Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ
Γράφει ο Γιώργος Ιωαννίδης

Στα φωταγωγημένα καταστήματα που αυτές τις ημέρες πωλούν χριστουγεννιάτικα στολίδια εντύπωση μας κάνει το "Δένδρο" - απομίμηση έλατου που θα έχει τον πρώτο λόγο στην εορταστική διακόσμηση. Ακόμη και πραγματικά φυτά - ή φυσικά κλαδιά - έλατου αυτές τις ημέρες μεταφέρονται από τα ψηλά βουνά (Δεν είναι λίγες οι  οικογένειες που ζουν από την καλλιέργεια έλατου και το κλαδεύουν ή το κόβουν αυτές τις ημέρες για να στολίσει σπίτια και δρόμους). Όμως πως ξεκίνησε και πως έφθασε μέχρι τις μέρες μας το ωραίο αυτό έθιμο;
Η ιστορία του "Δένδρου των Χριστουγέννων" ξεκινά στα μέσα του 7ου αιώνα μ.Χ. και με τον Βενεδικτίνο μοναχό Βίνφριντ από τη Μ. Βρετανία, που έγινε γνωστός ως Επίσκοπος Βονιφάτιος (672–754) και ως δραστήριος Ιεραπόστολος - διέδωσε το Χριστιανισμό στην Φραγκική Αυτοκρατορία, στους Σάξωνες, στους Θουριγγίους και στους Βαυαρούς. Είναι αυτός που με την ευλογία του Πάπα Γρηγορίου Γ΄ έστεψε Βασιλέα των Φράγκων τον Πιπίνο τον Βραχύ. 

1.   ΤΟ  ΕΛΑΤΟ ΣΤΟ ΠΡΟΑΥΛΙΟ ΤΩΝ ΝΑΩΝ

Όταν ο Βονιφάτιος ως απλός ιερέας ξεκίνησε το Ιεραποστολικό του έργο οι Γερμανοί λάτρευαν την Δρυ τελώντας προς τιμήν της θυσίες  και δημόσιες προσευχές. Ο Άγιος Βονιφάτιος προσπάθησε να ξεριζώσει τα ειδωλολατρικά αυτά έθιμα. Μια μέρα που γνώριζε ότι οι Γερμανοί περίμεναν από την Ιερή Δρυ να φέρει βροχή, οι συνεργάτες του Βονιφάτιου έκοψαν το δένδρο. Αποδείχτηκε έτσι ότι η βροχή που ήρθε λίγο αργότερα δεν οφείλεται στη δύναμη του δένδρου.

Όμως με την λατρεία της Δρυός οι Γερμανοί συνέδεαν μια σειρά έθιμα και πανηγύρια. Ο Βονιφάτιος δεν απαγόρευσε τα έθιμα αυτά. Μάλιστα φύτεψε στο Μοναστήρι της Ιεραποστολής ένα έλατο και κάλεσε τον λαό να τελεί τις εορτές του γύρω από αυτό το έλατο. Ήρθε έτσι σε σύγκρουση με τα οικονομικά συμφέροντα των Ιερέων  της Δρυός στην πόλη Ντόκκουμ. [Οι ιερείς αυτοί ζούσαν από την εκμετάλλευση των αμόρφωτων και πρωτόγονων Γερμανών και από τη λατρεία της Δρυός].Συνελήφθη λοιπόν ο Βονιφάτιος και μετά από πολλά βασανιστήρια θανατώθηκε. Όμως το έργο του παρέμεινε. Οι Γερμανοί εκχριστιανίστηκαν και η λατρεία της Δρυός ξεχάστηκε.  

Από τότε, η Χριστιανική Γερμανία, τις ημέρες των Χριστουγέννων συνήθισε να στολίζει το Έλατο στον προαύλιο χώρο των ναών.


2.   ΤΟ ΦΩΤΑΓΩΓΗΜΕΝΟ ΕΛΑΤΟ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ

Ο Μαρτίνος Λούθηρος, (1483 – 1546) Γερμανός Μοναχός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης, ίσως πρώτος τοποθέτησε στον κήπο του σπιτιού του έλατο το οποίο διακόσμησε με αναμμένα κεριά. Οι Γερμανοί μεταρρυθμιστές – οπαδοί του Λουθήρου – μιμήθηκαν την πράξη του. Από τότε, το Έλατο έγινε απαραίτητο στα σπίτια (φωτιζόμενο με πολλά κεριά).  

Το 1882 ο Edi Johnson έστησε στην Νέα Υόρκη ένα μεγάλο έλατο από την Πενσυλβανία και έβαλε για πρώτη φορά ηλεκτρικούς λαμπτήρες αντί για κεριά. Από τότε, εκκεντρικοί και νεόπλουτοι προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με το «καλύτερο δένδρο» και  με το «πλουσιότερα στολισμένο Δένδρο».  Στην Αμερική μάλιστα, υπήρξαν χρονιές που το «χριστουγεννιάτικο δένδρο» ξεπέρασε το ύψος των 60 μέτρων.

3.   ΤΟ  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΕΛΑΤΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα, το έθιμο του στολισμού του Δένδρου το μάθαμε από τους Βαυαρούς. Το 1833 ο Όθων στόλισε με έλατο για πρώτη φορά τα Ανάκτορά του στο Ναύπλιο. Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, το έλατο στηνόταν στα Ανάκτορα (στο κτήριο όπου λειτουργεί σήμερα η Βουλή). Οι Αθηναίοι εντυπωσιάστηκαν. Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος όταν το 1843 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα  έδωσε δεξίωση στο σπίτι του την πρωτοχρονιά και στόλισε κι αυτός ένα μεγάλο κλαδί ελάτου στο σαλόνι υποδοχής. Ο Στρατηγός Γιάννης Μακρυγιάννης, καλεσμένος στην δεξίωση, παρατήρησε:  «Εμείς εδώ, τα δέντρα τα φυτεύουμε στον κήπο. Όχι στο σαλόνι».