περιεχόμενα δραστηριοτήτων υλικό

18.  τα νησιά μας

(Σμαράγδω Κωστούλα)

ΤΑΞΕΙΣ: Ε΄ και ΣΤ΄  

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 6 δίωρα 

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ 

Αποκόμματα εφημερίδων, διαφημιστικά ταξιδιωτικών γραφείων, αποσπάσματα τουριστικών οδηγών, λογοτεχνικά κείμενα.

Ενδεικτική πορεία 

πρώτο δίωρο

επιδιώξεις:

Καλλιέργεια αναγνωστικής ικανότητας και κατανόησης κειμένων.

Εξοικείωση με κείμενα εφημερίδων.

Παραγωγή προφορικού λόγου.

Άσκηση κριτικής ικανότητας.

Παραγωγή γραπτών κειμένων (επιστολές, κείμενα συμπαράστασης, προτάσεις για τη λύση προβλημάτων).

 α.  Οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα δίνεται το απόκομμα με τον τίτλο «Ερημώνει η Σαμοθράκη» (βλ. υλικό σ. 185) και στη δεύτερη ομάδα το απόκομμα με τον τίτλο «Ακρίτες Αιγαίου, πεθαίνουμε αβοήθητοι» (βλ. υλικό σ. 186). Τα παιδιά διαβάζουν σιωπηρά το κείμενό τους και στη συνέχεια το παρουσιάζουν στην τάξη με διάφορους τρόπους (μεγαλόφωνη ανάγνωση, αναφορά στα κύρια σημεία του άρθρου, γραπτή παρουσίαση με τη μορφή περίληψης κατά την κρίση του δασκάλου). Ακολουθεί συζήτηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών και τι μπορεί να γίνει.

 β. Τα παιδιά επιλέγουν τον τρόπο με τον οποίο θα εργαστούν στη συνέχεια:

 1. Κάνουν μια λίστα με τα προβλήματα των νησιών, π.χ. εγκατάλειψη, αδιαφορία υπευθύνων κ.ά. και έναν κατάλογο στον οποίο θα καταγράφονται οι προτάσεις τους για τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, π.χ. κατασκευή ελικοδρομίων, επάνδρωση νοσοκομείων κ.ά Τα κείμενα θα σταλούν στους αρμόδιους φορείς (Υπουργείο Αιγαίου, Νομαρχία).

 2. Γράφουν επιστολή συμπαράστασης προς τους κατοίκους των νησιών.

 3. Γράφουν κείμενο με θέμα: «Πώς φαντάζομαι τη ζωή ενός παιδιού σ’ ένα χωριό της Σαμοθράκης».

 γ. Για το επόμενο δίωρο, καθώς πλησιάζουν οι καλοκαιρινές διακοπές, ζητείται από την  κάθε ομάδα να φέρει στην τάξη πληροφοριακό υλικό είτε για νησιά  που κάποιοι επισκέφτηκαν ήδη είτε για νησιά που θα ήθελαν να επισκεφτούν. Το υλικό αυτό μπορεί να είναι κείμενα από εφημερίδες, περιοδικά, ταξιδιωτικούς οδηγούς, βιβλία, καθώς και εικόνες, φωτογραφίες, αφίσες κτλ. και να αναφέρονται σε διάφορες όψεις της ζωής των νησιών (φύση, ιστορία, απασχόληση, υποδομή, τουρισμό, ήθη και έθιμα κ.λπ.).

 δεύτερο δίωρο

επιδιώξεις:

Άσκηση στη συλλογή πληροφοριών.

Εξοικείωση με κείμενα διαφορετικού ύφους.

Παραγωγή γραπτών κειμένων.

 α. Η κάθε ομάδα παρουσιάζει το υλικό που έφερε.  Κατόπιν γίνεται συζήτηση για την ποικιλία των κειμένων και επισημαίνεται ότι είναι διαφορετικά στη μορφή και στο ύφος, γιατί έχουν διαφορετική λειτουργία. 

 β. Κάθε ομάδα, αξιοποιώντας τις πληροφορίες από το υλικό που έφερε, γράφει ένα κείμενο με το οποίο επιχειρεί να προβάλει τους λόγους που αξίζει να επισκεφτεί κανείς το νησί ή να κάνει εκεί τις καλοκαιρινές του διακοπές.  Στο κείμενο αυτό θα προβάλλονται φυσικές ομορφιές, αξιοθέατα, ιστορικά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα, λαϊκός πολιτισμός, προσφερόμενες ανέσεις, τρόπος μετάβασης κ.λπ.  Μπορεί όμως ένα νησί να έχει επιλεγεί και να συνιστάται για επίσκεψη ή για διακοπές, παρόλο που δεν προσφέρει όλα τα παραπάνω.  Θα πρέπει να αιτιολογείται η επιλογή του).  Το κίνητρο για να γραφτούν τα κείμενα μπορεί να είναι ένας διαγωνισμός ενός τουριστικού γραφείου που θέλει να εκδώσει έναν τουριστικό οδηγό για τα νησιά και θα βραβεύσει τα καλύτερα από αυτά για να τα συμπεριλάβει στον οδηγό.   

τρίτο δίωρο

επιδιώξεις:

Κατανόηση της διαδικασίας παραγωγής αποτελεσματικών κειμένων.

       Γίνεται επεξεργασία των κειμένων και υποβάλλονται σε μια κριτική επιτροπή από δασκάλους και μαθητές του σχολείου (όχι της τάξης), η οποία τα αξιολογεί. 

 τέταρτο δίωρο

επιδιώξεις:

Προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων (ποιήματα)

Επαφή με ιδιωματικά κείμενα

 α. Μοιράζονται στα παιδιά φωτοτυπίες με ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη που αναφέρονται στα νησιά: απόσπασμα από το βιβλίο «Ο μικρός Ναυτίλος», δύο ποιήματα από τη συλλογή «Τα ρω του Έρωτα» («Τα Τζιτζίκια» και το «Ερημονήσι») και απόσπασμα από τη «Γένεση» από το «Άξιον Εστί» (βλ. υλικό σ. 187-190). Γίνεται λογοτεχνική και αισθητική προσέγγιση των κειμένων, συζήτηση για το ύφος, το λεξιλόγιο, τις εικόνες που περιγράφει ο ποιητής, τις εντυπώσεις που προκαλεί.

 β. Τα παιδιά καταγράφουν τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που τους προκάλεσε η ανάγνωση των ποιημάτων σε προσωπικό ημερολόγιο ανάγνωσης, και αν θέλουν κάνουν ανακοινώσεις στην τάξη. Συγκρίνουν τα κείμενα που έχουν μπροστά τους και διαπιστώνουν διαφορετικούς τρόπους γραφής και έκφρασης από τον ίδιο ποιητή, π.χ. το απόσπασμα από το βιβλίο «Ο μικρός Ναυτίλος» είναι ένα είδος προσωπικού ημερολογίου.

γ. Ακούγονται μελοποιημένα «Τα τζιτζίκια» και το «Ερημονήσι».

 δ. Μοιράζονται κείμενα με νησιώτικες παραδόσεις του Ν. Πολίτη (βλ. υλικό σ. 191-192). Τα παιδιά διαβάζουν μεγαλόφωνα για να ακουστούν οι ιδιωματικές λέξεις που υπάρχουν στα κείμενα και να διαπιστώσουν τις διαφορές στην προφορική επικοινωνία σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας.

 πέμπτο δίωρο

επιδιώξεις:

Επαφή με λογοτεχνικά κείμενα.

Άσκηση στη τεχνική της συνέντευξης.

Παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.

Εμπλουτισμός λεξιλογίου.

 α. Γίνεται συζήτηση για τις ασχολίες των κατοίκων των νησιών και τις συνήθειές τους. Ακούγονται ιστορίες για ναυτικούς.

 β. Τα παιδιά διαβάζουν και σχολιάζουν το διήγημα του Σπύρου Τσίρου «Η βάρκα με τις πεταλίδες» (βλ. υλικό σ. 193-198).  Βρίσκουν λέξεις που έχουν σχέση με τη θάλασσα και τους ναυτικούς, τις καταγράφουν, ψάχνουν την ερμηνεία στο λεξικό. Αντιλαμβάνονται ότι κάθε επαγγελματική τάξη χρησιμοποιεί δικό της, ξεχωριστό λεξιλόγιο. Γίνεται συζήτηση για το χαρακτήρα του ναυτικού, όπως παρουσιάζεται στο διήγημα και τα παιδιά γράφουν ομαδικά τις ερωτήσεις που θα έκαναν στο ναυτικό αν τον είχαν μπροστά τους. Οι ερωτήσεις γράφονται στον πίνακα και διαμορφώνεται το ερωτηματολόγιο της συνέντευξης. Αν υπάρχει η δυνατότητα να βρουν κάποιο ναυτικό από το οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον, η συνέντευξη μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια φορητού μαγνητόφωνου. Στη συνέχεια ζωγραφίζουν σκηνές από το διήγημα ή γράφουν κείμενα για το πώς φαντάζονται τη ζωή του ναυτικού και τη ζωή της οικογένειάς του.

έκτο δίωρο

επιδιώξεις:

Παρουσίαση και έκθεση υλικού.

Συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες.

Επαφή με ποικιλία μορφών τέχνης και λόγου (κινηματογραφική ταινία)

 α. Οι μαθητές παρουσιάζουν τις εργασίες (κείμενα, αφίσες και ζωγραφιές) που είχαν παραχθεί στα προηγούμενα δίωρα στους μαθητές των άλλων τάξεων σε μικρή έκθεση στους διαδρόμους του σχολείου.

 β. Προβάλλεται η ταινία του Δ. Aβδελιώτη, «Το δέντρο που πληγώναμε», η οποία περιγράφει τη ζωή και τα παιχνίδια των παιδιών στη Χίο πριν μερικές δεκαετίες.

 Σαν προέκταση, τα παιδιά, ατομικά ή σε ομάδες, βρίσκουν κείμενα σε βιβλία, άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, λογοτεχνικά κείμενα που μιλούν για τα ελληνικά νησιά. Μαγνητοφωνούν ή βιντεοσκοπούν ανάλογες εκπομπές στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Καταγράφουν νησιώτικα τραγούδια που ακούγονται και χορεύονται στην τάξη ή την αυλή του σχολείου.

περιεχόμενα δραστηριοτήτων υλικό