Κατεβάστε σε αρχείο
Υποθετικοί Λόγοι
Στα λατινικά υπάρχουν τρία είδη υποθετικών λόγων:
1ο είδος
Υπόθεση: si (nisi) +
Οριστική
οποιουδήποτε χρόνου
Απόδοση:
Οποιαδήποτε έγκλιση
Ανοικτή υπόθεση,
χωρίς δηλαδή να δηλώνεται
η αλήθεια της.
Οριστική
οποιουδήποτε χρόνου
Οποιαδήποτε έγκλιση
χωρίς δηλαδή να δηλώνεται
η αλήθεια της.
2ο είδος
Υπόθεση: si (nisi) +
Υποτακτική
ιστορικού χρόνου
Απόδοση:
Υποτακτική
ιστορικού χρόνου
Μη πραγματικό
(ή απραγματοποίητο)
Υποτακτική
ιστορικού χρόνου
Υποτακτική
ιστορικού χρόνου
(ή απραγματοποίητο)
3ο είδος
Υπόθεση: si (nisi) +
Υποτακτική Ενεστώτα
(αρκτικού χρόνου)
Απόδοση:
Υποτακτική Ενεστώτα
(αρκτικού χρόνου)
Υπόθεση δυνατή ή πιθανή.
Υποτακτική Ενεστώτα
(αρκτικού χρόνου)
Υποτακτική Ενεστώτα
(αρκτικού χρόνου)
Ειδικότερα:
Στο 1ο είδος, μπορούμε να διακρίνουμε τον υποθετικό λόγο ανάλογα με τη χρονική του βαθμίδα, έτσι έχουμε:
Ανοικτή υπόθεση στο παρόν
Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Ενεστώτα
Απόδοση: Οριστ. Ενεστώτα
Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν
Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Παρακειμένου ή Παρατατικού
Απόδοση: Οριστ. Παρακειμένου ή Παρατατικού
Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον
Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Μέλλοντα
Απόδοση: Οριστ. Μέλλοντα
Στο 2ο είδος, μπορούμε να διακρίνουμε τον υποθετικό λόγο ανάλογα με τη χρονική του βαθμίδα, έτσι έχουμε:
Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρόν
Υπόθεση: si (nisi) + Υποτ. Παρατατικού
Απόδοση: Υποτ. Παρατατικού
Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρελθόν
Υπόθεση: si (nisi) + Υποτ. Υπερσυντελίκου
Απόδοση: Υποτ. Υπερσυντελίκου
3ο είδος: Υπόθεση: si (nisi) + Υποτακτική Ενεστώτα (αρκτικού χρόνου) – Απόδοση: Υποτακτική Ενεστώτα (αρκτικού χρόνου) = Υπόθεση δυνατή ή πιθανή.
Κείμενο 32
quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet (όλα αυτά θα βρίσκονταν στο σκοτάδι, αν δεν τα συνόδευε το φως των γραμμάτων)
Υπόθεση: nisi accederet (Υποτ. Παρατατικού)
Απόδοση: iacerent (Υποτ. Παρατατικού)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 2ο είδος: Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα, στο παρόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | nisi accedit | iacent |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | nisi accessit | iacuerunt |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | nisi accedet | iacebunt |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | nisi accederet | iacerent |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | nisi acessisset | iacuissent |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | iaceant | iaceant |
Κείμενο 42
Υποθετικοί λόγοι
si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent (αν τον είχα τιμωρήσει, θα έλεγαν ότι αυτό έγινε σκληρά και τυραννικά)
Υπόθεση: si animadvertissem (Υποτ. Υπερσυντελίκου)
Απόδοση: dicerent (Υποτ. Παρατατικού)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 2ο είδος: Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα (ή το απραγματοποίητο).
Η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση αναφέρεται στο παρόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | si animadverto | dicunt |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | si animadverti | dixerunt |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | si animadvertam | dicent |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | si animadverterem | dicerent |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | si animadvertissem | dixissent |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | si animadvertam | dicant |
Κείμενο 43
Υποθετικοί λόγοι
1. Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur (αν λοιπόν εγώ δεν είχα γεννήσει, η Ρώμη δε θα βρισκόταν πολιορκημένη)
Υπόθεση: nisi peperissem (Υποτ. Υπερσυντελίκου)
Απόδοση: non oppugnaretur (Υποτ. Παρατατικού)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 2ο είδος: Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα (ή το απραγματοποίητο). Η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | nisi pario | non oppugnaretur |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | nisi peperi | non oppugnata est |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | nisi pariam | non oppugnabitur |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | nisi parerem | non oppugnaretur |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | nisi peperissem | non oppugnata esset |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | nisi pariam | non oppugnetur |
2. nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem (αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα)
Υπόθεση: nisi haberem (Υποτακτική Παρατατικού)
Απόδοση: essem (Υποτακτική Παρατατικού)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 2ο είδος: Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | nisi habeo | sum |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | nisi habui | fui |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | nisi habebo | ero |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | nisi haberem | essem |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | nisi habuissem | fuissem |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | nisi habeam | sim |
3. si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet (αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη δουλεία)
Υπόθεση: si pergis (Ορ. Ενεστώτα)
Απόδοση: manet (Ορ. Ενεστώτα)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 1ο είδος: Ανοικτή υπόθεση στο παρόν
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | si pergis | manet |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | si perrexisti | mansit |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | si perges | manebit |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | si pergeres | maneret |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | si perrexisses | mansisset |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | si pergas | maneat |
Κείμενο 44
Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur (αν όμως τύχει, όπως συμβαίνει συχνά, να πέσουν απ’ την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό)
Υπόθεση: quodsi ceciderunt (Ορ. Παρακειμένου)
Απόδοση: tum intellegitur (Ορ. Ενεστώτα)
Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το 1ο είδος: Ανοικτή υπόθεση, με την υπόθεση να αναφέρεται στο παρελθόν και την απόδοση στο παρόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | quodsi cadunt | intellegitur |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | quodsi ceciderunt | intellectum est |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | quodsi cadent | intellegetur |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | quodsi caderent | intellegeretur |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | quodsi cecidissent | intellectum esset |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | quodsi cadant | intellegatur |
Κείμενο 48
Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat (αν του φαινόταν κάπως σκληρό κάτι που έπρεπε να διατάξει τους στρατιώτες, διακήρυσσε ότι είχε καθοδηγηθεί από το ελάφι)
Υπόθεση: si videbatur (Οριστ. Παρατατικού)
Απόδοση: praedicabat (Οριστ. Παρατατικού)
Ο υποθετικός λόγος εκφράζει το 1ο είδος: Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν.
| Μετατροπή του υποθετικού λόγου στα άλλα είδη | ||
| Είδος | Υπόθεση | Απόδοση |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρόν (οριστική ενεστώτα) | si videtur | praedicat |
| Ανοικτή υπόθεση στο παρελθόν (οριστική παρακειμένου) | si videbatur | praedicabat |
| Ανοικτή υπόθεση στο μέλλον (οριστική μέλλοντα) | si videbitur | praedicabit |
| Μη πραγματικό στο παρόν (υποτακτική παρατατικού) | si videretur | praedicaret |
| Μη πραγματικό στο παρελθόν (υποτακτική υπερσυντελίκου) | si visum esset | praedicavisset |
| Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (υποτακτική ενεστώτα) | si videatur | praedicet |