Αρχαία Ελλάδα, Ο τόπος και οι άνθρωποι, (Ανθολόγιο)

ΙΙI. Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ


 

 

 

 

H αρχαία Μακεδονία περιλάμβανε την Άνω και την Κάτω Μακεδονία. Σε γενικές γραμμές η Άνω αντιστοιχούσε στη σημερινή δυτική Μακεδονία, η Κάτω στην κεντρική. Για την ιστορία της περιοχής έως περίπου τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. λίγα πράγματα γνωρίζουμε. Βέβαιο είναι ότι η Μακεδονία αναπτύχθηκε αρκετά βραδύτερα από ό,τι η υπόλοιπη Ελλάδα. Η οικονομία της βασιζόταν κυρίως στην κτηνοτροφία, στη γεωργία και στον ορυκτό της πλούτο, ενώ τα κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα της ήταν η (απαραίτητη για τη ναυπήγηση ή την επισκευή πλοίων) ξυλεία και ο άργυρος.

Όσον αφορά τη μορφή του πολιτεύματος, είναι αξιοσημείωτο ότι στη Μακεδονία ήταν άγνωστη η ανεξάρτητη πόλη-κράτος. Την εξουσία ασκούσαν εκεί, ιδίως στην Άνω Μακεδονία, οι κατά τόπους ηγεμόνες. Η ανώτατη αρχή ήταν ο βασιλιάς των Μακεδόνων, ο οποίος είχε υπό τον έλεγχό του κυρίως την Κάτω Μακεδονία.

Από τα τέλη περίπου του 7ου αιώνα βασίλευε στη Μακεδονία η δυναστεία των Αργεαδών, παλαιότερα η δυναστεία των Τημενιδών, οι οποίοι, σύμφωνα με την παράδοση, κατάγονταν από τον Ηρακλή –ο Τήμενος ήταν απόγονος του Ηρακλή και βασιλιάς του Άργους.

 


Χρυσός στατήρας του Φιλίππου
Χρυσός στατήρας του Φιλίππου με παράσταση δαφνοστεφανωμένου Απόλλωνα στον εμπροσθότυπο και άρματος και Νίκης στον οπισθότυπο.
Περίπου 345-310 π.Χ.
Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, RPK,p75A.6.PhiII

 

Στα τέλη του 6ου και στις αρχές του 5ου αιώνα (512-479 π.Χ.) η Μακεδονία υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει την περσική κυριαρχία και να πληρώνει φόρο στους Πέρσες. Την εποχή των Περσικών Πολέμων ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ (494-454 π.Χ.), που αργότερα ονομάστηκε φιλέλλην, αναγκάστηκε να στραφεί μαζί με τους Πέρσες κατά των Ελλήνων, φρόντισε όμως, πριν από τη μάχη στις Πλαταιές (479 π.Χ.), να αποκαλύψει στους Αθηναίους το σχέδιο για την επικείμενη επίθεση του Μαρδόνιου. Ο Αλέξανδρος είναι ο πρώτος Μακεδόνας βασιλιάς που έκοψε δικό του νόμισμα, που έγινε δεκτός στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που εγκαινίασε τη συνήθεια την οποία ακολούθησαν και ενίσχυσαν και οι διάδοχοί του να προσκαλούν στην αυλή τους μεγάλους ποιητές, στοχαστές ή καλλιτέχνες και, τέλος, ο πρώτος που αναμείχθηκε στα πράγματα της νότιας Ελλάδας.

Στα χρόνια που βασίλεψε ο γνωστός για τη διπλωματική του ευελιξία –κατ’ άλλους διαβόητος για την ασυνέπειά του (βλ. Κείμενο 2)– γιος του Αλεξάνδρου Περδίκκας Β΄ (περ. 450-414 π.Χ.), η Μακεδονία έγινε ισχυρή δύναμη και παράγοντας της ελληνικής πολιτικής.

Ο γιος και διάδοχος του Περδίκκα Αρχέλαος, στα 14 χρόνια της βασιλείας του (413-399 π.Χ.), έκανε, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, περισσότερα απ’ όσα οι οκτώ βασιλιάδες πριν απ’ αυτόν. Αναδιοργάνωσε τον στρατό, βελτίωσε τον οπλισμό, οχύρωσε θέσεις στρατηγικής σημασίας, διάνοιξε δρόμους, οργάνωσε την Κάτω Μακεδονία κατά το πρότυπο των πόλεων-κρατών, μετέφερε την πρωτεύουσα από τις Αιγές (Βεργίνα) στην Πέλλα, ανέδειξε το Δίον σε κέντρο αθλητικών και μουσικών εκδηλώσεων, προσκάλεσε στην αυλή του, μεταξύ αρκετών άλλων, τον Ευριπίδη και τον ζωγράφο Ζεύξη και σημείωσε επιτυχίες και έξω από τα σύνορα της Μακεδονίας.

Τα χρόνια μετά τον θάνατο του Αρχέλαου υπήρξαν ταραγμένα –μέσα σε έξι χρόνια ανέβηκαν στον θρόνο πέντε βασιλιάδες. Η αστάθεια αυτή αποδυνάμωσε τη Μακεδονία και επέτρεψε στους Ιλλυριούς και τους Δάρδανους, που κατοικούσαν στα δυτικά/βορειοδυτικά σύνορα της χώρας, να καταλάβουν μεγάλο μέρος της (392 π.Χ.). Ο τελευταίος από τους βασιλιάδες αυτούς, ο Αμύντας Γ΄, ο πατέρας του Φιλίππου, παρέμεινε στον θρόνο 23 χρόνια (393-370 π.Χ.) και με «ευέλικτη» διπλωματική πολιτική και περιστασιακές συμμαχίες κατάφερε να εκδιώξει τους Ιλλυριούς και τους Δάρδανους και να αποκαταστήσει ως ένα βαθμό τη δύναμη και την ενότητα της Μακεδονίας.

Το 359 π.Χ., έπειτα από σύντομη παραμονή στον θρόνο των δύο αδελφών του και ενός σφετεριστή, έγινε βασιλιάς ένα πρόσωπο που έμελλε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας, ο Φίλιππος Β΄. Η κατάσταση στη Μακεδονία ήταν τότε δραματική. Ο νεαρός βασιλιάς, αφού αναδιοργάνωσε τον στρατό –κυρίως το «πεζικό»– και βελτίωσε τον οπλισμό του (μακεδονική φάλαγγα, σάρισσα), κατάφερε κατ’ αρχάς να εξουδετερώσει τους Ιλλυριούς και τους Δάρδανους. Στη συνέχεια κατέλαβε τη μια μετά την άλλη τις παραθαλάσσιες πόλεις της Μακεδονίας, οι οποίες έως τότε ελέγχονταν από τους Αθηναίους, και πέτυχε να διχάσει με την πολιτική του και τους ίδιους τους Αθηναίους. Το 336 π.Χ., όταν δολοφονήθηκε ο Φίλιππος, η Μακεδονία έφτανε ως τον Εύξεινο Πόντο, ενώ η νότια Ελλάδα είχε υποταχθεί στους Μακεδόνες.

Στο εσωτερικό της χώρας ριζοσπαστικές υπήρξαν οι παρεμβάσεις του Φιλίππου στην οικονομία. Οι Μακεδόνες, ιδιαίτερα στην Άνω Μακεδονία, ήταν ακόμα κυρίως κτηνοτρόφοι που μετακινούνταν για να εξασφαλίζουν τροφή για τα κοπάδια τους. Με αντιπλημμυρικά και αποστραγγιστικά έργα καθώς επίσης και με εκτεταμένες εκχερσώσεις ο Φίλιππος δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της γεωργίας. Η μετατροπή των κτηνοτρόφων σε αγρότες και η επέκταση των συνόρων του βασιλείου συνοδεύτηκαν από μετακινήσεις πληθυσμών. Κυρίως η θεαματική ανάπτυξη της γεωργίας και η καλύτερη εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου έκαναν, μετά τα μέσα του αιώνα, το νόμισμα του Φιλίππου, τους φιλίππειους, το ισχυρότερο της Ευρώπης.

Την παράδοση των προκατόχων του να προσκαλούν στην αυλή τους ποιητές, στοχαστές και καλλιτέχνες τη συνέχισε και ο Φίλιππος, ο οποίος έδειχνε ιδιαίτερη αδυναμία στον θέατρο.

1 Μακεδονικό βασίλειο: Τα χάλκινα νομίσματα [πηγή: ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ, Ψηφιακός Θησαυρός Ιστορίας & Πολιτισμού-Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης]
1 Μακεδονική φάλαγγα (λήμμα) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 


Χρυσοί στατήρες του Φιλίππου

Χρυσοί στατήρες Φιλίππου Β΄ και Αλεξάνδρου Γ΄ από τον θησαυρό της Αρχαίας Κορίνθου.
(Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο.)
Πηγή: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού δεσμός

 

9. — Οι Μακεδόνες

 

ΑΡΡΙΑΝΟΣ, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις 7, 9

Ο ΒΙΟΣ

Ο Φλάβιος Αρριανός γεννήθηκε στη Νικομήδεια της Βιθυνίας γύρω στον 95 μ.Χ. και πέθανε μετά το 170 μ.Χ. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια και είχε ανάλογη παιδεία. Νέος ασχολήθηκε με τα κοινά και κατέλαβε διάφορα αξιώματα που τον έφεραν σε όλες σχεδόν τις επαρχίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αργότερα αποσύρθηκε στην Αθήνα και ασχολήθηκε κυρίως με τη συγγραφή.

ΤΟ ΕΡΓΟ

Το συγγραφικό έργο του Αρριανού παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την καταγραφή των φιλοσοφικών παραδόσεων του δασκάλου του Επίκτητου (Διατριβαί), έργα όπως ο Περίπλους Εὐξείνου Πόντου, που μοιάζουν με υπηρεσιακές αναφορές από την εποχή που υπηρετούσε ως αξιωματούχος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όπως επίσης ιστορικά συγγράμματα. Το πιο γνωστό και το πιο σημαντικό από τα ιστορικά του συγγράμματα είναι η Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (7 βιβλία). Με πρότυπο την Κύρου Ανάβαση του Ξενοφώντα, ο οποίος αποτελεί γενικότερα πρότυπο για τον Αρριανό, ο ιστορικός γράφει για την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με το έργο αυτό θέλησε να δώσει για τον Αλέξανδρο εικόνα απαλλαγμένη από τις κάθε λογής υπερβολές και τις μυθιστορηματικού τύπου παραμορφώσεις άλλων παλαιότερων παρόμοιων έργων.

ΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από λόγο που εκφώνησε ο Αλέξανδρος το θέρος του 324 π.Χ. στην πόλη Ώπη (στις όχθες του Τίγρη). Τότε είχε ζητήσει από τους παλαίμαχους Μακεδόνες να επιστρέψουν στην πατρίδα, στασίασαν όμως όλοι οι Μακεδόνες και ζήτησαν να τους στείλει όλους πίσω. Ο Αλέξανδρος, αφού έδωσε διαταγή να συλληφθούν και να εκτελεστούν οι πρωταίτιοι, απευθύνεται στους υπόλοιπους Μακεδόνες και, με την ευκαιρία αυτή, τους υπενθυμίζει πώς ζούσαν πριν από τον Φίλιππο και πώς ο Φίλιππος και ο ίδιος ο Αλέξανδρος άλλαξαν τα πάντα. Μετά τον λόγο, οι Μακεδόνες μεταπείστηκαν και δέχτηκαν την πρότασή του.

1 Τάφος Περσεφόνης στις Αιγές [Υπουργείο Πολιτισμού]


Τάφος Περσεφόνης στις Αιγές
Αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα,
τοιχογραφία από τον τάφο «της Περσεφόνης», Βεργίνα, μέσα 4ου αι. π.Χ.
Ο Πλούτων
Λεπτομέρεια του Πλούτωνα

 

ΚΕΙΜΕΝΟ

(9 1) Θα εκφωνήσω αυτόν τον λόγο, Μακεδόνες, όχι για να σας αποτρέψω από την απόφασή σας να γυρίσετε στην πατρίδα –από την πλευρά μου, είστε ελεύθεροι να πάτε όπου θέλετε–, αλλά για να καταλάβετε πώς φερόμαστε εμείς και πώς φέρεστε εσείς τη στιγμή που φεύγετε. (2) Θα αρχίσω τον λόγο μου, όπως άλλωστε αρμόζει, από τον πατέρα μου, τον Φίλιππο. Ο Φίλιππος σας πήρε περιπλανώμενους και πένητες –φορώντας προβιές βοσκούσατε οι πιο πολλοί λίγα πρόβατα πάνω στα βουνά και πολεμούσατε γι’ αυτά χωρίς επιτυχία με τους Ιλλυριούς και τους Τριβαλλούς και με τους όμορους Θράκες· αντί για προβιές σας έδωσε να φοράτε χλαμύδες, σας κατέβασε από τα βουνά στους κάμπους, σας κατέστησε αξιόμαχους απέναντι στους γείτονές σας βαρβάρους, ώστε να στηρίζεστε για τη σωτηρία σας όχι πια στις οχυρές τοποθεσίες αλλά στη γενναιότητά σας, σας έκανε κατοίκους πόλεων και οργάνωσε τη ζωή σας με σωστούς νόμους και ανάλογα έθιμα. (3) Από δούλους και υπηκόους σας μετέτρεψε σε κυρίους των ίδιων εκείνων βαρβάρων, στον έλεος των οποίων ήσασταν προηγουμένως εσείς οι ίδιοι και τα υπάρχοντά σας· προσάρτησε το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης στη Μακεδονία και αφού κατέλαβε τις καίριες θέσεις πλάι στη θάλασσα, άνοιξε για τη χώρα το εμπόριο· (4) κατέστησε ασφαλή την εργασία στα μεταλλεία· σας έκανε κυρίους των Θεσσαλών, μπροστά στους  οποίους  παλαιότερα  πεθαίνατε  από  τον  φόβο·  ταπείνωσε τους Φωκείς και έκανε την πρόσβασή σας στην Ελλάδα από στενή και δύσκολη πλατιά και εύκολη. Τους Αθηναίους και τους Θηβαίους, που πάντα καραδοκούσαν για να επιτεθούν στη Μακεδονία, τους ταπείνωσε –στο μεταξύ και με τη δική μας συνδρομή– σε τέτοιο βαθμό ώστε, αντί να καταβάλλουμε φόρους στους Αθηναίους και να δεχόμαστε διαταγές από τους Θηβαίους, να είμαστε αντιστρόφως εμείς εκείνοι που εγγυώνται την ασφάλειά τους.

 

(5) Αφού κατέβηκε στην Πελοπόννησο, διευθέτησε και τα εκεί και αφού αναδείχτηκε αρχηγός με απεριόριστη εξουσία ολόκληρης της υπόλοιπης Ελλάδας για την εκστρατεία εναντίον των Περσών, εξασφάλισε αυτή τη δόξα όχι τόσο στον εαυτό του όσο στον κοινό των Μακεδόνων. (6) Αυτά είναι εκείνα που πρόσφερε σε εσάς ο πατέρας μου, καθ’ εαυτά κρινόμενα μεγάλα, μικρά ωστόσο συγκρινόμενα με τα δικά μας. Εγώ κληρονόμησα από τον πατέρα μου λίγα χρυσά και ασημένια κύπελα, βρήκα στα θησαυροφυλάκια καλά καλά ούτε εξήντα τάλαντα, ενώ οι οφειλές από δάνεια που είχε συνάψει ο Φίλιππος ανέρχονταν περίπου στα πεντακόσια τάλαντα· αφού δανείστηκα ο ίδιος επιπλέον άλλα οκτακόσια τάλαντα, ξεκινώντας από τη χώρα που δεν ήταν σε θέση να θρέψει ούτε εσάς τους ίδιους, άνοιξα αμέσως σε εσάς τα στενά του Ελλησπόντου, ενώ τότε είχαν οι Πέρσες την κυριαρχία στη θάλασσα. (7) Αφού νίκησα με το ιππικό τους σατράπες του Δαρείου, πρόσθεσα στην επικράτειά σας ολόκληρη την Ιωνία και ολόκληρη την Αιολίδα και τις δύο Φρυγίες και τη Λυδία και κατέλαβα τη Μίλητο έπειτα από πολιορκία. Όλες οι άλλες χώρες προσχώρησαν οικειοθελώς· μετά την (8) προσχώρηση, τις έδωσα σε εσάς για να τις εκμεταλλευτείτε. Όλα τα αγαθά της Αιγύπτου και της Κυρήνης, που τα απέκτησα αμαχητί, φθάνουν σε εσάς· η Κοίλη Συρία και η Παλαιστίνη και η Μεσοποταμία είναι δικές σας κτήσεις· η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα δικά σας· τα πλούτη των Λυδών και οι θησαυροί των Περσών και τα αγαθά των Ινδών (9) και η έξω θάλασσα δικά σας· εσείς είστε σατράπες, εσείς στρατηγοί, εσείς ταξίαρχοι. Γιατί τι απομένει σε εμένα προσωπικά, έπειτα από αυτούς τους κόπους, εκτός από αυτή την πορφύρα και αυτό το διάδημα; Δεν έχω ατομικά τίποτα ούτε μπορεί να αναφέρει κάποιος δικούς μου θησαυρούς, εκτός από αυτά που ανήκουν σε εσάς ή που φυλάσσονται για σας. Άλλωστε, δεν υπάρχει λόγος να φυλάω ατομικά θησαυρούς, τη στιγμή που τρώω την ίδια τροφή με εσάς και κοιμάμαι όπως και εσείς, αν και έχω την εντύπωση ότι δεν τρώω καν την ίδια τροφή με εκείνους από εσάς που ζουν μέσα στη χλιδή. Και γνωρίζω ότι ξαγρυπνώ για σας, για να μπορείτε εσείς να κοιμάστε.

 

(μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)


Λεπτομέρεια από τη ζωγραφική διακόσμηση του τάφου του Λύσωνος και του Καλλικλέους στα Λευκάδια (αρχαία Μίεζα), κοντά στη Νάουσα, περ. 300-250 π.Χ. 


Λεπτομέρεια από τη ζωγραφική διακόσμηση του τάφου του Λύσωνος Λεπτομέρεια από τη ζωγραφική διακόσμηση του τάφου του Λύσωνος Λεπτομέρεια από τη ζωγραφική διακόσμηση του τάφου του Λύσωνος Λεπτομέρεια από τη ζωγραφική διακόσμηση του τάφου του Λύσωνος

Πηγή εικόνων: Escape Greece

1Μακεδονικός Τάφος των Λύσωνος και Καλλικλέους στη Νάουσα

 

ΣΧΟΛΙΑ

2  τους Ιλλυριούς: Μη ελληνικά φύλα που κατοικούσαν στα δυτικά σύνορα της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος τους νίκησε το 358 π.Χ.
τους Τριβαλλούς:
Ένα από τα θρακικά φύλα που ζούσε κυρίως σε περιοχές της σημερινής δυτικής Βουλγαρίας.
χλαμύδες:
Η χλαμύδα ήταν κοντό εξωτερικό ένδυμα (μανδύας).
προσάρτησε … της Θράκης:
Το 342 π.Χ. ολόκληρη η Θράκη ήταν μακεδονική.
τις καίριες θέσεις πλάι στη θάλασα:
Πόλεις όπως η Αμφίπολη (κοντά στις εκβολές του Στρυμόνα), η Πύδνα και η Μεθώνη (νότια από τις εκβολές του Αλιάκμονα), η Ποτείδαια και η Όλυνθος (Χαλκιδική). Ο Φίλιππος τις κατέλαβε στη δεκαετία 357-348 π.Χ. Προηγουμένως τις κατείχαν οι Αθηναίοι.
στα μεταλλεία:
Στα δυτικά του Στρυμόνα και βορειότερα από τη λίμνη Βόλβη καθώς επίσης και στην περιοχή του Παγγαίου (κοντά στους Φιλίππους) υπήρχαν μεταλλεία σιδήρου, χαλκού, χρυσού και αργύρου, τα οποία αποτελούσαν την κύρια πηγή πλούτου για τους Μακεδόνες.
4 τους Φωκείς:
Ο Φίλιππος συνέτριψε τους Φωκείς το 353 π.Χ. κοντά στις Παγασές.
τους Αθηναίους και τους Θηβαίους:
Στη μάχη της Χαιρώνειας, το 338 π.Χ. Αποφασιστική για την έκβαση της μάχης ήταν η συμμετοχή του ιππικού με αρχηγό τον Αλέξανδρο.
διαταγές από τους Θηβαίους:
Ο ίδιος ο Φίλιππος είχε μείνει παλαιότερα τρία χρόνια όμηρος στη Θήβα (368-365 π.Χ.).
5 κατέβηκε στην Πελοπόννησο:
Το 337 π.Χ. στον Συνέδριο της Κορίνθου, στον οποίο συμμετείχαν οι ελληνικές πόλεις εκτός από τη Σπάρτη, ο Φίλιππος αναγορεύτηκε στρατηγός με απεριόριστη εξουσία (στρατηγός αὐτοκράτωρ) για την πανελλήνια εκστρατεία εναντίον των Περσών.
6 τα στενά του Ελλησπόντου:
Ήδη ο Φίλιππος, το 336 π.Χ., είχε στείλει 10.000 άντρες στη Μικρά Ασία με αρχηγούς τον Παρμενίωνα και τον Άτταλο.
7 νίκησα … τους σατράπες του Δαρείου:
Στη μάχη του Γρανικού, τον Μάιο του 334 π.Χ. (Οι σατράπες ήταν Πέρσες διοικητές των επαρχιών [=σατραπειών]).
τις δύο Φρυγίες:
Τη Μικρή Φρυγία (στον βορρά) και τη Μεγάλη (στον νότο).
τη Μίλητο:
Το 334 π.Χ.
8 της Αιγύπτου και της Κυρήνης:
Την Αίγυπτο την παρέδωσε στον Αλέξανδρο ο σατράπης της Μαζάκης, το θέρος του 332 π.Χ. Στη συνέχεια παραδόθηκε και η Κυρήνη.
η Κοίλη Συρία:
Η περιοχή ανάμεσα στις οροσειρές του Λιβάνου και του Αντιλιβάνου.
η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα:
Οι τρεις σημαντικότερες πόλεις στην επικράτεια του Αλεξάνδρου.
τα πλούτη των Λυδών:
Η Λυδία ήταν γνωστή για τα αμύθητα πλούτη της. Βασιλιάς της Λυδίας ήταν παλαιότερα ο γνωστός Κροίσος.
η έξω θάλασσα:
Η Ερυθρά θάλασσα και ο Ινδικός Ωκεανός.

 

Ασημένια οινοχόη από τον τάφο του Φιλίππου


Ασημένια οινοχόη από τον τάφο του Φιλίππου με
ανάγλυφη παράσταση κεφαλής σατύρου στη βάση της λαβής.
(Βεργίνα, Αρχαιολογικό Μουσείο.)

 

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

 

  1. Για ποιο λόγο οι Μακεδόνες, πριν από τον Φίλιππο, ζούσαν πάνω στα βουνά;

  2. Τι προσέφερε στους Μακεδόνες ο Φίλιππος, σύμφωνα με όσα λέει ο Αλέξανδρος;

  3. Σε τι διαφέρουν τα επιτεύγματα του Αλεξάνδρου από τα επιτεύγματα του Φιλίππου;

  4. Οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες, αναλαμβάνουν να συγκροτήσουν φάκελο για τον Αλέξανδρο, αξιοποιώντας τις σχετικές γνώσεις που ενδεχομένως έχουν από άλλα μαθήματα (Ιστορία, Νεοελληνική λογοτεχνία, Εικαστικά). Ο φάκελος θα μπορούσε ενδεικτικώς να περιλαμβάνει: α) βασικές πληροφορίες για τον βίο και το έργο του Αλεξάνδρου, β) εικαστικό υλικό και γ) στοιχεία για τον Αλέξανδρο στη λογοτεχνία.

 

1 Ο Μέγας Αλέξανδρος και οι κληρονόμοι του (επιστημονικό άρθρο) [πηγή: περιοδικό Αρχαιολογία & Τέχνες]
1 Η εξάπλωση του ελληνιστικού πολιτισμού στη Μέση Ανατολή από τους Μακεδόνες (επιστημονικό άρθρο) [πηγή: περιοδικό Αρχαιολογία & Τέχνες]

  

 

αρχή