Στόχοι: Να διακρίνουν οι μαθητές τα
έμβια από τα άβια, να αναφέρουν χαρακτηριστικές λειτουργίες των
έμβιων όντων και τις λειτουργίες που χαρακτηρίζουν αποκλειστικά τους
ζωντανούς οργανισμούς.
«βίος = ζωή»
Έμβια
είναι τα όντα που έχουν ζωή, δηλαδή οι ζωντανοί οργανισμοί.
Άβια
είναι τα αντικείμενα, που δεν έχουν ζωή.
Οι ζωντανοί
οργανισμοί εμφανίζουν χαρακτηριστικές λειτουργίες:
κινούνται, αναπαράγονται, αναπτύσσονται,
τρέφονται, αναπνέουν και αντιδρούν σε ερεθίσματα.
Τα άβια αντικείμενα μπορεί να εμφανίζουν κάποιες απ' αυτές ή και
καμία.
Κάποια άβια
αντικείμενα ωστόσο παρουσιάζουν μία ιδιοτυπία. Η ξύλινη καρέκλα, για
παράδειγμα, είναι άβιο. Έχει κατασκευαστεί όμως από ένα δέντρο που
κάποτε ολοζώντανο στεκόταν σε ένα δάσος. Όμοια, το μάλλινο πουλόβερ
σου έχει κατασκευαστεί από το μαλλί ενός ζώου... Τα αντικείμενα που
αποτελούν νεκρά τμήματα ζωντανών οργανισμών αποτελούν ειδική
υποκατηγορία των άβιων.
ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ: Τόσο τα έμβια όντα όσο και τα άβια αντικείμενα
αποτελούνται από τα ίδια στοιχειώδη σωματίδια της ύλης, τα
ηλεκτρόνια και τα δύο διαφορετικά κουάρκ από τα οποία αποτελούνται
τα άτομα και από τα οποία συγκροτούνται τα μόρια... Τα έμβια όντα
ωστόσο ενώ αποτελούνται από τα ίδια μόρια, κάποια από αυτά
συνδυάστηκαν και συνέθεσαν πολυπλοκότερα μόρια, από τα οποία
αποτελούνται τα «ζωντανά» κύτταρα.
Και όμως
υπάρχει ένα μέρος στη Γη όπου δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου ζωή
εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών του. Πρόκειται για το βύθισμα
(πεδιάδα) Ντανακίλ στην Αιθιοπία. Η περιοχή θεωρείται ως το
θερμότερο σημείο στη Γη, αφού τον χειμώνα η θερμοκρασία φτάνει τους
40 βαθμούς Κελσίου, ενώ, το καλοκαίρι αγγίζει του 60 βαθμούς
Κελσίου. Είναι επίσης ένα από τα χαμηλότερα μέρη του πλανήτη
(100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας) και χωρίς βροχή για
το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Εκεί ζουν μόνο μερικοί
μικροοργανισμοί. Ούτε φυτά ούτε ζώα. Ωστόσο την έρημο Ντανακίλ
επισκέπτονται συχνά οι επιστήμονες για προσομοιώσεις της ζωής στον
πλανήτη Άρη, για να κατανοήσουν πώς ζουν και αντιδρούν
μικροοργανισμοί αστροβιολογικού ενδιαφέροντος και να βρουν
απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν μπορεί κανένα εργαστήριο να δώσει.
