Παρακαλώ να εξετάσετε προσεκτικά την πρότασήμου σχετικά με τη σωστή θέση του μαθήματος που τώρα κοινώς ονομάζεται «καλλιτεχνικά». Κατ’ αρχήν πρέπει να αλλάξει όνομα, προτείνω «Η Τέχνη Μέσα Απο Την ΙστορίαΤης». ή, άν προτιμάτε, «Ιστορία της Τέχνης». Οι ενότητες της τέχνης στα σχολικά βιβλία της Ιστορίας καλά κάνουν και βρίσκονται εκεί, αλλα θεωρώ οτι δέν πρέπει να διδάσκονται στο μάθημα της Ιστορίας. Έτσι θα μπορέσει το μάθημα να προχωράει ωστε να φτάνουμε κάπως κοντά στο τέλος του βιβλίου, και όχι το χάλι που παρατηρείται πολλές φορές να τελειώνει η 3η Γυμνασίου και με το ζόρι να προλαβαίνουμε να πούμε για τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Πέραν τούτου, το κυριότερο είναι: το μάθημα των καλλιτεχνικών να πάψει να είναι απλή χειροτεχνία για να περνάει η ώρα, αλλα πραγματικά εικαστική παιδεία που να μυεί τους μαθητές στην ερμηνεία της τέχνης και στην εξέλιξήτης δια μέσου της ιστορικής πορείας, και στη διαφοροποίησητης κατα πολιτισμό. Άς εξακολουθήσει να είναι «η ώρα του παιδιού», δέν πειράζει. Υποτίθεται πως όλες οι ώρες πρέπει να είναι ώρες του παιδιού. Αλλα σ’ αυτήν την ώρα του παιδιού να γίνεται πραγματική παιδεία. Επιτέλους, αυτή είναι η πρώτη ευκαιρία να λειτουργήσει η διερευνητική μέθοδος, χωρίς διάβασμα βοηθημάτων στο σπίτι και χωρίς φροντιστήρια. Διδασκαλία της τέχνης δέν σημαίνει «ακούστε αυτά και ξαναπείτετα, διαβάστε αυτά και πείτετα». Δέν αντέχουν άλλο τα παιδιά, ούτε και ο καθηγητής αντέχει να δίνει έτοιμη πληροφόρηση στα παιδιά και να ζητά να την αποστηθίζουν και να την αναπαράγουν. Δύναται όμως μέσω διερεύνησης και μέσω δραστηριοτήτων να μυούνται πολύ καλά τα παιδιά στο νόημα της τέχνης. Τί θα πεί διερεύνηση; Δίνουμε στα παιδιά εικόνες έργων τέχνης, ακολουθώντας απο την αυγή του πολιτισμού, και ζητούμε να μας πούν απο ποιόν τόπο, απο ποιάν εποχή μπορεί να προέρχονται, πάντα στηρίζοντας τη γνώμητους καί στη λογική, και στο τί αισθάνονται απο τα έργα. Ζητούμε να παρατηρήσουν τί βλέπουν, τί τους κάνει εντύπωση. Τί παριστάνει αυτό το έργο; Πείτε κάθε τί που παρατηρείτε σε αυτό. Είναι πίνακας ζωγραφικής; Όχι, είναι έργο ζωγραφισμένο σε πανί που τυλιγόταν σε κύλινδρο. Γιατί προτίμησαν αυτό το υλικό για να ζωγραφίσουν; Γιατί εδώ σε μάς προτιμάται ο πίνακας; Αυτός ο πίνακας λέτε να ζωγραφίστηκε για έκθεση, ή για τί άλλο; Για ποιόν σκοπό; Βλέπουμε ένα λουλούδι. Τί λουλούδι είναι; Τί μπορεί να συμβολίζει; Γιατί δέν είναι στο κέντρο της ζωγραφιάς; Γιατί η ζωγραφιά έχει τόσο πολύ κενό χώρο; Γιατί διαφέρει απο τα πιό γνώριμάμας; Γιατί ζωγραφίσθηκε μόνο ένα κλαδί και όχι ολόκληρο δέντρο; Γιατί τα πρόσωπα της σκηνής πιάνουν τόσο λίγο χώρο στην όλη εικόνα; Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που μπορούμε να το θεωρήσουμε το κύριο πρόσωπο της εικόνας; Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που να ταυτίζεται με τον θεατή; με τον δημιουργό της εικόνας αυτής;  «Η τέχνη δέν είναι καθρέφτης να αντανακλά, είναι φακός να μεγεθύνει». Τί μεγεθύνει αυτή η εικόνα; σε τί προσπαθεί να εστιάσει; γιατί; Γιατί η τέχνη γενικά ζητά να εστιάζει και να μεγεθύνει; Πότε επιτέλους θα μπεί το γιατί στην νεοελληνική παιδεία, χωρίς όμως κονσερβαρισμένη, έτοιμη και υποχρεωτική «σωστή» απάντηση στα βιβλία και στα διάφορα βοηθήματα! Ο Διγενής λέει γεννήθηκε Τρίτη, γιατί Τρίτη πάρθηκε η Κωνσταντινούπολη! Αφού το λένε τα βοηθήματα, έτσι είναι! Δέν γίνεται αλλιώς! Όταν πρωτοφτιάχνανε το τραγούδι του Διγενή, το ξέρανε οτι η Πόλη έπεσε μέρα Τρίτη; Ο Διγενής εκπροσωπεί μιά εποχή 500 χρόνια προγενέστερη της Άλωσης. Και άν ακόμη το ξέρανε, γιατί να θέλανε να τα συσχετίσουνε; Στην πραγματικότητα λέγεται οτι γεννήθηκε Τρίτη, γιατί κατα την παράδοση είναι η μέρα του πλανήτη Άρη, οπότε τότε γεννιούνται οι «αντρειωμένοι», κ οτι πεθαίνει Τρίτη, γιατί κ ο θάνατοςτου είναι αντρειωμένος. Συγνώμη για την παρένθεση, για να δείξω τί κάνουν οι κονσερβαρισμένες απαντήσεις. Ζητούμε να συγκρίνουν με έργα άλλων εποχών, και άλλων τόπων. Ζητούμε να πούν, γιατί κατασκεύασαν το τάδε έργο. Μόνο για να βγάλουν χρήματα, ή ήταν άλλος ο σκοπός; Ποιά είναι τα θέματα στην τάδε εποχή; Γιατί τόσο μεγάλη διαφορά στα θέματα απο την τάδε εποχή στην επόμενη; Γιατί οι αρχαίες αγγειογραφίες είναι πάντα σε προφίλ; γιατί απεικονίζονται γυμνοί οι άνδρες και ντυμένες οι γυναίκες; συμβαίνει το ίδιο με τη δικήμας εποχή; πού οφείλονται οι διαφορές; Τί παριστάνει αυτό το ανάγλυφο; ποιά να είναι τα πρόσωπα; Ποιός είναι ο νεκρός σε αυτήν την επιτύμβια στήλη; Πού κοιτάζουν τα πρόσωπα; Τί ήταν πιό εύκολο να ζωγραφισθεί; αυτό της κλασσικής εποχής ή εκείνο της μετακλασσικής; Τα ίδια τα παιδιά αντιγράφουν έργα τέχνης και παρατηρούν πού είναι η περισσότερη δυσκολία, ή δημιουργούν δικάτους έργα μιμούμενα την τάδε τεχνοτροπία, άς πούμε της γεωμετρικής εποχής ή του ερυθρόμορφου ρυθμού για παράδειγμα. Ή, δείχνουμε άς εικόνες απο αγγεία διαφόρων εποχών. Βάλτε σε χρονολογική σειρά, δικαιολογώντας τη γνώμησας. Λίγο μετράει άν κάνουν λάθος, σημαντικότερο είναι να δικαιολογούν τη γνώμητους με βάση αυτό που βλέπουν και αισθάνονται. Επιπλέον, δίνουμε αιγυπτιακές ιερογλυφικές επιγραφές. Ο κάθε μαθητής να τις διαβάσει με την παρατηρητικότητα, με τη φαντασία και με τη λογικήτου. Άλλα αντ άλλων θα διαβάσουν, αλλα σημασία έχει να δικαιολογήσουν την ανάγνωσήτους. Έπειτα εξηγούμε πώς πραγματικά διαβάζεται η επιγραφή. Τώρα γράψτε εσείς μιά πρόταση χρησιμοποιώντας όπως νομίζετε τις αρχές εκείνης της γραφής. Δίνουμε επιγραφές διαφορετικών σταδίων της αιγυπτιακής γραφής. Βάλτετα σε χρονολογική σειρά. Αιτιολογήστε την απάντησήσας. Αντιγράψτε αυτές τις επιγραφές. Χρησιμοποιήστε τα wingdings για να αποδώσετε μιά πρόταση. Πόσα απο αυτά θα καταλάβαινε ένας αρχαίος Έλληνας; Πόσα αναγνωρίζετε απο τα σημεία του δίσκου της Φαιστού; Δίνονται τα γράμματα της Γραμμικής Β όπως είναι σε επιγραφές και όχι όπως τα ζωγραφίζει ο ένας και ο άλλος. Ποιά απο αυτά μπορείτε να αναγνωρίσετε; (Μήν ξεχνάμε οτι κ η γραφή είναι τέχνη).

Δίνεται αυτό το κείμενο: «έκανα 4 πράξεις καλές μέσω των 4 πυλών του ορίζοντα έκανα τους 4 ανέμους για να μπορεί ο κάθε άνθρωπος να αναπνέει κ να ζεί τέτια ήταν η πράξημου η πρώτη έκανα την πλημμύρα τη μεγάλη για να επωφελείται ο φτωχός καθώς κ ο πλούσιος τέτια ήταν η πράξημου η δεύτερη έκανα κάθε άνθρωπο ισότιμο με τον συνάνθρωποτου δέν πρόσταξα τους ανθρώπους να διαπράττουν αδικίες είναι οι καρδιέςτους άδικες προς εμένα τέτοια ήταν η πράξημου η τρίτη έκανα τις καρδιέςτους να πάψουν να ξεχνούν τη δύση για να τιμούν με προσφορές τους θεούς του επέκεινα τέτοια ήταν η πράξημου η τέταρτη». Απο πού προέρχεται, απο ποιά εποχή, ποιόν τόπο. Ποιός είναι ο χαρακτήρας των ανθρώπων που δημιούργησαν ένα τέτιο κείμενο; με ποιό σκοπό γράφηκε; Ποιός μιλάει σε πρώτο πρόσωπο σε αυτό το κείμενο; Πώς θα ζωγραφίζατε αυτό το πρόσωπο; πώς θα το παριστάνατε σε θεατρική παράσταση; Λίγο μετράει να βρούν το σωστό, σημαντικότερο είναι να μπορούν να σχηματίζουν γνώμη και να τη δικαιολογούν, να  αισθάνονται τη συγκίνηση που ήθελε το κείμενο να δώσει. Εικονογραφήστε όπως καλύτερα νομίζετε αυτό το κείμενο. Ποιά είναι τα πιό συγκινητικά σημεία σε αυτό το κείμενο; τί το συγκινητικό έχουν;

Κοιτάξτε αυτό το σουμερικό αγαλματίδιο. Άν μιλούσε τί θα έλεγε; Γιατί έχει τα χέριατου σε αυτήν τη στάση; γιατί τα μάτιατου τόσο μεγάλα; Σε τί διαφέρει απο αυτά τα αιγυπτιακά αγάλματα; Αυτή η τοιχογραφία και αυτή η παράσταση σφενδόνης δαχτυλιδιού, τί κοινό έχουν; Ποιό είναι το καθιστό πρόσωπο; ποιά είναι η όρθια μορφή; γράψτε τον διάλογο που φαντάζεσθε πως λένε.

Βλέπετε αυτό το άγαλμα. Ο καθένας να το περιγράψει με μία μόνο λέξη. Ή, ο καθένας να το περιγράψει με τρείς μόνο λέξεις. Συγκρίνετε αυτούς τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Βρείτε και περιγράψτε και γράψτε τις διαφορές. Άν έχτιζες κάτι, ποιόν ρυθμό θα προτιμούσες; γιατί; Άν έπρεπε να χρωματίσεις αυτό το κτήριο, πώς θα το χρωμάτιζες; γιατί; Είδαμε κτήρια απο 5 διαφορετικούς πολιτισμούς. Άν αποδίδατε στον κάθε πολιτισμό ένα χρώμα, ποιό θα ήταν αυτό; γιατί; Σε ποιόν απο αυτούς τους πολιτισμούς θα ήταν οι πόλεις πιό όμορφες; Τί στοιχεία απο αυτούς τους πολιτισμούς θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε στη δικήμας εποχή; Ποιά στοιχεία δέν θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε; Γιατί; Γράψτε ένα ποίημα, ή ένα πεζό, που σας εμπνέει αυτός ο πίνακας. Έχουμε αυτό το ποίημα. Άν το ντύνατε με μιά μουσική υπόκρουση, με τί όργανο θα ήταν; Άν το μελοποιούσατε, τί ρυθμό θα προτιμούσατε; τί είδους μουσική; Ποίημα θα πεί ένα μεγάλο ψέμα που αποσκοπεί να αποκαλύψει μιά μεγάλη αλήθεια. Ποιό είναι εδώ το ψέμα; σε ποιάν αλήθεια αποσκοπεί; Ο Στησίχορος έλεγε πως ζωγραφική θα πεί ποίηση με εικόνες, και ποίηση θα πεί ζωγραφική με λόγια. Αυτό το ποίημα, προσπαθήστε να το αποδώσετε με εικόνα. Ακούστε αυτό το τραγούδι, σε γλώσσα που δέν καταλαβαίνετε, κλείστε τα μάτια, τί εικόνες σας φέρνει στο νού; ζωγραφίστετες όπως μπορείτε. Προσθέστε στη ζωγραφιάσας ένα κειμενάκι, που να εξηγεί κάτι ακόμη που θα θέλατε να δώσετε.

Κατασκευάστε απο οποιοδήποτε υλικό μιά εκκλησία ρυθμού βασιλικής και μιά σταυροειδή με τρούλο. Τί περισσότερο πρέπει να πώ; το κάθε τί μπορεί να διδαχθεί χωρίς να δίνουμε υλικό για απομνημόνευση, αλλα μέσω διερεύνησης και μέσω δραστηριοτήτων. Δραστηριοτήτων που να ενεργοποιούν και τη λογική αλλα και το συναίσθημα. Και ακριβώς για να ενεργοποιούνται και η λογική και το συναίσθημα, ό,τι και άν παράγουν, σκέφτονται, αισθάνονται οι μαθητές πρέπει να είναι αποδεκτό, αρκεί να συμμετέχουν στη διερεύνηση (δηλαδή συζήτηση και σχηματισμό γνώμης) και στις δραστηριότητες. Όποιος δέν συμμετέχει, δέν μπορεί να προσδοκά καλή βαθμολογία. Και βεβαίως οφείλουν όλοι οι μαθητές να ακούν τον κάθε μαθητή που εκφράζει τη γνώμητου χωρίς να διακόπτουν. Πότε επιτέλους θα μπορέσει να γίνει μιά ανθρώπινη συζήτηση μέσα σε ελληνική τάξη; Δέν πρέπει να υπάρχει βιβλίο του μαθητή, ούτε σχετικά βοηθήματα. Μόνο ιδέες για διερεύνηση και για δραστηριότητες χρειάζονται άφθονες, και μπορούν να βρεθούν, αρκεί να απαλλαγούμε απο την αγκύλωση του να επιβάλλουμε στα παιδιά ορισμένη αισθητική και ορισμένη ιδεολογία. Το ζήτημα είναι τα παιδιά να μάθουν μόνατους να βγάζουν την ιδεολογία που δίνεται απο κάθε έργο τέχνης, και μόνατους να αποτιμούν την αισθητική, και να δουλεύει το μυαλό, αλλα και το συναίσθημα, ωστε μέσα απο κάθε έργο τέχνης να διαβάζουν τις ιστορικές συνθήκες στις οποίες δημιουργήθηκε. Άν δέν λειτουργήσει έτσι το μάθημα της αισθητικής αγωγής, φυσικά θα είναι μόνο χάσιμο χρόνου, δυσάρεστο για τους καθηγητές, κωμικοτραγική ανυπόφορη φασαρία για τις τάξεις που γειτνιάζουν με εκείνες όπου διεξάγεται το μάθημα των καλλιτεχνικών, και δικαιολογημένα βαρετό ή και απεχθές στους μαθητές.

 

42  49   2    8

 7    3  46  45

48  43   9    1

4     6  44  47

 

κλίκ για επιστροφή
στην αρχική σελίδα

κλίκ στο για επιστροφή στην αρχική σελίδα.