Οντότητα
Οντότητα (entity) είναι κάθε αντικείμενο, πρόσωπο, γεγονός, κατάσταση ή και αφηρημένη έννοια που προσδιορίζεται από την ανεξάρτητη ύπαρξή του. Είναι, δηλαδή, κάτι που υπάρχει, μπορούμε να το διακρίνουμε και ενδιαφερόμαστε να συλλέξουμε πληροφορίες γι' αυτό.
Στο σχεσιακό μοντέλο που χρησιμοποιούμε εμείς η οντότητα αναπαριστάται με πίνακα.
- Σε μια βάση δεδομένων ενός σχολείου, οντότητες μπορεί να είναι οι μαθητές, οι καθηγητές, η σχολική τάξη κ.α.
- Σε μια βάση δεδομένων ενός καταστήματος, οντότητες μπορεί να είναι οι πελάτες, τα προϊόντα, οι εργαζόμενοι κ.α.
Ιδιότητες ή χαρακτηριστικά οντοτήτων
Ιδιότητες ή χαρακτηριστικά οντοτήτων (attributes) είναι τα συστατικά στοιχεία που περιγράφουν μία οντότητα. Οι ιδιότητες μίας οντότητας χρησιμεύουν στο να διαφοροποιούνται μεταξύ τους τα "στοιχεία" (δηλαδή, τα πρόσωπα, τα πράγματα, τα γεγονότα, οι καταστάσεις κτλ) τα οποία ανήκουν την οντότητα.
Στο σχεσιακό μοντέλο οι ιδιότητες είναι οι στήλες (ή αλλιώς πεδία) στον πίνακα της οντότητας.
Η οντότητα μαθητής μπορεί να έχει ως ιδιότητες:
- αριθμό μητρώου
- επώνυμο, όνομα
- τάξη
- έτος γέννησης κτλ
Ζητάμε από τους μαθητές να κατονομάσουν οντότητες, π.χ. από το χώρο που βρίσκονται. Τέτοιες μπορεί να είναι:
- Τάξη
- Θρανίο
- Μαθητής
- Καθηγητής
- Σχολείο
- Βιβλίο, κ.α.
Όσα λένε τα καταγράφουμε στον πίνακα και στη συνέχεια τα εντάσσουμε στις κατηγορίες που αναφέρει ο ορισμός: αντικείμενο, πρόσωπο, γεγονός, κατάσταση, αφηρημένη έννοια.
Στη συνέχεια για όσες από τις οντότητες θέλουμε ζητάμε από τα παιδιά να βρουν ιδιότητες. Αφού έχουν διδαχθεί τις κατηγορίες των πεδίων, ζητάμε για κάθε ιδιότητα να κατονομάσουν την κατηγορίας της (αλφαριθμητικό, αριθμητικό, λογικό, δυαδικό, ημερομηνία, σημειώσεων).
Κλειδιά
Πρωτεύον κλειδί (primary key) είναι ένα πεδίο ή ένα σύνολο πεδίων που η τιμή του ή ο συνδυασμός των τιμών τους κάνουν κάθε εγγραφή της οντότητας μοναδική. Δηλαδή, το πρωτεύον κλειδί έχει διαφορετική τιμή για κάθε γραμμή ενός πίνακα και δεν μπορεί ποτέ να πάρει τιμή μηδενική ή κενό (null).
Ζητάμε από τα παιδιά για στις οντότητες όπου έχουμε βρει ιδιότητες να εντοπίσουν ποια ή ποιος συνδυασμός τους μπορεί να γίνει πρωτεύον κλειδί. Εξηγούμε ότι είναι καλή τακτική να έχουμε μία ιδιότητα ως πρωτεύον κλειδί. Αν καμία δεν μπορεί να είναι μοναδική τότε προσθέτουμε εμείς μία η οποία συνήθως είναι ένας αύξων ακέραιος αριθμός.
Ξένο κλειδί ονομάζεται το πεδίο ενός πίνακα που είναι ίδιο με το πρωτεύον κλειδί κάποιου άλλου πίνακα. Το ξένο κλειδί εμφανίζεται όταν υλοποιούμε συσχετίσεις σε μία βάση.
Δίνουμε στα πεδία ζευγάρια οντοτήτων. Σε μία από αυτές εμφανίζεται ένα πρωτεύον κλειδί και στην άλλη το ίδιο ως ξένο. Τους εξηγούμε πως το ΣΔΒΔ βρίσκει τη συσχέτιση. Παράδειγμα:
- Καθηγητής - Μάθημα. Το μητρώο του καθηγητή (πρωτεύον κλειδί στην οντότητα Καθηγητής) εμφανίζεται στην οντότητα Μάθημα ως ξένο κλειδί.
Καλό είναι μέχρι να μάθουν τα παιδιά τις σχέσεις 1:1, 1:Ν, Μ:Ν να μην ασχοληθούν περισσότερο με τα ξένα κλειδιά.
Άσκηση Εργαστηρίου
Δημιουργία οντότητας: Τηλέφωνο
| Τηλέφωνο | |||
| Ιδιότητα | Κατηγορία | Μήκος | Πρωτεύον Κλειδί |
| Μοντέλο | Κείμενο [VARCHAR] | 15 | Ναι |
| Κατασκευαστής | Κείμενο [VARCHAR] | 20 | |
| Τιμή | Δεκαδικό [DECIMAL] | 4,2 | |
| Ημ. Κυκλοφορίας | Ημερομηνία [DATE] | ||
| Αποσύρθηκε | Ναι/Όχι [BOOLEAN] | ||
Να βάλουν τα παιδιά μερικά δεδομένα στον παραπάνω πίνακα. Να προσπαθήσουν να βάλουν την ίδια τιμή στο πεδίο Μοντέλο για να δουν τι γίνεται. Στη συνέχεια, με διαφορετικό μοντέλο να βάλουν τις ίδιες τιμές με ένα άλλο τηλέφωνο στα υπόλοιπα πεδία.
Να επιλέξουν και να δημιουργήσουν τα παιδιά δύο δικές τους οντότητες με τις ιδιότητές του. Να καθορίσουν, επίσης πρωτεύον κλειδί. Αν καμιά από τις ιδιότητες που επέλεξαν δεν μπορεί να γίνει πρωτεύον κλειδί θα πρέπει να προσθέσουν μία.
Συσχετίσεις Μεταξύ Οντοτήτων
Ο προσδιορισμός των οντοτήτων και των ιδιοτήτων τους είναι τα απαραίτητα στοιχεία για τη δημιουργία μίας βάσης δεδομένων. Για την υλοποίηση όμως της εφαρμογής μας ενδιαφέρει και ο τρόπος με τον οποίο οι οντότητες συσχετίζονται.
Όταν σε μια συσχέτιση συμμετέχουν δύο οντότητες, αυτή ονομάζεται διμελής και ο βαθμός της είναι 2. Αν συμμετέχουν τρεις οντότητες τριμελής με βαθμό 3 και για τέσσερις οντότητες τετραμελής με βαθμό 4.
Παραδείγματα διμελών συσχετίσεων:
Άσκηση
Να βρουν τα πεδία τη συσχέτιση μεταξύ των οντοτήτων
- Τάξη - Πάρτυ
- Οδηγός - Αυτοκίνητο
- Ιδιοκτήτης - Αυτοκίνητο
- Ομάδα - Παίκτης
- Πόλη - Χώρα
- Εφημερίδα - Αγγελία
Ενδέχεται μία σχέση να έχει και αυτή ιδιότητες που περιγράφουν ορισμένα χαρακτηριστικά της. Για παράδειγμα, η σχέση "Αγοράζει" μπορεί να έχει τις ιδιότητες 'Τιμή' και 'Ημερομηνία-Ώρα'. Σ' αυτή την περίπτωση, στο διάγραμμα πρέπει να δείξουμε τις ιδιότητες στη συσχέτιση.
Όταν όμως μία συσχέτιση εμφανίζεται να έχει ιδιότητες, σημαίνει ότι αποκρύπτει μία οντότητα που δεν έχει οριστεί. Αυτό που κάνουμε είναι να ορίσουμε μία νέα οντότητα αποδίδοντάς της τις ιδιότητες της συσχέτισης την οποία και καταργούμε. Το διάγραμμα γίνεται:
Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει μία τριμελή σχέση.
Είδη Διμελών Σχέσεων
Σε μια διμελή σχέση μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο οι εγγραφές των δύο οντοτήτων σχετίζονται μεταξύ τους. Διακρίνουμε τα παρακάτω είδη σύνδεσης.
Ένα προς Ένα (1:1). Σ' αυτό το είδος σχέσης η κάθε εγγραφή της μίας οντότητας συνδέεται με μία μόνο εγγραφή της άλλης οντότητας. Αυτό γίνεται με χρήση των κλειδιών όπου μια τιμή του πρωτεύοντος κλειδιού του ενός πίνακα εμφανίζεται σε μία μόνο εγγραφή του άλλου πίνακα ως ξένο κλειδί.
Παραδείγματα οντοτήτων με σχέση ένα προς ένα:
- Εργαζόμενος - Ταυτότητα
- Χώρα - Πρωτεύουσα
Ένα προς Πολλά (1:N). Σ' αυτό το είδος σχέσης η κάθε εγγραφή της μίας οντότητας είναι δυνατόν να συνδέεται με περισσότερες από μία εγγραφές της άλλης οντότητας. Αυτό γίνεται με χρήση των κλειδιών όπου μια τιμή του πρωτεύοντος κλειδιού του ενός πίνακα εμφανίζεται σε πολλές εγγραφές του άλλου πίνακα ως ξένο κλειδί.
Παραδείγματα οντοτήτων με σχέση ένα προς πολλά:
- Νομός - Πόλη
- Ομάδα - Παίκτης
Πολλά προς Πολλά (M:N). Σ' αυτό το είδος σχέσης η κάθε εγγραφή οποιασδήποτε οντότητας είναι δυνατόν να συνδέεται με περισσότερες από μία εγγραφές της άλλης οντότητας.
Παραδείγματα οντοτήτων με σχέση πολλά προς πολλά:
- Εφημερίδα - Αγγελία
- Ιατρός - Ασθενής