ΡΟΠΟΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΡΑΠΤΩΝ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Στο βαθμολογικό κέντρο ορίζεται επιτροπή και βαθμολογητές. Μία γεννήτρια τυχαίων αριθμών, ορίζει ποιά γραπτά θα πάνε σε ποιόν βαθμολογητή. Κάθε γραπτό προωθείται σε δύο διαφορετικούς βαυθμολογητές, ο κάθε ένας από τους οποίους βαθμολογεί με βαθό που ανήκει στην κλίμακα από 0 έως 100.

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας βαθμολόγησης από τους δύο βαθμολογητές, προωθείται το γραπτό στην επιτροπή βαθμολόγησης η οποία ελέγχει εάν υπάρχουν διαφορές  στις βαθμολογίες μεταξύ των βαθμολογητών του κάθε γραπτού.

Εάν η διαφορά του βαθμού μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου βαθμολογητή είναι μικρότερη ή ίση από 12 μονάδες, τότε ως τελικός βαθμός του γραπτού ορίζεται ο μέσος όρος του βαθμού των δύο βαθμολογητών. Αν η διαφορά μεταξύ των δύο βαθμολογητών είναι μεγαλύτερη απο 12 μονάδες, τότε το γραπτό οδηγείται σε αναβαθμολόγηση.

Σε περίπτωση αναβαθμολόγησης καλύπονται οι βαθμοί των δύο πρώτων βαθμολογητών και προωθείται το γραπτό σε τρίτο βαθμολογητή. Ο τρίτος βαθμολογητής επιλέγεται μεταξύ των βαθμολογητών με τη μεγαλύτερη εκπαιδευτική εμπειρία και είναι κατά προτίμηση Σχολικός Σύμβουλος ή Διευθυντής Λυκείου, ή καθηγητής με βαθμό Α' της αντίστοιχης ειδικότητας με το μάθημα, ο οποίος έχει διδάξει το μάθημα κατά το τρέχων σχολικό έτος.

Ο τελικός βαθμός του γραπτού προκύπτει από το μέσο όρο των βαθμών του τρίτου βαθμολογητή και του βαθμού του ενός εκ των δύο πρώτων βαθμολογητών που είναι πλησιέστερος προς αυτόν του τρίτου. Αν ο βαθμός του τρίτου βαθμολογητή είναι στο μέσο όρο των βαθμών των δύο πρώτων βαθμολογητών, ανεξάρτητα από τη διαφορά τη μεγαλύτερη των 12 μονάδων, τότε ο βαθμός του γραπτού είναι ο μέσος όρος και των τριών βαθμολογητών (δηλαδή ο βαθμός του 3ου βαθμολογητή).

Η επιτροπή κάθε βαθμολογικού κέντρου είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο στον τρόπο βαθμολόγησης των γραπτών, την ποιότητα της αναβαθμολόγησης και απευθύνει κατάλληλες οδηγίες και συστάσεις στους βαθμολογητές.

Τώρα που τελείωσαν οι εξετάσεις και τα πνεύματα έχουν ηρεμήσει αρκετά, μπορούμε να ξεκινήσουμε τη συζήτηση για τα κακώς κείμενα του (εκ)παιδευτικού μας συστήματος. Η ειδικότητά μου, που δυστυχώς φέτος ήταν εκ των αρνητικός πρωταγωνιστής του πανελλήνιου διαγωνισμού, επιτρέπει αρκετά κι ασφαλή συμπεράσματα για την εξέλιξη και το επίπεδο των μαθητών.

Και αυτό γιατί, κακά τα ψέματα, η Φυσική είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό αντικείμενο. Απαιτεί πολύ καλή, ει δυνατόν και άριστη, γνώση της γλώσσας, ώστε να κατανοείς τι διαβάζεις και τι σε ρωτάνε και να απαντάς με τρόπο τέτοιο, ώστε οι αναγνώστες ή/και ακροατές σου (βλέπε φυσικώς αδυνάτους) να σε καταλαβαίνουν τι γράφεις και λες. Οφείλεις να έχεις εξαιρετική γνώση των μαθηματικών εργαλείων, τόσο της άλγεβρας όσο και της ευκλείδειας ? τουλάχιστον- γεωμετρίας (που παρεμπιπτόντως έχει ουσιαστικά πάψει να διδάσκεται στα Λύκεια, μιας και δεν εξετάζεται στις πανελλαδικές, άσχετα αν και ο «χαζός» Αϊνστάιν τη χαρακτήριζε «μεγαλειώδες κατασκεύασμα» και «υψηλή επιστήμη»), ώστε να μπορείς να περιγράφεις μέσω εξισώσεων τα φαινόμενα που μελετάς. Ανάλογα με την εκάστοτε ενότητα, άλλοτε απαιτείται γνώση χημείας, άλλοτε βιολογίας και άλλοτε γεωλογίας.

Το μεγαλειώδες αυτό αντικείμενο, που επιμέρους κλάδους του λατρεύουν όλοι (πχ. αστρονομία, μετεωρολογία, ηλεκτρονικά, φυσική ιατρική κλπ) δεν δύναται, εκ των πραγμάτων, να είναι εύκολο. Προσπαθείς, άλλοτε με λιγότερη και άλλοτε με περισσότερη επιτυχία, να το κάνεις κτήμα των μαθητών. Κυρίως, προσπαθείς, με μόνο όπλο, συνήθως, έναν πίνακα και μια κιμωλία, να το αγαπήσουν. Να μη το φοβούνται. Αν και έχεις το μπαμπούλα των εξετάσεων να σε φέρνει πίσω στην προσπάθειά σου.

Η Φυσική, ως εκ τούτου, είναι ένα εκ των ασφαλών κριτηρίων για το πόσο καλά εξελίσσεται η παιδεία ενός τόπου. Και οι ψυχοφθόρες εξετάσεις (διαγωνισμός, το ορθότερο), δείχνουν πολλά. Φέτος, ιδιαίτερα, στο βαθμολογικό κέντρο όπου ανήκω, είχαμε την τύχη (;) να βαθμολογήσουμε γραπτά από ιδιωτικά σχολεία των Αθηνών, μέχρι απομακρυσμένα δημόσια της επαρχίας, οπότε είχαμε με τους συναδέλφους τη δυνατότητα να εξάγουμε πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Και τι είδαμε;

- Γραπτά ανορθόγραφα, κακογραμμένα, δυσανάγνωστα, ασύντακτα. Κείμενα χωρίς αρχή, μέση και τέλος. Γεμάτα μουτζούρες και ορνιθοσκαλίσματα. Σε πολλά κείμενα, περισσότερη ώρα δόθηκε στην προσπάθεια να καταλάβουμε τι θέλει να πει ο ποιητής, παρά να ελέγξουμε το γνωστικό αντικείμενο. Φανταζόμαστε τι θα είδαν οι φιλόλογοι στην έκθεση. Πολλά από τα παιδιά πρέπει να έχουν μαθησιακές αδυναμίες, αλλά ποιο σύστημα να τα φροντίσει; Τελειόφοιτοι λυκείου, υποψήφιοι φοιτητές, νέοι πολίτες και δεν μπορούν να συντάξουν σωστά ένα στοιχειώδες κείμενο που ζητείται. Απορεί κανείς, πως έφθασαν τα περισσότερα παιδιά στη Γ? Λυκείου. Κάποια λίγα γραπτά η εξαίρεση. Και εδώ η σύγκριση καταλυτική. Η συντριπτική πλειονότητα των ευπαρουσίαστων, καλογραμμένων και ορθά δομημένων κειμένων ήταν από το κέντρο. Η απόσταση με την επαρχία χαοτική?

- Στο γνωστικό αντικείμενο τα πράγματα ήσαν πολύ χειρότερα. Ας αφήσουμε στην άκρη το επίμαχο ερώτημα Γ4. Η εικόνα απαράδεκτη. Όσο και αν προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε τη χαμηλή επίδοση των μαθητών, το χάλι αυτό απλά δεν δικαιολογείται. Και εξηγούμαστε:

• Αδυναμία να εκτελεστούν έστω και στοιχειώδεις μαθηματικές πράξεις. Δεν συζητάμε για κάτι περίπλοκο ή μεγαλύτερης εμβάθυνσης. Για απλές αριθμητικές πράξεις λέμε.
• Αδυναμία να απαντηθούν ακόμα και οι γελοίες ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Πληθώρα γραπτών κάτω από το πέντε. Και πληθώρα γραπτών, όπου προφανέστατα ο μαθητής αντέγραψε από κάπου τις σωστές απαντήσεις (τα άπειρα γράψε-σβήσε, μέχρι που στο τέλος έρχεται η θεία φώτιση μαρτυρούν πολλά, καθώς το γραπτό σταματά εκεί! ! !).
• Στο δεύτερο θέμα, εννοείται με τις ερωτήσεις κρίσεως, ο κάθε πικραμένος έγραφε ό,τι του κατέβαινε στο κεφάλι. Η ασυναρτησία στο μεγαλείο της. Η απογοήτευση στο μέγιστό της.
• Στο τρίτο και τέταρτο θέμα, άγνοια να γράψουμε σωστά, έστω, τους μαθηματικούς τύπους. Απλώς σελίδες να γεμίζουμε (άλλη κακή νοοτροπία αυτή). Μα συμμετέχεις, προαιρετικά, σε έναν διαγωνισμό, μια στοιχειώδη προετοιμασία δε θα κάνεις; Έτσι, απλά για τη βόλτα πας; Τότε μην κατεβαίνεις. Δώσε, απλά, ενδοσχολικά τα μαθήματα, να πάρεις το χαρτί του Λυκείου και τέλειωνε. Και θες να γίνεις φοιτητής (παρακαλώ οι δήθεν δημοκράτες να πάψουν τη γελοιότητα της ελεύθερης εισόδου όλων, παντού. Οι ίδιοι στις καθημερινές τους ανάγκες επιλέγουν τους καλύτερους και όχι τον πρώτο τυχόντα, π.χ. γιατρό, που βρίσκεται μπροστά τους). Μετά ψάχνουμε γιατί τα έρμα μπαίνουν και δεν λένε να βγουν από τα ανώτατα (άλλο θέμα αυτό?) ιδρύματα

- Η ανεπάρκεια του σχολικού βιβλίου, πλέον, σε σχέση με τη δυσκολία των εξετάσεων, είναι κάτι παραπάνω από φανερή. Είναι αδύνατον μαθητής με μόνο εφόδιο το ελλιπές σχολικό βιβλίο να τα βγάλει πέρα. Απόδειξη ότι και το υπουργείο το έχει απαξιώσει, για να μην πούμε κάτι βαρύτερο, είναι οι ψηφιακές σημειώσεις που έβγαλε, με περισσή κομπορρημοσύνη. Τα περισσότερα από τα θέματα που έχουν αναρτηθεί στο ψηφιακό βοήθημα είναι άσχετα, επιεικώς, με το επίπεδο του σχολικού συγγράμματος. Βέβαια, εδώ έρχεται σε δύσκολη θέση ο συνάδελφος, που κάθε μήνα δίνει αναφορά πόσο έχει προχωρήσει στην ύλη του σχολικού βιβλίου και από την άλλη πρέπει να διδάξει την ύλη στο επίπεδο των εξετάσεων. Το τρίωρο που διατίθεται από το ωρολόγιο πρόγραμμα, αν υπάρξει εβδομάδα που να ολοκληρωθεί πλήρης στις αίθουσες, είναι ανεπαρκέστατο. Και να η ανάγκη της απογευματινής ενίσχυσης, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στην απαξίωση της όποιας πρωινής προσπάθειας του φιλότιμου καθηγητή.

- Οι εξετάσεις έχουν καταστραφεί από την εμμονή να είναι τα θέματα πρωτότυπα. Προσωπικά, μας είναι ακατανόητη. Μέσα στην τάξη, μόνο σε πρωτότυπα θέματα δεν εξετάζουμε τους μαθητές. Και εύκολα, χωρίς θεματικές ακροβασίες, αποκαλύπτεται ο μαθητής που έχει διαβάσει και κατανοήσει από τον επιπόλαιο και τον τυχοδιώκτη. Ας αποφασίσουμε, τελικά, τι θέλουμε να δούμε από τους μαθητές, πως και σε τι επίπεδο θέλουμε να τους ελέγξουμε?

- Η διαφορά μεταξύ εξεταζομένων του κέντρου και της επαρχίας απίστευτα μεγάλη. Δεν είναι τυχαίο που στις σχολές υψηλής ζήτησης και κοινωνικής αποδοχής, οι απόφοιτοι των λυκείων των μεγάλων πόλεων υπερτερούν συντριπτικά. Και τα παιδιά αυτά θα εξελιχθούν και θα δημιουργήσουν. Και, φυσική συνέπεια, οδηγούμαστε σε ένα είδος κληρονομούμενης ανισότητας. Οι μελέτες, που έχουν παρουσιαστεί και από τις σελίδες εδώ, αποκαλυπτικές. Για παράδειγμα, στο ερώτημα Γ4, όπου και ο μεγάλος ντόρος, σχεδόν όλα τα παιδιά από την επαρχία δεν το πάλεψαν καν. Αντίθετα, πολλά παιδιά από το κέντρο, έδωσαν εξαιρετικές λύσεις, συχνά πανεπιστημιακού επιπέδου, με χρήση παραγώγων?

Εδώ φαίνεται και η συμβολή η δική μας, στην αποτυχία αυτή. Ας πάψουμε να κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Η πλειονότητα των καθηγητών, στην επαρχία, αγγαρεία κάνει. Οι περισσότεροι κοιτάνε απλώς να κυλήσει ο καιρός, μέχρι να έρθει η πολυπόθητη μετάθεση σε ευνοϊκότερη θέση. Δε δέχομαι, αρνούμαι να το δεχτώ, ότι οι συνάδελφοι των αστικών κέντρων, πρωινοί και απογευματινοί, είναι καλύτεροι από τους αντίστοιχους της επαρχίας. Όχι, δεν είναι. Απλά, θέμα καλής διάθεσης και προσφοράς είναι. Ναι, έχουν δίκιο οι συνάδελφοι να διαμαρτύρονται ότι είναι οι πιο κακοπληρωμένοι στην Ευρώπη, με άθλιες εργασιακές συνθήκες. Αλλά, τα παιδιά μας πρέπει να μάθουν, να αποκτήσουν κριτικές ικανότητες, να γίνουν πολίτες. Εδώ, ανοίγει τεράστιο θέμα, στο οποίο θα επανέλθω σε πρώτη ευκαιρία.

Εν κατακλείδι, η αποτυχία και οι αστοχίες του συστήματος αναδεικνύονται σε κάθε ευκαιρία και σε όλα τα επίπεδα. Η επιβράβευση της μετριότητας και της ήσσονος προσπάθειας, μαθητών και καθηγητών, μιας και οι πρώτοι ότι και να γίνει θα πάρουν το απολυτήριο του λυκείου και οι δεύτεροι ελέγχονται μόνο από τη συνείδησή τους, έχει φτάσει το παρόν εκπαιδευτικό σύστημα στα όρια της κατάρρευσης. Και η παιδεία είναι το μόνο κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα της εξόδου από την κρίση. Είναι άδικο να έχουν δικαίωμα στο μέλλον μόνον όσοι έχουν την άνεση να πληρώνουν. Οφείλουμε να επισπεύσουμε τις αλλαγές και οι μαθητευόμενοι πολιτικοί μάγοι να πάψουν τα επικίνδυνα πειράματά τους, γιατί δεν έχουμε πολλά περιθώρια πια. Φτάσαμε στα όριά μας.

Μιχάλης Πετρόπουλος
Φυσικός