Άλλα βιογραφικά

Γεννήθηκε στο Αιτωλικό. Σπούδασε φιλολογία. Το ξεκίνημά του στην ποίηση έγινε με τη συλλογή Το βιβλίο της Μιράντας (1924), που όπως και η επόμενη συλλογή, Λυρικά σχέδια (1933), κινείται μέσα στο κλίμα του συμβολισμού των ποιητών της δεκαετίας του 1920-1930. Εκτός όμως από την ποίηση, ασχολήθηκε με επιτυχία και συστηματικά με την αφηγηματική πεζογραφία, την κριτική και δοκιμιογραφία. Οπλισμένος με τη φιλολογική του παιδεία και την πνευματική του οξυδέρκεια άσκησε με σοβαρότητα και ευσυνειδησία το έργο της κριτικής.

 

Πηγή: Σχολικό βιβλίο β' λυκείου

 

Ο Ι[ωάννης] Μ. Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στο Αιτωλικό, πρωτότοκος γιος του Μιχαήλ και της Ειρήνης. Οι γονείς του απέκτησαν τρία ακόμη παιδιά που πέθαναν όμως σε παιδική ηλικία. Το 1910 η οικογένεια Παναγιωτόπουλου εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και γράφτηκε Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Αποφοίτησε το 1923 και εργάστηκε για πολλά χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση. Υπήρξε βασικό στέλεχος της ιδιωτικής σχολής Μακρή, την οποία αργότερα αγόρασε και μετονόμασε σε Ελληνικά Εκπαιδευτήρια (πρόκειται για τη γνωστή σήμερα ως Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου στο Παλαιό Ψυχικό). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ταξίδεψε στην Ευρώπη, τη Μικρά Ασία, την Κίνα και αλλού. Το 1947 διορίστηκε καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης. Διετέλεσε μέλος Διοικητικού Συμβουλίου στην Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Θέατρο και το μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών της κυβέρνησης Κ.Καραμανλή το 1974. Το 1976 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα το 1982.

Το σύνολο του συγγραφικού έργου του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου είναι τεράστιο σε έκταση. Ασχολήθηκε επί εξήντα χρόνια παράλληλα με την ποίηση, την πεζογραφία, την ταξιδιωτική λογοτεχνία, την αρθρογραφία, το δοκίμιο, την κριτική. Το πρώτο του δημοσίευμα ήταν ένα πεζό κείμενο γραμμένο στην καθαρεύουσα στις στήλες της εφημερίδας Ελλάδα το 1916, ενώ συνέχισε να δημοσιεύει κείμενά του στα περιοδικά Ναυτική Δόξα, Σφαίρα και Εθνικό Εγερτήριο. Το 1920 πραγματοποίησε την πρώτη του ουσιαστική εμφάνιση στα γράμματα από τις στήλες του περιοδικού Μούσα των Νάσου Χρηστίδη και Παύλου Καλλιγά (1920-1923), του οποίου υπήρξε συνδιευθυντής μαζί με τους Λέοντα Κουκούλα, Μιχαήλ Στασινόπουλο και Κλέωνα Παράσχο. Ακολούθησαν συνεργασίες του με περιοδικά και εφημερίδες όπως η Ζωή, η Νέα Ζωή, τα Νέα Γράμματα, το Νέον Κράτος, η Νέα Εστία, η Πρωία, η Ελευθερία, ενώ συνεργάστηκε επίσης στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού. Στα πρώτα του ποιήματα κινήθηκε στο πλαίσιο του αισθητισμού, του νεοσυμβολισμού και του νεορομαντισμού με έντονες επιρροές από τον Κωστή Παλαμά ( εδώ ανήκει η πρώτη του ποιητική συλλογή Το βιβλίο της Μιράντας του 1924) και στράφηκε αργότερα προς την ανανεωτική τάση των ποιητών του μεσοπολέμου, την εσωτερικότητα και τον υπερρεαλισμό (ορόσημο η ποιητική συλλογή Αλκυόνη, γραμμένη από το 1934 ως το 1948). Στην πεζογραφία του παρατηρείται συνύπαρξη ποιητικών στοιχείων με στοιχεία κριτικού στοχασμού, καθώς επίσης μια ιδιαίτερη φροντίδα της έκφρασης (σημειώνονται ενδεικτικά τα έργα του Αστροφεγγιά (1945), Χαμοζωή (1946), και Τα εφτά κοιμισμένα παιδιά (1956 - Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος). Στην κοσμοθεωρία του ανιχνεύονται αρχικές επιρροές από την πεσιμιστική αντίληψη για τη ζωή που υιοθέτησαν και σύγχρονοί του αισθητιστές λογοτέχνες (Κώστας Ουράνης, Τέλλος Άγρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης κ.α.), ενώ στα έργα της ωριμότητάς του στράφηκε προς μια τραγική στάση αποδοχής του ανεκπλήρωτου της ηδονής και της ματαιότητας της ανθρώπινης ζωής.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ.

Εργογραφία

 

Ι.Ποίηση

• Το βιβλίο της Μιράντας. Αθήνα, εκδ, του περ. Νέα Γράμματα, 1924.

• Χριστιανικά σχεδιάσματα. Αλεξάνδρεια, τυπ. Κασιμάτη και Ιωνά, 1927.

• Λυρικά σχέδια. Αθήνα, εκδ. περ. Κύκλος, 1933.

• Αλκυόνη. Αθήνα, Ίκαρος, 1949.

• Ο κύκλος των ζωδίων. Αθήνα, Ίκαρος, 1952.

• Το παράθυρο του κόσμου· Ποιήματα. Αθήνα, Φέξης, 1962.

• Διάλογοι και ποιήματα για παιδιά. Αθήνα, Ζηκάκης, 1926.

• Τα ποιήματα του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1970.

ΙΙ.Πεζογραφία

• Χανς και άλλα πεζά. Αθήνα, Ζηκάκης, 1925.

• Χειρόγραφα της μοναξιάς. Αθήνα, Δημητράκος, 1942.

• Οι δυο και οι η νύχτα · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Δημητράκος, 1944.

• Αστροφεγγιά · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Δημητράκος, 1945.

• Χαμοζωή · Χρονικό του παλιού καιρού. Αθήνα, Δημητράκος, 1946.

• Αιχμάλωτοι · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1951.

• Τα εφτά κοιμισμένα παιδιά · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Δίφρος, 1957.

• Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια · Διηγήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1957.

• Ανθρώπινη δίψα · Εννιά Διηγήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1959.

• Μεβλανά ο Εξαίσιος - Το παραμύθι μιας ζωής. Αθήνα, Φέξης, 1962.

• Φλαμίνγκος · Διηγήματα. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1963.

• Αφρικανική περιπέτεια· πεζογραφήματα για μεγάλα παιδιά. Αθήνα, Αστήρ, 1970.

• Ασφυξία · διηγήματα. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1978.

ΙΙΙ.Ταξιδιωτική λογοτεχνία

• Μορφές της ελληνικής γης. Αθήνα, Γραφείο Πνευματικών Υπηρεσιών, 1937.

• Ελληνικοί ορίζοντες· Ξυλογραφίες Ευθ.Παπαδημητρίου. Αθήνα, Πυρσός, 1940.

• Σκαραβαίος ο ιερός - η Αίγυπτος. Αθήνα, Ίκαρος, 1950.

• Ευρώπη - δώδεκα κεφάλαια λυρικής γεωγραφίας. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1953.

• Θέσεις και αντιθέσεις του ελληνικού τοπίου. Αθήνα, Έλλην. Περιηγητική λέσχη, 1953.

• Πολιτείες της Ανατολής. Αθήνα, Εστία, 1954.

• Ο κόσμος της Κίνας κι ένα επίμετρο · μια ματιά στη Ρωσία. Αθήνα, Αστήρ, 1961.

• Η Κύπρος, ένα ταξίδι. Αθήνα, Φέξης, 1962.

• Η Αφρική αφυπνίζεται. Αθήνα, Φέξης, 1963.

• Κέρκυρα, το νησί της λυρικής φαντασίας. Κέρκυρα, εκδ. Κερκυραϊκών Χρονικών, 1975.

ΙV. Κριτική

• Το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά. Αθήνα, Ποταμιάνος, 1921.

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΑ΄ · Δρόμοι παράλληλοι. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1943.

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΒ΄ · Ανήσυχα χρόνια. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1943.

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΓ΄ · Κωστής Παλαμάς. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1944 (και δεύτερη έκδοση με τίτλο Κωστής Παλαμάς. Αθήνα, Φέξης, 1962).

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΔ΄ · Κ.Π.Καβάφης. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1946.

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΕ΄ · Ο λυρικός λόγος. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1948.

• Τα πρόσωπα και τα κείμεναΣτ΄ · Τα ελληνικά και τα ξένα. Αθήνα, Εστία, 1955.

• Ζαλοκώστας · Ο άνθρωπος ο ποιητής. Ιωάννινα, Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, 1962.

• Τα γράμματα και η τέχνη ·Μελετήματα και προσωπογραφίες. Αθήνα, Αστήρ, 1967.

V. Δοκίμιο

• Οι ομιλίες της γυμνής ψυχής· Δοκίμια. Αθήνα, Οι Φίλοι του Βιβλίου, 1946.

• Ο στοχασμός και ο λόγος. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1953.

• Το έργο του Βασίλη Μόσκοβη. Αθήνα, Το ελληνικό βιβλίο, 1962 .

• Ο σύγχρονος άνθρωπος· Δοκίμια. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1966.

• Οι σκληροί καιροί· Η τραγωδία του εικοστού αιώνα. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1972.

• Αντιλεγόμενα. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1974.

• Ερήμην των Ελλήνων. Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1974.

• Η σιωπή και ο λόγος. Αθήνα, Αλκαίος, 1974.

• Η ηθική του συμφέροντος· Και άλλα παράλληλα κείμενα. Αθήνα, Φιλιππότης, 1979.

• Οι όρθιες ψυχές. Αθήνα, Φιλιππότης, 1980.

• Αλληλογραφία · Μια ιστορία κ’ ένα σχόλιο. Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1975.

• Η Τέχνη και ο Άνθρωπος· Δοκίμια και μελετήματα. Αθήνα, Αστήρ, 1994.

VΙ. Ιστορίες τέχνης - λογοτεχνίας

• Γενική ιστορία της λογοτεχνίας 1 - 2. Αθήνα, Ζηκάκης, 1927.

• Στοιχεία ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Αθήνα, Γραφείον Πνευματικών Υπηρεσιών, 1936 (και δεύτερη, βελτιωμένη, έκδοση Αθήνα, Γραφείον Πνευματικών Υπηρεσιών, 1938).

VΙΙΙ. Μετάφραση

• Jules Verne, Ο Πύργος των Καρπαθίων · Με εικόνες του Μ.Μπενέττ · Μετάφραση Σταύρου Βέργη [Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου] . Αθήνα, Μαρσύας, 1927.

• Alfred de Musset, Νεανικά χρόνια· Μετάφραση Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου. Αθήνα, Μαρσύας, 1929.