Η Κρύα Βρύση …. Τότε ένα παραλίμνιο χωριό...Τώρα μια πόλη
Εκεί κάτω στα βαλτόνερα της λίμνης Γιαννιτσών ένας κάτοικος της Πλάσνας (σημερινή Κρύα Βρύση) με ένα μονόξυλο στο χέρι διασχίζει τα πυκνά βούρλα και τις καλαμιές. Ένας άλλος έχει στην πλάτη του την πλάβα (νερόξυλο) που σε λίγο ρίχνει στο νερό για να πάει στα βαθιά για ψάρεμα. Η λίμνη είχε κυπρίνους, πέστροφες και καραβίδες. Έδινε ζωή με το εμπόριο των ψαριών και των καλαμιών. Έδινε καταφύγιο αλλά και θέσεις μάχης στους ντόπιους για να αντιμετωπίσουν τους πολυάριθμους επιδρομείς. Στην παραλίμνια περιοχή της Κρύας Βρύσης και τα βαλτόνερα της λίμνης παίζεται το θέατρο ενός εξοντωτικού πολέμου μεταξύ των εμπόλεμων.
Οι Έλληνες Μακεδόνες αμυνόμενοι να κρατήσουν τη γη των προγόνων τους, οι Σλάβοι να την διεκδικούν με φωτιά και σίδερο και οι Τούρκοι να "τηρούν την τάξη" απολαμβάνοντας «πλούσια τα αγαθά του Αλλάχ».
Τα χρόνια πέρασαν. Η Κρύα Βρύση δημιουργήθηκε μετά την αποξήρανση της λίμνης από τη συνένωση δύο οικισμών της Πλάσνας και της Πρίσνας στην δεκαετία του 1930.
Η Πλάσνα αποτελούσε το δυτικό τμήμα της κωμόπολης της Κρύας Βρύσης και η Πρίσνα το Ανατολικό.
Η λίμνη είχε κυπρίνους, πέστροφες, και καραβίδες
Έδινε ζωή με το εμπόριο των ψαριών και των καλαμιών.
Σ' αυτόν τον ιερό (παραλίμνιο τότε) τόπο δόθηκαν οι ενδοξότερες μάχες του Μακεδονικού αγώνα. Μάχες και αγώνες που με ανεπανάληπτη λογοτεχνική μαεστρία εξιστόρησε η Πηνελόπη Δέλτα στο βιβλίο της "Τα Μυστικά Του Βάλτου".
Η αποξηραμένη λίμνη δεν άφηνε περιθώρια θεμελίωσης στις νέες κατοικίες.
Οι πρώτοι κάτοικοι ετοίμαζαν τα σπίτια τους χωρίς θεμελίωση, γιατί σε λίγα εκατοστά του μέτρου κάτω από την επιφάνεια της γης βρίσκονταν τα υπόγειο νερά της λίμνης που δεν είχε αποστραγγιστεί σε αρκετό βάθος. Η πιο ασφαλής κατοικία ήταν αυτή που στηρίζονταν σε τέσσερις στύλους (πασσάλους) μπηγμέ νους στο χώμα. Πάνω σ αυτούς με καλάμια, βούρλα και στάχυα από βρέζα στήνονταν το σπίτι με λίγα σκαλοπάτια και μια αυτοσχέδια
βαρκούλα, γιατί το χειμώνα τα νερά απλώνονται σε όλο το χωριό. Οι καλύβες αυτές είχαν από το μέσα μέρος σοβά από πηλό. Το τζάκι κτίζονταν με πλιθιά. Αν τα «φουσκωμένα νερά»
του χειμώνα τα κατεδάφιζε, τότε κτίζονταν, πάλι από την αρχή. Η τούμπα που σχηματίστηκε έξω από το χωριό μάλλον σχηματίστηκε από τα χαλασμένα καλυβόσπιτα που κάθε τόσο τα χαλούσε το νερό. Είναι το ίδιο σημείο που οι ίδιοι ψαράδες παλιά έχτισαν το προσκυνητάρι του Αγίου Νικολάου.
