Πρώτη Περίοδος (10ος αι. – 1453) Η ΛΟΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ62
Ιπποτικά μυθιστορήματα, [Άγουρος ποθοφλόγιστος]
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα Λίβιστρος και Ροδάμνη. Την ιστορία διηγείται ο Κλιτοβός στη φίλη του τη Μυρτάνη. Συνάντησε, της λέει, κάποτε ένα θλιμμένο νέο, τον Λίβιστρο, πρίγκιπα του Λιβάνδρου (χώρας φανταστικής). Ο τελευταίος του εξιστόρησε πώς ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη βασιλοπούλα Ροδάμνη και πώς, αργότερα, την έκλεψε ο βασιλιάς της Αιγύπτου Βερδερίχος. Από τότε ο Λίβιστρος γυρίζει τον κόσμο να τη βρει. Στην αναζήτηση της Ροδάμνης τον συνοδεύει τώρα και ο φίλος του Κλιτοβός. Οι δυο νέοι βρίσκουν μια μάγισσα που τους πληροφορεί ότι η Ροδάμνη έχτισε ξενοδοχείο και ζήτησε από το Βερδερίχο να περιμένει τέσσερα χρόνια μήπως επιστρέφει ο Λίβιστρος. Οι δυο φίλοι κατευθύνονται προς το ξενοδοχείο...
«Διήγησις Φλορίου και Πλατζιαφλόρες» (απόσπασμα)
Βυζαντινή Λογοτεχνία. Ερωτικές μυθιστορίες [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]
Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης, Εισαγωγή και εκτενή αποσπάσματα [πηγή: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας]
| 5 | Επαίρνω τον τον Λίβιστρον και ηρξάμεθα την στράταν, και τοιούτους λόγους ήρξατο να λέγει μοιρολόγιν: Αναστενάζουν τα βουνά, πάσχουν δι' εμέν οι κάμποι, θρηνούσι τα παράπλαγα, βροντούσι τα λιβάδια, και δένδρα τα επαρέδραμα, τα ράχια και οι κλεισούρες |
| 10 | έχουν τους πόνους μου ακομή και αντίς μου αναστενάζουν. Λέγουν: Εδιέβην απ' εδώ στρατιώτης πονεμένος, άγουρος ποθοφλόγιστος δια πόθον ωραιωμένης. Τα δάκρυα του είχεν ποταμούς, βροντάς τους στεναγμούς του, καπνόν επάνω εις τα βουνά τον πονοανασασμόν του· |
| 15 | τον ήλιον είχεν μάρτυραν και εις τόπους μετ' εκείνον τα σύννεφα εσκεπάζαν τον, τους πόνους του ελυπούντο. Και πόνους, φίλε Κλιτοβών, έδε καρδίας οδύνη,63 τον συμπονούσιν τα βουνά και τα άψυχα συμπάσχουν! Και ως ήκουσα τον Λίβιστρον ότι μοιρολογάται |
| 20 | και μετά πόνου εστρίγγιζεν κατάστρατα εις τους κάμπους, και έμεναν ήλθε λογισμός πάλιν δια τη Μυρτάνην και ενθύμησις και ανάμνησις να είπω μοιρολόγιν Άγουρος μυριόθλιβος, ξένος εκ τα δικά του τον εκαταβασάνισε κόρης ωραίας αγάπη, |
| 25 | και έφυγεν εκ την χώραν του και από τα γονικά του, και εις ξένον κόσμον περπατεί και αιχμάλωτος διαβαίνει, πόνους του ηγείται τα δεντρά, θλίψεις τας λιβαδίας, και ποταμούς τα δάκρυα του, βουνά τους στεναγμούς του. Αηδόνιν εις την στράταν του να κιλαδεί αν ακούσει, |
| οι κτύποι της καρδίας του και οι βροντοστεναγμοί του σιγίζουν το να μη λαλεί, καρδιοφωνοκρατούσιν: Έδε στρατιώτου συφορά την πάσχει δια φουδούλαν, ούτως ένι αιχμάλωτος, ξένος εις άλλον τόπον! |
ηρξάμεθα: αρχίσαμε, πήραμε.
επαρέδραμα: προσπέρασα.
αντίς μου: για μένα.
στρατιώτης ή στραδιώτης: λέξη βενετ. από το στράτα (οδός)· τιμαριούχος που βρίσκεται σε εκστρατεία· στους βυζαντινούς λεγόταν και ταξειδάριος· ευγενής· η λέξη είναι άσχετη με την ελληνική λέξη στρατιώτης.
άγουρος: αγόρι, νέος.
ωραιωμένη: ωραία.
μετ' εκείνον: με εκείνον.
έδε: ιδού, να.
εστρίγγιζε: θρηνούσε.
εκ τα δικά του: από τη χώρα του.
ηγείται: θεωρεί, νομίζει.
καρδιοφωνοκρατώ: εμποδίζω τη φωνή της καρδιάς.
φουδούλα: κόρη.
ένι: είναι.
- Γιατί θρηνούν οι δύο νέοι;
- O στιχουργός κάνει χρήση ορισμένων εκφραστικών μέσων, κυρίως της υπερβολής και των σύνθετων λέξεων. Νομίζετε ότι αποτελούν θετικά ή αρνητικά στοιχεία του ποιήματος; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
- Σας πείθουν οι θρήνοι των νέων; (Να συσχετίσετε την απάντηση σας και με την προηγούμενη απάντηση.)
- Ποια γλωσσικά φαινόμενα (γραμματικά και συντακτικά) διαφοροποιούν τη γλώσσα του αποσπάσματος από τη σημερινή; Να σημειώσετε τα πιο χαρακτηριστικά.
- Ποια χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού μπορείτε να βρείτε στο απόσπασμα;
God Speed, (Στο καλό, στην ευχή του Θεού), Edmund Leighton
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;
Το ποιητικό υποκείμενο είναι...
Σε ποιον απευθύνεται;
Απευθύνεται...
Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό
Τα ρήματα βρίσκονται...
Ποιος είναι ο χώρος;
Ο χώρος του ποιήματος είναι...
Ποιος είναι ο χρόνος;
Ο χρόνος του ποιήματος είναι...
Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;
Οι εικόνες του ποιήματος είναι...
Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)
Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...
Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)
Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...
Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;
Ο ποιητής....
Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)
Το ποίημα είναι γραμμένο σε...
Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)
Η ομοιοκαταληξία είναι....
Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;
Τα συναισθήματα...