Celsius Andres (1701-1744)
Ο Andres Celsius γεννήθηκε στην Ουψάλα της Σουηδίας στις 27 Νοεμβρίου του 1701. Εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους αστρονόμους της χώρας του. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα όπου δίδασκε ο πατέρας του, Nils Celsius, και το 1730 έγινε και ο ίδιος καθηγητής εκεί. Το 1732 ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι για τέσσερα χρόνια, καθώς εκείνη την εποχή δεν υπήρχε αστεροσκοπείο στη Σουηδία και επισκέφτηκε τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά αστεροσκοπεία σε Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία, όπου συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους αστρονόμους της εποχής.
Η πρώτη του έρευνα αφορούσε τη μελέτη του βόρειου σέλας, του φωτεινού ουράνιου φαινομένου που συμβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και που παρατηρείται ιδίως στις πολικές περιοχές. Ήταν ο πρώτος που επισήμανε το συσχετισμό μεταξύ των φώτων αυτών και τις αλλαγές στο μαγνητικό πεδίο της Γης, με τη βοήθεια του μαθητή του, Όλοφ Χιόρτερ.
Εκείνη την περίοδο είχε ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ Γάλλων και Άγγλων αστρονόμων για το σχήμα της Γης. Για να δοθεί οριστική απάντηση, στάλθηκαν αποστολές για ακριβείς μετρήσεις. Η αποστολή στον Βορρά ανατέθηκε στον Πιερ-Λουί ντε Μοπερτί, βοηθός του οποίου ανέλαβε ο Celsius. Το ταξίδι στο Λάπλαντ, το βορειότερο σημείο της Σουηδίας, διήρκεσε από το 1736 έως το 1737. Οι αποστολές αυτές επιβεβαίωσαν τον ισχυρισμό του Νεύτωνα σχετικά με το γεγονός ότι το σχήμα της Γης είναι ελλειψοειδές και πεπλατυσμένο στους πόλους. Η συμμετοχή του Celsius στην αποστολή προκάλεσε το ενδιαφέρον των αρχών της χώρας, με συνέπεια την οικοδόμηση του μεγάλου αστεροσκοπείου της Ουψάλας το 1941. Το αστεροσκοπείο εξοπλίστηκε με όργανα αγορασμένα κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού του στο εξωτερικό, τα οποία αντιπροσώπευαν τα πλέον σύγχρονα της περιόδου αυτής.
Στην Αστρονομία ξεκίνησε μια σειρά παρατηρήσεων με τη χρήση πολύχρωμων φακών για την καταγραφή του μεγέθους συγκεκριμένων αστεριών. Αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα μέτρησης της έντασης τους φωτός των αστεριών με τη χρήση οργάνου. Παρατήρησε ποικίλα αστρονομικά φαινόμενα και αντικείμενα, και δημοσίευσε καταλόγους προσεκτικά προσδιορισμένων μεγεθών για 300 περίπου αστέρες, χρησιμοποιώντας το δικό του φωτομετρικό σύστημα.
Ο Celsius ήταν ο πρώτος που πραγματοποίησε και δημοσίευσε πειράματα με σκοπό τη θέσπιση μιας διεθνώς αποδεκτής κλίμακας θερμοκρασίας με επιστημονική βάση. Στη δημοσίευση του στα σουηδικά με τίτλο «De observationibus pro figura telluris determinanda» («Παρατηρήσεις δύο εξακολουθητικών βαθμών στο θερμόμετρο») αναφέρεται σε πειράματα που αποδεικνύουν ότι το σημείο πήξεως δεν εξαρτάται από το υψόμετρο ή την ατμοσφαιρική πίεση. Τεκμηρίωσε επίσης την εξάρτηση του σημείου βρασμού του νερού από την ατμοσφαιρική πίεση, μία ακριβής διαπίστωση, ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα. Διατύπωσε επιπλέον έναν κανόνα για τον προσδιορισμό του σημείου βρασμού, αν η βαρομετρική πίεση αποκλίνει από ένα ορισμένο επίπεδο πίεσης.
Διεξήγαγε πολλές γεωγραφικές μετρήσεις για το Σουηδικό Γενικό Χάρτη και ήταν ένας από τους πρώτους που διαπίστωσαν ότι μεγάλο μέρος της Σκανδιναβίας ανυψώνεται με αργό ρυθμό πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, μία συνεχόμενη διαδικασία η οποία ξεκίνησε με το λιώσιμο των πάγων μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων.
Παρά την ιδιαίτερα σημαντική δραστηριοποίησή του σε ποικίλους τομείς, ο Andres Celsius έμεινε στη ιστορία περισσότερο για την πρότασή του για μια θερμοκρασιακή κλίμακα. Ο Celsius είχε την ιδέα να υποδιαιρέσει το θερμοκρασιακό διάστημα ανάμεσα στο σημείο τήξης του πάγου και στο σημείο βρασμού του νερού, σε 100 ίσα διαστήματα σημειώνοντας στην τήξη του πάγου τον αριθμό 100 και στον βρασμό του νερού τον αριθμό μηδέν. Το 1745, ένα χρόνο μετά το θάνατό του, η πρόταση αντιστρέφεται από τον Κάρολο Λινναίο και εδραιώθηκε από τότε η λογική «ζεστό - μεγάλοι αριθμοί» και «κρύο - μικροί αριθμοί». Ο Celsius ονόμασε την κλίμακά του εκατοντάβαθμο. Για χρόνια την αποκαλούσαν απλά «σουηδικό θερμόμετρο».
Σε όλο σχεδόν τον κόσμο, με εξαίρεση τη Βόρειο Αμερική και τη Τζαμάικα, οι βαθμοί Κελσίου δίνουν την απάντηση στο ερώτημα για το κρύο, για τη ζέστη και για τη θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος.
Στις 25 Απριλίου του 1744 απεβίωσε από φυματίωση στην Ουψάλα, σε ηλικία μόλις 42 ετών και τάφηκε στην Παλαιά Εκκλησία της πόλης. Το όνομά του πήραν προς τιμήν του ο κρατήρας Κέλσιος στη Σελήνη, καθώς και ο αστεροειδής 4169 Κέλσιος (4169 Celsius), που ανακαλύφθηκε το 1980.
Το αστεροσκοπείο του Άντερς Κέλσιου. |
