24.  το ποδήλατο αναζητά το ζωτικό του χώρο

(Άρης Πουταχίδης)

ΤΑΞΕΙΣ: Ε΄ και ΣΤ΄

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 8δώρα

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ

Κείμενα βιβλίων και περιοδικών, αφίσες, φωτογραφίες περιοδικών, εικαστικό υλικό, φορητό μαγνητόφωνο.

Ενδεικτική πορεία

 πρώτο δίωρο

επιδιώξεις:

α. Ο δάσκαλος δείχνει δυο ζωγραφιές παιδιών (βλ. υλικό σ. 259). Οι μαθητές τις παρατηρούν, σχολιάζουν ελεύθερα και αυθόρμητα το περιεχόμενο τους, τις συγκρίνουν και εντοπίζουν τυχόν διαφορές. Ζητείται από τον κάθε μαθητή να γράψει ένα μικρό τίτλο (λεζάντα), κατάλληλο να πλαισιώσει την κάθε εικόνα. Ακολουθεί ανάγνωση όλων των παραγόμενων τίτλων και συζήτηση με σκοπό την προσεκτικότερη παρατήρηση των εικόνων και την επιλογή των πιο χαρακτηριστικών τίτλων.

β. Μοιράζεται στους μαθητές κείμενο, το οποίο περιγράφει την ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν τα αυτοκίνητα (βλ. υλικό σ. 260). Το κείμενο, μέσα από την πληθώρα των πληροφοριών που περιέχει και τον επιστημονικό του λόγο αναμένεται να βοηθήσει στη συζήτηση, ωθώντας τα παιδιά να παράγουν ένα πιο τεκμηριωμένο λόγο και να καταθέσουν τις εμπειρίες τους.

 δεύτερο δίωρο

επιδιώξεις:

 α. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 4 - 5 ατόμων. Στη συνέχεια διανέμονται στην κάθε ομάδα δυο εικόνες που παρουσιάζουν το κυκλοφοριακό πρόβλημα των μεγαλουπόλεων (βλ. υλικό σ. 261-262) και κείμενο που πραγματεύεται το ίδιο θέμα (βλ. υλικό σ. 263) και τους ζητείται να εντοπίσουν το θέμα που πραγματεύονται οι τρεις αυτές πηγές.

β. Κατόπιν ζητείται από τους μαθητές με τη βοήθεια ενός φορητού μαγνητοφώνου να περιγράψουν την κατάσταση που επικρατεί σε κεντρικούς δρόμους γύρω από το σχολείο, παίρνοντας παράλληλα συνεντεύξεις από περαστικούς για το πρόβλημα που μελετούν. Η εργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί και εκτός σχολικού ωραρίου. Οι μαθητές στις ομάδες τους συζητούν και προετοιμάζουν τις ερωτήσεις των συνεντεύξεων. Γνωστοποιείται στα παιδιά πως οι συνεντεύξεις θα ακουστούν και θα συζητηθούν στην τάξη. Κατόπιν η κάθε ομάδα θα αναλάβει να απομαγνητοφωνήσει το περιεχόμενο της κασέτας της.

τρίτο δίωρο

επιδιώξεις:

 α. Οι μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις ακούγονται στην τάξη. Οι μαθη­τές αντιδρούν ελεύθερα, σχολιάζουν, περιγράφουν τις δυσκολίες που συνάντησαν. Στη συνέχεια κάθε ομάδα απομαγνητοφωνεί τη συνέντευξη της.

β. Ένα από τα γραπτά κείμενα μεταφέρεται στον πίνακα, διορθώνεται και επεξεργάζεται. Οι μαθητές εντοπίζουν τις διαφορές ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο.

τέταρτο δίωρο

εττ/διώξε/ς:

Δίνεται στους μαθητές κείμενο του Αντώνη Σαμαράκη που περιγράφει το θάνατο μικρού ποδηλάτη σε τροχαίο ατύχημα και το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Η Ποδηλάτισσα» (βλ. υλικό σ. 264-265). Ζητείται να εντοπίσουν το θέμα που διαπραγματεύονται οι δυο διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου και μετά από προσεκτική ανάλυση του περιεχομένου τους, το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν το θέμα. Κατόπιν ακούν στο μαγνητόφωνο και στη συνέχεια προτρέπονται να τραγουδήσουν το τραγούδι «Η Ποδηλάτισσα» και στη συνέχεια να καταθέσουν τις εμπειρίες τους, που σίγουρα θα είναι άφθονες, και να αιτιολογήσουν γιατί συμβαίνουν τέτοιου είδους ατυχήματα.

πέμπτο δίωρο

επιδιώξεις:

α. Οι μαθητές στις ομάδες βλέποντας την εικόνα ενός ποδηλατοδρόμου (βλ. υλικό σ. 266) γράφουν προκήρυξη, με την οποία θα ζητούν τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων. Κάτω από την γραπτή προκήρυξη οι μαθητές θα συγκεντρώσουν τις υπογραφές των περαστικών συμπολιτών τους. Για τον σκοπό αυτό θα στήσουν ένα πρόχειρο πάγκο έξω από το σχολείο.

β. Οι προκηρύξεις διαβάζονται, προκρίνεται αυτή που ανταποκρίνεται περισσότερο στο στόχο για τον οποίο γράφτηκε, γράφεται στον πίνακα και διορθώνεται.

γ. Η προκήρυξη με το σύνολο των υπογραφών θα σταλεί στους αρμόδιους φορείς (Δήμαρχο, Νομάρχη, Υπουργείο Συγκοινωνιών). Ακόμη ζητείται από τα παιδιά η καταγραφή συνθημάτων για την ενημέρω­ση του κόσμου σχετικά με το λόγο ύπαρξης του πάγκου.

έκτο δίωρο

επιδιώξεις:

 α. Και σ' αυτήν την ενότητα τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες. Μοιράζεται στις ομάδες κείμενο της Μάρσια Λόου στο οποίο περιγράφεται η χρήση του ποδηλάτου σε άλλες κοινωνίες, φωτογραφικό υλικό από μικρές ποδηλατικές ομάδες (βλ. υλικό σ. 270-271), καθώς και ένας στατιστικός πίνακας, όπου φαίνεται η αναλογία αυτοκινήτων προς τα ποδήλατα σε διάφορες χώρες (βλ. υλικό σ. 267-269). Οι μαθητές μελετούν το υλικό και εκφράζουν πιθανές απορίες, εντυπώσεις και διαπιστώσεις. Ιδιαίτερη βοήθεια προσφέρει ο δάσκαλος στην ερμηνεία του στατιστικού πίνακα.

β. Καλούνται οι μαθητές να δημιουργήσουν ένα υποτυπώδες ερωτηματολόγιο με το οποίο θα ερευνούν τον αριθμό των ποδηλάτων που βρίσκονται στην κατοχή των παιδιών που φοιτούν στο σχολείο και των αυτοκινήτων των οικογενειών τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα πα­ρουσίαζε η διερεύνηση της σχέσης ποδηλάτου και φύλου (αγόρια-κορίτσια). Ακόμη στην ερευνά τους μπορούν να εντάξουν και την εξέ­ταση του ποδηλάτου ως μέσου ψυχαγωγίας, άθλησης και μεταφοράς. Γνωστοποιείται στους μαθητές πως τα αποτελέσματα της ερευνάς (κείμενο και στατιστικός πίνακας) θα ανακοινωθούν στην εφημερίδα του σχολείου ή στον τοπικό τύπο.

έβδομο δίωρο

επιδιώξεις:

 α. Δίνονται στις ομάδες των παιδιών κείμενα που περιγράφουν την κυκλοφορία του πρώτου ποδηλάτου στην Αθήνα (βλ. υλικό σ. 272) και φωτογραφία των αρχών του αιώνα που εικονίζει μικρούς ποδηλάτες διανομείς εφημερίδων (βλ. υλικό σ. 273) και τους ζητείται να τις κατατάξουν χρονολογικά και να σχολιάσουν ό,τι τους έχει εντυπωσιάσει ή ξενίσει.

β. Στη συνέχεια παρακολουθούν την ταινία του Βιτόριο Ντε Σίκα «Κλέφτης ποδηλάτων» (όπου υπάρχει δυνατότητα). Ακολουθεί συζήτηση με σκοπό την έκφραση των συναισθημάτων των μαθητών.

όγδοο δίωρο

επιδιώξεις:

 α. Οι μαθητές αφήνονται να απαντήσουν αυθόρμητα στην ερώτηση: «Τι χρησιμεύει ένα παλιό ποδήλατο ή τι μπορούμε να κάνουμε με ένα παλιό άχρηστο ποδήλατο;» Όλες οι απαντήσεις γίνονται αποδεκτές χωρίς να σχολιάζονται.

β. Τα παιδιά διαβάζουν κείμενο στο οποίο ο Πικάσο περιγράφει τον τρόπο σύλληψης και υλοποίησης κάποιων ιδεών του (βλ. υλικό σ. 274-275) και γίνεται συζήτηση για το τι έκανε ο Πικάσο τα παλιά πράγματα και πιο συγκεκριμένα το παλιό ποδήλατο.

γ. Ο δάσκαλος προτρέπει τους μαθητές να σκεφτούν και να προτείνουν πρωτότυπους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να φτιάξουν ένα ποδήλατο. Ακούγονται προτάσεις για ζωγραφική, κατασκευές (π.χ. από παλιά παιχνίδια), κολάζ με χρωματιστές κόλλες γλασέ ή άλλα χαρτιά (π.χ. εφημερίδες) κ.ά. Τέλος οι ομάδες διαλέγουν τα υλικά και τον τρόπο με τον οποίο θα φτιάξουν το ποδήλατο τους. Για όσους μαθητές δυσκολεύονται να επιλέξουν δραστηριότητα δίνονται οι παρακάτω εναλλακτικές προτάσεις: «Ζωγραφίστε ένα παράξενο και πολύχρωμο ποδήλατο» ή «Ζωγραφίστε το ποδήλατο του 21ου αιώνα».

 Το ποδήλατο είναι το αγαπημένο όχημα των παιδιών. Μπορούμε να συνε­χίσουμε τις δραστηριότητες οργανώνοντας μια ποδηλατική πορεία διαμαρτυ­ρίας και παράγοντας αφίσες και συνθήματα, καθώς επίσης και έγγραφο προς την τροχαία να συνοδέψει αυτήν την πορεία. Ακόμη μπορεί να οργανωθεί ποδηλατική εκδρομή, γράφοντας κατάλογο με τα απαραίτητα είδη που θα πρέπει να είναι εφοδιασμένος ο κάθε μαθητής ή ακόμη κείμενο στο οποίο θα αναφέ­ρεται λεπτομερώς η διαδρομή που θα ακολουθηθεί. Τέλος μπορεί να παραχθεί κείμενο με τις συνήθεις βλάβες ενός ποδηλάτου και οδηγίες για την επιδιόρθωση τους.