Η Ιστορία του Γυμνασίου Σαπών

  Το σχολικό έτος 1938-39 ιδρύεται στις Σάπες «Αστικόν Σχολείον» και αυτό είναι το πρώτο σχολείο Δευτερο-βάθμιας Εκπαίδευσης για την περιοχή μας. Το σχολείο λειτουργεί σε νοικιασμένο κτίριο στις Σάπες. Ακολουθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η βουλγαρική κατοχή στη Θράκη. Στις Σάπες, όπως και στα υπόλοιπα μέρη, τα ελληνικά σχολεία έκλεισαν. Το Αστικό Σχολείο διακόπτει τη λειτουργία του. Το φθινόπωρο του 1944 οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής φεύγουν από τη Θράκη. Και το σχολικό έτος 1945-46 ανοίγει και πάλι το Αστικό Σχολείο.

  Το 1945-46 είναι και η τελευταία χρονιά που λειτουργεί το Αστικό Σχολείο. Από την επόμενη χρονιά ιδρύεται «Οκτατάξιο Γυμνάσιο». Αυτή την πρώτη χρονιά το Γυμνάσιο λειτουργεί με 98 μαθητές (οι 79 από αυτούς στην Γ’, δηλαδή στην πρώτη τάξη του οκταταξίου) και μόνο με τρεις καθηγητές, που προσπαθούν να διδάξουν τα περισσότερα μαθήματα.

  Από το 1946 έως το 1959 το Γυμνάσιο λειτουργεί το απόγευμα, στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου. Τα μαθήματα γίνονται και σε νοικιασμένα παλιά σπίτια. Για να αποκτήσει το Γυμνάσιο δικό του κτίριο, βοηθούν στο χτίσιμο οι ίδιοι κάτοικοι των Σαπών, ο Γυμνασιάρχης, ο κ. B. Κουτουμάνης, και οι καθηγητές του σχολείου. Το κτίριο το χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα.

  Το 1959 καταργούνται τα οκτατάξια γυμνάσια και ιδρύονται τα εξατάξια. Εξατάξιο γίνεται και το Γυμνάσιό μας. Το 1979 η δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίζεται σε δύο κύκλους: Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο, Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο ή Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές. Από τότε το Λύκειο Σαπών γίνεται ξεχωριστό σχολείο και σύντομα μετεγκαθίσταται σε δικό του κτίριο, στην ίδια αυλή με το Γυμνάσιό μας.

  Μέχρι και τη δεκαετία του 1990 το σχολείο μας συγκεντρώνει και μορφώνει τους χριστιανούς κυρίως μαθητές των Σαπών και των γύρω χωριών. Σιγά σιγά όμως, τα δημόσια δημοτικά σχολεία των χωριών που στέλνουν μαθητές στο γυμνάσιό μας κλείνουν. Επειδή δεν έχουν μαθητές, καθώς οι νέοι αρχίζουν να φεύγουν από τα χωριά. ....

  Το κείμενο δανείστηκα από την ιστοσελίδα του Γυμνασίου Σαπών και επιμελήθηκε η καθηγήτρια Ευανθία Πολίτου (Φιλόλογος ΠΕ02).

  Θυμάμαι τα χρόνια, πριν από το 1971 ή και το 1972, οι μαθητές από τα χωριά έμεναν στις Σάπες και νοίκιαζαν σε δωμάτια, γιατί δεν υπήρχε καθημερινή τακτική συγκοινωνία. Το γεγονός αυτό έδινε ζωή στον τόπο και είχε και οικονομικό όφελος. Θυμάμαι πόσο πιο ευχάριστη ήταν η συμβίωσή μας, αφού μπορούσαμε να κάνουμε νέους φίλους και παρέες, πάντα βεβαίως υπό το άγρυπνο βλέμμα και ανάσα των καθηγητών. Υπήρχε όριο κυκλοφορίας. Το χειμώνα, μετά τις 7 δεν επιτρεπόταν η κυκλοφορία στους δρόμους. Οι καθηγητές κυκλοφορούσαν τη νύχτα για να ελέγχουν τις παράνομες κινήσεις μας. Υπάρχουν πολλές ιστορίες και ευτράπελα από ξαφνικές και αναπάντεχες συναντήσεις μαθητών με καθηγητές. Την άλλη μέρα αποβολή και με τον κηδεμόνα σου!

  Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.

 Την εποχή του 1950 και μετά, για αρκετά χρόνια, όλα τα Γυμνάσια της Ελλάδας, λειτουργούσαν εφαρμόζοντας αυστηρούς κανονισμούς, που σήμερα οι περισσότεροι από αυτούς  προκαλούν εντύπωση!   Παραθέτω ένα κείμενο που αλίευσα από το διαδίκτυο και αφορά το σχολικό κανονισμό του Γυμνασίου Αρρένων της Κομοτηνής. Όμως παρόμοιο ήταν το πνεύμα αυτό σε όλα τα σχολεία!

«ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΑΡΡΕΝΩΝ EΝ ΚOΜOΤΗΝΗ Τη 5η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1963 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

  Οι μαθηταί Οι μαθηταί εμπνεόμενοι από τα υψηλά ιδανικά του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού πρέπει να είναι τα υποδείγματα της κοινωνίας

 Εκκλησιασμός: Οι μαθηταί θα εκκλησιάζονται καθ’ εκάστην Κυριακήν τμηματικώς, τη συνοδεία του Γυμνασιάρχου Οι εκ των χωρίων καταγόμενοι, θα εκκλησιάζονται εις την εκκλησίαν του χωρίου των προσκομίζοντας την επομένην σχετικήν βεβαίωσιν του εφημερίου των.

  Εμφάνισις μαθητών 1. Οι μαθηταί υποχρεούνται να φέρουν πηλίκιον ευπρεπώς με τα γράμματα Γ.Κ. και κεντημένον επ’ αυτού τον αριθμόν του Μαθητολογίου. 2. Οι μαθηταί των μεν τεσσάρων πρώτων τάξεων οφείλουν να έχουν την κόμην κεκαρμένην δια μηχανής, της Ε’ κομμένην δια ψαλιδίου εις ύψος ενός πόντου, της δε ΣΤ’ να διατηρούν ταύτην ευπρεπή. 3. Οι μαθηταί οφείλουν να είναι ενδεδυμένοι ευπρεπώς, απαγορευομένης αυστηρώς της χρήσεων παντελονίων κάου-μπόυ, ντοκερύ, μπλου τζηνς κ.λ.π. 4. Η κόμη των μαθητριών πρέπει να είναι καθαρά και κτενισμένη κατά τρόπον σεμνόν, απαγορευομένης αυστηρώς της επισκέψεως εις κομμωτήρια. Μαθήτριαι επισκεπτόμεναι κομμωτήρια ή χρησιμοποιούσαι βαφάς θα αποβάλλωνται οριστικώς εκ του σχολείου.

Κυκλοφορία μαθητών 1. Επιτρέπεται η κυκλοφορία των μαθητών εις τας οδούς των πόλεων δια μεν το διάστημα από 25ης Σεπτεμβρίου έως 7ης Ιανουαρίου μέχρι της 7ης μ.μ

2. Επιτρέπεται η χρήσις ποδηλάτου δια την μετάβασιν των μαθητών από την οικίαν των εις το Γυμνάσιον και τανάπαλιν, ως και εις ας περιπτώσεις η χρήσις τούτου καθίσταται αναγκαία. 3. Απαγορεύεται αυστηρώς η χρήσις ποδηλάτου εις τας μαθήτριας. 4. Απαγορεύεται εντελώς η χρήσις μηχανοκίνητου δικύκλου. Ο συλλαμβανόμενος θα εκδιώκεται εκ του σχολείου.

5. Απαγορεύεται η συναναστροφή και μεταφορά μετά εξωσχολικών.

Κινηματογράφος - Κέντρα - Ψυχαγωγία 1. Επιτρέπεται η παρακολούθησις υπό των μαθητών κινηματογραφικών ή θεατρικών παραστάσεων, χαρακτηριζομένων ως καταλλήλων 2. Επιτρέπεται η είσοδος στα ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια της πόλεως. 3. Απαγορεύεται η φοίτησις εις καφενεία, λούνα παρκ, σφαιριστήρια, λέσχας κ.λ.π. 4. Απαγορεύεται αυστηρότατα, δι οριστικής αποβολής εκ του σχολείου, η συμμετοχή μαθητών και μαθητριών εις χορευτικάς συγκεντρώσεις (πάρτυ κ.λ.π). 5. Απαγορεύεται ο περίπατος των μαθητριών εις το Πάρκον της πόλεως άνευ της συνοδείας των γονέων των. 6. Συνιστάται η φοίτησις των μαθητών και μαθητριών εις τα Κατηχητικά Σχολεία της πόλεως και η συμμετοχή τούτων εις τον Ε.Ε. Σταυρόν, Προσκοπισμόν και Οδηγισμόν.

Φοίτησις μαθητών 5. Οι μαθηταί δεν δύνανται να ομιλούν εις τον Γυμνασιάρχην εις τους διαδρόμους, προαύλιον κ.λ.π., εκτός εάν ο ίδιος τους απευθύνει τον λόγον. Οι επιθυμούντες ν’ αναφέρουν ή να ζητήσουν κάτι θα παρουσιάζωνται ευγενώς εις το Γραφείον και θα ομιλούν ευπρεπώς και εις στάσιν προσοχής.

Εν Κομοτηνή τη 5η Σεπτεμβρίου 1963 Ο Γυμνασιάρχης ΗΛΙΑΣ Ι. ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΑΠΩΝ 1950: Οι πρώτοι απόφοιτοι του Γυμνασίου Σαπών. Δικαιωματικά παίρνει την πρώτη θέση η φωτογραφία αυτή, που έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό. Οι λίγοι μαθητές και μαθήτριες που υπάρχουν είναι οι πρώτοι απόφοιτοι του Γυμνασίου. Κάποιοι από αυτούς είναι Σαπαίοι και αρκετοί πόντιοι από τα Κασσιτερά.  Ένας, έρχεται από την Αλεξ/πολη. Από τους καθηγητές και από αριστερά είναι ο Αθανασόπουλος (θεολόγος), Νίνα Στεργιοπούλου, που αργότερα παντρεύτηκε τον Αθανασόπουλο. Ο γυμνασιάρχης Βασίλειος Κουτουμάνης. Ο Μαρκόπουλος Γεώργιος (φιλόλογος). Μουζάκης Διονύσιος, επτανήσιος (μαθηματικός).  Από τους μαθητές: Γιόγκατζης Θεόδωρος, Βαλασιάδης Αθανάσιος, Αιματίδου Μαρία , Μαυρίδου Φωτεινή, Κηπουρός Θεοδόσιος, Παρχαρίδης Αναστάσιος, Κουραντζής Ιωάννης (Αλεξ/πολη), Παπαθεοδοσίου Αναστασία, Κωφίδης Μιχάλης, Αγγελίδης Σταύρος, Βασιλειάδης Ξενοφών. Μια μαθήτρια δεν έχει αναγνωριστεί.  Πίσω διακρίνεται το οίκημα που χρησιμοποιήθηκε ως Γυμνάσιο και στην πραγματικότητα ήταν ένα νοικιασμένο σπίτι. Το θυμάμαι καλά, γιατί εδώ για αρκετά χρόνια (1964 και μετά) στεγάστηκε η Φιλαρμονική του Δήμου.  Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την εποχή εκείνη των γυμνασιακών χρόνων σημειώνει ο γιατρός Βραδέλης Κώστας που φοίτησε και αυτός στο ίδιο γυμνάσιο. [ΕΔΩ].  [ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ]

Σάπες 1950: Τρεις μαθητές του Γυμνασίου Σαπών μετά από κατάθεση στεφάνων σε μια αναμνηστική φωτογραφία. Από αριστερά: Κωφίδης Μιχάλης, Αγγελίδης Σταύρος και Βασιλειάδης Ξενοφών. Και οι τρεις υπάρχουν στην προηγούμενη φωτογραφία, όπου μαθαίνουμε ότι οι μαθητές εκείνης της σειράς ήταν οι πρώτοι απόφοιτοι του Γυμνασίου Σαπών.  Ο Σταύρος Αγγελίδης ήταν από τα δραστήρια μέλη του προσκοπισμού και ζει σήμερα (2020) στην Κομοτηνή. Ο Μιχάλης και ο Ξενοφών, αργότερα προσλήφθηκαν στο Δήμο Σαπών.  Πίσω διακρίνεται το προσωρινό Ηρώο Σαπών, το οποίο μέχρι το 1954 περίπου αντικατέστησε το υπάρχον προ της Βουλγαρικής Κατοχής, το οποίο είχαν καταστρέψει μέσα σε μια νύχτα.  [Αρχείο: Βασιλειάδης Ηλίας]...

H φωτογραφία είναι του 1952. Μέσα στο τετράγωνο φαίνεται το κτίριο που λειτουργούσε ως Γυμνάσιο, πριν κτιστεί το σημερινό. Σήμερα στη θέση του υπάρχει το "Πολύκεντρο". Τότε δεν υπήρχαν ούτε η Λέσχη Προσκόπων, ούτε ο Παιδικός Σταθμός. Στο χώρο εκείνο παίζαμε ποδόσφαιρο.

 

 H φωτογραφία είναι τμήμα άλλης που μου παραχώρησε η Λαφίνα Ευσταθοπούλου. Είναι τραβηγμένη μεταξύ δημοτικού σχολείου και εκκλησίας. Στο βάθος με το βέλος φαίνεται το κτίριο του τότε Γυμνασίου Σαπών. Θυμάμαι τις μικρές του αίθουσες, όπου τα θρανία ήταν ενωμένα και για να περάσουν οι μαθητές στα πίσω πηδούσαν πάνω από το μπροστά!

Σάπες 28 Οκτωβρίου 1953: Από την παρέλαση των μαθητών του Γυμνασίου Σαπών. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε Φιλαρμονική και το ρυθμό έδιναν κάποιοι μαθητές που εκπαιδεύτηκαν στο να παίζουν σάλπιγγα και τύμπανα και φυσικά προηγούνταν. Αναγνωρίστηκαν οι δυο ακραίοι τυμπανιστές, αριστερά ο Αντώνης Παπαδόπουλος και δεξιά ο συμμαθητής και φίλος του Ανδρέας Καφετζής. Στο κέντρο ο Πασχάλης Κωνσταντινίδης και πίσω στους σαλπιγκτές ο Θεοχάρης Κωνσταντινίδης και Μιχάλης Κωφίδης.  (Αρχείο: Αντώνη Παπαδόπουλου).

Σάπες 28 Οκτωβρίου 1954. Από την παρέλαση της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, ένα ακριβώς χρόνο μετά και από την προηγούμενη φωτογραφία!  Οι ίδιοι μαθητές, λίγο ψηλότεροι τώρα, αποτελούν το τμήμα που δίνει το ρυθμό του βαδίσματος με τύμπανα και σάλπιγγες!  Παρελαύνουν μπροστά από τους επίσημους με δήμαρχο Σαπών τον Δημήτριο Καραθανάση, κάτω από τον τεράστιο πλάτανο! Δεν επαναλαμβάνω τα ονόματα των μαθητών, αφού είναι ίδια με την παραπάνω φωτογραφία. [Αρχείο: Αντώνη Παπαδόπουλου].

Σάπες 28 Οκτωβρίου 1955: Όμορφη φωτογραφία, λίγο πριν από την παρέλαση με το γυμναστή καθηγητή Κώστα Λουρίκα, στην αυλή του τότε Γυμνασίου Σαπών, στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το Πολύκεντρο του Δήμου. Πίσω διακρίνονται δυο γνωστές για μένα κατοικίες πανομοιότυπες. Πρόκειται για προσφυγικές κατοικίες που κατασκευάστηκαν μετά το 1926. Από τους μαθητές αναγνωρίστηκαν ο Καφετζής Ανδρέας (1ος), ο Κωνσταντινίδης Πασχάλης (3ος) και  ο Παπαδόπουλος Αντώνης (6ος).  (Αρχείο Φωτογραφίας: Αντώνη Παπαδόπουλου).

1954 από τους "Παμμαθητικούς Αγώνες" στην Κομοτηνή. Εδώ είναι η ομάδα των μαθητών και μαθητριών του 6/ταξίου τότε Γυμνασίου Σαπών. Χαρακτηριστικό είναι τα πηλίκια για τα αγόρια και οι ποδιές για τις μαθήτριες. Στους αγώνες αυτούς διαγωνίζονταν σε αθλήματα του στίβου. Τουλάχιστον δυο φαίνονται να έχουν διακριθεί σε πρώτες θέσεις. Η αναμνηστική φωτογραφία τραβήχτηκε μετά το τέλος των αγώνων. Αναγνωρίστηκαν οι: Μιχάλης Εμμανουηλίδης, Τάκης Κωφίδης, (;), Μιχάλης Καλαϊτζίδης, Κώστας Βραδέλης με τη σημαία, Πασχάλης Κωνσταντινίδης, Ηλίας Αντωνιάδης,. Κάτω: Φανή Αλμπανίδου, Ελένη Μπεκιαρίδου, Βικτώρια Βασιλειάδου, 'Ολγα Συμεωνίδου.

1954 Γυμνάσιο Σαπών. Καταπληκτική φωτογραφία των μεγάλων τάξεων μαθητών και μαθητριών με τα φτυάρια στα χέρια και με τα δενδρύλια έτοιμοι να αρχίσουν τη δεντροφύτευση του δρόμου Σαπών προς Κομοτηνή. Παρατηρώ ότι τα δέντρα προς φύτευση είναι μεγάλου μήκους, 1,5 με 2 μέτρα, μάλλον λεύκες.  Τα δέντρα αυτά φυτεύτηκαν στις δυο πλευρές του δρόμου. Ήταν κάτι που γινόταν την εποχή εκείνη, αφού η κίνηση τροχοφόρων ήταν κάτι σπάνιο. Πολλά χρόνια αργότερα διαπιστώθηκε ότι τα δέντρα ήταν επικίνδυνα για τροχαία ατυχήματα και άρχισαν να τα κόβουν. Θυμάμαι ότι για πολλά χρόνια το δρόμο από το Πρωτάτο μέχρι την Αρίσβη να είναι γεμάτος από λεύκες. Όμορφο το θέαμα, όμως όσο άρχισε να πυκνώνει η κυκλοφορία των οχημάτων, τόσο άρχισαν να αυξάνουν και τα θανατηφόρα ατυχήματα! Και τότε οι αρχές αποφάσισαν την κοπή τους.

 Μαθητές που αναγνωρίστηκαν είναι: Νίνα Ζαμπογιάννη, Ελένη Καραθανάση, Μαίρη Σιδηροπούλου, Όλγα Σαρχοζίδου, Γιώργος Παπαδόπουλος, Ανέστης Ζαφειριάδης, Γιώργος Πέτρογλου, Νίκος Βοσνίδης, Μιχάλης Καλαϊτζίδης, Θανάσης Καβούνης, Βαγγέλης Χαδόλιας, Κώστας Βραδέλης, Βασιλική Αγγελίδου, Κούλα Τεφτσίδου, Λαμπρινή Ταμουρίδου, Μαίρη Πενηντάρη, Ματούλα Ζαμπογιάννη, Άννα Μαρουφίδου, Καίτη Ιωαννίδου, Ξανθούλα Χαριτοπούλου, Ανδρονίκη Ευαγγελίδου, Φανή Αλμπανίδου, Χριστίνα Καλαϊτζίδου, Γεωργία Γκαϊτατζίδου, Βικτώρια Βασιλειάδου, Ελπίδα Μαυρίδου, Καλλιόπη Γκαζίνου, Ελένη Σαγίρη, Νίτσα Σκοπιανού, Βασιλική Γρηγορίου, Κική Μπουφινά. Στη φωτογραφία υπάρχει και ο καθηγητής Κατούδης.  (Αρχείο φωτογραφίας: Μαίρη Σιδηροπούλου). Η φωτογραφία έχει δημοσιευτεί στην "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΨΗ".

Από το αρχείο του Αντώνη Παπαδόπουλου.

Μάιος 1954 και το γυμνάσιο των Σαπών πρωτοστατεί στις δενδροφυτεύσεις στους μέχρι τότε γυμνούς από δέντρα λόφους !  Οι μαθητές φέρνουν από τα σπίτια τους τα απαραίτητα εργαλεία. Με την καθοδήγηση του Δασαρχείου Σαπών, που πριν λίγους μήνες λειτούργησε για πρώτη φορά, ξεκινούν τις δενδροφυτεύσεις. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία γίνεται δενδροφύτευση στην περιοχή του Αρσακείου. Στη φωτογραφία, αριστερά ο Ανδρέας Καφετζής και δεξιά ο Αντώνης Παπαδόπουλος, που κράτησαν αυτή τη φιλία πολλές δεκαετίες. Πριν από λίγα χρόνια (2019) ο Ανδρέας έφυγε από τη ζωή! 

1954:  Θεατρική παράσταση του Γυμνασίου Σαπών με υπεύθυνο καθηγητή το θεολόγο   Κατούδη. Η παράσταση δόθηκε το βράδυ της 25ης Μαρτίου του 1954. Τα άλλα πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν στη φωτογραφία είναι του: Ανδρέα Καφετζή, Ηλία Αντωνιάδη, Βασιλικής Γρηγορίου, Μαίρης Πενηντάρη, Καίτη Ιωαννίδου, Ελένη Καραθανάση, Μαίρη Σιδηροπούλου, Κούλα Τεφτσίδου, Σεβαστή Κωνσταντινίδου. (αρχείο φωτογραφίας: Μαίρη Σιδηροπούλου - Η Μαίρη ήταν κόρη του Γεωπόνου Σιδηρόπουλου, που υπηρέτησε την εποχή εκείνη στην ''Επιμελητεία''. (περισσότερα εδώ).   Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην 'Ελεύθερη Άποψη''.

Σάπες 1954: Άλλη μία μοναδική φωτογραφία από μαθητές και μαθήτριες της εποχής του 1954! Στο κέντρο ο θεολόγος καθηγητής Κατούδης. Την εποχή εκείνη ο εκκλησιασμός των μαθητών κάθε Κυριακή ήταν υποχρεωτικός. Πρώτα πήγαιναν στο σχολείο, όπου έπαιρναν απουσίες και ακολουθούσε συντεταγμένα η μετάβαση στην εκκλησία.  Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας από τον ίδιο καθηγητή γινόταν το Κατηχητικό. Για τους σημερινούς νέους, γράφω ότι την ώρα του κατηχητικού γινόταν ανάλυση του Ιερού Ευαγγελίου της ημέρας. Στο τέλος οι μαθητές, μετά από συζήτηση κατέγραφαν σε ειδικά μικρά έντυπα το "ρητό και το δίδαγμα''. Εγώ το θυμάμαι, γιατί και στη δική μου εποχή γινόταν κάτι ανάλογο. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Μαίρης Σιδηροπούλου, που είναι ανάμεσα στην παρέα. Αναγνωρίζονται ακόμη οι: Ποτουρίδου Κούλα, Κωνσταντινίδου Σεβαστή, Γκαϊντατζίδου Γεωργία, Ποτουρίδου Ελένη, Μαυρίδου Ελπίδα, Χαριτοπούλου Ξανθούλα, Μαρουφίδου Άννα, Κωφίδης Τάκης, Βεζυρίδης Τάσος, Μπούζγας Στέργιος, Φουρνιάδης, Μαρουφίδου Ευγενία, Τεφτσίδου Κούλα, Ιωαννίδου Καίτη, βασιλειάδου Βικτώρια, Καραθανάση Ελένη, Γρηγορίου Βασιλική, Πενηντάρη Μαίρη, Ζαμπογιάννη Ματούλα, Γκαζίνου Καλλιόπη, Ταμουρίδου Λαμπρινή, Χαρισιάδου Ελένη, Σαγίρη Ελένη, Δημητριάδης Πάνος, Τσιάκος Πάνος, Πέτρογλου Γιώργος, Καβούνης Θανάσης, Ζαφειριάδης Ανέστης, Πάπος Δημήτρης, Κελέσης Γιάννης, Γκαζίνος Φώτης και Καφετζής Ανδρέας.  Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην ''Ελεύθερη Άποψη''.

Σάπες 1955:  Αυτή η φωτογραφία και η επόμενη είναι της εποχής του 1955, της ίδιας ημέρας. Χρονικά πρέπει να προηγείται η δεύτερη (στο ηρώο) και να ακολουθεί η πρώτη (στην πορεία).  Οι μαθητές και μαθήτριες του Γυμνασίου Σαπών με την ελληνική σημαία μπροστά και με ένα στεφάνι που το κρατούν δυο μαθήτριες διαδηλώνουν υπέρ της Κύπρου, στον κεντρικό δρόμο, (ακριβώς στο ύψος της οικίας του Βασ. Μαλλίδη, που ακόμη και σήμερα υπάρχει χωρίς πολλές αλλαγές. (Για τα γεγονότα εκείνης της εποχής διαβάστε το κείμενο της παρακάτω φωτογραφίας). Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελεύθερη Άποψη" και ανήκει στο αρχείο του Κώστα Βραδέλη. Πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι οι: Βικτώρια Βασιλειάδου, Χρυσούλα Χαδόλια, Γκαϊτατζίδου Γεωργία, Φανή Αλμπανίδου, Όλγα Συμεωνίδου, Πασχάλης Κωνσταντινίδης, Κώστας Βραδέλης.

Σάπες 1955: Εκδήλωση για την Κύπρο και κατά των Άγγλων. Νέοι και μεγαλύτεροι κάτοικοι των Σαπών γονατισμένοι γύρω από το παλιό ηρώο εκδηλώνουν την αντίθεσή τους για τα γεγονότα στην Κύπρο. Στα πανώ που έχουν γράφουν μεταξύ των άλλων: "Να φύγουν οι Άγγλοι από την Κύπρο" - "Ο Καραολής είναι αθώος" - "ΕΝΩΣΙΣ- ΚΥΠΡΟΣ - Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ" - "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ" - "Να παύσουν οι χιτλερικές βαρβαρότητες στην Κύπρο" και άλλα. Τί έγινε την εποχή εκείνη: Ο Μιχαλάκης Καραολής στις 28 Αυγούστου 1955, μαζί με το συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου σκότωσαν τον αστυνομικό Ηρόδοτο Πουλλή, την ώρα που παρακολουθούσε μια συγκέντρωση του ΑΚΕΛ. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Στις 28 Οκτωβρίου καταδικάσθηκε σε θάνατο, παρότι η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προέρχοταν από το όπλο του Παναγιώτου. Οι Αγγλοι δεν του συγχώρησαν ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης δεν είχε αποκαλύψει τους συναγωνιστές του. (ΑΡΧΕΙΟ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΚΑΖΙΝΟΥ)

1955: Γυμνάσιο Σαπών. Από τις φωτογραφίες που με εντυπωσιάζουν. Μαθητές και μαθήτριες του Γυμνασίου Σαπών με την καθοδήγηση του καθηγητή Φυσικής Αγωγής Κωνσταντίνου Λουρίκα φαίνεται να κάνουν μια τελευταία πρόβα λίγο πριν από την παρέλαση. Με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι μαθητές "δυο μέτρα" ντυμένοι και ντυμένες με εθνικές στολές, με το χαμόγελο στο πρόσωπο συμμετέχουν πρόσχαρα σε μια εκδήλωση του σχολείου και σκέφτομαι μια ανάλογη περίπτωση στις μέρες μας! Από τα πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι ο Θανάσης Καβούνης, ο Κώστας Βραδέλης, η Μαίρη Πενηντάρη, ο Καλπίδης Τάκης, η Κούλα Τεφτσίδου. Για όσους γνωρίζουν την περιοχή έχει ενδιαφέρον να δουν το βάθος της φωτογραφίας. Κατ' αρχήν ο χώρος είναι στο παλιό Γυμνάσιο Σαπών (σήμερα εδώ ακριβώς βρίσκεται ο Παιδικός Σταθμός. Στο βάθος το άσπρο σπίτι είναι του Τάκη Σταυρίδη και δίπλα το σημερινό σπίτι του Δημήτρη Μπεκιαρίδη και δεξιά του Κώστα Ουρεϊλίδη και Αλέξ. Σταυρίδη. Στον άδειο χώρο πίσω βρίσκονται σήμερα το Πολύκεντρο και η Λέσχη Προσκόπων. Η φωτογραφία ανήκει στο αρχείο του Κώστα Βραδέλη και δημοσιεύτηκε στην "Ελεύθερη Άποψη". (Δέχομαι κάθε βοήθεια για την αναγνώριση και άλλων προσώπων).

1956: Βόλτα μαθητριών μιας άλλης εποχής! Πριν από 56 χρόνια! Όμορφη φωτογραφία με τα χαρούμενα, γελαστά κορίτσια. Τότε η βόλτα στο πάρκο κάθε Κυριακή, μετά την εκκλησία, ήταν η καθιερωμένη συνάντηση των φίλων και φιλενάδων σ' ένα χώρο που πριν λίγα χρόνια διαμορφώθηκε για να ψυχαγωγεί τους πολίτες των Σαπών. Σήμερα δεν υπάρχει η συνήθεια αυτή. Τα παιδιά επικοινωνούν από τα σπίτια τους ηλεκτρονικά!  Έχει χαθεί η άμεση επαφή! Όμως κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί τα πλην και τα συν, αφού έχουν αλλάξει πολλά. Απλά εμείς οι παλιότεροι νοσταλγούμε τα χρόνια εκείνα, γιατί στην πραγματικότητα θυμόμαστε την εποχή της νιότης, της καλύτερης περιόδου της ζωής του ανθρώπου!  

Τα πρόσωπα που εικονίζονται από αριστερά: Σεβαστούλα Κωνσταντινίδου, Γεωργία Γκαϊτατζίδου, Μαίρη Σιδηροπούλου, Σούλα Χαδόλια, Χριστίνα Καλαϊτζίδου, Βασιλική Αγγελίδου, Νίνα Ζαμπογιάννη. (αρχείο φωτογραφίας: Μαίρη Σιδηροπούλου). Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΨΗ".

Χειμώνας του 1956. Εποχές που κλιματολογικά τουλάχιστον ήταν διαφορετικές από σήμερα. Το γράφω αυτό γιατί θυμάμαι τα χρόνια που ήμουν παιδί οι χειμώνες να είναι πιο κρύοι και τα καλοκαίρια πιο δροσερά!  Δεν υπήρχε χρονιά που να μη χιόνιζε τουλάχιστον 2-3 φορές και μάλιστα τόσο που τα πάντα να είναι κατάλευκα! Για του λόγου το αληθές δέστε αυτή τη φωτογραφία. Μαθητές και μαθήτριες του Γυμνασίου χαίρονται με τα χιόνια που δείχνει να είναι πάνω από 8-10 πόντους! Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στο τότε δημοτικό γήπεδο της πόλης πίσω από το δημοτικό σχολείο και την εκκλησία, εκεί που σήμερα υπάρχει στη μέση ο δρόμος και από τις δυο πλευρές το Κέντρο Υγείας και το νέο Δημοτικό σχολείο. Από τα πρόσωπα αναγνωρίστηκαν οι: Νίνα Ζαμπογιάννη, Χριστίνα Καλαϊτζίδου, Κούλα Ποτουρίδου, Μαίρη Σιδηροπούλου, Κώστας Βραδέλης, Στέργιος Μπούζγας, Μπάμπης Δαμιανίδης, Δημήτρης Πάππος, Πέτρος Τσουφίδης. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην Ελεύθερη Άποψη. (αρχείο: Μαίρης Σιδηροπούλου). 

Σάπες 25/5/1957:  Φωτογραφία μιας άλλης εποχής. Οι δύο αγαπημένοι συμμαθητές και φίλοι Ανδρέας Καφετζής και Αντώνης Παπαδόπουλος ξεκίνησαν πρωί πρωί να πάνε στο σχολείο και μετά με το λεωφορείο εκδρομή στην Ορεστιάδα. Αυτές ήταν τότε οι μεγαλύτερες αποστάσεις για τις ετήσιες εκδρομές. Όμως αυτό που εντυπωσιάζει και δίχνει το πνεύμα της εποχής είναι αυτά που έχουν μπροστά τους. Από ένα καλάθι, όπου θα είχαν προφανώς το καλατσιό τους και από μια υφαντή κουρελού για να στρώσουν εκεί που θα καθίσουν.   Μου άρεσε το σχόλιο της Φανής Παπαδοπούλου, κόρης του Αντώνη, που μου έστειλε τη φωτογραφία (και την ευχαριστώ) και το παραθέτω: " Eκδρομή προς Ορεστιάδα με το Γυμνάσιο (ημερήσια). Αξιοσημείωτο, για εμένα,το γεγονός ότι οι τότε έφηβοι, πήγαιναν στην ημερήσια με ένα καλάθι(που προφανώς περιείχε τα του κολατσιού τους) κ μια διπλωμένη κουρελού....άλλα ήθη, άλλες συνήθειες.....  Που να το πεις αυτό στη σημερινή Γ λυκείου; Και ποιος να σε πιστέψει δηλαδή.....Και εννοείται ότι το μεσημέρι κάπου έστρωναν την κουρελού, κάθονταν και έπαιρναν το κολατσιό/γεύμα...".  [ΑΡΧΕΙΟ: ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ]

ΕΚΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΑΠΩΝ ΤΟ 1957 ΣΤΗ ΜΑΚΡΗ

Άλλη μια εκδρομή του Γυμνασίου Σαπών με λεωφορεία την ίδια χρονιά.  Τη φωτογραφία μου έστειλε η Βασιλική Αγγελίδου (2η από αριστερά στην κάτω σειρά) και μάλλον πρόκειται για την τάξη της. Επάνω αριστερά βλέπω τρία πρόσωπα που τα γνωρίζω και τα θυμάμαι ακόμη. Είναι οδηγοί ή βοηθοί του ΚΤΕΛ Ν. Ροδόπης. Γιώργος Στελιόπουλος, Οικονομίδης Κυριάκος και Σωκράτης Χαρπαντίδης. Έχω αναγνωρίσει και άλλα πρόσωπα, αλλά θα επανέλθω όταν έχω περισσότερες πληροφορίες... [ΑΡΧΕΙΟ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ]...

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟ 1956 ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ‘’ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ’’ ΤΟ 1956

Από τας Σάππας

ΣΑΠΠΑΙ 19._ Επί δημοτικού οικοπέδου παραχωρηθέντος υπό του δήμου μας, εθεμελειώθη χθες υπό του νομάρχου Ροδόπης κ. Τσιρώνη, το διδακτήριον Σαππών, τελετουργήσαντος του μητροπολίτου Μαρωνείας κ. Τιμοθέου.

 Κατά την τελετήν ωμίλησαν σχετικώς ο γυμνασιάρχης κ. Κουτουμάνης και ο γενικός επιθεωρητής μέσης εκπαιδεύσεως κ. Μαμέλης. Εις την τελετήν παρέστησαν ο δήμαρχος Σαππών κ. Καραθανάσης, ο δήμαρχος Κομοτινής και η κ. Μπλέτσα, οι βουλευταί κ.κ. Ουστενέρ και Σιανίδης, οι συνταγματάρχαι κ.κ. Παναγόπουλος και Παππάς, άπαντες οι εκπαιδευτικοί, ο διευθυντής της ΑΤΕ κ. Βουδούρης, οι ιατροί κ.κ. Ζάρκος, Χαρίσης, Μπραδέλης, Πασχαλίδης, ο διοικητής των ΤΕΑ κ. Χρυσόπουλος, ο προϊστάμενος των συνεταιρισμών κ. Χαντανής, ο υποθηκοφύλαξ κ. Πετρόπουλος, ο διοικητής Χωροφυλακής Μοίραρχος κ. Αβραμόπουλος, ο αστυνόμος Σαππών κ. Κάρμης, η σχολική επιτροπή εκ των κ.κ. Αντωνιάδη και Χαστά, ο κ. Σταυρίδης και πλήθος κόσμου.

Μακεδονία 1956_19

ΠΡΟΣ ΕΡΕΥΝΑ Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ....

  Το Γυμνάσιο Σαπών άρχισε να κτίζεται το 1955 με 6 αίθουσες αρχικά  από τον εργολάβο Αλέκο Σταυρίδη. Μέχρι να παρθεί η απόφαση για την έναρξη των εργασιών λέγεται ότι όλος ο Σύλλογος των καθηγητών και ιδιαίτερα ο γυμνασιάρχης Κουτουμάνης αγωνίστηκαν με διάφορους τρόπους, ακόμη και με προσωπκή εργασία. Από το βιβλίο του Χρ. Τσιτσώνη διαβάζουμε ότι την 4ετία 1951-1954 δόθηκαν για  αγορά οικίας για χρήση Γυμνασίου: [50.000 δρχ.]  και για την τετραετία 1969-1974: Προσθήκη 6 αιθουσών Γυμνασίου [3.300.000 δρχ]    [φωτό αρχείο Ψωμιάδη Γ.] 

 

  Σάπες 1959: Μαθητές του γυμνασίου Σαπών με τα πηλίκιά τους, σήμα κατατεθέν της εποχής. Το θυμάμαι κι εγώ το μαθητικό καπέλο με τη  γαλάζια σκούρα τσόχα. Μπροστά είχε τη χρυσοκεντημένη κουκουβάγια με τα μεγάλα μάτια και τα δύο αρχικά μεταλλικά γράμματα Γ.Σ. (Γυμνάσιο Σαπών). Τα ακριβότερα και τα καλύτερα καπέλα ήταν του Δαγκαζιάν! Κάποιοι πιο "μάγκες" μαθητές έβγαζαν από μέσα μια χαρτονένια λουρίδα που το κρατούσε τεντωμένο και το έραβαν στις πλαϊνές άκρες, κάτι που δεν επιτρεπόταν από τον κανονισμό!  Από τους μαθητές αναγνωρίστηκαν οι: Βαΐδης, Κόψας, Δουλγέρης, Φωτακάκης, Ιωάννου, Σταυρίδης Τ, Χατζόπουλος, Καφετζής, Πετμεζάς, Τζανίδης, Κόπτσας, Γκουντουσίδης, Μαυρουδής, Καρατσάης;

Ιούνιος 1959: οι απόφοιτοι του Γυμνασίου Σαπών.  Το 1959 καταργούνται τα οκτατάξια γυμνάσια και ιδρύονται τα εξατάξια. Εξατάξιο γίνεται και το Γυμνάσιό μας. Συνεπώς πρόκειται για τους πρώτους απόφοιτους του Γυμνασίου Σαπών. Μια ακόμη λεπτομέρεια μέχρι το 1959 τα μαθήματα γινόταν το απόγευμα στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου. Ίσως και γι αυτό η φωτογραφία είναι τραβηγμένη δίπλα, μέσα από το τοιχάκι του γηπέδου.  Για τα ονόματα έχουν εξακριβωθεί τα περισσότερα (για 2-3 υπάρχει μια αμφιβολία). Από αριστερά (όρθιοι) : Χολίδης (από Αετόλοφο), (2ος προς εξακρίβωση), Παναγιώτης Ευκαρπίδης,  (4ος προς εξακρίβωση), Ιορδάνης Βεζυρίδης, Γιώργος Ζαφειριάδης-δάσκαλος(Χαμηλό), Δήμος Κρυστάλλης (δάσκαλος και Δήμαρχος Σαπών), Σταύρος Τζανίδης. Μεσαία σειρά:  Σταμ. Ζαμπογιάννη, Βασιλική Μπουφινά, Μαρία; Κενανίδου(Μαία), Βασιλική Αγγελίδου (οδοντίατρος), Γεωργία Γκαϊνταντζή (δημοτ. υπάλληλος), Άννα Μαρουφίδου, Κούλα Ποτουρίδου (Οικοκυρική), Φανή Αλμπανίδου. Κάτω σειρά: Μαρία Χριστοφίδου, Ελένη Μπεκιαρίδου και Λαμπρινή Ταμουρίδου (δασκάλα).

1959-60: Η ΣΤ' τάξη του γυμνασίου Σαπών εκδρομή στους καταρράκτες της Έδεσσας.

Από το αρχείο του Πάνου Τσιάκου. Οι καταρράκτες της Έδεσσας ήταν από τους πλέον συμπαθείς προορισμούς των σχολικών εκδρομών. Πιστεύω ότι δεν υπήρξε τάξη που δεν τους επισκέφτηκε έστω και για μια φορά. Στη φωτογραφία που βλέπουμε, τους μαθητές συνοδεύουν οι καθηγητές Μπάρμπας (φιλόλογος) και ο Κατούδης (θεολόγος).  Από τους μαθητές αναγνώρισα τους: Λάκη Πετμεζά, Σταύρο Τζανίδη, Πάνο Τσιάκο, Σεβαστούλα Κωνσταντινίδου, Δόμνα Κελέση, Μιχάλη Θωίδη, Μαυρουδή και Ιωάννου.  Αν προκύψουν νέα ονόματα θα επανέλθω...

Γύρω στα 1960: Μια ομάδα μαθητών του Γυμνασίου. Το καταλαβαίνει κανείς αμέσως λόγω των πηλικίων! Αν και θα μπορούσε να μας μπερδέψει η παρουσία τσιγάρου στο στόμα σχεδόν όλων. Το τσιγάρο ήταν αιτία επιβολής αυστηρών κυρώσεων τα χρόνια εκείνα, αλλά βλέπετε η εφηβική αντίδραση ήταν και τότε υπαρκτή!  Καθώς βλέπω κάποια γνωστά ονόματα η μνήμη μου πάει σε κάποια γεγονότα που τα θυμάμαι ως μικρός μαθητής του Δημοτικού τότε. Για παράδειγμα, θυμάμαι μια χρονιά καθώς αναρτήθηκαν τα αποτελέσματα των προαγωγικών εξετάσεων του Γυμνασίου, προφανώς κάποιοι θεώρησαν ότι αδικήθηκαν με αποτέλεσμα να υπάρξουν διαμαρτυρίες όχι και τόσο χαλαρές!  Θυμάμαι που κάποιον ή κάποιους μαθητές να τους κυνηγάνε αστυνομικοί στα αμπέλια κι εμείς, η πιτσιρικαρία, να τρέχουμε από πίσω για να παρακολουθήσουμε τα τεκταινόμενα!!!

Τη φωτογραφία μου έστειλε ο Κώστας Κομνηνός, συνάδελφος δάσκαλος, που τον γνώρισα στην Κομοτηνή. Σήμερα ζει στη Γερμανία και με τη βοήθεια του διαδικτύου επικοινωνήσαμε μετά από αρκετά χρόνια. (από τα θετικά του Internet).   Όρθιοι από αριστερά,Φωτακάκης Κων/νος, Αμπατζης Δημήτριος, Τζανιδης Σταύρος, Μπαμπατζανιδης Βασίλειος, Μητακος Δημήτριος, Κομνηνός Κων/νος. Καθημενοι από αριστερά,Μιχεμπάς Δημοσθένης, Εμμανουηλιδης Ιωάννης, Νεδόπουλος Φίλιππος. (Αρχείο: Κώστας Κομνηνός).

1961- Εκδρομή  του Γυμνασίου Σαπών στους "Μαγαράδες".   Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Γιώργου Καζανιάδη, που σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη. Πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι οι: Μιχάλης Χατζόπουλος, Γιώργος Κελέσης, Κυριάκος Ιωαννίδης, Κυριάκος Κεσκεσιάδης, Γιώργος Καζανιάδης, Σάκης Καφετζής και Νταρίδης Κώστας.

  Αρχικά αναρωτήθηκα ποια είναι αυτή τη τοποθεσία. Υπήρχαν "Μαγαράδες" στις Σάπες; Τελικά την απάντηση την είχα μέσα στην ιστοσελίδα μου και ήταν καταγραμμένη χάρη στην έρευνα που έκανε πριν αρκετά χρόνια ο Χρήστος Τσιτσώνης, γιατρός και Δήμαρχος Σαπών. Είναι δε πολύ πιθανόν αυτός ο βράχος που εικονίζεται στη φωτογραφία να είναι η μεγάλη πέτρα που περιγράφει ο Χρ. Τσιτσώνης στο τέλος της συγκεκριμένης περιγραφής. Διαβάστε τί γράφει:  

1. Σιαπτσί (Σαψί): Ονομαζόταν έτσι γιατί στην περιφέρεια της κωμόπολης και σε διάφορα σημεία, κατά παραδοσιακή αφήγηση, υπήρχε μεταλλείο πετρωμάτων, που περιείχε στύψη (Σιάπ=τουρκικά), την οποία είχαν ανάγκη τα τότε βυρσοδεψεία των Σαπών, αλλά και άλλων περιοχών. (1920-1950). Μετά το 1950 απαγορεύτηκε η χρήση της. Είναι αλήθεια ότι 3-4 χλμ, βορειοανατολικά των Σαπών, στη θέση "Ασάρ" υπήρξε ένα παλιό έργο με διάφορες στοές που χαρακτηριζόταν ως ορυχείο. Στη θέση "Οντούν Γιουλού" ή "Μαγαράδες", υπήρχαν δύο ανοίγματα, τα οποία είδε και ο γράφων. Επίσης υπήρχαν και διάφορες πηγές που έβγαζαν στυφό νερό, "ξυνόνερο", όπως το έλεγαν οι ντόπιοι, στην αριστερή όχθη του χειμάρρου Σιάπ-Ντερέ, από όπου και το όνομα. Σε σχετική έρευνά μου, πληροφορήθηκα από μουσουλμάνο (Αμέτ) ηλικίας 85 χρονών, ότι παλιά υπήρχε φούρνος ή εργαστήριο, Β.Α. των Σαπών, στον οποίο επεξεργαζόταν τα πετρώματα της στύψης για τον καθαρισμό της. Τα υπολείμματα αυτής της επεξεργασίας τα έριχναν στην περιοχή του φούρνου. Αργότερα, στην περιοχή αυτή φυτεύτηκαν αμπέλια, όμως δεν απέδωσαν. Η θέση ονομαζόταν σταχτοάμπελος (κιουλ-μπαλαάρ). Από άλλο γνωστό μου μουσουλμάνο, δημοτικό σύμβουλο Μπαλτά Μεμέτ, έμαθα ότι στη θέση "Τρυφιλίτσα" και τη δεξιά θέση του χειμάρρου Σιάπ Ντερέ, υπήρχε μεγάλη πέτρα, πιθανώς κοίλη που την ονόμαζαν "νερολίθαρο - Σολούκαγια" γύρω από την οποία τα νερά του χειμάρρου άφηναν ένα υπόλειμμα. Αυτό έδινε στα δέρματα ένα μαύρο χρώμα. 

   Φωτογραφία γύρω στα 1963. Παρέα μαθητριών με καθηγητή το Νικολούτσο ετοιμάζονται να πούνε τα κάλαντα (το κουτί του κουμπαρά αριστερά στο παράθυρο). Προφανώς τα έσοδα θα τα διέθεσαν για κάποιο φιλανθρωπικό σκοπό. Αναγνωρίζω τις μαθήτριες: Ε. Μπουφινά, Μ. Συμεωνίδου, Ν. Μπεκιαρίδου, Τσαβδάρη, Φ. Κεχαγιά, Π. Κεραμιδά, Β. Οικονόμου, Β. Θεμελή, Ρ. Χαστά, Κ. Λιπορδέζη, Γ. Τσοφίδου, Α. Κηπουρού, Μ. Παπαδοπούλου, Ε. Μπακιρτζή, Μ. Παπαδοπούλου και Μ. Δημητρακοπούλου. [φωτογραφία Κ. Λιπορδέζη].

 Γυμνάσιο Σαπών: 25 Μαρτίου 1963: Αναμνηστική φωτογραφία των μαθητών της ΣΤ' τάξης λίγο πριν από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1963. Οι καθηγητές Λουρίκας Κων/νος (γυμναστής τότε), και ο Νικολούτσος, νομίζω μαθηματικός. Από τους μαθητές αναγνωρίζω τους:   Χρ. Δουλγέρη, Σωκ. Γρηγορόπουλο, Θεοδ. Ζαμπογιάννη, Αθ. Κολοκοτρώνη, Τρ. Μπεκιαρίδου, Ελ. Μπουφινά, Ευθ. Τσαβδάρη, Μαρ. Ψωμιάδου. (Κάθε βοήθεια δεκτή για τους υπόλοιπους)

Εκδρομή του Γυμνασίου στις 9 Μαΐου 1963. Πρόκεται για ημερήσια εκδρομή. Τότε το κάθε παιδί έφερνε εκτός από την τροφή κι ένα κιλιμάκι. Καθένας στην παρέα  έστρωνε το δικό του χαλάκι, το ένα δίπλα στο άλλο, κάτω από τη σκιά ενός δέντρου κι εκεί καθόταν κατάχαμα. Άνοιγαν μια απλή πετσετούλα και πάνω την συνήθως ξηρά τροφή. Λίγο ψωμί, τυράκι, βρασμένα αυγά και κανένα γλυκό χειροποίητο από τη μάνα. Εγώ θυμάμαι πως πάντα κουβαλούσα από το μπακάλικο του πατέρα μου κονσέρβες με καφτερές σαρδέλες (η αδυναμία μου). Από την παρέα αναγνωρίζω τις μαθήτριες Αγ. Βοσνίδου, Ελ. Μπακιρτζή και Χρυσ. Πετμεζά. (πατρικά ονόματα). Δέχομαι βοήθεια για τα υπόλοιπα κορίτσια. [αρχείο Γ. Ψωμιάδη]

Σάπες 9 Μαΐου 1963: Από την ίδια εκδρομή του Γυμνασίου Σαπών. Μια ομάδα μαθητριών φιλενάδων φωτογραφίζονται από το φωτογράφο Γιώργο Ψωμιάδη. Κάτω από τη σκιά μιας τεράστιας αιωνόβιας βελανιδιάς οι μαθήτριες απολαμβάνουν λίγες στιγμές χαλάρωσης και ξενοιασιάς. Από όσο μπορώ να θυμηθώ τα ονόματά τους αναφέρω τις: Ισμήνη και Ελένης Αθανασιάδου, Ελένη Κακαρέλη, Λεωνίτσα Κιοπτσή, Καίτη Πρασίδου,  Καζανιάδου και Τότα ;   ...... .  Δέχομαι βοήθεια για τα υπόλοιπα ονόματα.

Φωτογραφία από εκδρομή των μαθητών του Γυμνασίου Σαπών, γύρω στα 1965 ή 66. Καθηγητές που αναγνωρίζω: Κ. Λουρίκας, Στ. Χατζησταύρου, Σπανοπούλου, Π. Τοπουζλής. Από τις μαθήτριες Κιουπτσή, Κουκλάκη, Παπαθεοδοσίου, Υφαντόπουλο, Λιπορδέζη, Πρασίδου, Ελευθεριάδου. (Φωτό: Κατ. Λιπορδέζη)

16 Απριλίου 1964. Ομάδα καθηγητών του γυμνασίου σε μια εκδρομή. Αναγνωρίζω τους: Κ. Λουρίκα, Στ. Χατζησταύρου, Γ.Σαλιαράκη, Επ. Δερμεντζόγλου, Γ. Παπαδόπουλο, (για τους κάτω ζητώ βοήθεια.

17 Μαΐου 1964. Θεατρική παράσταση του Γυμνασίου Σαπών στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου. Το έργο είχε θέμα τη Δόμνα Βισβίζη. Στη φωτό... Παρ Βεζυρίδου και Πην. Κεραμιδά. [αρχείο Γ. Ψωμιάδη]

Συνέχεια στη 2η σελίδα