◡ =βραχύ, ー =μακρό, το μακρό διπλάσιας διάρκειας απο το βραχύ.

Όλων των αρείων (ινδοευρωπαϊκών) μέτρων προέλευση είναι το μουσικό σχήμα ◡ー◡ーー. Αυτό επαναλαμβανόμενο γίνεται ◡ー◡ーー◡ー◡ーー, και άν προσθέσουμε ένα μακρό ώς κατάληξη προκύπτει ◡ー◡ーー|◡ー◡ーーー το οποίο δέν είναι άλλο απο τον ρυθμό του ζεϊμπέκικου.

Το βασικό μουσικό σχήμα ◡ー◡ーー άν το κάνουμε ωστε η πρώτη συλλαβή να μπορεί να μακραίνει, δηλαδή xー◡ーー, προκύπτει μουσικό μέτρο εννεάσημο, το οποίο συνεχίζοντας με το ー◡ーー (που βγαίνει απο το xー◡ーー) προκύπτει το σχήμα xー◡ーx|ー◡ーxー◡ー που δέν είναι άλλο απο τον αρχαιοελληνικό ιαμβικό τρίμετρο (το x μπορεί ώς συλλαβή να είναι είτε μακρά είτε βραχεία, αλλα τραγουδιέται ώς μακρό, με προσθήκη, όπου χρειάζεται, παύσεων. Ονομάζεται τρίμετρος διότι επαναλαμβάνει 3 φορές το 4σύλλαβο σχήμα xー◡ー. Εδώ υπάρχει και μιά μεταφυσική σημασία, το 3 δηλώνει την πληρότητα πράξης εν χρόνω, ενώ το 4 την πληρότητα εν χώρω). Ο ελληνικός ιαμβικός τρίμετρος πετυχαίνει αφ’ ενός να διατηρεί το βασικό σχήμα ◡ー◡ーー, και αφ’ ετέρου να αποτελείται απο επανάληψη ενός μόνο σχήματος: xー◡ー, διατηρώντας σταθερό το μουσικό επτάσημο μέτρο (με ◡ =1 και ー =2 και x =2, το xー◡ー βγάζει 7).

Έτσι, απο το βασικό σχήμα ◡ー◡ーー (που ώς έχει βγάζει ρυθμό οκτάσημο) προκύπτει η παραλλαγή ーー◡ーー, απο την οποία κρατώντας το πρώτο μέρος ーー◡ー έχουμε ιαμβικό πόδα, ενώ το δεύτερο μέρος ー◡ーー είναι τροχαϊκός πούς, που καί τα δύο (καί ο ιαμβικός καί ο τροχαϊκός πούς, μοιάζουν πολύ μεταξύτους) βγάζουν 7σημο ρυθμό.

Ο τροχαϊκός πόδας 4 φορές επαναλαμβανόμενος δίνει τον τροχαϊκό τετράμετρο, που μοιάζει πάρα πολύ με τον ιαμβικό τρίμετρο. Το δεύτερο μέρος του τροχαϊκού τετραμέτρου: ー◡ーxー◡ーx|ー◡ーxー◡ー είναι όμοιο με το δεύτερο μέρος του ιαμβικού τριμέτρου: xー◡ーx|ー◡ーxー◡ー. Με άλλα λόγια: άν στην αρχή ενός ιαμβικού τριμέτρου προσθέσουμε έναν κρητικό (ー◡ー), προκύπτει ο τροχαϊκός τετράμετρος. Ο κρητικός μόνοςτου βγάζει πεντάσημο ρυθμό.

Βεβαίως, με την έκταση της πρώτης συλλαβής του βασικού σχήματος ◡ー◡ーー σε ーー◡ーー προκύπτει ο εννιάσημος ρυθμός.

Πολύ σημαντικότερο όμως στην ελληνική αρχαιότητα είναι οτι το βασικό σχήμα ◡ー◡ーー μπορεί ευκολότατα να τραπεί σε ー◡◡ーー (δέν αλλάζει καθόλου ο μουσικός ρυθμός, μόνο αλλάζουν μεταξύτους θέση οι δύο πρώτες συλλαβές, αυτό στη μετρική ονομάζεται ανάκλαση). Αυτό το ー◡◡ーー είναι η βάση του δακτυλικού εξαμέτρου. Ο δακτυλικός εξάμετρος δέν είναι τίποτε άλλο παρα 3 φορές το  σχήμα ー◡◡ーー, του οποίου το κύριο μέρος είναι ο χορίαμβος (ー◡◡ー). Στο τέλος του κάθε δακτυλικού εξαμέτρου βρίσκεται ατόφιο το σχήμα ー◡◡ーー, που μάλιστα επιδιώκεται να ξεχωρίζει απο το υπόλοιπο μέρος του στίχου, ενώ στο υπόλοιπο μέρος του δακτυλικού εξαμέτρου κυριαρχεί ο χορίαμβος (ー◡◡ー). Δύνανται να αντικαθίστανται τα 2 βραχέα με ένα μακρό, και το ένα μακρό με 2 βραχέα, εφόσον όμως δέν προκύπτει πουθενά κρητικός (ー◡ー) ή τρίβραχυ (◡◡◡), διότι ο κρητικός και το τρίβραχυ χαλνάνε το οκτάσημο μέτρο. Είδαμε λοιπόν πως το πιό προσφιλές μέτρο στην αρχαϊκή εποχή, ο δακτυλικός εξάμετρος, και το τόσο αγαπημένο στους αρχαίους Έλληνες σχήμα, ο χορίαμβος (ー◡◡ー), προκύπτουν απο μικρή παραλλαγή του βασικού μουσικού σχήματος ◡ー◡ーー.

Ο ινδικός τρίμετρος μοιάζει αρκετά με τον αρχαίο ελληνικό τρίμετρο. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του ινδικού τριμέτρου, αλλα η κύρια και συνηθισμένη κλασσική μορφήτου είναι xー◡ー|ー◡◡ー|◡ーx, ενώ όχι σπάνια γίνεται και xー◡ー|ー◡◡ー|◡ー◡x. (θυμηθείτε οτι το x μετράει στην πράξη σάν ー). Ο ινδικός τρίμετρος είναι ένα μεγαλοφυές μέτρο, το οποίο δημιουργούμενο απο το βασικό σχήμα ◡ー◡ーー έχει μέσατου όλα τα μουσικά μέτρα. Στην πιό εκτεταμένη μορφήτου xー◡ー|ー◡◡ー|◡ー◡x αποτελεί παιχνίδι πάνω στο βασικό αρχαίο ινδικό σχήμα ◡ー◡ー, που πρώτα το δίνει με αδιάφορη την πρώτη συλλαβή, έπειτα με ανάκλαση: ー◡◡ー και έπειτα κανονικό: ◡ー◡x. Έτσι χρησιμοποιεί το βασικό σχήμα ◡ー◡x για έναν ρυθμό επτάσημο που δέν χρειάζεται ενδιάμεσες παύσεις και κορώνες όπως το επίσης επτάσημο ΑΝΥΣΤΥβ. Στην πιό κλασσικήτου όμως μορφή μπορεί να τραγουδηθεί και ώς 9σημος ρυθμός: xー◡ーー|◡◡ー◡ーx αυτό τί είναι; δύο φορές το αρχέγονο σχήμα ◡ー◡ーー στο οποίο μακραίνει η πρώτη συλλαβή, την πρώτη φορά με δυνάμει έκταση, τη δεύτερη φορά με προσθήκη ενός βραχέος. Με έκταση της πρώτης συλλαβής το αρχέγονο σχήμα ◡ー◡ーー γίνεται ーー◡ーー, το οποίο είναι η βάση όλων των σύνθετων μέτρων, προπάντων του 7σημου ρυθμού. Ανέπαφο το ーー◡ーー δίνει 9σημο ρυθμό, ενώ το κεντρικό και κύριο μέροςτου είναι ένας κρητικός ー◡ー, ήτοι 5σημος ρυθμός. Για να επανέλθουμε στο ΤΡΙΣΤΥβ, τον κλασσικό ινδικό τρίμετρο, xー◡ー|ー◡◡|ー◡ーx βλέπουμε πως είναι και συμμετρικότατος στίχος ώς προς το κέντροτου. Αρχίζει με έναν επτάσημο ιαμβικό πόδα, τελειώνει με έναν επτάσημο τροχαϊκό πόδα, και ανάμεσα έχει έναν δάκτυλο, δηλαδή τον απλούστατο 4σημο ρυθμό. Άν σκεφθείτε: γιατί στο κέντρο να μήν έχει τον 4σημο ρυθμό σε έναν σπονδείο ーー, ωστε η συμμετρία να είναι τέλεια; η απάντηση είναι οτι έτσι όπως είναι, έχει μετά απο τον ιαμβικό πόδα το σχήμα ー◡◡|ー◡ που δίνει με σαφήνεια τον επτάσημο ρυθμό, δίνει επίσης ποικιλία στον ήχο, και κάνει το στίχο πολύ ευκολότερο να φτιαχθεί, διότι εκτός απο τη μεγάλη ποικιλία ρυθμού που έχει μέσατου ο ινδικός τρίμετρος είναι και ο πιό εύκολος να κατασκευασθεί στίχος, μετά απο το ΑΝΥΣΤΥβ. Πάντως, ο ινδικός τρίμετρος είναι σαφώς δυσκολότερο να κατασκευασθεί παρά ο ελληνικός τρίμετρος, αφού ο ινδικός 3μετρος έχει 9 συλλαβές ー◡ーー◡◡ー◡ー στις οποίες δέν μπορεί να γίνει καμία παραλλαγή. Ενώ ο ελληνικός τρίμετρος: xー◡ーxー◡ーxー◡x μόνο δύο κρητικούς και ένα ー◡ έχει που πρέπει να γίνουν απαράλλαχτα, και αυτά ακόμα εν ανάγκη είναι δυνατόν να παραλλαχθούν με αναλύσεις των μακρών, των αδιάφορων, και των βραχέων ακόμη. μόνο στο τέλος το xー◡x δέν μπορεί να τροποποιηθεί.

Όταν στο αρχέγονο σχήμα  ◡ー◡ーー γίνει ανάκλαση έτσι  ωστε ο στίχος να λήγει στον προσφιλή κρητικό ー◡ー, χωρίς να αλλάξει ο ρυθμός (πάλι 8σημος παραμένει), προκύπτει ο δόχμιος: ◡ーー◡ー, ενώ με ανάλυση μόνο της παραλήγουσας απο το αρχέγονο σχήμα ◡ー◡ーー προκύπτει το σχήμα ◡ー◡◡◡ー που είναι μιά μορφή δοχμίου. Δύο τέτοιοι αναλυμένοι δόχμιοι με έναν ακόμη ακέραιο δόχμιο στο τέλος αποτελούν το πολύ ωραίο ινδικό οκτάσημο μέτρο: ◡ー◡◡◡ー|◡ー◡◡◡ー|◡ーー◡ー.

Ένα  άλλο ζωηρό ινδικό μέτρο: ◡◡◡ー◡ー|ー◡ー◡ー| αποτελεί παραλλαγή του αρχέγονου σχήματος ◡ー◡ーー|◡ー◡ーー| εφόσον στον πρώτο πόδα βάλουμε το λήγον μακρό αναλυμένο στην αρχή, ενώ στον δεύτερο πόδα βάλουμε το λήγον μακρό ώς έχει στην αρχή του ποδός. ποσοτικά ο κάθε πούς παραμένει ίδιος, 8 όγδοα (εν γένει 8 μετρικές μονάδες).

Για να συνοψίσουμε: τα αρχαία ελληνικά μέτρα σχεδόν μονοπωλούνται απο δύο σχήματα, τον χορίαμβο ー◡◡ーκαι τον κρητικό ー◡ー (στον οποίο προστίθεται στην αρχή ή στο τέλοςτου μία μακρά συλλαβή). _{(χαρακτηριστικό είναι οτι τα αρχαιοελληνικά ανθρωπωνύμια τείνουν όσο είναι δυνατόν να έχουν χοριαμβική μορφή, Ηρακλέης, Δημάρατος, Ιππόλυτος, Αλκίνοος, Ναυσικάα, Αριστοφάνης, και μύρια άλλα, ή έστω 4σύλλαβη ιαμβική ή τροχαϊκή μορφή: Πεισίστρατος, Θουκυδίδης, Περικλέης, Αρχίδαμος)} Είδαμε με ποιόν τρόπο αυτά προκύπτουν απο το αρχέγονο σχήμα ◡ー◡ーー.

Τα ινδικά μέτρα στην αρχαιότατη («Βεδική») εποχή μονοπωλούνται απο το σχήμα ◡ー◡ー, που σε ορισμένες περιπτώσεις δίνει το σχήμα ー◡ーx. Στη νεότερη εποχή της Ινδίας υπάρχει ποικιλία μέτρων στα οποία κυριαρχεί ο κρητικός ー◡ー, ενώ προσφιλέστατο (αλλα δύσκολο να κατασκευασθεί και γι’ αυτό μόνο σε μικρά κομμάτια χρησιμοποιούμενο) είναι επίσης το τρίβραχυ: ◡◡◡ που ενίοτε χρησιμοποιείται και διπλό: ◡◡◡◡◡◡. Είδαμε πώς ο ίαμβος ◡ー◡ー, ο τροχαίος ー◡ーx και ο κρητικός ー◡ー προέρχονται απο το αρχέγονο σχήμα ◡ー◡ーー, ενώ το τρίβραχυ και το εξάβραχυ προφανώς προκύπτουν απο αναλύσεις μακρών. Ο κρητικός και το τρίβραχυ είναι ακριβώς εκείνα που απαγορεύονται στα ελληνικά δακτυλικά και αναπαιστικά μέτρα, γιατί χαλνάνε τον απλό τετράσημο ρυθμό. Στα ινδικά κλασσικά και μεταγενέστερα μέτρα που βασίζονται στους κρητικούς και τα τριβράχεα, ακριβώς αυτό επιδιώκεται, να σπάζει η εντύπωση του τετράσημου ρυθμού, που φαινότανε απλοϊκός, μονότονος και ανεπιθύμητα αυστηρός. Υπάρχει μάλιστα ένα ινδικό μέτρο επικού χαρακτήρα:

 - - - υ υ - | υ - υ υ υ - | - - υ - | - υ – :το οποίο ξεκινά με σπονδείο και χορίαμβο, θυμίζοντας το ομηρικό μέτρο, συνεχίζει με τον αναλυμένο δόχμιο που περιέχει το 3βραχυ αλλα έχει ρυθμό 8σημο, και έπειτα ξεκινώντας με 7σημο ιαμβικό πόδα παρουσιάζει δύο κρητικούς. Δηλαδή, ξεκινά απο τα απλά μέτρα, δίσημο και τετράσημο, και καταλήγει στα σύνθετα μέτρα, βασικά το 7σημο, δείχνοντας μιά αισθητική που τιμά τα απλά μέτρα χρησιμοποιώνταςτα μέν, αλλα δέν μπορεί να παραμείνει συνέχεια σε αυτά και γυρίζει στα σύνθετα μέτρα.

 

Τα παρακάτω είναι παρατηρήσεις για επι μέρους μέτρα:

Με ◡=1 και ー=2,

◡◡◡◡◡|◡ーー|ー◡ー|ー◡ー|ー ινδικό μέτρο είναι 5/8.

◡ー◡◡◡ー|◡ー◡◡◡ー|◡ーー◡ー ινδικό μέτρο (θα μπορούσε να ερμηνευθεί ώς αρχαιοελληνικός δόχμιος) είναι 8/8.

ーー◡ー|◡◡◡ー◡◡|ー◡ーー ινδικό μέτρο είναι 7/8.

xxxx| ◡ーーx||xxxx|◡ー◡ー anystyv το παλαιότερο γνωστό κ μέχρι σήμερα το συνηθέστερο ινδικό μέτρο 7/8 είναι. διότι το σημαντικότερο μέρος ◡ー◡ー με λίγη παράταση (κορώνα) 7 μέρη βγαίνει. Το δέ ◡ーーx προφερόμενο ◡ーーー ή ◡ーー◡ λήγον σε παύση ενός ◡ είναι έτοιμο 7 μέρη. Τα xxxx είναι συνήθως λιγότερο αποーーーー, οπότε είτε είναι 7 μέρη είτε λιγότερο απο 7 μέρη που ανέρχονται σε 7 μέρη με κατάλληλες παύσεις μεταξύ των λέξεων. Όταν τα xxxx είναι ーーーー, το μέν αρχικό δέν παρατηρείται γιατί είναι στην αρχή του στίχου, οπότε το μέτρο αρχίζει ελάχιστα υστερότερα, το δέ δεύτερο xxxx άν είναιーーーー προφέρεται ανεπαίσθητα ταχύτερα, οπότε πιάνει χρόνο 7 μερών.

xー◡ー|ー◡◡ー|◡ー◡ー ή xー◡ー|ー◡◡ー|◡ーx tristyv όχι τόσο συνηθισμένο όσο το anystyv αλλα εξ ίσου παλαιό κ μάλιστα παρόμοιο με τον αρχαίο ελληνικό τρίμετρο, άν το δούμε ώς xー◡ー|ー◡◡ー◡|ー◡ー…, το κάθε κομμάτι (α. xー◡ー, β. ー◡◡ー◡, γ. ー◡ー…) είναι 7 μέρη.

xxxx◡ー◡ー| xxxx◡ー◡ー| xxxx◡ー◡ー| gaajatrii, το πιό φημισμένο κ ένα απο τα αρχαιότερα ινδικά μέτρα βγαίνει 7/8, με τον τρόπο που εξήγησα στο anystyv.

Παρατηρούμε πως εκτός του οτι τα παλαιά σανσκριτικά μέτρα βγάζουν όλα ρυθμό 7/8, στα νεώτερα περίπλοκα μέτρα κυριαρχεί το σχήμαーー◡ー καιー◡ーー το οποίο αποτελείται απο 7 μέρη.

Οπωσδήποτε σε 7/8 τραγουδιόνταν τα αρχαία ελληνικά ιαμβικά και τροχαϊκά μέτρα, τα οποία κυρίως είναι ο τρίμετρος: xー◡ー| xー◡ー| xー◡ー|

και ο τετράμετρος: ー◡ーx|ー◡ーx|ー◡ーx|ー◡ー| και μάλιστα παρατηρούμε οτι καί τα δύο καταλήγουν με το σχήμα xー◡ー| παραπλήσιο με το ◡ー◡ー| των αρχαίων ινδικών μέτρων.

Επιπλέον το σχήμα ー◡ーx| του τροχαϊκού τετραμέτρου δίνει ουσιαστικά τον ίδιο ρυθμό του ◡ーーx που είναι κύριο συστατικό του anystyv. Το σχήμα ◡ーーx είναι σημαντικότατο στα ελληνικά δημοτικά τραγούδια κ προπάντων τα ποντιακά. Παράδειγμα, στο τραγούδι:

πί

νω

έ

να

πί

νω

δύ

ο

πί

νω

τρί

α

και

με

θώ

…

κια

σης

χö

ρας

το

κορ

τσό

πον

να

γλυ

τώ

νω

κί

πο

ρώ

…

◡

ー

ー

x

◡

ー

ー

x

◡

ー

ー

x

◡

ー

x

…

βλέπουμε πως επαναλαμβάνεται τρείς φορές το σχήμα ◡ーーx, που θα μπορούσε κάλλιστα να τραγουδηθεί σάν τον αρχαίο ελληνικό τροχαϊκό πόδα ー◡ーx και ο ρυθμός του τραγουδιού θα ήταν ίδιος. Επίσης προσέξτε πως το x πιάνει χώρο μακρού (ー), όπως γινόταν κ στην αρχαιότητα τόσο στην Ελλάδα όσο κ στην Ινδία κ αλλού, είτε με την προσθήκη κατάλληλης παύσης, είτε εν ανάγκη με την επιμήκυνση κάποιας μακράς συλλαβής. Στα νέα ελληνικά οποιαδήποτε συλλαβή μπορούμε να την επιμηκύνουμε, γιατί δέν έχουμε στη γλώσσαμας διάκριση μακρών απο βραχείες συλλαβές.

Οι αρχαιοελληνικοί δακτυλεπίτριτοι αποτελούνται απο δύο σχήματα: ー◡◡ー◡◡ー| και ー◡ーーー◡ー(…)| σε διάφορους συνδυασμούς. Εδώ το μέν ー◡ーーー◡ー(…)| δίνει ρυθμό 7/8 με ー=2 και ◡=1, ενώ το ー◡◡ー◡◡ー(…)| δίνει ρυθμό 7/8 με ー=3 και ◡=2. 7/8 λοιπόν ήταν κ των δακτυλεπιτρίτων ο ρυθμός.

Όταν ένα μέτρο αποτελείται απο καθαρούς δακτύλους (ー◡◡) τότε μπορεί να τραγουδηθεί σε ρυθμό 7/8 με ー=3 και ◡=2. Καθαρούς δακτύλους εννοώ το σχήμα ー◡◡ όπου δέν αντικαθίστανται ποτέ τα ◡◡ με ー. Όταν τα ◡◡ αντικαθίστανται με ー, τότε προκύπτει ーー (=σπονδείος).

Ένας επιπόλαιος (για να μή χρησιμοποιήσω κανέναν υβριστικό χαρακτηρισμό) σχολαστικός και σωβινιστής λόγιος υποστήριξε οτι ο αρχαιοελληνικός δακτυλικός εξάμετρος τραγουδιόταν σε 7/8 δηλαδή καλαματιανό. Αυτό όντως συνέβη σε μία μόνο περίπτωση που γνωρίζω, στο ποίημα του κηρύλου («ἁλιπόρφυρος ἱαρός όρνις»), όπου δέν υπάρχει ούτε ένας σπονδείος. Ακριβώς γι’ αυτό ο ποιητής δέν χρησιμοποίησε κανέναν σπονδείο, για να τραγουδηθεί το ποίημα σε 7/8. Όταν όμως, άνθρωπε του Θεού, υπάρχουν σπονδείοι (που υπάρχουν σε σχεδόν κάθε στίχο όλων των άλλων έργων που γνωρίζω) αυτό σημαίνει οτι τα δύο βραχέα (◡◡) είναι ισόχρονα με το ένα μακρό (ー), αλλιώς δέν θα μπορούσαν να αντικαθίστανται. Είναι λοιπόν σαφές οτι ο δακτυλικός εξάμετρος κανονικά τραγουδιόταν σε ρυθμό 4/4. Την ίδια εποχή που τραγουδιόνταν οι δακτυλικοί εξάμετροι υπήρχαν κ άλλοι ρυθμοί, κυρίως τα 7/8, αλλα για το έπος που έχει ηρωικό χαρακτήρα κ οπωσδήποτε μεγαλοπρέπεια κρίθηκαν ώς «ελαφρείς» εντελώς ακατάλληλοι οι άλλοι ρυθμοί κ προτιμήθηκε ο «βαρύς» ρυθμός των 4/4 που βγαίνει απο τους δακτύλους κ τους σπονδείους.

Κάποτε πήγα στο studio ενός γνωστούμου (λέγεται シモㅅ　パガㅅ) με σκοπό να ηχογραφήσω τραγουδιστά κείμενα δακτυλικών εξαμέτρων απο τον Όμηρο. Ο シモㅅ έβαλε το synthesizer να παίζει ρυθμό ζεϊμπέκικου ενώ τραγουδούσα τους εξαμέτρους, κ ταίριαζαν τέλεια στο ρυθμό του ζεϊμπέκικου. Πώς γίνεται αυτό; Ο ρυθμός του ζεϊμπέκικου είναι: ◡ー◡ーー|◡ー◡ーーー|. Προσέξτε την αντιστοιχία στον παρακάτω πίνακα:

δακτυλικός εξάμετρος

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

x

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ζεϊμπέκικος

◡ー◡

ー

ー

◡ー◡

ー

ー

ー

Όταν παίζει υπόκρουση ζεϊμπέκικος εν συνεχεία, οι δακτυλικοί εξάμετροι ταιριάζουν ώς εξής:

ρυθμός ζεϊμπέκικου

◡ー◡

ー

ー

◡ー◡

ー

ー

ー

◡ー◡

ー

δακτυλικός εξάμετρος

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

◡◡

ー

x

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

ー

και ούτω καθεξής.

Έτσι, ο ζεϊμπέκικος έχει μιά βαρύτητα που μοιάζει με εκείνη του δακτυλικού εξαμέτρου. Θα έλεγε κανείς οτι ο ζεϊμπέκικος είναι μιά συντόμευση του δακτυλικού εξαμέτρου.

Ο ρυθμός του τσάμικου (6/8) στην αρχαία ελληνική μετρική βρίσκεται στους ιωνικούς πόδες: ◡◡ーー και ーー◡◡, μεー=2 και ◡=1. Αυτός είναι κανόνας για όλες τις εποχές κ τόπους, οτι το μακρό πιάνει χρόνο διπλάσιο απο το βραχύ. Σε σπάνιες κ ειδικές περιπτώσεις μόνο μετριούνται διαφορετικά. Πρέπει να παρατηρηθεί επίσης οτι η αρχαία Ελλάδα όπως κ η Ασία, χρησιμοποιούσε όλα τα σύνθετα μέτρα, ενώ η δυτική Ευρώπη κ οι χώρες εν γένει του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού μέχρι σήμερα δέν χρησιμοποιούν σχεδόν καθόλου μέτρα εκτός των 2/4, 4/4 και ¾. Χαρακτηριστικό είναι οτι οι μετρονόμοι που κυκλοφορούν στην αγορά είναι όλοι κατασκευασμένοι για δίσημα (& 4σημα) και τρίσημα (άντε & 6σημα) μέτρα μόνο.

Επίσης πρέπει να παρατηρήσω του σημερινού ελληνικού τραγουδιού την μεγάλη φτώχεια ποιητικών μέτρων, σε αντίθεση με τον πλούτο των ποιητικών μέτρων της αρχαίας ελληνικής. Γενικώς η Νεοελληνική ποίηση είναι πτωχότατη σε μέτρα, σάν να φοβάται να δοκιμάσει κάτι καινούργιο. Χαρακτηριστικό είναι οτι οι μεταφραστές του αρχαίου ελληνικού δράματος χρησιμοποιούν σχεδόν πάντοτε τον ιαμβικό 11σύλλαβο που είναι ιταλικό και όχι ελληνικό μέτρο, και δέν δοκίμασαν ποτέ ιαμβικό 12σύλλαβο που θα αντιστοιχούσε και στον αρχαίο ιαμβικό τρίμετρο. Και αυτό, όταν η πυκνότητα του αρχαίου ελληνικού λόγου καθιστά πρακτικώς αδύνατο να αποδοθεί αρχαίος 12σύλλαβος με νεοελληνικό 11σύλλαβο. Με εξαίρεση σπάνια κ άτολμα πειράματα, είναι επίσης ανύπαρκτα στην νεοελληνική ποίηση τα τρισύλλαβα ή άλλα σύνθετα μέτρα, τα οποία εγώ προσωπικά προτιμώ και ενίοτε επινοώ. Στην εποχήμας πλέον είναι ελάχιστοι εκείνοι που καταλαβαίνουν τί είναι χασμωδία ωστε να την αποφύγουν στους στίχους που φτιάχνουν, και κανένας δέν φτιάχνει έμμετρη ποίηση εκτός για στίχους τραγουδιών, εμπορικών κυρίως.

Παρά την φτώχεια ποιητικών μέτρων, η νεοελληνική μουσική είναι πλούσια σε μουσικά μέτρα, πλουσιότατη άν συγκρίνουμε με την δυτικοευρωπαϊκή κουλτούρα. Και παρόλο που δυστυχώς στην εποχήμας κυκλοφορεί μεγάλη πληθώρα σαβούρας τραγουδιών εμπορικών και εφήμερων (το «δυστυχώς» το λέω για το αισθητήριο του λαούμας), και αυτά ακόμη τα εμπορικά τραγούδια προσπαθούν όσο μπορούν να αντλήσουν απο τον πλούτο μουσικών μέτρων της νεοελληνικής παράδοσης. Εκείνο που δέν μου αρέσει είναι οτι στον πλούτο των μουσικών μέτρων της παράδοσης δέν προσθέτουμε ποτέ κάτι καινούργιο κ αυθεντικό. Στην Ελλάδα δέν λείπει η δημιουργικότητα. Καθώς έλεγε ο πολυταξιδεμένος Ν. Καζαντζάκης, δέν υπάρχει τίποτε σε αυτήν τη χώρα, ούτε ουρανός, ούτε πέτρα, ούτε δέντρο, που να μήν παράγει μουσική: το κάθε τί στη χώραμας τραγουδά, το κάθε τί μουσική βγάζει, με μουσική εκφράζεται. Λείπει όμως εδώ κ πολύν καιρό η τόλμη να ανοίξουμε κανένα δρόμο εκτός απο τους πεπατημένους, κ κυρίως  έξω απο τους ξενόφερτους πεπατημένους δρόμους. Αυτό είναι το λεγόμενο τέλμα της όλης Νεοελληνικής ζωής.

κλίκ στο 瞳 για επιστροφή στην αρχική σελίδα.