαδρομή προσεγγίζοντας επιστημονικά αλλά και συναισθηματικά τα εκθέματα με τη δυνατότητα μιας διαλεκτικής στάσης απέναντί τους» καταλήγει ο κ. Μπομπότης.

Το άρθρο προέρχεται από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑοnline

Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας βρίσκεται στην Εθνική Οδό Πατρών-Αθηνών και Αμερικής.
Τηλ.: 2610-420645. Ανοικτό καθημερινά (εκτός Δευτέρας) 08:30-15:00