Οι  αρχαιότητες της περιοχής μας

ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Στη Θέση Άγ. Νικόλαος, 3 χλμ περίπου ΒΑ της Κρύας Βρύσης, υπάρχει χαμηλή τούμπα ύψους 3 μ. και έκτασης 20 στρεμμάτων περίπου η οποία πριν από την αποξήρανση της λίμνης ήταν νησίδα. Στο κέντρο της νησίδας υπάρχει παρεκκλήσι του Αγ. Νικολάου που χτίστηκε το 1966 στη θέση άλλου παλιότερου.
 Σε δοκιμαστική τομή που έγινε δίπλα στην αψίδα του παρεκκλησίου διαπιστώθηκαν επιχωματώσεις πάχους 3 μ.

 Στο σημείο αυτό του οικισμού και μέχρι βάθους 2 μ. περίπου βρέθηκαν ταφές μεταβυζαντινών χρόνων, ενώ βαθύτερα διαπιστώθηκαν στρώματα κατοίκησης με διάφορα ευρήματα (κεραμική, νομίσματα) που δείχνουν ότι ο οικισμός υπήρχε από την ελληνιστική και βυζαντινή εποχή (3ος-1ος αι. π.Χ).

Επίσης στη θέση Πρίσνα. 3 χλμ περίπου Β-ΒΑ της Κρύας Βρύσης, εντοπίστηκε ένας δεύτερος σημαντικός και μεγάλος σε έκταση οικισμός.

Σε τρεις δοκιμαστικές τομές που έγιναν σε διάφορα σημεία του, το καλοκαίρι του '89, διαπιστώθηκαν επιχωματώσεις κατοίκησης πάχους μέχρι 1 μ., με κεραμίδια λακωνικού τύπου και πλούσια κεραμική, που δείχνουν ότι ο οικισμός υπήρχε από τα κλασικά (4ος αι. π.Χ) μέχρι και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια (5ος-6ος αι. μ.Χ).

Επισημάνσεις και Προτάσεις:  Παύλου Χρυσοστόμου,  Αρχαιολόγου \Ζ ΕΠΚΑ,Δρ. Φιλοσοφικής Α.Π.θ.

Το 1989 σε επιτόπια έρευνα διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν αρχαίοι οικισμοί από τον 4ο π.χ. αι. έως και την Βυζαντινή περίοδο στην ευρύτερη περιοχή της Κρύας Βρύσης.

 Αυτές οι περιοχές είναι το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου και μια έκταση 10 στρ. περίπου νότια της Κρύας Βρύσης στην περιοχή "Πρίσνα".                    

Στο δεύτερο οικισμό, διαπιστώνεται κατά καιρούς, ότι κατά τις αγροτικές εργασίες των ιδιοκτητών γης της περιοχής, βλέπουν το φως διάφορα ευρήματα. Αυτά λοιπόν τα ευρήματα, εναποθέτονται διάσπαρτα στις άκρες των χωραφιών.

Οι αρχαιότητες αυτές μπορεί να μην έχουν αρχαιολογική αξία, σίγουρα πάντως έχουν μεγάλη ιστορική αξία για την καταγραφή του παρελθόντος της περιοχής.

Στην περιοχή της Πρίσνας εντοπίστηκε μεγάλος ελληνιστικός ταφικός τύμβος που χρονολογείται στους Ελληνιστικούς χρόνους, στο 3ο π.χ. αι., μετά δηλαδή την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου.

  Η στήλη αναπαριστά πιθανότατα μία νεκρή γυναίκα καθιστή, μάλλον εύπορης οικογένειας (αυτό διαπιστώνετε από τον ρουχισμό της), την οποία μία άλλη γυναίκα, πιθανότατα δούλη, της δίνει έναν καθρέπτη ή μια πυξίδα. Επίσης στο πάνω μέρος της στήλης έχει και τρεις σειρές λέξεων, οι οποίες όμως δεν έχουν αναγνωριστεί ακόμα.

Ο οικισμός - αγρόκτημα της '' Πρίσνας " κατοικήθηκε από τον 4ο π.χ. αι. έως τον 4ο μ.Χ. αι. Δηλαδή από τους Ελληνιστικούς έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους και με πρόχειρους υπολογισμούς καταλάμβανε μία έκταση περίπου 10 στρ., η τούμπα δηλαδή που μπορεί κανείς να διακρίνει σήμερα.

Στην  ευρύτερη αυτή περιοχή κατά την αρχαιότητα, υπήρχαν μικρά χωριά - αγροκτήματα και κάτω από το Λουδία μέχρι την Βέροια, αλλά και προς την Πέλλα. Όπως ακριβώς τον οικισμό της " Πρίσνας ".

Οι θέσεις αυτές ήταν τοποθεσίες μέσα στον κάμπο του είχανε ένα υψόμετρο 2,3,5,10 μέτρα σαν νησάκια που προφυλάσσονταν τον χειμώνα όταν έβρεχε.