|
Στους πρώτους Αποστολικούς
Χρόνους ήταν άγνωστη η περίοδος του Τριωδίου. Όπως φαίνεται
σε αλληλογραφία του Αγίου Ειρηναίου με τον Επίσκοπο Ρώμης Βίκτορα, οι
Χριστιανοί νήστευαν μόνο τη Μ. Παρασκευή (άλλοι 24 ώρες, άλλοι 40 ώρες) προς
τιμήν των Παθών του Χριστού. Την είδηση αυτή την αναφέρει
και ο Ευσέβιος (Εκκλησ Ιστορία, 5.24.12).Στην Παλαιστίνη και στη Συρία η προετοιμασία για
την Ανάσταση διαρκούσε όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα. Σε πολλές Παλαιστινιακές
κοινότητες νήστευαν σαράντα ημέρες κατά το πρότυπο του Χριστού στην Έρημο,
του Μωυσή στο Όρος Σινά και του Προφήτη Ηλία. Αυτοτελής νηστεία σαράντα ημερών
φαίνεται ότι ήταν γνωστή απ το τέλος του 3ου αι σε πολλές Χριστιανικές
κοινότητες Το 325 γενικεύεται ως θεσμός με τον 5ο Κανόνα της Α΄Οικουμενικής Συνόδου.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή
αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα. Λήγει την "9η ώρα" (απόγευμα) της Παρασκευής
της "Έκτης Εβδομάδος των Νηστειών". Από την στιγμή εκείνη, με την
αγρυπνία της "Αναστάσεως του Λαζάρου" αρχίζει η " Εβδομάς των Παθών" που
τελειώνει τη νύκτα του Μεγάλου Σαββάτου (όταν "κλείνει το Τριώδιον" και
"ανοίγει το Πεντηκοστάριον".
Η εβδομάδα πριν την Καθαρά Δευτέρα
θεωρείται "προετοιμασία" για την νηστεία. Κατά παράδοση οι νοικοκυρές
αποφεύγουν να μαγειρεύουν κρέας και ψάρια. Συνηθίζουν να ψήνουν
πίτες(κυρίως τυρόπιτες). Γι' αυτό η εβδομάδα ονομάστηκε "Τυρινή" ή
"Τυροφάγου".
Τα μοναστήρια της Συρίας
και της Αιγύπτου επηρέασαν τις αποφάσεις τοπικών Συνόδων που κατά
καιρούς περιέγραψαν λεπτομερώς ακόμη και ποιες τροφές επιτρέπονται κατά
την Τεσσαρακοστή. Ίσως η αυστηρότερη διάταξη Συνόδου είναι του 361 στη
Λαοδίκεια της Μ.Ασίας Διατάζει "τέλεια ξηροφαγία" σαράντα ημερών
(απαγορεύεται το μαγειρευτό φαγητό).
Αυστηροί Μονοφυσίτες Ασκητές συνήθιζαν να μένουν νηστικοί κάθε μέρα
μέχρι την "9η ώρα" (4 το απόγευμα) ή μέχρι τη δύση του ήλιου και τότε
μόνο έτρωγαν κάτι πρόχειρο ("ξηροφαγία"). Το πρόγραμμα αυτό μετά τον 6ο
αι. έγινε δημοφιλές στις μουσουλμανικές κοινότητες (Ραμαζάνι).
Η επιρροή των μοναστηριών στη διαμόρφωση της νηστείας της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής ενόχλησε κατά καιρούς
πολλούς επισκόπους.
Γιῶργος Ἰωαννίδης
|
