Σου μιλάω, μ' ακούς;
Τάξη Β1΄

Το υλικό που παρουσιάζω παρακάτω το δούλεψα ως Πολιτιστικό Πρόγραμμα, ωστόσο μπορεί να δουλευτεί και στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων στη θεματική ΖΩ ΚΑΛΥΤΕΡΑ-ΕΥΖΗΝ, στην υποθεματική Ψυχική και Συναισθηματική Υγεία. Σχεδιάστηκε με σκοπό να βελτιώσει την επικοινωνία και τη συνεργασία των μαθητών στα πλαίσια της σχολικής τάξης, μέσω της καλλιέργειας προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Απευθύνεται σε παιδιά Β΄ τάξης Δημοτικού, αλλά μπορεί να δουλευτεί πολύ εύκολα και στην Ε΄ τάξη.

Στόχοι του Προγράμματος: η εξοικείωση με εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, η αναγνώριση και έκφραση προσωπικών συναισθημάτων και σκέψεων, η ανακάλυψη και αξιοποίηση δυνατοτήτων, ικανοτήτων και ταλέντων των μαθητών, η δημιουργία πνεύματος συνεργασίας, καλών σχέσεων και δημιουργίας, η ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης, η ευαισθητοποίηση απέναντι σε άτομα που, για διάφορους λόγους, αντιμετωπίζουν προβλήματα επικοινωνίας, η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησής τους.

Με τα μικρούλια της Β1 τάξης δουλέψαμε Πρόγραμμα "Καλλιπάτειρα" και Πολιτιστικό Πρόγραμμα με τίτλο «Σου μιλάω, μ' ακούς;». Σκοπός του να αναγνωρίσουν οι μαθητές τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία επικοινωνούν και ενημερώνονται οι άνθρωποι μεταξύ τους, να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα της επικοινωνίας, να προσεγγίσουν βασικούς κανόνες επικοινωνίας, να διακρίνουν και να εξοικειωθούν με εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας (γραφή Μπράιγ, αλφάβητο κωφαλάλων), να γνωρίσουν και να εφαρμόσουν διάφορους τρόπους γραφής (πρόσκληση, άρθρο, ποίηση, σημείωμα, ανακοίνωση, γράμμα, ημερολόγιο κλπ), να παρατηρήσουν και να μάθουν τον τρόπο αποστολής μιας επιστολής, να έρθουν σε επαφή με το internet και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, να ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε άτομα που, για διάφορους λόγους, αντιμετωπίζουν προβλήματα επικοινωνίας και να εκτιμήσουν την ανάγκη συνεχούς επαφής μεταξύ των ανθρώπων όλου του κόσμου.

Πριν την έναρξη του Προγράμματος μοίρασα στους γονείς σχετικό ερωτηματολόγιο το οποίο μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Επικοινωνώντας με νοήματα

Αφού χωρίστηκαν σε ομάδες τα παιδιά ασχολήθηκαν με το πρώτο κομμάτι του Προγράμματος που ήταν η Νοηματική επικοινωνία. Σε αυτήν τη φάση κατάλαβαν ότι σε όλη τη διάρκεια της πορείας του πάνω στη γη ο άνθρωπος χρησιμοποίησε σε μεγάλο βαθμό τη μη λεκτική επικοινωνία, δηλαδή τα μηνύματα που στέλνει με τη στάση του σώματός του, την εμφάνισή του και τις χειρονομίες που κάνει.

Τα παιδιά εκτέλεσαν διάφορες εντολές με νοήματα, έδειξαν ποιες, απειλητικές και μη, χειρονομίες και μορφασμούς χρησιμοποιούμε, έπαιξαν παιχνίδια παντομίμας. Μίλησαν για τα νοήματα και τις χειρονομίες που χρησιμοποιούνται στα γήπεδα (νοήματα διαιτητών, απρεπή νοήματα στα γήπεδα). Δημιούργησαν νοήματα που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν με τα άλλα μέλη της ομάδας τους κατά την διάρκεια ενός αθλήματος, παρουσίασαν ένα άθλημα ή τον αγαπημένο τους αθλητή με νοήματα και άφησαν τους άλλους να προσπαθήσουν να τον βρουν. Εκτέλεσαν εκφραστικές χορευτικές κινήσεις σε σχέση με τη μουσική που τους δόθηκε. Παρήγαγαν το παρακάτω βιβλιαράκι:

 Όταν τα πρόσωπα μιλάνε

Παρακολούθησαν τις ειδήσεις στη νοηματική χωρίς ήχο και προσπάθησαν να καταλάβουν. Απάντησαν στην ερώτηση «Αποκλείουμε όσους δεν μπορούν να μιλήσουν;» καλώντας στην τάξη την κ. Αναστασία Κυριακοπούλου που τους έφερε σε επαφή με τη Νοηματική Γλώσσα και το δαχτυλικό αλφάβητο και έμαθαν και κάποιες λεξούλες. Οδηγήθηκαν στην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων που δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν.

Εμπνευσμένα από τη δραστηριότητα αυτή έγραψαν ένα σενάριο με κεντρικό σύνθημα «Κανένα δεν αφήνουμε στην άκρη, με όλους επικοινωνούμε, σε όλους λέμε κάτι», το οποίο γυρίσαμε σε ταινία μήκους 3΄και 20΄΄ με τίτλο «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» και προβλήθηκε στην τελετή λήξης του Προγράμματος. Σκοπός ήταν να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στα άτομα με προβλήματα επικοινωνίας.

Την ταινία την στείλαμε στην 7η Συνάντηση Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας - Κάμερα Zizanio 2007 που πραγματοποιήθηκε στον Πύργο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας, προκρίθηκε στο ελληνικό διαγωνιστικό τμήμα και προβλήθηκε την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2007. Το Σάββατο 8/12/2007 η κριτική επιτροπή απένειμε στην ταινία των παιδιών Ειδική Μνεία.

Σε αυτό το πρώτο κομμάτι του προγράμματος επισημάνθηκαν και σχολιάστηκαν, σε αντιδιαστολή με τον άνθρωπο, οι εκφράσεις, οι κινήσεις, οι φωνές και τα μέσα που χρησιμοποιούν τα ζώα για την επικοινωνία μεταξύ τους και με τον άνθρωπο και για την έκφραση πόνου, χαράς, φόβου.

Επικοινωνώντας με την ομιλία

Στο δεύτερο στάδιο του Προγράμματος οι μαθητές ασχολήθηκαν με την προφορική επικοινωνία. Οι άνθρωποι συνεννοούνται μεταξύ τους με τον προφορικό λόγο. Εκδηλώνουν συναισθήματα, σκέψεις, επιθυμίες και επικοινωνούν χρησιμοποιώντας το πιο δυνατό ίσως όργανο του σώματός τους, τη γλώσσα. Έχουν διαφορετικές εθνικότητες και διαφορετικές μητρικές γλώσσες.

Τι είναι όμως η μητρική γλώσσα; Μπορεί κάποιος να έχει παραπάνω από μία; Γιατί υπάρχουν διαφορετικές γλώσσες; Πόσες υπάρχουν στον κόσμο και πόσες μπορεί να μάθει ένας άνθρωπος; Υπάρχουν αθλητές στις αθλητικές ομάδες με διαφορετική μητρική γλώσσα και τι γίνεται μ’ αυτούς; Ποια είναι η πιο εύκολη ή η πιο δύσκολη; Είναι απαραίτητο να μαθαίνει κανείς ξένες γλώσσες; Υπάρχουν παιδιά στο σχολείο μας με διαφορετική μητρική γλώσσα και τι κάνουμε με αυτά; Θα μπορούσε να υπήρχε μία κοινή γλώσσα σε όλο τον κόσμο και τι θα γινόταν τότε, Αυτές ήταν μερικές από τις ερωτήσεις στις οποίες προσπάθησαν οι μαθητές μας να απαντήσουν και ήρθαν σε μια πρώτη επαφή με το χάρτη της Ευρώπης, αλλά και με τον παγκόσμιο χάρτη.

Θεατρικό παιχνίδι «ο τουρίστας»: Ο τουρίστας ζητά πληροφορίες από τον κάτοικο ενός τόπου μιλώντας τη δική του μητρική γλώσσα (ο καθένας επινοεί μια δική του γλώσσα) και εκείνος προσπαθεί να καταλάβει.

Όταν εμείς λέμε «γαβ γαβ» ή «τσίου τσίου», τι λένε οι Γερμανοί και οι Κορεάτες; Οι ήχοι των ζώων στις άλλες γλώσσες. Tους δόθηκε το φύλλο πληροφοριών που μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ και παρήγαγαν τα παρακάτω σχέδια.

Ο πύργος της Βαβέλ και η τάξη της Βαβέλ: ο μύθος που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει την ύπαρξη των διαφορετικών γλωσσών και φυλών. Καλέσαμε στην τάξη δασκάλες τεσσάρων διαφορετικών γλωσσών, άκουσαν και σύγκριναν τους διαφορετικούς ήχους και τις προφορές.

«Το σ’ αγαπώ σ’ όλης της γης τις γλώσσες»: Η μουσική είναι η μητρική γλώσσα όλης της ανθρωπότητας. Άνθρωποι με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό, μπορούν πολύ εύκολα να επικοινωνήσουν μέσω αυτής. Μουσική που φανερώνει τη λύπη, τη χαρά, την αγωνία, τη γαλήνη… Άκουσαν και τραγούδησαν το τραγούδι «Σ’ αγαπώ σ’ όλες τις γλώσσες» του Γιάννη Βογιατζή σε μουσική Μουζάκη/Σακελλάριου και ήρθαν σε επαφή με τον παγκόσμιο χάρτη και τις σημαίες άλλων κρατών. Τους δόθηκε φύλλο πληροφοριών που μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ, χωρίστηκαν σε ζευγάρια, ντύθηκαν με διάφορα ρούχα που μαζέψαμε και γυρίσαμε το τραγούδι σε δικό μας βιντεάκι.

Κατασκεύασαν ένα ωραιότατο κόμικ βασισμένο στην γνωστή ιστορία του πύργου της Βαβέλ και κάλεσαν στην τάξη δασκάλες ξένων γλωσσών (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ισπανικά, Ιταλικά) δημιουργώντας έτσι την τάξη της Βαβέλ.

Διάλεκτοι της μητρικής μας γλώσσας: Είμαστε όλοι Έλληνες, μιλάμε όλοι Ελληνικά, αλλά δεν είναι όλα τα Ελληνικά ολόιδια… Επαφή με τα Κρητικά, τα Βλάχικα, τα Ποντιακά, τα Κυπριακά μέσα από σχετικά βίντεο. Παιχνίδι με γλωσσοδέτες.

Αγγελιοφόροι: οι πρώτοι ταχυδρόμοι, ο Φειδιππίδης. Μετέφεραν μηνύματα μέσα στο σχολείο ως αγγελιοφόροι και έφτιαξαν σχετικές ζωγραφιές.

Τηλέφωνο σταθερό και κινητό: μέσο προφορικής επικοινωνίας. Ποιος ήταν ο εφευρέτης του τηλεφώνου, πώς ήταν τα πρώτα τηλέφωνα, με ποια μέρη του κόσμου μπορούμε να επικοινωνήσουμε χάρη σ’ αυτά, πώς περίπου δουλεύουν; Με ποιον θα ήθελες να μιλήσεις στο τηλέφωνο; Γιατί υπάρχουν τηλέφωνα με καλώδια και τηλέφωνα χωρίς καλώδια; Πόσο επικίνδυνα είναι τα κινητά; Πληροφορίες για τα παιδιά ΕΔΩ.

Παιχνίδια τηλεφωνικά: Έπαιξαν το σπασμένο τηλέφωνο.

Δραματοποίηση: Κλήθηκαν να φτιάξουν μικρά «τηλεφωνικά» σκετσάκια και να τα αποδώσουν θεατρικά.

Αισθητική αγωγή: Ζωγράφισαν το δικό τους τηλέφωνο. Ζωγράφισαν ένα τρελό τηλέφωνο.

Μαθηματικά: Ποιους διψήφιους και τριψήφιους αριθμούς μπορούν να φτιάξουν με τα νούμερα του τηλεφώνου;

Διαχείριση προφορικού λόγου: προβολή βίντεο «Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε!» Η ανάγκη του να είμαστε ευγενικοί και να χρησιμοποιούμε τα σωστά λόγια τη σωστή στιγμή. Οι τσαλακωμένες καρδιές.

Επίσκεψη στο καράβι Super Fast: Είδαν από κοντά τον ασύρματο και γνώρισαν όλους τους τρόπους επικοινωνίας ενός τέτοιου μεταφορικού μέσου.

Επικοινωνώντας γραπτώς

Στο τρίτο στάδιο του Προγράμματος οι μαθητές ασχολήθηκαν με τη γραπτή επικοινωνία. Ενώ η προφορική επικοινωνία είναι άμεση και αμφίδρομη, στην γραπτή ο συγγραφέας εμπιστεύεται το κείμενό του στον αναγνώστη, ο οποίος το αξιολογεί και δίνει τις δικές του ερμηνείες. Μεγάλη η σπουδαιότητα της γραπτής επικοινωνίας, αφού «SCRIPTA MANEΝ».

Οι μαθητές ενημερώθηκαν για τις σπηλαιογραφίες: τα πρώτα ίχνη, η πρώτη επιθυμία καταγραφής του περιβάλλοντος. Παιχνίδι: οι μαθητές κλήθηκαν να επικοινωνήσουν με τις δικές τους ζωγραφιές. Κάθε μαθητής ζωγράφισε ένα ρήμα ή ουσιαστικό και οι υπόλοιποι προσπάθησαν να το μαντέψουν.  (Σχετικές πληροφορίες για τους μαθητές ΕΔΩ)

Ιστορία της γραφής: Η επινόησή της, η εξέλιξή της, τα μέσα γραφής και η εξέλιξή τους στους αιώνες (πηλός, πάπυρος, όστρακο, κυρωμένο σανίδι, χαρτί, γραφομηχανή, υπολογιστής). Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με διάφορους τύπους γραφής απ’ όλο τον κόσμο (Αγγλικά, Κινέζικα, Ρώσικα, Αραβικά κτλ) και από όλους τους αιώνες (ιερογλυφικά, Αρχαία Ελληνικά κτλ), έκαναν συγκρίσεις, βρήκαν ομοιότητες και διαφορές με τη δική τους γραπτή γλώσσα, ταξίδεψαν στον παγκόσμιο χάρτη. Έμαθαν να γράφουν τις λέξεις «σ’ αγαπώ» σε όποια ξένη γλώσσα επιθυμούσαν.

Γραφή Μπράιγ: Ένας άλλος τρόπος γραφής και ανάγνωσης για ξεχωριστούς ανθρώπους. Ψηλάφισαν βιβλία γραμμένα σ’ αυτή και γνώρισαν το αλφάβητό της. Η προπαίδεια του 6 (το αλφάβητο Μπράιγ βασίζεται στις εξάδες). Προσπάθησαν να γράψουν το όνομά τους και μετά με μια καρφίτσα προσπάθησαν να το αποτυπώσουν σε χαρτί. .

Ταχυδρομικά περιστέρια: Σε τι εξυπηρετούσαν και γιατί δεν υπάρχουν πια; Ποια ιδιαίτερη ικανότητα είχαν; Φύλλο πληροφοριών για τους μαθητές ΕΔΩ. Προβολή της ταινίας "Βάλιαντ, το Γενναίο Περιστέρι".

Φρυκτωρίες και τύμπανα: Σε τι εξυπηρετούσαν; Πώς μετέδιδαν το μήνυμα; Χτυπώντας ένα παιδικό τυμπανάκι προσπάθησαν να μεταδώσουν μηνύματα χαράς και φόβου.

Τα σύμβολα: Ένας απλός και χρήσιμος τρόπος επικοινωνίας. Ζωγράφισαν τα δικά τους σήματα.

Σημειώματα και πίνακας ανακοινώσεων: Ένας γρήγορος τρόπος επικοινωνίας και ένα απλό μέσο μαζικής ενημέρωσης αντίστοιχα. Τα παιδιά έφτιαξαν τον δικό τους πίνακα ανακοινώσεων.

Επιστολές και ταχυδρομείο: Η αξία τους και η διαδικασία αποστολής και λήψης τους. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ζευγάρια, έγραψαν από ένα γράμμα ο ένας στον άλλο και έμαθαν να γράφουν τον φάκελο με τον σωστό τρόπο. Πήγαν στο ταχυδρομείο, αγόρασαν το γραμματόσημο που χρειάζονταν, γνώρισαν από κοντά τα πρόσωπα που δούλευαν σ’ αυτό. Έλαβαν το γράμμα στο σπίτι τους και γεύτηκαν τη χαρά της επικοινωνίας.

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: Τα παιδιά επισκέφτηκαν ιστοσελίδες άλλων σχολείων και επικοινώνησαν μαζί τους μ’ αυτόν τον τρόπο για πρώτη φορά.

Ημερολόγιο: επικοινωνία με τον εαυτό μας. Γιατί πολλοί άνθρωποι κρατούν ημερολόγιο και τι γράφουν σ’ αυτό; Ποιοι σπουδαίοι άνθρωποι κρατούσαν ημερολόγιο; Ας φτιάξουμε κι εμείς ένα χαρούμενο ημερολόγιο.

Μ.Μ.Ε.

Στο τέταρτο στάδιο του Προγράμματος τα παιδιά ασχολήθηκαν με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ήρθαν σε επαφή με την τυπογραφία.

Βιβλία: Τι μαθαίνουμε από αυτά; Τι μας προσφέρουν; Φτιάξτε το δικό σας βιβλίο με τους κανόνες των αγαπημένων σας αθλημάτων ή με την ιστορία τους ή με τους αγαπημένους σας αθλητές και τις επιδόσεις τους.

Περιοδικά και εφημερίδες. Η γενική και αθλητική ενημέρωσή μας από αυτά. Συγκρίνετε πώς παρουσιάζεται η ίδια είδηση σε διαφορετικές εφημερίδες. Επίσκεψη στην εφημερίδα "Πελοπόννησος". Γνωριμία με τη διαδικασία παραγωγής της. Έκδοση της δικής τους εφημερίδας.

Ραδιόφωνο.  Επίσκεψη στον ραδιοφωνικό σταθμό "Λύχνος". Συνέντευξη ραδιοφωνικού παραγωγού, απαγγελία ποιημάτων.

Τηλεόραση. Επίσκεψη στον τηλεοπτικό σταθμό "Λύχνος". Τηλεοπτική συζήτηση με θέμα τα υπέρ και τα κατά της τηλεόρασης.

Παρουσίαση προγράμματος

Στο πέμπτο στάδιο οι μαθητές παρουσίασαν στο ευρύ κοινό τη δουλειά που έκαναν στο Πρόγραμμα. Μέσα σε γιορταστική ατμόσφαιρα παρουσίασαν σχετική θεατρική παράσταση με τίτλο "Σου μιλάω, μ΄ακούς;" (τα κείμενα μπορείτε να τα βρείτε ΕΔΩ) και αμέσως μετά βίντεο με τις δραστηριότητες που πραγματοποίησαν κατά τη διάρκεια του Προγράμματος.

Τα κείμενα που παρήχθησαν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα τους ΤΑ ΖΟΥΖΟΥΝΙΑ.