Μήνας: Ιανουάριος 2019

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :

ΜΑΘΗΜΑ:

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:   /  / 2018

 ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ ΜΟΥ

Ω μάνα μου, εφταπάρθενη 
βαθιά αγκαλιά
που ως ουρανός ανοίγει!
Ανοίγει, ανοίγει —
μα από πού μπορεί η καρδιά να φύγει;

Πάντα θα ’ρτω να χαϊδευτώ
στα γόνατά σου από τ’ αχνό της ευλογίας το χέρι·
να πω το λόγο τον παλιό:
«Μάνα, φωτιά με βύζαξες
κι είναι η καρδιά μου αστέρι;»

Ά. Σικελιανός, Λυρικός Βίος, 
τόμ. 1, Oι φίλοι του βιβλίου

ΘΕΜΑΤΑ

1.α. Σε κάθε μια από τις προτάσεις /πληροφορίες που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό “Σωστό” ή “Λάθος”, ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.

Μονάδες 10

Α.  Το ποιητικό υποκείμενο βλέπει στο πρόσωπο της μάνας την Παναγία.

Β. Το ποιητικό υποκείμενο νιώθει φυλακισμένο μέσα στην αγκαλιά της μάνας του.

1.β. Ποια συναισθήματα εκφράζει το ποιητικό υποκείμενο για τη μάνα; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας παραπέμποντας στο κείμενο.

Μονάδες 20

2. Να βρείτε και να σχολιάσετε μία παρομοίωση, μία μεταφορά και μία επανάληψη στο παραπάνω ποίημα.

Μονάδες 30

3. Ποιες διαστάσεις μπορεί να πάρει η μητρική αγάπη σύμφωνα με το παραπάνω ποιητικό κείμενο και τις δικές σας απόψεις; ( 100-120 λέξεις)                 Μονάδες 40

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!!

LECTIO QUARTA DECIMA

Μετάφραση

Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui fuerat in exercitu Marci Antonii, confugit Athenas. Ibi vix dederat sollicitum animum somno, cum apparuit repente ei horrenda species. Existimavit venire ad se hominem ingentis magnitudinis et squalida facie, similem effigiei mortui. Quem simul aspexit Cassius, concepit timorem cupivit audire nomenque eius. Ille respondit se esse Orcum. Tum terror concussit Cassium et eum excitavit e somno. Cassius inclamavit servos et eos interrogavit de homine. Illi viderant neminem. Cassius iterum dedit se Somno somniavit eandemque speciem.Paucis post diebus res ipsa confirmavit fidem somnii. Nam Octavianus eum adfecit supplicio capitis.

Μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο,  ο Κάσσιος από την Πάρμα,    ο οποίος είχε υπηρετήσει στον στρατό του Μάρκου Αντώνιου, κατέφυγε στην Αθήνα. Εκεί, μόλις είχε παραδώσει την ταραγμένη ψυχή του στον ύπνο,    (όταν) του εμφανίστηκε ξαφνικά μια φρικτή μορφή. Νόμισε ότι ερχόταν  προς αυτόν ένας άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και με βρόμικο πρόσωπο,  όμοιος με εικόνα (ή μορφή) νεκρού.    Μόλις τον είδε ο Κάσσιος, τον έπιασε φόβος  και θέλησε να πληροφορηθεί το όνομά του.   Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον σήκωσε από τον ύπνο. Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους  και τους ρώτησε για τον άνθρωπο.    Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα.  Ο Κάσσιος για δεύτερη φορά παραδόθηκε στον ύπνο και ονειρεύτηκε την ίδια μορφή. Μετά από λίγες μέρες   η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε την αξιοπιστία του ονείρου. Πράγματι, ο Οκταβιανός του επέβαλε την ποινή του θανάτου.

Γραμματικά Φαινόμενα

Ουσιαστικά

Α΄ κλίση

Athenae – Athenarum (θηλ. = η Αθήνα)

Β΄ κλίση

servus – servi (αρσ. = δούλος)

animus – animi (αρσ. = ψυχή)

somnus – somni (αρσ. = ύπνος)

mortuus – mortui (αρ. = νεκρός)

bellum – belli (ουδ. = πόλεμος)

somnium – somnii (ουδ. = όνειρο)

Orcus – Orci (αρ. = ο θεός του κάτω κόσμου, ο Πλούτωνας) [Δεν έχει πληθυντικό]

Octavianus – Octaviani (αρ. = Οκταβιανός) [Δεν έχει πληθυντικό]

Cassius – Cassii / Cassi (αρσε. = Κάσσιος) [Κλητική σε –i] [Δεν έχει πληθυντικό]

Antonius – Antonii / Antoni (αρσε. = Αντώνιος) [Κλητική σε –i] [Δεν έχει πληθυντικό]

supplicium – supplicii / supplici (ουδ. = τιμωρία) supplicia – suppliciorum (ικεσίες, προσευχές, λατρεία)

Γ΄ κλίση

terror – terroris (αρσ. = τρόμος)

homo – hominis (αρσ. = άνθρωπος)

timor – timoris (αρσ. = φόβος)

magnitudo – magnitudinis (θηλ. = μέγεθος)

nomen – nominis (ουδ. = όνομα)

caput – capitis (ουδ. = κεφάλι, θανατική ποινή)

Δ΄ κλίση

exercitus – exercitus (αρ. = στρατός)

Ε΄ κλίση

res – rei = πράγμα

dies – diei = ημέρα

fides – fidei = εμπιστοσύνη [Δεν έχει πληθυντικό]

species – speciei = θέαμα, μορφή [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

facies – faciei = πρόσωπο [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

effigies – effigiei = εικόνα, μορφή, «είδωλο» [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

Επίθετα

Β΄ κλίση

paucus –a –um (λίγος) paucior –ior –ius / paucissimus –a –um [(pauciores,-iores,-iora paucissimi,-ae,-a) τα παραθετικά απαντούν στον πληθυντικό αριθμό] 

sollicitus –a –um (ταραγμένος) sollicitior –ior –ius / sollicitissimus –a –um

squalidus –a –um (βρώμικος) (δεν απαντούν παραθετικά)

horrendus –a –um (φρικτός)

Actiacus –a –um (Ακτιακός)

Γ΄ κλίση

ingens –ntis (πελώριος, φοβερός) ingentior –ior –ius / ingentissimus –a –um

similis –is –e (όμοιος) similior –ior –ius / simillimus –a –um

Parmensis –is –e (από την Πάρμα)

Αντωνυμίες

qui, quae, quod (αναφορική)

is, ea, id (οριστική) [δεικτική -επαναληπτική]

ille, illa, illud (δεικτική)

se (προσωπική)

nemo, nemo, nihil (αόριστη ουσιαστική)

idem, eadem, idem (οριστική) [δεικτική-επαναληπτική] 

ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

Ρήματα

1^η συζυγία

confirmo – confirmavi – confirmatum – confirmare (επιβεβαιώνω)

do – dedi – datum – dare (δίνω)

excito – excitavi – excitatum – excitare ((ξε)σηκώνω)

existimo – existimavi – existimatum – existimare (νομίζω)

interrogo – interrogavi – interrogatum – interrogare (ρωτώ, ζητώ τη γνώμη κάποιου)

inclamo – inclamavi – inclamatum – inclamare (φωνάζω)

somnio – somniavi – somniatum – somniare (ονειρεύομαι)

2η συζυγία

aparreo – aparrui – apparitum – aparrere (εμφανίζομαι)

respondeo – respondi – responsum – respondere (απαντώ, αποκρίνομαι)

video – vidi – visum – videre (βλέπω)

3η συζυγία

aspicio – aspexi – aspectum – aspicere (κοιτάω)

concipio – concepi – conceptum – concipere (συλλαμβάνω, πιάνω)

concutio – concussi – concussum – concutere (συνταράζω)

cupio – cupivi – cupitum – cupere (επιθυμώ)

adficio & afficio – adfeci & affeci – adfectum & affectum – adficere & afficere (περιβάλλω) [ad + facio]

morior – mortuus sum – mortuum – mori (πεθαίνω) [αποθετικό]

confugio – confugi – —- – confugere (καταφεύγω)

4η συζυγία

audio – audivi – auditum – audire (ακούω, πληροφορούμαι)

venio – veni – ventum – venire (έρχομαι)

Βοηθητικό

sum – fui – — – esse

Επιρρήματα

ibi (εκεί)

vix (μόλις, πριν καλά-καλά)

repente (ξαφνικά)

tum (τότε)

iterum (για δεύτερη φορά, ξανά)

post (μετά)   

Προθέσεις

in (+ εδώ τοπική αφαιρετική)

ad (+ αιτιατική)

e(x)(+ κυρίως αφαιρετική)

de (+ κυρίως αφαιρετική)

post (+ αιτιατική)

Συντακτικά  φαινόμενα

qui in exercitu M. Antōnii fuerat: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο Cassius. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό, χρόνου υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (προτερόχρονο).

Quem simul aspexit Cassius: Δευτερεύουσα χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στις δύο κύριες προτάσεις που ακολουθούν. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο simul, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο· χρόνου Παρακειμένου, μιας και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με τις προσδιοριζόμενες προτάσεις.

Ανάλυση επιθετικού προσδιορισμού σε αναφορική πρόταση:

ingentis magnitudinis

= magnitudinis, quae ingens erat

facie squalida

= facie, quae squalida erat

species horrenda

= species quae horrenda erat

animum sollicitum

= animum, qui sollicitus erat

Ασκήσεις

1.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι:

• bellum Actiacum  γενική ενικού                                          
• qui να κλιθεί ο πληθυντικός του ουδετέρου γένους
• exercitu γενική και αιτιατική ενικού και πληθυντικού
• animum sollicitum ονομαστική ενικού και αιτιατική πληθυντικού
• somno            γενική ενικού
• species horrenda να κλιθεί η συνεκφορά  
• se να γραφούν πλάγιες πτώσεις του β΄ προσώπου και στους δυο αριθμούς
• ingentis magnitudinis αφαιρετική ενικού
• facie squalida να κλιθεί η συνεκφορά
• similem αφαιρετική ενικού και αιτιατική πληθυντικού
• effigiei να κλιθεί
• mortui αιτιατική και αφαιρετική ενικού
• quem             oνομαστική πληθυντικού θηλυκού και ουδετέρου, δοτική πληθυντικού αρσενικού
• Cassius γενική ενικού
• nomen                         πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού
• Eius γενική και αιτιατική πληθυντικού και στα 3 γένη
• ille να κλιθεί το αρσενικό και το ουδέτερο
• eandem speciem γενική ενικού
• fuerat :                       β΄ και γ΄ ενικό του μέλλοντα οριστικής
• confugit :                  α΄ και γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου
• dederat :                   γ΄ πληθυντικό οριστικής του μέλλοντα
• apparuit :                  β΄ πληθυντικό οριστικής του υπερσυντελίκου της ενεργητικής φωνής και τα απαρέμφατα όλων των χρόνων.
• Existimavit :           β΄ ενικό οριστικής μέλλοντα και β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα.
• aspexit :                    β΄ ενικό  παρακειμένου
• concepit:                   β΄ πληθυντικό παρατατικού
• excitavit :                  α΄ πληθυντικό συντελεσμένου μέλλοντα της ενεργητικής φωνής

2.Να αναλύσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις:

Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis

Ibi vix animum sollicitum somno dederat

LECTIO 20

                                    Μετάφραση

Claudius quinquagesimo anno   aetatis suae cepit imperium quodam mirabili casu.   Exclusus ab insidiatoribus   Caligulae, recesserat  in diaetam, cui nomen est Hermaeum.   Paulo post exterritus rumore caedis prorepsit ad proximum solarium   et se abdidit inter vela   praetenta foribus. Miles discurrens   animadvertit pedes eius;   eum adgnovit latentem;   extractum eum   salutavit imperatorem.   Hinc adduxit eum ad commilitones suos.   Ab his delatus est in castra tristis et trepidus,   dum turba obvia eum miseratur   quasi moriturum.   Postero die Claudius   factus est imperator.

O Κλαύδιος στο πεντηκοστό έτος της ηλικίας του κατέλαβε την εξουσία από ένα παράδοξο τυχαίο γεγονός. Διωγμένος από τους δολοφόνους του Καλιγούλα είχε αποσυρθεί στη (θερινή) κατοικία που ονομάζεται Ερμαίο. Λίγο αργότερα τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής σύρθηκε ως το πιο κοντινό λιακωτό και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν στην πόρτα. Ένας στρατιώτης, καθώς έτρεχε εδώ κι εκεί, παρατήρησε τα πόδια του· τον αναγνώρισε που κρυβόταν· αφού τον τράβηξε έξω, τον προσαγόρευσε ως αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συστρατιώτες του. Από αυτούς μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο λυπημένος και έντρομος, ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σαν να επρόκειτο να πεθάνει. Την επόμενη μέρα ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας.

                               Γραμματικά φαινόμενα

Ουσιαστικά

Α΄ κλίση

diaeta – diaetae (θηλ. = θερινή κατοικία)

turba – turbae (θηλ. = πλήθος)

Caligula – Caligulae (αρσε. = ο Καλιγούλας)

Β΄ κλίση

annus – anni (αρσ. = έτος)

velum – veli (ουδ. = παραπέτασμα, κουρτίνα)

solarium – solarii (i) (ουδ. = λιακωτό)

imperium – imperii (i) (ουδ. = εξουσία)

Hermaeum – Hermaei (ουδ. = το Ερμαίο) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό]

Claudius – Claudii (i) (αρσ. = ο Κλαύδιος) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό] [Κλητική ενικού σε –i]

castrum – castri (ουδ. = φρούριο) castra – castrorum (στρατόπεδο)

Γ΄ κλίση

miles – militis (αρσ. = στρατιώτης) 

imperator – imperatoris (αρσ. = στρατηγός)

pes – pedis (αρσ. = πόδι)

rumor – rumoris (αρσ. = φήμη, νέα)

insidiator – insidiatoris (αρσ. = συνωμότης, δολοφόνος)

commilito – commilitonis (αρσ. = συστρατιώτης, σύντροφος)

nomen – nominis (ουδ. = όνομα)

caedes – caedis (θηλ. = σφαγή) (Γεν. πληθ. σε -ium Αιτ. πληθ. σε -es & is)

foris – foris (θηλ. = πόρτα) (Γεν. πληθ. σε -ium Αιτ. πληθ. σε -es & is)

aetas – aetatis (θηλ. = ηλικία) (Γεν. πληθ. σε -um & -ium Αιτ. πληθ. σε es & is)

Δ΄ κλίση

casus – casus (αρ. = τυχαίο, απροσδόκητο γεγονός ή περιστατικό)

Ε΄ κλίση

dies – diei (αρ. = ημέρα)

Επίθετα

Β΄ κλίση

posterus –a –um (επόμενος) posterior –ior –ius / postremus –a –um & postumus –a –um

proximus –a –um (πολύ κοντινός) [υπερθετικός του prope] propior –ior –ius

trepidus –a –um (έντρομος, περιδεής) — — trepidissimus –a –um

obvius –a –um (ενάντιος, αντίθετος)

paulus –a –um (λίγος)

quinquagessimus –a –um (πεντηκοστός) [τακτικό αριθμητικό]

Γ΄ κλίση

mirabilis –is –e (θαυμαστός, παράδοξος, περίεργος) mirabilior –ior –ius / mirabilissimus –a –um

tristis –is –e (λυπημένος) tristior –ior –ius / tristissimus –a –um

Αντωνυμίες

is, ea, id (οριστική)

se (προσωπική)

qui, quae, quod (αναφορική)

quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)

hic, haec, hoc (δεικτική)

suus, sua, suum (κτητική)

Ρήματα

1η συζυγία

saluto – salutavi – salutatum – salutare (χαιρετίζω επίσημα, προσαγορεύω)

miseror – miseratus sum  miseratum – miserari (κλαίω, θρηνώ, οικτίρω) [αποθετικό]

2η συζυγία

exterreo – exterrui – exterritum – exterrere (τρομοκρατώ)

lateo – latui – —- – latere (κρύβομαι)

3η συζυγία

abdo – abdidi – abditum – abdere (κρύβω)

adduco – adduxi – adductum – adducere (οδηγώ) [β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα adduc]

adgnosco – adgnovi – adgnitum – adgnoscere (αναγνωρίζω)

animadverto – animadverti – animadversum – animadvertere (παρατηρώ)

defero – detuli – delatum – deferre (μεταφέρω) [β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα defer]

discurro – discu(cu)rri – discursum – discurrere (τρέχω εδώ κι εκεί)

excludo – exclusi – exclusum – excludere (κλείνω απέξω, διώχνω)

extraho – extraxi – extractum – extrahere (βγάζω τραβώντας, τραβάω έξω)

praetendo – praetendi – praetentum – praetendere (τεντώνω (κρεμώ) μπροστά)

prorepo – prorepsi – proreptum – prorepere (έρπω προς, σέρνομαι)

recedo – recessi – recessum – recedere (αποσύρομαι)

capio – cepi – captum – capere (πιάνω, συλλαμβάνω)

morior – mortuus sum – mortuum – mori (πεθαίνω) [αποθετικό]

[Μετοχή Μέλλοντα moriturus-a-um]

fio – factus sum – fieri (γίνομαι) (παθητικό του facio)

Επιρρήματα

post (μετά)

hinc (από εδώ)

Προθέσεις

Ab ( + κυρίως αφαιρετική)

in ( + εδώ αιτιατική)

ad ( + αιτιατική)

inter ( + αιτιατική)

Συντακτική φανόμενα

Exclūsus: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (Claudius), εκφράζει πράξη προτερόχρονη.

cui nomen est Hermaeum: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο diaetam. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cui, εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό και μάλιστα χρόνου ενεστώτα επειδή αναφέρεται στο παρόν. 

exterritus: Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (Claudius), εκφράζει πράξη προτερόχρονη στο παρελθόν.

praetenta: Επιθετική μετοχή, ως επιθετικός προσδιορισμός στο vela, εκφράζει το προτερόχρονο. foribus:

. Discurrens: Επιθετική μετοχή ή χρονική, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (miles), εκφράζει το σύγχρονο. Ως επιθετική λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο miles.

dum obvia turba quasi moritūrum eum miserātur: Δευτερεύουσα χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια που προηγείται. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει μόνο τον χρόνο και μάλιστα χρόνου ενεστώτα αντί του αναμενόμενου παρατατικού (λατινισμός) γιατί δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει η πράξη του ρήματος της κύριας πρότασης (delatus est).

 (quasi) moriturum: Αιτιολογική μετοχή (λόγω του ρ. ψυχικού πάθους miseratur) υποθετικής αιτιολογίας (λόγω του quasi), συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος, δηλώνει το υστερόχρονο.

Προσοχή 

Η φράση quasi moriturum αποτελεί βραχυλογία που δηλώνει παραβολή και ισοδυναμεί με τη δευτερεύουσα υποθετική παραβολική πρόταση: “quasi is moriturus esset”. Χρησιμεύει ως β΄ όρος σύγκρισης με α΄ όρο το ρήμα miseratur, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο quasi, εκφέρεται με έγκλιση υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση, χρόνου παρατατικού της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (άμεσα από το miseratur (ενεστώτας αντί παρατατικού λόγω λατινισμού του dum), έμμεσα από το delatus est (ιστορικός παρακείμενος) και δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν και σχηματίζει σε συνδυασμό με την απόδοση υποθετικό λόγο του απραγματοποίητου.

Ανάλυση μετοχής σε πρόταση:

exclusus Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο

= postquam exclusus est (+ Οριστική Παρακειμένου)

/ cum exclusus esset (+ Υποτακτική Υπερσυντελίκου) 

exterritus Αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (Claudius), εκφράζει πράξη προτερόχρονη.

= cum exterritus esset (+ Υποτακτική Υπερσυντελίκου. Η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) 

quod exterritus esset (+ Υποτακτικής Υπερσυντελίκου. Υποκειμενική ή υποθετική αιτιολογία) 

quod exterritus erat (+ Οριστική Υπερσυντελίκου. Αντικειμενική αιτιολογία)  

moriturum: Αιτιολογική Μετοχή Υποθετικής Αιτιολογίας, Μέλλοντα, που δηλώνει το Υστερόχρονο.=cum moriturus esset (cum + Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)

quasi moriturus esset (Υποθετική Παραβολική Πρόταση. Εισαγωγή με υποθετικό παραβολικό σύνδεσμο (quasi) και εκφορά με Υποτακτική, καθώς η σύγκριση αφορά μια υποθετική κατάσταση, και ειδικότερα Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)

discurrens: Χρονική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο

=dum discurrit (dum + Οριστική Ενεστώτα. Μια συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη.)

Cum miles discurreret (Ιστορικός διηγηματικός cum + Υποτ. Παρατατικού)

Miles, qui discurrebat [ανάλυση της μετοχής σε αναφορική πρόταση]

extractum: Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο.

=postquam extractus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)

preatenta: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη vela

=

quae praetenta erant (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, abdidit)

Σύμπτυξη πρότασης σε μετοχή:

dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur

= Οbvia turba quasi moriturum eum miserante

(γνήσια αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή)

Τροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική:

Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu

= A Claudio quinquagesimo anno aetatis suae imperium captum est mirabili quodam casu

Discurrens miles pedes eius animadvertit

= A discurrente/i milite pedes eius animadversi sunt

[discurrente/i: κατάληξη –e ως χρονική μετοχή και – i ως επιθετική μετοχή που λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός.]

miles eum latentem adgnōvit

= A milite is latens adgnitus est

(miles) extractum imperatorem eum salutavit

= A milite is extractus imperator salutatus est

Τροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική:

Ab his in castra delatus est tristis et trepidus

= Hi in castra detulerunt eum tristem et trepidum

Postero die Claudius (a militibus) imperator factus est

= Postero die milites Claudium imperatorem fecerunt.

Ισοδύναμη έκφραση:

Paulo post= post paulum 

                   Ασκήσεις

1.Να κάνετε χρονική αντικατάσταση: cēpit ,delātus est

2.Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:

insidiatōribus : γενική πληθυντικού αριθμού

nomen : αιτιατική ενικού αριθμού

caedis : ονομαστική πληθυντικού αριθμού

latentem: αφαιρετική ενικού αριθμού

tristis :δοτική πληθυντικού αριθμού

3.Να σημειώσετε X στο (Σ)ωστό ή το (Λ)άθος επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων:

a. Ο τύπος anno είναι δοτική ενικού.
b. Η αιτατική πληθυντικού του nomen είναι nomines.
c. Η γενική πληθυντικού του caedis είναι caedium.
d. Η γενική πληθυντικού του pedes είναι pedum.
e. Η γενική πληθυντικού του praetenta είναι praetentium.
f. Ο αντίστοιχος τύπος α΄ προσώπου του suos είναι nostros.
g. Η ίδια πτώση ενικού του his είναι huic.
h. Η ονομαστική ενικού του τύπου moriturum είναι mortuus.
i. Η ονομαστική ενικού του die είναι dies.   4.Να διαγράψετε στις παρακάτω προτάσεις το σκέλος που περιέχει λάθος. α) Το aetatis είναι γενική κτητική ή γενική διαιρετική στο anno. β) Το Hermaeum είναι κατηγορούμενο ή παράθεση στο nomen. γ) Το caedis είναι γενική αντικειμενική ή γενική υποκειμενική στο rumore. δ) το latentem είναι κατηγορηματική ή επιθετική μετοχή. ε) Το suos είναι γενική κτητική ή επιθετικός προσδιορισμός στο commilitones.

• 

• 

• 

• 

«Στέλλα Βιολάντη» του Γρηγόριου Ξενόπουλου

Ερωτήσεις

1.Να χαρακτηρίσετε σωστές ή λανθασμένες τις ακόλουθες προτάσεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Α. Η Βιολάνταινα υποστηρίζει ότι ο πατέρας δε θα αναλάβει τα σχετικά με το γάμο της Στέλλας.

Β. Η Στέλλα δέχεται να ζητήσει συγνώμη από τον πατέρα της με προϋποθέσεις.

Γ. Η Στέλλα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να έχει ένα καλό όνομα στην κοινωνία.

Δ.Η Βιολάνταινα θεωρεί ότι η κόρη της είναι το ίδιο δυνατή όπως ο πατέρας της.

Ε. Η Στέλλα υποχωρεί μπροστά στον θάνατο.

ΣΤ. Η Στέλλα δεν πιστεύει ότι ο πατέρας της θα την καταλάβει.

Ζ.Η Στέλλα θέλει να φύγει από το σπίτι της.

2.Να συνεχίσετε την αφήγηση δίνοντας ένα δικό σας τέλος στο διήγημα.

3.Να συγκρίνετε τη Στέλλα Βιολάντη του Γ. Ξενόπουλου με την Αντιγόνη του Σοφοκλή στ.441-460  και με τη Ρήνη από το έργο του Γ. Θεοτόκη «Η τιμή και το χρήμα» ως προς τις αξίες που εκφράζουν.

«Αντιγόνη» Σοφοκλή στίχοι 441-460

• ΚΡΕΩΝ Σε σένα σε σένα μιλώ που σκύβεις κάτω το κεφάλι. Ομολογείς ή αρνείσαι ότι τα έκανες αυτά;
• ΑΝΤΙΓΟΝΗ Και ομολογώ ότι τα έκανα και δεν το αρνούμαι.
• ΚΡΕΩΝ
  Εσύ μπορείς να πας όπου θες. Απαλλαγμένος από τη βαριά κατηγορία· εσύ όμως πες μου όχι με πολλά λόγια αλλά σύντομα, το γνώριζες ότι είχε διακηρυχθεί να μην κάνει κανείς αυτά;
• ΑΝΤΙΓΟΝΗ
  Το γνώριζα. Πώς ήταν δυνατόν (να μην το ξέρω); Αφού ήταν σε όλους γνωστό.
• ΚΡΕΩΝ Και πώς λοιπόν τόλμησες να παραβείς αυτούς τους νόμους;
• 
  ΑΝΤΙΓΟΝΗ Γιατί δεν ήταν ο Δίας που τα είχε διακηρύξει αυτά σε μένα ούτε η Δίκη που κατοικεί μαζί με τους θεούς του κάτω κόσμου όρισε τέτοιους νόμους στους ανθρώπους, ούτε νόμιζα ότι τα δικά σου κηρύγματα έχουν τόση δύναμη ώστε να μπορούν τους άγραφους και απαρασάλευτους νόμους των θεών να ξεπεράσουν αν και είσαι θνητός. Γιατί δεν υπάρχουν αυτοί μόνο σήμερα και χτες αλλά πάντοτε, και κανείς δεν ξέρει πότε πρωτοεμφανίστηκαν. Εγώ δεν είχα διάθεση κανενός ανδρός επειδή φοβήθηκα το φρόνημα να τιμωρηθώ για αυτούς μπροστά στους θεούς. Γιατί ήξερα πως θα πεθάνω. Πώς όχι; Ακόμα και αν εσύ δεν είχες βγάλει τη διαταγή σου. Αν όμως πεθάνω πρόωρα εγώ το θεωρώ κέρδος. Γιατί όποιος ζει σε μεγάλη δυστυχία, όπως εγώ πως δεν είναι κερδισμένος αν πεθάνει; έτσι εμένα καθόλου δεν με νοιάζει να υποστώ αυτό το θάνατο αλλά αν ανεχόμουν ο αδερφός μου άταφος να μείνει μετά το θάνατό του, για εκείνο θα λυπόμουν. Για αυτά δεν λυπάμαι. Μα αν σου φαίνομαι τώρα ότι είμαι ανόητη, ίσως φαίνομαι ανόητη από έναν ανόητο.
  
  

4. Να σκιαγραφήσετε την αστική κοινωνία των αρχών του 20ου αιώνα όπως παρουσιάζεται στο διήγημα «Στέλλα Βιολάντη».

5.Να γράψετε μία σελίδα του ημερολογίου της Στέλλας ενώ είναι έγκλειστη.

6. Ταυτιστείτε με τη Στέλλα και γράψτε μια επιστολή της με παραλήπτη τον Χρηστάκη.

7.Αν αλληλογραφούσατε με τη Στέλλα τι θα της απαντούσατε σε περίπτωση που σε επιστολή της σας παρουσίαζε την κατάστασή της.