Κατηγορία: Γ’ λυκείου

LECTIO QUARTA DECIMA

Μετάφραση

Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui fuerat in exercitu Marci Antonii, confugit Athenas. Ibi vix dederat sollicitum animum somno, cum apparuit repente ei horrenda species. Existimavit venire ad se hominem ingentis magnitudinis et squalida facie, similem effigiei mortui. Quem simul aspexit Cassius, concepit timorem cupivit audire nomenque eius. Ille respondit se esse Orcum. Tum terror concussit Cassium et eum excitavit e somno. Cassius inclamavit servos et eos interrogavit de homine. Illi viderant neminem. Cassius iterum dedit se Somno somniavit eandemque speciem.Paucis post diebus res ipsa confirmavit fidem somnii. Nam Octavianus eum adfecit supplicio capitis.

Μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο,  ο Κάσσιος από την Πάρμα,    ο οποίος είχε υπηρετήσει στον στρατό του Μάρκου Αντώνιου, κατέφυγε στην Αθήνα. Εκεί, μόλις είχε παραδώσει την ταραγμένη ψυχή του στον ύπνο,    (όταν) του εμφανίστηκε ξαφνικά μια φρικτή μορφή. Νόμισε ότι ερχόταν  προς αυτόν ένας άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και με βρόμικο πρόσωπο,  όμοιος με εικόνα (ή μορφή) νεκρού.    Μόλις τον είδε ο Κάσσιος, τον έπιασε φόβος  και θέλησε να πληροφορηθεί το όνομά του.   Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον σήκωσε από τον ύπνο. Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους  και τους ρώτησε για τον άνθρωπο.    Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα.  Ο Κάσσιος για δεύτερη φορά παραδόθηκε στον ύπνο και ονειρεύτηκε την ίδια μορφή. Μετά από λίγες μέρες   η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε την αξιοπιστία του ονείρου. Πράγματι, ο Οκταβιανός του επέβαλε την ποινή του θανάτου.

Γραμματικά Φαινόμενα

Ουσιαστικά

Α΄ κλίση

Athenae – Athenarum (θηλ. = η Αθήνα)

Β΄ κλίση

servus – servi (αρσ. = δούλος)

animus – animi (αρσ. = ψυχή)

somnus – somni (αρσ. = ύπνος)

mortuus – mortui (αρ. = νεκρός)

bellum – belli (ουδ. = πόλεμος)

somnium – somnii (ουδ. = όνειρο)

Orcus – Orci (αρ. = ο θεός του κάτω κόσμου, ο Πλούτωνας) [Δεν έχει πληθυντικό]

Octavianus – Octaviani (αρ. = Οκταβιανός) [Δεν έχει πληθυντικό]

Cassius – Cassii / Cassi (αρσε. = Κάσσιος) [Κλητική σε –i] [Δεν έχει πληθυντικό]

Antonius – Antonii / Antoni (αρσε. = Αντώνιος) [Κλητική σε –i] [Δεν έχει πληθυντικό]

supplicium – supplicii / supplici (ουδ. = τιμωρία) supplicia – suppliciorum (ικεσίες, προσευχές, λατρεία)

Γ΄ κλίση

terror – terroris (αρσ. = τρόμος)

homo – hominis (αρσ. = άνθρωπος)

timor – timoris (αρσ. = φόβος)

magnitudo – magnitudinis (θηλ. = μέγεθος)

nomen – nominis (ουδ. = όνομα)

caput – capitis (ουδ. = κεφάλι, θανατική ποινή)

Δ΄ κλίση

exercitus – exercitus (αρ. = στρατός)

Ε΄ κλίση

res – rei = πράγμα

dies – diei = ημέρα

fides – fidei = εμπιστοσύνη [Δεν έχει πληθυντικό]

species – speciei = θέαμα, μορφή [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

facies – faciei = πρόσωπο [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

effigies – effigiei = εικόνα, μορφή, «είδωλο» [Στον πληθ. μόνο Ονομ. – Αιτ. – Κλητική]

Επίθετα

Β΄ κλίση

paucus –a –um (λίγος) paucior –ior –ius / paucissimus –a –um [(pauciores,-iores,-iora paucissimi,-ae,-a) τα παραθετικά απαντούν στον πληθυντικό αριθμό] 

sollicitus –a –um (ταραγμένος) sollicitior –ior –ius / sollicitissimus –a –um

squalidus –a –um (βρώμικος) (δεν απαντούν παραθετικά)

horrendus –a –um (φρικτός)

Actiacus –a –um (Ακτιακός)

Γ΄ κλίση

ingens –ntis (πελώριος, φοβερός) ingentior –ior –ius / ingentissimus –a –um

similis –is –e (όμοιος) similior –ior –ius / simillimus –a –um

Parmensis –is –e (από την Πάρμα)

Αντωνυμίες

qui, quae, quod (αναφορική)

is, ea, id (οριστική) [δεικτική -επαναληπτική]

ille, illa, illud (δεικτική)

se (προσωπική)

nemo, nemo, nihil (αόριστη ουσιαστική)

idem, eadem, idem (οριστική) [δεικτική-επαναληπτική] 

ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

Ρήματα

1^η συζυγία

confirmo – confirmavi – confirmatum – confirmare (επιβεβαιώνω)

do – dedi – datum – dare (δίνω)

excito – excitavi – excitatum – excitare ((ξε)σηκώνω)

existimo – existimavi – existimatum – existimare (νομίζω)

interrogo – interrogavi – interrogatum – interrogare (ρωτώ, ζητώ τη γνώμη κάποιου)

inclamo – inclamavi – inclamatum – inclamare (φωνάζω)

somnio – somniavi – somniatum – somniare (ονειρεύομαι)

2η συζυγία

aparreo – aparrui – apparitum – aparrere (εμφανίζομαι)

respondeo – respondi – responsum – respondere (απαντώ, αποκρίνομαι)

video – vidi – visum – videre (βλέπω)

3η συζυγία

aspicio – aspexi – aspectum – aspicere (κοιτάω)

concipio – concepi – conceptum – concipere (συλλαμβάνω, πιάνω)

concutio – concussi – concussum – concutere (συνταράζω)

cupio – cupivi – cupitum – cupere (επιθυμώ)

adficio & afficio – adfeci & affeci – adfectum & affectum – adficere & afficere (περιβάλλω) [ad + facio]

morior – mortuus sum – mortuum – mori (πεθαίνω) [αποθετικό]

confugio – confugi – —- – confugere (καταφεύγω)

4η συζυγία

audio – audivi – auditum – audire (ακούω, πληροφορούμαι)

venio – veni – ventum – venire (έρχομαι)

Βοηθητικό

sum – fui – — – esse

Επιρρήματα

ibi (εκεί)

vix (μόλις, πριν καλά-καλά)

repente (ξαφνικά)

tum (τότε)

iterum (για δεύτερη φορά, ξανά)

post (μετά)   

Προθέσεις

in (+ εδώ τοπική αφαιρετική)

ad (+ αιτιατική)

e(x)(+ κυρίως αφαιρετική)

de (+ κυρίως αφαιρετική)

post (+ αιτιατική)

Συντακτικά  φαινόμενα

qui in exercitu M. Antōnii fuerat: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο Cassius. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό, χρόνου υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (προτερόχρονο).

Quem simul aspexit Cassius: Δευτερεύουσα χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στις δύο κύριες προτάσεις που ακολουθούν. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο simul, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο· χρόνου Παρακειμένου, μιας και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με τις προσδιοριζόμενες προτάσεις.

Ανάλυση επιθετικού προσδιορισμού σε αναφορική πρόταση:

ingentis magnitudinis

= magnitudinis, quae ingens erat

facie squalida

= facie, quae squalida erat

species horrenda

= species quae horrenda erat

animum sollicitum

= animum, qui sollicitus erat

Ασκήσεις

1.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι:

• bellum Actiacum  γενική ενικού                                          
• qui να κλιθεί ο πληθυντικός του ουδετέρου γένους
• exercitu γενική και αιτιατική ενικού και πληθυντικού
• animum sollicitum ονομαστική ενικού και αιτιατική πληθυντικού
• somno            γενική ενικού
• species horrenda να κλιθεί η συνεκφορά  
• se να γραφούν πλάγιες πτώσεις του β΄ προσώπου και στους δυο αριθμούς
• ingentis magnitudinis αφαιρετική ενικού
• facie squalida να κλιθεί η συνεκφορά
• similem αφαιρετική ενικού και αιτιατική πληθυντικού
• effigiei να κλιθεί
• mortui αιτιατική και αφαιρετική ενικού
• quem             oνομαστική πληθυντικού θηλυκού και ουδετέρου, δοτική πληθυντικού αρσενικού
• Cassius γενική ενικού
• nomen                         πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού
• Eius γενική και αιτιατική πληθυντικού και στα 3 γένη
• ille να κλιθεί το αρσενικό και το ουδέτερο
• eandem speciem γενική ενικού
• fuerat :                       β΄ και γ΄ ενικό του μέλλοντα οριστικής
• confugit :                  α΄ και γ΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου
• dederat :                   γ΄ πληθυντικό οριστικής του μέλλοντα
• apparuit :                  β΄ πληθυντικό οριστικής του υπερσυντελίκου της ενεργητικής φωνής και τα απαρέμφατα όλων των χρόνων.
• Existimavit :           β΄ ενικό οριστικής μέλλοντα και β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα.
• aspexit :                    β΄ ενικό  παρακειμένου
• concepit:                   β΄ πληθυντικό παρατατικού
• excitavit :                  α΄ πληθυντικό συντελεσμένου μέλλοντα της ενεργητικής φωνής

2.Να αναλύσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις:

Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis

Ibi vix animum sollicitum somno dederat