Έντεχνος Συλλογισμός (Artful thinking): Αρχή, Μέση, Τέλος. Σε ομαδοσυνεργασία καλείστε να συνθέσετε και να καταγράψετε μια σύντομη ιστορία (8 προτάσεων) και να τοποθετήσετε αυτή τη φωτογραφία ως αρχή, μέση ή τέλος της ιστορίας σας. Στο τέλος της δραστηριότητας ο/η εκπρόσωπος κάθε ομάδας θα κολλήσει στον τοίχο την ιστορία με τη φωτογραφία και ο παρουσιαστής/η παρουσιάστρια την διαβάζει στην ολομέλεια της τάξης.
Συζητείστε:
– Τι συναισθήματα σας προκαλεί η εικόνα;
– Γιατί έχουμε την ανάγκη να θυμόμαστε αγαπημένα πρόσωπα;
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Νοηματοδοτώντας:
Δραματοποίηση. Χωρίζονται οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες και ο/η εκπαιδευτικός δίνει τις εξής οδηγίες: «Έχετε 5 λεπτά να δημιουργήσετε μια σύντομη σκηνή από περιστατικό μιας οικογένειας που μπαίνει στην εκκλησία της γειτονιάς, στην οποία αυτές τις μέρες έχει έρθει μια εικόνα απ’ το Άγιο Όρος. Δώστε έμφαση στις σκέψεις και πράξεις των μελών της οικογένειας (γιαγιά, μητέρα, πατέρας, 13χρονος γιος) κατά την προσέγγιση της εικόνας. Η παρουσίασή σας δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 2 λεπτά». Καταγράψτε τι σκέφτεται και τι κάνει η μητέρα, ο πατέρας, η γιαγιά, ο 13χρονος γιος.
| Μητέρα | Πατέρας | Γιαγιά | 13χρονος γιος |
Χιονοστιβάδα. Μοιράζεται φύλλο εργασίας με τις εξής ερωτήσεις:
– Γιατί ένας Ναός έχει συνήθως πολλές εικόνες;
– Πώς εκδηλώνουν οι πιστοί την ευλάβειά τους στις εικόνες;
– Φανταστείτε έναν Ναό χωρίς καθόλου εικόνες. Πιστεύετε θα ήταν καλύτερος ή χειρότερος από αυτούς που έχουν αγιογραφίες και εικόνες και γιατί; Πώς θα αισθανόσασταν μέσα σε έναν τέτοιο Ναό;
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ασκήσεις συνάρτησης.
Α. Αντιστοίχισε τα βιβλικά αποσπάσματα και τις ρήσεις προσωπικοτήτων τις εποχής της εικονομαχίας με τις σκέψεις των Βυζαντινών, ανάλογα με τις πεποιθήσεις που εκφράζει ο καθένας.
Β. Σημείωσε ποιος είναι εικονομάχος και ποιος εικονόφιλος. Έχετε 10’
1) Δεν θα κατασκευάσεις για σένα είδωλα και κανενός είδους ομοίωμα που να αντιπροσωπεύει οτιδήποτε βρίσκεται ψηλά στον ουρανό ή εδώ κάτω στη γη ή μέσα στα νερά, κάτω απ’ τη γη. Δεν θα τα προσκυνάς ούτε θα τα λατρεύεις, γιατί εγώ είμαι ο Κύριος, ο Θεός σου.
Έξοδος 20, 4-5
2) Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες […]. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα […]. Πληροφόρησέ με ποιος μας κληροδότησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο Θεός απαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του Θεού.
Απόσπασμα από επιστολή του Λέοντος Γ’ στον πάπα Γρηγόριο Β’, Travaux et memoires 3 (1968)
3) Εφόσον προσκυνώ και σέβομαι το σταυρό και τη λόγχη, τον κάλαμο και τον σπόγγο, με τα οποία οι θεοκτόνοι Ιουδαίοι προσέβαλαν και σκότωσαν τον Κύριό μου, γιατί όλα αυτά στάθηκαν όργανα του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων, πώς να μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οι πιστοί με αγαθή προαίρεση και με σκοπό τη δοξολογία και την ανάμνηση των παθημάτων του Χριστού; Και εφόσον προσκυνώ την εικόνα του σταυρού που κατασκευάζεται από οποιοδήποτε υλικό, πώς να μην προσκυνήσω την εικόνα του Χριστού που κατέστησε σωτήριο τον σταυρό; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναι φανερό, διότι, αν καταστραφεί το εκτύπωμα ενός σταυρού που είναι κατασκευασμένος από ξύλο, παραδίδω το ξύλο στη φωτιά. Το ίδιο συμβαίνει και με το ξύλο των εικονισμάτων, όταν αυτά καταστραφούν.
Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί εικόνων, Λόγος δεύτερος, κεφ. 19, Migne, Patrologia Graeca, τ. 94, στήλη 1305
4) Στα παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και απερίγραπτος, δεν αναπαριστανόταν καθόλου. Τώρα όμως που εμφανίστηκε με σάρκα ο Θεός και έζησε ανάμεσα στους ανθρώπους, ζωγραφίζω την εικόνα του Θεού που μπορεί να γίνει ορατή (τον Ιησού). Δε λατρεύω την ύλη (από μόνη της), αλλά τον Δημιουργό της ύλης. Αυτόν που για χάρη μου έγινε ύλη και καταδέχτηκε να κατοικήσει στην ύλη, που μέσω της ύλης κατεργάστηκε τη σωτηρία μου. Δε θα πάψω να σέβομαι την ύλη (την αγιασμένη με τη σάρκωση του Κυρίου) που έγινε αιτία της σωτηρίας μου.
Ιωάννης Δαμασκηνός, Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας 1, 16 PG 94, 1245A
5) Με ποιον θέλετε να παρομοιάστε τον Θεό; Και ποιο ομοίωμα να πείτε πως Του μοιάζει;
Ησαΐας 20, 18
6) Δεν προσκυνείται η ουσία (η ύλη) της εικόνας, αλλά η μορφή του πρωτοτύπου που έχει αποτυπωθεί πάνω σ’ αυτήν, αφού η ουσία της εικόνας δεν είναι προσκυνητή. Διότι δεν είναι η ύλη εκείνο που προσκυνείται αλλά το πρωτότυπο μαζί με τη μορφή του χωρίς συμπροσκύνηση της ουσίας. Κι αν προσκυνείται η εικόνα, μία είναι η προσκύνηση αυτής και του πρωτοτύπου, όπως ακριβώς μία και η αυτή είναι η ομοιότητα. Δεν εισάγεται λοιπόν, όταν προσκυνείται η εικόνα, άλλη προσκύνηση παραλλήλως προς την προσκύνηση του πρωτοτύπου.
Θεόδωρος Στουδίτης, Γ΄ Αντιρρητικός Λόγος κατά Εικονομάχων
7) Γιατί οι Χριστιανοί παθαίνουν ήττες από τους εθνικούς; Επειδή λατρεύονται οι εικόνες […]! Γι’ αυτό σκοπεύω να τις καταστρέψω. […] Οι αυτοκράτορες που δέχτηκαν και λάτρεψαν τις εικόνες πέθαναν στην εξορία ή στη μάχη. Αυτοί όμως που δεν τις λάτρεψαν πέθαναν στο κρεβάτι τους και τάφηκαν με τιμές στους αυτοκρατορικούς τάφους κοντά στο ναό των Αγ. Αποστόλων. Εγώ επιθυμώ να μιμηθώ τη δεύτερη κατηγορία και να τις καταστρέψω, για να μακροημερεύσω και εγώ και ο γιος νου και η δυναστεία μας να βασιλεύσει ως την 4η και 5η γενιά.
Επιστολή Λέοντα Ε΄ για την εικονολατρία, Scriptor incertus de Leone Bardae filio, έκδ. I. Bekker, Bonn 1842, 349
Αναλύοντας
Ημερολόγιο: Κόλλησε στο ημερολόγιό σου τον Όρο Πίστεως της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, δηλαδή την απόφαση της Συνόδου σχετικά με την προσκύνηση των εικόνων. Στη συνέχεια απάντησε γραπτώς με 1-2 προτάσεις στην ερώτηση: Επιτρέπεται να εικονίζουμε τον Θεό και γιατί; Έχεις 5΄.
Όρος Πίστεως της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου
…Όσο περισσότερο βλέπουμε (τον Ιησού Χριστό, την Θεοτόκο, τους αγγέλους και όλους τους αγίους) μέσα από την εικονική τους αναπαράσταση, τόσο περισσότερο και αυτοί που βλέπουν τις εικόνες παρακινούνται στο να θυμούνται και στο να ποθούν τα πρωτότυπα πρόσωπα, καθώς και στο να απονέμουν στις εικόνες τιμητική προσκύνηση∙ Όχι όμως να τους απονέμουμε σύμφωνα με την πίστη μας αληθινή λατρεία, η οποία αρμόζει μόνο στη θεία φύση, αλλά όπως κάνουμε με το σχήμα του τιμίου και ζωοποιού σταυρού και με τα άγια ευαγγέλια και τα ιερά αναθήματα, ας προσφέρουμε θυμίαμα και κεριά προς τιμήν τους, όπως συνηθιζόταν με ευσεβή τρόπο και από τους παλαιότερους. ‘Διότι η τιμή της εικόνας μεταβαίνει στο πρωτότυπο’, και αυτός που προσκυνεί την εικόνα, προσκυνεί την υπόσταση εκείνου που αναπαρίσταται σ’ αυτήν.
Επιτρέπεται να εικονίζουμε τον Θεό και γιατί;
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Τι γιορτάζουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας;
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________