Κατεβάστε σε αρχείο
Ο προσδιορισμός του σκοπού
Μπορεί να εκφραστεί με τους ακόλουθους πέντε τρόπους:
Τελική Πρόταση |
● εισαγωγή : ut (ne όταν είναι αρνητικές) |
Αναφορική Τελική Πρόταση |
● εισαγωγή: με την αναφορική αντωνυμία qui-quae-quod |
αιτιατική του σουπίνου |
● σε -um |
causa ή gratia + γενική γερουνδίου |
● σε -ndi |
ad + αιτιατική γερουνδίου |
● σε -ndum |
Παράδειγμα
Κείμενο 34
cum se ipsum captum venisse eos existimasset (επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έρθει για να συλλάβουν τον ίδιο) [captum: αιτιατική σουπίνου]
ut se ipsum caperent [Τελική πρόταση, Υποτ. Πρτ, εξάρτηση από ιστ. χρ.]
qui se ipsum caperent [Αναφορική Τελική πρόταση]
sui ipsius capiendi causa [causa + γενική γερουνδίου] Η γερουνδιακή έλξη έγινε υποχρεωτικά, καθώς είχαμε: se ipsum capiendi causa (εμπρόθετη γενική γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτατική)
ad se ipsum capiendum [ad + αιτιατική γερουνδίου] Η γερουνδιακή έλξη έγινε υποχρεωτικά, καθώς είχαμε: ad capiendum se ipsum (εμπρόθετη αιτιατική γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική).
Υποχρεωτική έλξη έχουμε στα κείμενα: 34: admiratum, 40: ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur
Κείμενο 13
eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit (και μ’ αυτόν τον τρόπο έστειλε τον στρατό στη μάχη με αναπτερωμένο το ηθικό) [ο σκοπός δηλώνεται εμπρόθετα και όχι με κάποιον από τους προαναφερθέντες τρόπους]
Η λέξη pugna (= μάχη) προέρχεται από το αντίστοιχο ρήμα (pugno – pugnavi – pugnatum – pugnare = μάχομαι), οπότε ο εμπρόθετος μπορεί να μετατραπεί και σε δευτερεύουσα πρόταση και σε εμπρόθετους ή απρόθετους ρηματικούς τύπους
Σε περίπτωση που το ρήμα έχει δύο αντικείμενα, το έμμεσο αντικείμενο διατηρεί την πτώση του και τη λειτουργία του.
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut pugnaret | Εκφέρεται με
υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui pugnaret | |
| αιτιατική σουπίνου | pugnatum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | pugnandi causa/ gratia | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική,
δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad pugnandum |
Κείμενο 31
1. Congrediamur, ut cernatur (ας μονομαχήσουμε, για να κριθεί) Δευτερεύουσα τελική πρόταση, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, επειδή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut cernatur | Εκφέρεται με
υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | quod cernatur (σε παθητική σύνταξη) qui cernamur (σε ενεργητική σύνταξη) | |
| αιτιατική σουπίνου | cretum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | cernendi causa/ gratia | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική, δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad cernendum |
2. ruit in certamen (όρμησε στον αγώνα)
in certamen: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (certamen = από το ρήμα certo (αγωνίζομαι)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut certaret | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui certaret | |
| αιτιατική σουπίνου | certatum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | certandi causa/ gratia | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική, δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad certandum |
Κείμενο 34
1. praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt (ήρθαν τυχαία σε αυτόν αρχηγοί ληστών για να τον χαιρετίσουν)
salutatum: αιτιατική σουπίνου, που δηλώνει τον σκοπό
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut salutarent | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui salutarent | |
| αιτιατική σουπίνου | salutatum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | salutandi causa/ gratia | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική,
δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad salutandum |
2. cum se ipsum captum venisse eos existimasset (επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έρθει για να συλλάβουν τον ίδιο)
captum: αιτιατική σουπίνου, που δηλώνει τον σκοπό
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut se ipsum caperent | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού,
επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui se ipsum caperent | |
| αιτιατική σουπίνου | captum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | (se ipsum* capiendi causa/ gratia) sui ipsius capiendi causa |
Έγινε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί υπάρχει αντικείμενο* σε αιτιατική |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | (ad capiendum* se ipsum) ad se ipsum capiendum |
3. Praedones virtutem eius admiratum se venisse (venerunt: σε ευθύ λόγο) (οι ληστές είχαν έρθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του)
admiratum: αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut admirarentur | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui admirarentur | |
| αιτιατική σουπίνου | admiratum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | (virtutem* eius admirandi causa) virtutis eius admirandae causa |
Έγινε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί υπάρχει αντικείμενο* σε αιτιατική |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | (ad virtutem* eius admirandum) ad virtutem eius admirandam |
Κείμενο 36
1. quo facilius divitias contemnere posset (για να μπορεί ευκολότερα να περιφρονεί τα πλούτη)
Δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με το quo επειδή ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιρρήματος (facilius). Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (utebatur) (Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | quo facilius divitias contemnere posset | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui facilius divitias contemnere posset | |
| αιτιατική σουπίνου | - | Το ρήμα possum δεν έχει σουπίνο και γερούνδιο,
οπότε ο σκοπός δεν μπορεί να δηλωθεί με άλλους τρόπους. |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | - | |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | - |
2. ut eo uteretur (για να το χρησιμοποιήσει)
Δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (attulissent) (Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut eo uteretur | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui eo uteretur | |
| αιτιατική σουπίνου | usum eo | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | utendi eo causa | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική,
δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad utendum eo |
Κείμενο 40
ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur (για να κηρυχθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα ο Γάιος Μάριος εχθρός)
Δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (coegerat) (Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων).
Για να μετατραπεί η τελική σε σουπίνο και γερούνδιο πρέπει να κάνουμε και μετατροπή από παθητική σε ενεργητική σύνταξη, αφού η παθητική δεν έχει τους συγκεκριμένους ρηματικούς τύπους.
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut C. Marius hostis iudicaretur | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | a quo iudicaretur C. Marius hostis (παθητική σύνταξη) qui C. Marium iudicaret hostem (ενεργητική σύνταξη) | |
| αιτιατική σουπίνου | iudicatum C. Marium hostem | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | (C. Marium* hostem iudicandi causa) C. Marii hostis iudicandi causa |
Έγινε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη γιατί υπάρχει αντικείμενο* σε αιτιατική |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | (ad C. Marium* hostem iudicandum) ad C. Marium hostem iudicandum |
Κείμενο 41
ut consequaris (για να πετύχεις)
Δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εκφέρεται με Υποτακτική Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (taces) (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut consequaris | Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, επειδή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui consequaris | |
| αιτιατική σουπίνου | consecutum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | consequendi causa | Επειδή δεν υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική,
δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη. |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | ad consequendum |
Κείμενο 50
1. unguium resecandorum causa (για να κόψει τα νύχια)
causa + γενική γερουνδιακού, το οποίο προέκυψε με υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί υπήρχε αντικείμενο σε αιτιατική: ungues
(unques resecandi causa)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut resecaret ungues | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | quae resecaret ungues | |
| αιτιατική σουπίνου | ungues resectum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | (unques resecandi causa) unguium resecandorum causa |
Έγινε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | (ad resecandum unques) ad resecandos ungues |
2. Brutus ad eam obiurgandam venit (Ο Βρούτος ήλθε για να τη μαλώσει)
ad + αιτιατική γερουνδιακού, που προέκυψε με υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί έχουμε αντικείμενο σε αιτιατική eam (Brutus ad eam obiurgandum venit)
| Τύπος | Εφαρμογή | Αιτιολόγηση |
| Δευτερεύουσα τελική πρόταση | ut obiurgaret eam | Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων) |
| Δευτερεύουσα αναφορική – τελική πρόταση | qui obiurgaret eam | |
| αιτιατική σουπίνου | eam obiurgatum | |
| causa/ gratia + γενική γερουνδίου | (obiurgandi eam* causa) Brutus venit obiurgandae eius causa |
Έγινε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, γιατί υπάρχει αντικείμενο* σε αιτιατική |
| ad + αιτιατική γερουνδίου | (Brutus ad eam* obiurgandum venit) Brutus ad eam obiurgandam venit |