Στόχοι: Να
περιγράψουν οι μαθητές με απλά λόγια τη λειτουργία της όρασης και να
αναφέρουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ του ματιού και της
φωτογραφικής μηχανής οπής.
Το φως μεταφέρει
πληροφορία. Τα φωτόνια, το ηλεκτρομαγνητικό κύμα, ξεκινούν
από τη φωτεινή πηγή και μεταδίδονται ευθύγραμμα, ωσότου να
συναντήσουν κάποιο διαφανές, ημιδιαφανές ή αδιαφανές σώμα. Εκεί είτε
συνεχίζουν την πορεία τους είτε αλλάζουν κατεύθυνση είτε
απορροφώνται. Σε κάθε περίπτωση, αν στη συνέχεια συναντήσουν το μάτι
μας, μας πληροφορούν για την ύπαρξη, τη μορφή και τις ιδιότητες του
σώματος και της φωτεινής πηγής. Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα, λοιπόν, ή
τα φωτόνια λειτουργούν στο μικρόκοσμο ως «αγγελιαφόροι» πληροφορίας.
Πώς
βλέπουμε. Οι φωτεινές ακτίνες ανακλώνται και διαχέονται πάνω
σε όλα τα αντικείμενα. Έτσι κάποιες από αυτές φτάνουν στα μάτια μας.
Οι φωτεινές ακτίνες περνάνε από την κόρη, διαθλώνται στον
κρυσταλλοειδή φακό και εστιάζονται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα,
όπου σχηματίζεται το είδωλο της εικόνας που παρατηρούμε ανάποδα. Το
οπτικό ερέθισμα, η εικόνα που βλέπουμε, μεταφέρεται στον εγκέφαλο
μέσα από το οπτικό νεύρο. Παρόλο που τα είδωλα σχηματίζονται
αντεστραμμένα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (3), ο εγκέφαλός μας τα
επεξεργάζεται και τα «αναλύει» αυτόματα, οπότε βλέπουμε τα
αντικείμενα κανονικά και όχι… ανάποδα.
Οφθαλμαπάτες.
Ο εγκέφαλος επειδή παίρνει πολλές πληροφορίες από τα μάτια που δεν
προλαβαίνει να επεξεργαστεί, συμπληρώνει μόνος του τα κενά με
υποθέσεις και εκτιμήσεις, για να αποφασίσει τι είναι τελικά αυτό που
βλέπει. Στις οφθαλμαπάτες δε μας εξαπατούν λοιπόν τα μάτια μας, αλλά
ο εγκέφαλός μας.
Προσέχω
τα μάτια μου σαν τα μάτια μου! Τα μάτια μας είναι πολύτιμα.
Είναι σημαντικό να φροντίζουμε για την καλή τους υγεία υιοθετώντας
κάποιους απλούς βασικούς κανόνες:
Το έντονο
φως είναι επικίνδυνο. Προστατεύουμε τα μάτια μας τοποθετώντας
μπροστά τους τα χέρια μας, όταν το φως είναι έντονο.
Κατά την
παραμονή μας στον ήλιο φοράμε οπωσδήποτε γυαλιά ηλίου, που
προστατεύουν τα μάτια μας από την επικίνδυνη υπεριώδη
ακτινοβολία.
Φοράμε
πάντα προστατευτικά γυαλιά, όταν εργαζόμαστε με ουσίες που
μπορεί να πεταχτούν στα μάτια μας ή όταν κάνουμε εργασίες κατά
τις οποίες μπορεί να μπουν στα μάτια μας θραύσματα.
Τα μάτια
μας κουράζονται, όταν εργαζόμαστε πολλές ώρες στον υπολογιστή,
ιδιαίτερα όταν καθόμαστε πολύ κοντά στην οθόνη. Πρέπει, λοιπόν,
να κάνουμε τακτικά διαλείμματα και η απόστασή μας από την οθόνη
να είναι τουλάχιστον 50 εκατοστά. Για τον ίδιο λόγο καθόμαστε
μακριά από την οθόνη της τηλεόρασης.
Η σωστή
διατροφή είναι σημαντική για την καλή υγεία των ματιών μας. Η
βιταμίνη Α που παίρνουμε από τα καρότα, το άσπρο λάχανο, τις
ντομάτες και το σπανάκι είναι πολύτιμη για τα μάτια μας.
Οι
κινούμενες εικόνες. Ο εγκέφαλος διατηρεί την εντύπωση μιας
εικόνας για κάποιο χρονικό διάστημα. Η ιδιότητα αυτή του εγκεφάλου
ονομάζεται μεταίσθημα. Αν στο χρονικό διάστημα δούμε μια άλλη
εικόνα, ο εγκέφαλος δεν ξεχωρίζει τις δύο εικόνες. Στην ιδιότητα
αυτή στηρίζεται η λειτουργία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης.
Οι εικόνες προβάλλονται γρήγορα η μία μετά την άλλη κι έτσι έχουμε
την αίσθηση της κίνησης.
