Σίγουρα όλους μας απασχολεί το ερώτημα: Πώς να βοηθήσουμε τους μικρούς μαθητές στην ανάπτυξη του προφορικού και του γραπτού λόγου.

Δυστυχώς δεν υπάρχουν σίγουρες “συνταγές επιτυχίας” που θα μας οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Υπάρχουν όμως σίγουρα κάποια πράγματα που μπορούν να κάνουν όλοι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί για να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν μια σειρά από συνήθειες, που είναι πιστεύω απαραίτητες για να αποκτήσουν ευχέρεια στο χειρισμό του λόγου (προφορικού αρχικά).

Μ’ αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσουν κάποια από τα αναγκαία εφόδια και θα αποκτήσουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους.

• Ζητάμε από το παιδί να αφηγείται με μικρές ολοκληρωμένες προτάσεις. Να μην αφήνει μισοτελειωμένη μια φράση. Επισημαίνουμε ότι δεν καταλάβαμε τι θέλει να πει, χωρίς να το μαλώνουμε. Δε το διορθώνουμε. Του ζητάμε να μας ξαναπεί αυτό που θέλει και του προτείνουμε λύσεις.
• Πολύ συχνά τα παιδιά, χωρίς να το καταλάβουν, επαναλαμβάνουν τις ίδιες λέξεις.
• Ειδικότερα πολύ συχνή είναι η επανάληψη του ίδιου χρονικού προσδιορισμού στην αρχή συνεχόμενων προτάσεων. π.χ.:  Ύστερα έγινε αυτό. Και ύστερα ….. Και ύστερα…. ή Μετά ο παππούς ….. Μετά πήρε…. Μετά….

Για να αποφεύγουν την επανάληψη αυτή, την επισημαίνουμε στα παιδιά και τους μαθαίνουμε να χρησιμοποιούν εναλλάξ τα χρονικά επιρρήματα μετά, ύστερα, έπειτα, αργότερα αλλά και φράσεις με χρονικούς προσδιορισμούς όπως: λίγη ώρα αργότερα, δεν πρόλαβα να γυρίσω το κεφάλι μου, δεν πέρασαν ούτε δέκα λεπτά, είχε ξεκινήσει να ξημερώνει κλπ.

• Εξίσου συχνή είναι η συνεχής επανάληψη του ρήματος “είπε”. π.χ. : Ο Γιάννης είπε στον Ζήση να πάνε να παίξουν κρυφτό. Εκείνος όμως του είπε ότι έχει να γράψει τα μαθήματά του. Τότε ο Γιάννης του είπε ότι θα παίξει μόνος του.

Μαθαίνουμε στα παιδιά να χρησιμοποιούν συνώνυμες λέξεις που εκφράζουν καλύτερα αυτό που θέλουν να πουν. Έτσι η παραπάνω περιγραφή θα μπορούσε να διαμορφωθεί ως εξής:

• Ο Γιάννης πρότεινε στον Ζήση να πάνε να παίξουν κρυφτό. Εκείνος όμως του απάντησε πως έχει να γράψει τα μαθήματά του. Τότε ο Γιάννης του είπε ότι θα παίξει μόνος του.

(Βλέπετε ότι αλλάζοντας δύο λέξεις αλλάζει εντελώς μορφή το κείμενο και ακούγεται πιο σωστό.)

Υπάρχουν πάρα πολλά ρήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά αντί του είπε.

Ας μάθουμε μερικά: ρώτησε, απάντησε, φώναξε, ψιθύρισε, πρότεινε, ανακοίνωσε