Κάποια ονόματα επιχειρήσεων,
οργανισμών, εταιρειών κλπ. είναι πολύ μεγάλα και χρονοβόρα στον
λόγο. Γι΄ αυτό χρησιμοποιούμε τα αρκτικόλεξα, δηλαδή
ακροστιχίδες που σχηματίζονται συνήθως από το πρώτο γράμμα της κάθε
λέξης. Τα αρκτικόλεξα τα γράφουμε πάντα με κεφαλαία και τις
περισσότερες φορές μετά από κάθε γράμμα ακολουθεί τελεία. Π.χ.
Δ.Ε.Η. (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού),
Ο.Τ.Ε. (Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας),
Ε.Φ.Κ.Α. (Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης),
Ν.Ε.Τ. (Νέα Ελληνική Τηλεόραση),
Ε.Τ.1 (Ελληνική Τηλεόραση 1).
Η λέξη αρκτικόλεξο προέρχεται
από τις λέξεις: αρκτικός (αυτός που βρίσκεται στην αρχή) + λέξη.
Οι συντομογραφίες
Εκτός από οργανισμούς και
εταιρείες, υπάρχουν και μερικές συχνές λέξεις ή εκφράσεις που, αντί
να γράφονται ολόκληρες, γράφονται για συντομία κομμένες με ορισμένο
τρόπο. Οι γραφές αυτές λέγονται συντομογραφίες: π.χ. π.χ. (παραδείγματος
χάρη), κτλ. (και τα λοιπά),
κλπ. (και λοιπά), π.Χ. (προ
Χριστού), κος (κύριος), κ. (κύριος
ή κυρία), εκ. (εκατοστά), μ. (μέτρα),
κ. (κιλά) κλπ.
Λέξεις με
καταγωγή
Κάποιες λέξεις για να τις
καταλάβουμε πρέπει να ανατρέξουμε στην καταγωγή τους, δηλαδή να
βρούμε από πού προέρχονται και αυτό το κάνουμε με τους εξής τρόπους:
Τις αναλύουμε στα
συνθετικά τους.
Ψάχνουμε να βρούμε σε
ποια οικογένεια ανήκουν.
Τις συνδέουμε με το νόημα
όλης της πρότασης.
Τις ψάχνουμε στο λεξικό.
Ας δούμε τη λέξη τηλεόραση.
Αποτελείται από δύο κομμάτια: τηλε (μακριά) + όραση
(από το αρχαίο ρήμα ορώ=βλέπω).
Σύνθετες με το
επίρρημα τηλε
Με τη βοήθεια του επιρρήματος
τήλε σχηματίζονται πολλά άλλα σύνθετα. Μπορείτε να σκεφτείτε
ποια; Μερικά είναι:
τηλε + φωνή = τηλέφωνο =
η συσκευή που μεταφέρει τη φωνή μακριά
τηλε + σκοπώ (παρατηρώ,
εξετάζω) = τηλεσκόπιο = το όργανο με το οποίο παρατηρούμε
αντικείμενα που βρίσκονται μακριά
τηλε + επικοινωνία =
τηλεπικοινωνία = η επικοινωνία ανά΅εσα σε ανθρώπους που τους
χωρίζουν ΅εγάλες αποστάσεις.
