ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ :

 Για τις εποχές :

Τρεις μήνες είν' η άνοιξη και τρεις το καλοκαίρι, τρεις είναι το φθινόπωρο και τρεις βαρύς χειμώνας .

Από το θέρο ως τις ελιές , δεν απολείπουν οι δουλειές .

Μη σε γελάσει ο βάτραχος ή το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει τζίτζικας , δεν είν' καλοκαιράκι.

Για τους μήνες :

                       Γενάρης                                                                                                                                                   Φλεβάρης                                       

Του Γενάρη το φεγγάρι , λάμπει σαν μαργαριτάρι.                                                             To Φλεβάρη κι αν φλεβίσει , καλοκαίρι θα μυρίσει,                                                                                                                                                μα κι αν δώσει και κακιώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

                      Μάρτης                                                                                                                                                      Απρίλης                                         

Μάρτης , γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.                                                                    Απρίλη  με τις μυρουδιές και Μάη με τα λουλούδια.

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.                                                             Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης το λουλούδι .

Μήτε ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτε ο Αύγουστος χειμώνα.

Μάρτης είναι, νάζια κάνει, μία κλαίει , μία γελάει.

Ο Μάρτης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης το λουλούδι

                        Μάης                                                                                                                                                        Ιούνης                                           

 Απρίλη  με τις μυρουδιές και Μάη με τα λουλούδια.

                      Ιούλης                                                                                                                                                       Αύγουστος                                      

Αύγουστε , καλέ μου μήνα , να ΄σουν δυο φορές το χρόνο.                                               Αύγουστε καλέ μου μήνα , να 'σουν δυο φορές το χρόνο.

                                                                                                                                             Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

                 Σεπτέμβρης                                                                                                                                                   Οκτώβρης                                     

                 Νοέμβρης                                                                                                                                                      Δεκέμβρης                                     

Γενικές :

Απ' όπου πηδάει η αίγα, πηδάει και το 'ριφάκι της.

Άμα αποθάνει  ο πλούσιος , ας είν' και λωποδύτης, χίλιοι παπάδες ακλοθούν και ο μητροπολίτης .                                                                                  Άμα αποθάνει  ο φτωχός , ας είν' και τιμημένος , ένας παπάς τον ακλουθά κι εκείνος λυπημένος .

                                                                                                                                          ( κρητικές )

Στου κουφού την πόρτα , όσο θέλεις βρόντα.        Όποιος δε θέλει να ζυμώσει, πέντε μέρες κοσκινίζει.        Κάνε το καλό και ρίξ' το στο γιαλό.

Των φρονίμων τα παιδιά , πριν πεινάσουν μαγειρεύουν .        Ο καλός , καλό δε βλέπει.        Η ομόνοια χτίζει σπίτια κι η διχόνοια τα γκρεμίζει.

Βόηθα με να σε βοηθώ, ν' ανεβούμε στο βουνό.     Το 'να χέρι νίβει τ' άλλο και τα δυο το πρόσωπο.     Το γοργό και χάριν έχει.

Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει.           Πάω αργά, γιατί βιάζομαι.         Ο καλός ο μύλος , όλα τα αλέθει.     Τα σιγανά τα ποταμάκια  να φοβάσαι.

Μισιακό γομάρι , ο λύκος το τρώει.             Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.         Όσα φέρνει η ώρα , δεν τα φέρνει ο χρόνος.

Το μήλο κάτω απ' τη μηλιά θα πέσει.       Κατά μάνα , κατά κύρη , κατά γιο και θυγατέρα.        Όσα δε φτάνει η αλεπού , τα κάνει κρεμαστάρια.

Η αλεπού δέκα χρονών και τ' αλεπουδάκι έντεκα.        Το στραβό το κλήμα , το τρώει ο γάιδαρος.     Αγάλι , αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.

Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει.         Λέγε , λέγε το κοπέλι , κάνει τον παππού και θέλει.     Οι πολλοί , τον κάνουν τον έναν.

Όπου ακούς πολλά κεράσια , πάρε και μικρό καλάθι.      Αν έκαναν κι οι μύγες μέλι , θα 'τρωγαν όλοι με τα κουτάλια.    Σαν τη μύγα μες το γάλα.

Όπως έσπειρε ,θα θερίσει.        Τον αράπη κι αν τον πλένεις , το σαπούνι σου χαλάς.     Ο καλός ο καπετάνιος , στη φουρτούνα φαίνεται.

Έσπειρες ανέμους; Θα θερίσεις θύελλες .   Όποιος καεί στο χυλό , φυσάει και το γιαούρτι.   Ήταν στραβό το κλίμα , το 'φαγε κι ο γάιδαρος...

Ότι κάνει η γίδα στο πουρνάρι , το βρίσκει στο τομάρι.    Φταίει ο γάιδαρος και τα ξεφορτώνει το σαμάρι.    Τον τρώει η πλάτη του.

Κάλλιο γαϊδουρόδενε , παρά γαϊδουρογύρευε.        Της νύχτας τα καμώματα , τα βλέπει η μέρα και γελάει.        Πέσε πίτα να σε φάω.

Όποιος τη νύχτα περπατεί , λάσπες και σκ..... πατεί.        Μ'  όποιον  δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις.

Θα πει το δεσπότη , Παναγιώτη.     Βασιλικός κι αν μαραθεί , τη μυρουδιά την έχει.  Ουδείς μωρότερος των ιατρών , αν δεν υπήρχαν οι δάσκαλοι.

Ή στραβός είν' ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.     Ότι λάμπει δεν είναι χρυσός.   Απ' αγκάθι βγαίνει ρόδο.    Άσχετος νους , διπλός ο κόπος.

Όποιος δεν έχει μυαλό , έχει ποδάρια.   Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ' αλεύρι.   Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα , τον τρώνε οι κότες.

Σαν την αλεπού στο παζάρι.       Δώσε θάρρος στο χωριάτη , να σ' ανέβει στο κρεβάτι.     Κοιμάται με τις κότες.  

Κοντά στα ξερά, καίγονται και τα χλωρά .        Με το νου πλουταίνει η κόρη , με τον ύπνο η ακαμάτα.            Τρέχει και δε φτάνει.

Καθαρός ουρανός , αστραπές δε φοβάται .      Ο ψεύτης και ο κλέφτης , τον πρώτο χρόνο χαίρονται.      Κολυμπάει στα βαθιά.                                  

Τα έχει πάνε κι έρχονται κι η αρχοντιά απομένει.     Είτε βουνό  είτε ρέμα βρεις, μη φοβηθείς και πέρνα.         Από ρόδο βγαίνει αγκάθι.

Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό .       Άξιος στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.          Είδε ο τρελός το μεθυσμένο και παραμέρισε.

Από μικρό κι από τρελό , μαθαίνεις την αλήθεια.     Στερνή μου γνώση , να σε είχα πρώτα.       Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε.

Όταν δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό , πάει το βουνό στο Μωάμεθ.     Κοιλοπονούσε το βουνό και γέννησε έναν ποντικό.

Ο παπάς στην πόλη , η παπαδιά μολογάει.         Η αρρώστια μπαίνει με το τσουβάλι και βγαίνει με το βελόνι .     Σαν τη γάτα με το σκύλο.

Καιρός φέρνει τα λάχανα , καιρός τα παραπούλια.    Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει .   Άνθρωπος αγράμματος , ξύλο απελέκητο

Ο Γιάννης καβάλα στ' άλογο και τ' άλογο αραδούσε.    Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.

Όταν λείπει ο γάτος , χορεύουν τα ποντίκια.       Σκύλος που γαβγίζει, δε δαγκώνει.      Μη φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν.

Όποιος δεν ξέρει να βοηθάει, μένει κατάμονος και δυστυχεί.    Άνθρωπος χωρίς ανατροφή, δέντρο χωρίς κορμό.

 

Δεν είναι το πηγάδι βαθύ, αλλά το σχοινί κοντό.     Ξέφυγα τον κεραυνό κι έπεσα στην αστραπή.    Γιάννης κερνάει , Γιάννης πίνει.

 

Όποιο πρόβατο ξεκόβει απ' το μαντρί , το τρώει ο λύκος.     Το πρόβατο το μοναχό , εκείνο τρώει ο λύκος.  Τι Γιάννης , τι Γιαννάκης.

 

 Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ' αλεύρι.     Δεματιάζει τ' αυγά.   Πες μου το φίλο σου , να σου πω ποιος είσαι. 

 

Λυπάται το καρφί και χάνει το πέταλο.   Πολλές φορές πάει η στάμνα στη βρύση , αλλά μία φορά σπάζει.  Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.

 

Ήρθαν τ' άγρια να διώξουν τα ήμερα.      Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.      Η αλήθεια είναι του θεού , το ψέμα του διαβόλου.

 

Κοντά στα ξερά , καίγονται και τα χλωρά.  Όποιος γυρεύει πολλά , χάνει και τα λίγα .  Βάδιζε αργά , για να φτάσεις γρήγορα.

 

Εγώ το λέω του σκύλου μου , κι εκείνος στην ουρά του.  Σαν το σκύλο με τη γάτα.   Έμαθε η γριά στα σύκα  και μπαινόβγαινε κι εζήτα.

 

Όταν μάθει ο σκύλος να πνίγει , γίνεται πνιγιάρης.  Έμαθε γυμνός και ντρέπεται ντυμένος. Με τον καλλιά σου κάθιζε και νηστικός σηκώσου.

 

Στραβός βελόνα γύρευε  μέσα στον αχυρώνα.     Γυρεύει με το βελόνι ν' ανοίξει πηγάδι.    Άμα δεν ταιριάζαμε , δε θα συμπεθεριάζαμε.

 

Δεν είναι αυγό, είναι κοκό.    Ο λύκος τη τρίχα του αλλάζει , τη γνώμη του δεν την αλλάζει.   Έφερε τον άνεμο κουβάρι.

 

Πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι.   Μ' ευγενικό κουβέντιαζε και ξόδευε το βιο σου. Σαράντα γνώμες άκουγε , μα τη δική σου κράτα.

 

Τα σιγανά ποταμάκια να φοβάσαι.   Ανάθρεψε τον ποντικό , να φάει το σακί σου.   Πέσε πίτα να σε φάω.  Η ελιά κρασί δε βγάζει.

 

Τα πολλά τα παραπόταμα τον ποταμό κινούνε.  Αν πεινάει ο ακαμάτης , ψυχοπόνεση δεν έχει.  Ακαμάτης νέος , διακονιάρης γέρος.

 

Του κακού καιρού το πουλί, αλλού τρώει και λαλεί.     Άναβε το λυχνάρι σου , προτού να σε 'βρει η νύχτα.  Στα ρηχά δεν πλέει καράβι.

 

Θρέψε λύκο το χειμώνα , να σε φάει καλοκαίρι.  Φύλαξε με όταν με βρεις , για να με 'χεις όταν με θέλεις.  Μικρή βοήθεια , μεγάλη σωτηρία.

 

Η κλεψιά και η ψευτιά είναι μάνα κι ανιψιά.    Η φωτιά και το νερό , παίρνουν σβάρνα το χωριό.  Ο καιρός ξεσκεπάζει την αλήθεια.

 

Χωρίς φωτιά , καπνός δε βγαίνει.   Η κολακεία φέρνει φίλους , η αλήθεια εχθρούς.   Ράβε , ξήλωνε , δουλειά να μη σου λείπει.

 

 Η ευτυχία κάνει φίλους και η δυστυχία τους δοκιμάζει.   Νηστικό αρκούδι , δε χορεύει.   Θα πούμε το ψωμί , ψωμάκι .

 

Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι.  Όποιος έχει πολύ πιπέρι , βάζει και στα λάχανα. Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι , αργεί να ξημερώσει.

 

Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.    Η πολλή δουλειά , τρώει τον αφέντη.     Έγινε πολύς θόρυβος για το τίποτα. 

 

Την προδοσία πολλοί αγάπησαν , τον προδότη κανείς.  Οι πολλές γνώμες , βουλιάζουν το καράβι.  Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.

 

Ο παπουτσής ξυπόλητος κι ο ράφτης μπαλωμένος.  Είδες τσαγκάρη να ' χει παπούτσια ;  Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται .

 

 Ότι ξέρει ο νοικοκύρης δεν το ξέρει ο μουσαφίρης.    Ή μικρός μικρός παντρέψου ή τρανός καλογερέψου.

 

Αν δώσεις σε έναν άνθρωπο ένα ψάρι , θα έχει φαγητό για μια μέρα. Αν τον μάθεις όμως να ψαρεύει , θα έχει φαγητό για μια ζωή .

                                                                                                                                                                                                ( κινέζικη )   

                                                                                            ΡΗΤΑ

Ακόμα και μια πορεία χιλιομέτρων , αρχίζει  με ένα βήμα.

                                                                                     ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ

1. Το ρίχνω στον αέρα κι αυτό πέφτει στη γη. Το ρίχνω στη γη κι αυτό πάει στον αέρα.  Τι είναι;

2. Σαμάρι φορεί, γάιδαρος δεν είναι, κέρατα έχει , βόδι δεν είναι. Περπατεί και γράφει , γραμματικός δεν είναι . Τι είναι;

3. Έχω μάνα κόκκινη κι εγώ γεννιέμαι μαύρος, φτερά δεν έχω μα πετώ ,τα σύννεφα για να  βρω . Τι είναι;

4. Δυο αδερφάκια αγκαλιασμένα , σ' ένα σεντούκι είναι κλεισμένα. Τι είναι;

5. Δεν είμαι αεροπλάνο ,αλλά πετώ στον αέρα. Δεν είμαι ποτάμι ,αλλά είμαι γεμάτο νερό. Τι είναι;

6. Ποιο έχει τέσσερα πόδια , που τα χρειάζεται όχι για να περπατάει , αλλά για να στέκεται ακίνητο ;

 

ΛΥΣΕΙΣ :

1. Το τόπι     2. Ο σαλίγκαρος    3. Ο καπνός     4. Το αμύγδαλο     5. Το σύννεφο     6. Το τραπέζι