Από την Α΄ έως τις μεγάλες τάξεις στο σχολείο έχει καθιερωθεί η ορθογραφία. Παρατηρούμε όμως συχνά ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν επιτυγχάνει σε όλους τους μαθητές και πολλά παιδιά κάνουν σοβαρά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία. Για να μη μιλήσω για τα προβλήματα που δημιουργεί η ορθογραφία στον ίδιο τον μαθητή. Γιατί υπάρχουν μικρούλια που όσες φορές και να τη γράψουν στο σπίτι, την άλλη μέρα την κάνουν λάθος στο σχολείο.

Και άντε την γράφουν πρωί πρωί για να τους είναι φρέσκια. Μετά έρχεται ο δάσκαλος και πιάνει και την διορθώνει. Πολλές φορές την κάνει κατακόκκινη ή καταμπλέ και δε βάζει το πολυπόθητο Α (άσε πια εκείνα τα αυτοκολλητάκια) και τότε τα μικρούλια απογοητεύονται και μερικά πάνε στο σπίτι και τσακώνονται με τις μαμάδες κλπ. κλπ. Όλα αυτά, έχουν σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να μάθουν τελικά να γράφουν σωστά;

Μπορεί ναι, μπορεί όχι.... Πάντως πολύ συχνά καταλήγει η ορθογραφία να γίνεται η πιο βαρετή και μισητή σχολική δραστηριότητα.

Εγώ εδώ και πάρα πολλά χρόνια εφαρμόζω έναν λιγότερο τυπικό τρόπο γραφής της ορθογραφίας και είμαι σίγουρη ότι δεν είμαι η μοναδική που τον χρησιμοποιώ, αλλά θα τον γράψω εδώ για όποιον θέλει να τον δοκιμάσει.

Από Α΄ τάξη έως και Δ΄ τάξη

• Στοχοθετώ: τι θέλω να επιτύχω με τη συγκεκριμένη ορθογραφία που έβαλα στα παιδιά μου; Να γράφουν σωστά τα ρήματα, τα αρσενικά σε -ης, τη λέξη θαλασσόλυκος; Σε πόσο χρόνο;
   

• Εκφωνώ την ορθογραφία. Φροντίζω να μην είναι μεγάλη για να μην χάνω πολύτιμο χρόνο. Βασικός στόχος της διδασκαλίας μου κάθε μέρα είναι να μεταδώσω την καινούρια γνώση όσο πιο καλά μπορώ. Εάν φάω τρία τέταρτα με την ορθογραφία, αυτό δεν θα το πετύχω. Φροντίζω επίσης όση ώρα γράφουν τα μικρούλια να τριγυρνώ πάνω από τα κεφάλια τους και να βλέπω τι καταφέρνουν και τι όχι. Επίσης κάποιες φορές την ορθογραφία δεν τη γράφω πρωί πρωί. Μπορεί να την αφήσω ακόμα και για την τελευταία ώρα σαν μια συνηθισμένη σχολική δραστηριότητα.
   

• Εκφωνούν εκείνα την ορθογραφία: Ζητώ από κάποιο να τη διαβάσει και τη γράφω εγώ στον πίνακα λέξη λέξη με ευανάγνωστα γράμματα. Όταν φτάνω σε σημείο που χρειάζεται διερεύνηση βάζω παύλα, σταματώ και ρωτώ: Πώς γράφεται π.χ. ο Γιάννης και γιατί; Πώς γράφεται ο θαλασσόλυκος και γιατί; Με αυτόν τον τρόπο πολύ γρήγορα εξηγούμε όλοι μαζί τη σωστή γραφή των λέξεων είτε πρόκειται για γραμματικό κανόνα είτε για οικογένεια λέξεων. Φυσικά έχω πάντα "Όλη τη γραμματική κρεμασμένη στο σχοινί". 
   

• Διόρθωση: Κατά τη διάρκεια της γραφής στον πίνακα οι μαθητές συγκρίνουν με το τετράδιό τους, βρίσκουν τα λάθη τους, διορθώνουν με μπλε στυλό ή μολύβι. Δεν με ενδιαφέρει με τι εργαλείο θα διορθώσουν, αρκεί να βρουν το λάθος τους και να καταλάβουν γιατί ήταν λάθος. Από τα λάθη μας μαθαίνουμε σε αυτή τη ζωή. Αφού συνηθίσουν αυτόν τον τρόπο δουλειάς, συχνά τα βάζω να διορθώνουν τα τετράδια των συμμαθητών τους, του διπλανού τους, του απέναντί τους, δεν έχει σημασία. Νομίζω ότι τα παιδιά προτιμούν να διορθώνουν τα τετράδια των άλλων και περισσότερο από ότι τα δικά τους. Τους κάνει αυτό να αισθάνονται σαν μικροί δάσκαλοι. Κατά τη διόρθωση δεν ξεχνώ να επαινώ τις σωστές παρατηρήσεις και απαντήσεις.
   

• Μερικές λέξεις είναι περίπτωση: Μιλώ για κείνες που δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος που γράφονται έτσι όπως γράφονται και που χρειάζονται πραγματική αποστήθιση, αν και πιστεύω ότι είναι σχετικά λίγες. Εκεί συχνά γίνομαι ευρηματική. Συνήθως προσπαθώ να συνδέσω την δύσκολη λέξη με κάτι αστείο (π.χ. αρραβώνας με δυο νερά) ή ζωγραφίζω επάνω της ένα σχέδιο.
   

• Στατιστικά στοιχεία: Δεν παίρνω καθόλου τα τετράδιά τους στα χέρια μου, τουλάχιστον εκείνη τη στιγμή. Ωστόσο τελειώνοντας συχνά τα ρωτώ: "ποιος έκανε μόνο ένα λάθος; Ποιος έκανε δύο; Ποιος έκανε περισσότερα;". Δεν με ενδιαφέρει βέβαια το πόσα λάθη έκαναν, αλλά εάν κατάφεραν να τα εντοπίσουν και να τα διορθώσουν. Και πάντα τα επαινώ ή δίνω κουράγιο σε εκείνους που έκαναν πολλά λάθη.
   

• Βαθμολόγηση; Απαπαπα! Δεν βαθμολογώ με κανέναν τρόπο. Δεν γράφουμε την ορθογραφία για να τα αξιολογήσω, αλλά για να διορθώσουν λαθεμένες εντυπώσεις, να παρατηρήσουν, να συγκεντρωθούν στη διαδικασία, να θυμηθούν. Η γνώση έρχεται σιγά σιγά. Ωστόσο όταν το κρίνω απαραίτητο γράφω μικρές παρατηρήσεις και τις περισσότερες φορές μιλώ προσωπικά με τα παιδιά που έχουν πολλά προβλήματα.
   

• Δεν απογοητεύομαι: Την πρώτη φορά που κάνω την ορθογραφία με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να χρειαστώ κάμποσο χρόνο, ίσως και ένα εικοσάλεπτο, εάν έχω κάνει το σφάλμα να βάλω πολλούς στόχους. Αυτό συμβαίνει γιατί τα μικρούλια δεν έχουν ξαναδοκιμάσει αυτόν τον τρόπο. Όμως πολύ γρήγορα εξοικειώνονται με τη διαδικασία και έτσι τελειώνουμε την ορθογραφία μέσα σε 7-8 λεπτά.
   

• Αξιολόγηση: Στο τέλος της ημέρας, σε ένα κενό ή ακόμα και στο τέλος της εβδομάδας μελετώ τα τετράδιά τους διεξοδικά. Σημειώνω στο τετράδιό μου, όπου γράφω όλα τα σπουδαία για τα μικρούλια μου, τα σημαντικά λάθη που κάνουν και κυρίως τα επαναλαμβανόμενα. Γνωρίζω έτσι τι έχουν εμπεδώσει και τι όχι, και μπορώ να τους δώσω στοχοποιημένες ασκήσεις. Επίσης μπορώ να ενημερώσω ανάλογα τα ίδια και τους γονείς τους όταν και εάν μου το ζητήσουν.
   

• Οι γονείς: Πολλές φορές , ειδικά στην αρχή, παραπονιούνται για τον τρόπο αυτό. Μου ζητούν μάλιστα να βάζω ειδικό τετράδιο γραφής της ορθογραφίας στο σπίτι, να τη γράφουν δηλαδή τα παιδιά καμιά δεκαριά φορές. Εξηγώ ότι και μια φορά φτάνει για να τη μάθει το παιδί, αρκεί να βρει και να διορθώσει τα λάθη του γνωρίζοντας γιατί είναι λάθος και τους συμβουλεύω να βοηθούν τα παιδιά τους στην ορθογραφία με τον ίδιο τρόπο στο σπίτι.
   

• Το τετράδιο: δεν το δίνω στο σπίτι. Για ποιο λόγο; Είναι ένα τετράδιο όπου κάθε μέρα εξασκούμαστε να γράφουμε σωστά τις λέξεις, να βρίσκουμε τα λάθη μας και να τα διορθώνουμε. Εάν βλέπω ότι κάποιος μαθητής συστηματικά έρχεται αδιάβαστος, δηλ. δεν την έχει δουλέψει καθόλου στο σπίτι τότε το συζητώ μαζί του και φυσικά και με τον γονιό.

Δείτε στην παρακάτω φωτό την εξέλιξη της ορθογραφίας ενός πρωτακίου

Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη

Σε αυτές τις τάξεις δεν γράφω καθόλου ορθογραφία, τουλάχιστον με τον παραπάνω ή τον πατροπαράδοτο τρόπο. Ακολουθώ μια λίγο διαφορετική διαδικασία εντάσσοντας την ορθογραφία στις ασκήσεις που τους βάζω για το σπίτι ως εξής:

• Στοχοθετώ
   

• Υπογράμμιση: Από το κείμενο του καθημερινού μαθήματος διαλέγω τις λέξεις που θα με βοηθήσουν να φτάσω στους στόχους μου και ζητώ από τους μαθητές να υπογραμμίσουν συγκεκριμένα γράμματα από συγκεκριμένες λέξεις. Π.χ. Από τη λέξη λεωφορείο υπογραμμίστε το ω, το ο, το ει κλπ.
   

• Άσκηση για το σπίτι: στο τετράδιό τους οι μαθητές γράφουν τη λέξη και δίπλα εξηγούν γιατί γράφεται με ω, γιατί με ει κλπ. Εάν υπάρχει λέξη που δεν εντάσσεται σε κανόνα ή οικογένεια λέξεων οι πιτσιρικάδες έχουν μάθει και αυτοί να συνδέουν την ορθογραφία της με κάτι αστείο.
   

• Διόρθωση στο σχολείο: Κάνουμε τη διόρθωση της άσκησης προφορικά. Εγώ ρωτώ πώς γράφεται η λέξη και γιατί. Αυτοί απαντούν. Όσοι έχουν κάνει λάθος διορθώνουν. Άλλες φορές γράφω επίτηδες στον πίνακα τις λέξεις ανορθόγραφα και τους ζητώ γρήγορα να εντοπίσουν τα λάθη και να δικαιολογήσουν την απάντησή τους.
   

• Δεν βαθμολογώ.

Παραλαγή της άσκησης αυτής είναι και η παρακάτω:

Δεν ξέρω εάν αυτός είναι ο επιστημονικός τρόπος, ο τρόπος ο σωστός, για να γράφεται η ορθογραφία, ξέρω όμως ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές που πέρασαν από τα χέρια μου ήταν ορθογραφημένοι και σε κανέναν δεν είχε γίνει εφιάλτης η γραφή της (τουλάχιστον στην τάξη, γιατί στο σπίτι υπήρξαν μαμάδες που επέμεναν να μετρούν τα λάθη τους και να τα μαλώνουν γι αυτά).