1η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευ

1η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Νομού Δράμας

Δημοτικό Σχολείο Δοξάτου

ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β΄ ΤΑΞΗΣ

Υπεύθυνη δασκάλα Χουκιαρίδου Παρασκευή

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Μετά από μια εκπαιδευτική επίσκεψη σε κοντινό αλσύλιο του Δοξάτου, αποφασίσαμε σε συνεργασία με τα παιδιά να ασχοληθούμε με το δάσος.

Η όλη εργασία γινόταν σχεδόν αποκλειστικά από τους μαθητές και τις μαθήτριες, αξιοποιώντας τις διδακτικές ευκαιρίες, χρονικά και θεματικά, των άλλων μαθημάτων και ιδιαίτερα της Μελέτης Περιβάλλοντος.

Οι δραστηριότητες επιλέγονταν και σχεδιάζονταν από κοινού με τα παιδιά και πάντα στα πλαίσια των εμπειριών, των ενδιαφερόντων και των δυνατοτήτων της ηλικίας τους.

Έγινε προσπάθεια να αξιοποιηθούν, μεταξύ άλλων, ομαδοσυνεργατικές εκπαιδευτικές διαδικασίες και να προαχθούν η κοινωνικοποίηση και η υπεύθυνη εργασία των μαθητών και μαθητριών.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ

ΔΕΝΤΡΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

Τα πιο συνηθισμένα δέντρα που συναντά κανείς στο ελληνικό δάσος είναι:

v Έλατο

v Ερυθρελάτη (Μόνο στη Ροδόπη)

v Σημύδα (μόνο στη Βόρεια Ελλάδα)

v Πεύκη (χαλέπιος, τραχεία, μαύρη, δασική)

v Κυπαρίσσι

v Βελανιδιά (με μορφή θάμνου ή δέντρου)

v Οξυά

v Κρανιά

v Αγριοφουντουκιά

v Καστανιά

v Καρυδιά

Στα δάση που βρίσκονται κοντά στις όχθες ποταμών μπορεί κανείς να βρει:

v Φλαμουριά

v Ιτιά

v Λεύκα

v Πλατάνι

v Φτελιά

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΔΕΝΤΡΟΥ

Ένα και μόνο δέντρο δίνει τροφή, καταφύγιο και τόπο κυνηγιού για μια μεγάλη ποικιλία άγριων πλασμάτων.

Κουκουβάγιες και σκίουροι κοιμούνται σε τρύπες του κορμού του, πουλιά φωλιάζουν και κάθονται να ξεκουραστούν στα κλαδιά του, αράχνες κρύβονται σε ρωγμές του φλοιού του και εκατοντάδες έντομα ζουν ανάμεσα στα φύλλα του.

Γύρω από τις ρίζες πεσμένα φύλλα δίνουν καταφύγιο και τροφή σε πολλούς οργανισμούς, όπως γυμνοσάλιαγκες και σαλιγκάρια. Μερικά ζώα σκάβουν στοές και φωλιάζουν κάτω από τις ρίζες.

ΕΤΣΙ ΜΟΙΑΖΕΙ ΕΝΑ ΔΑΣΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟ ΕΝΟΧΛΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

v Μας χαρίζει το οξυγόνο που είναι πηγή ζωής

v Δεσμεύει στα φύλλα του διοξείδιο του άνθρακα

v Συγκρατεί τα επιφανειακά νερά της βροχής και εμποδίζει τις πλημμύρες

v Βελτιώνει την ποιότητα των νερών των πηγών

v Συγκρατεί τη σκόνη του αέρα στα φύλλα του

v Μετριάζει την ορμή του ανέμου

v Μειώνει το θόρυβο των πόλεων

v Προσφέρει αναψυχή

v Είναι πηγή του πολύτιμου ξύλου

v Είναι η αιτία απασχόλησης των δασεργατών και όλων όσων ασχολούνται με σχετικά επαγγέλματα

v Δίνει πολλά είδη καρπών (καρύδια, κάστανα)

v Είναι πηγή πολλών θεραπευτικών βοτάνων και αρωματικών φυτών (τήλιο, φλαμούρι, ρίγανη, θυμάρι,τσάι του βουνού)

v Δίνει πολύτιμα εκκρίματα (ρητίνη, μαστίχα)

v Δίνει καταφύγιο σε πλήθος πολύτιμων για τον άνθρωπο ζωντανών οργανισμών

v Προστατεύει από χιονοστιβάδες, κατολισθήσεις και αππό τη διάβρωση του εδάφους

ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ

ΤΟ ΞΥΛΟ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ ΓΙΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΙΑΧΤΕΙ ΑΠΟ ΞΥΛΟ

Η ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΟΤΑΝ ΦΥΤΕΥΕΙΣ ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ…

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΑ

(Το κείμενο που προέρχεται από παλιό έντυπο του Υπ. Γεωργίας, το έφερε μαθητής και χρησιμοποιήθηκε και για μια αδρομερή μορφολογική σύγκριση της παλιάς και σύγχρονης γλώσσας).

ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ – ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

1. Γράψε τα ονόματα των ζώων που βλέπεις στις παρακάτω εικόνες

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕ ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Επισκεφτήκαμε τα δασύλια του Δοξάτου. Είδαμε τα πεύκα και τα κυπαρίσσια. Μετρήσαμε με μεζούρες τους κορμούς τους, τα μυρίσαμε, τα πιάσαμε. Με μεγεθυντικούς φακούς παρατηρήσαμε τα έντομα που ήταν πάνω στα δέντρα. Παίξαμε το παιχνίδι περπατώ, περπατώ εις το δάσος όταν ο λύκος δεν είναι εδώ. Μαζέψαμε κουκουνάρες και φύλλα για το φυτολόγιο της τάξης.

2. Επισκεφτήκαμε το δασύλιο της Αδριανής. Γράψαμε πινακίδες με συνθήματα σε χαρτόνι γκανσόν και τα δέσαμε στα δέντρα. Κάναμε γενική καθαριότητα του χώρου χρησιμοποιώντας γάντια μιας χρήσεως.

3. Επισκεφτήκαμε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρανεστίου και είδαμε τα βαλσαμωμένα ζώα. Η ημέρα εκείνη ήταν η πράσινη μέρα, η αφιερωμένη στα δάση. Υπήρχαν υπεύθυνες από το πρόγραμμα αρκτούρος που πραγματοποίησαν με τα παιδιά δραστηριότητες που περιλάμβαναν διάφορες δραστηριότητες, όπως παζλ αρκούδας, μάσκες ζώων και ζωγραφική.

4. Είδαμε σλάιτς για το φυσικό περιβάλλον του νομού μας, από τη συλλογή του Τμήματος Δασοπονίας Δράμας.

5. Παρακολουθήσαμε βιντεοκασέτες σχετικές με την καφέ αρκούδα και το δάσος.

6. Ασχοληθήκαμε με την κατασκευή ζωγραφιών και χειροτεχνιών, σχετικών με το θέμα μας.

7. Διαβάσαμε παραμύθια με ζώα του δάσους.

8. Μάθαμε ένα τραγούδι για το δάσος.

9. Συζητήσαμε και διαβάσαμε για τα ζώα του δάσους, για τις ωφέλειες και του κινδύνους του δάσους και δουλέψαμε με σχετικές γραπτές εργασίες και ασκήσεις.

10. Δημιουργήσαμε φυτολόγιο με φύλλα του δάσους.

11. Φτιάξαμε ομαδικό παζλ της καφέ αρκούδας στην αυλή του σχολείου ατομικό στην τάξη.

12. Γράψαμε αυτοσχέδια παραμύθια και ποιήματα με ζώα του δάσους.

13. Γράψαμε ομαδικό σκέφτομαι και γράφω με θέμα το δάσος.

14. Δημιουργήσαμε συλλογή φωτογραφιών με ζώα, δέντρα και αγριολούλουδα του δάσους.

15. Κατασκευάσαμε μακέτα του δάσους με πλαστελίνη.

16. Δραματοποιήσαμε παιδικά παραμύθια που διαβάσαμε.

17. Παίξαμε θεατρικό παιχνίδι.

18. Διαβάσαμε «το πράσινο εργοστάσιο» και «το καμένο δάσος» της Στέλας Βλαχοπούλου.

19. Πραγματοποιήσαμε εκδήλωση παρουσίασης της εργασίας και παίξαμε σε διασκευή «Το καμένο δάσος».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ

1. Επίσκεψη στο άλσος Αδριανής

2. Επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρανεστίου

ΤΟ ΚΑΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ

(σκετς, της Στέλας Βλαχοπούλου, κατάλληλα διασκευασμένο, που έπαιξαν τα παιδιά κατά την παρουσίαση του προγραμματος)

(Α=Αλέξανδρος, Η=Ηλέκτρα, Φ=φωνή, Ε=ελάφι, Κ=κοτσύφι)

Η και Α: Πού είμαστε; (Ρωτούν ξαφνιασμένοι τρίβοντας τα μάτια τους)

Α: Μας πήρε ο ύπνος.

Φ: Στο δάσος (Γυρίζουν και βλέπουν δίπλα τους ένα ελάφι. Σιγά σιγά αρχίζουν και θυμούνται. Ναι, είναι στο δάσος. Μέσα στη ζεστή φωλιά που τους ετοίμασαν τα ζώα).

Η: Λέω για τον Άλμπαντρος, το μεγάλο πουλί, που μας πήγε στα δάση του κόσμου.

Α: Τιιι;

Ε: Σίγουρα είδες όνειρο (της λέει χαμογελώντας).

Η: Ένα μεγάλο πουλί ο Άλμπαντρος, μας πήρε με τον Αλέξαντρο και πετάξαμε σε όλα τα δάση του κόσμου. Είδαμε πολλά ζώα, δέντρα, λουλούδια.

Α: Αχ, να μπορούσαμε να πάμε στ’ αλήθεια! Πόσο θέλω να δω λεοπαρδάλεις και λιοντάρια (λέει με καημό)

Ε: Θα γίνει κι αυτό. Σήμερα όμως θα πάμε σ’ ένα δάσος της Ελλάδας. Τι λέτε;

Α + Η: Αλήθεια; (φωνάζουν και το πρόσωπό τους λάμπει από χαρά)

Ε: Ελάτε, φεύγουμε! (Ανεβαίνουν στη ράχη του και το ελάφι αρχίζει να τρέχει. Ενώ πλησιάζουν στο δάσος μια περίεργη μυρωδιά πλανιέται στον αέρα).

Η: Τι μυρίζει;

Α: Σαν καμένο μου φαίνεται.

Ε: (Δεν απαντάει. Είναι σκεφτικό. Δυναμώνει το τρέξιμό του. Το θέαμα που αντικρίζουν είναι φοβερό. Αντί για πράσινα δέντρα μαύροι σκελετοί. Ούτε ένα πράσινο φύλλο. Μόνο μαυρισμένοι κορμοί και καμένα χόρτα).

Ε: Κάηκε το δάσος! (φωνάζει τρομαγμένο). Γρήγορα να ψάξουμε να δούμε τι απέγιναν οι κάτοικοί του.

Η+Α: (Τα ‘χουν ολότελα χαμένα)

Ε: Γρήγορα!

Η+Α: (Ανήσυχοι ψάχνουν να δουν μήπως και συναντήσουν κανένα ζωάκι. Τίποτε όμως).

Α: Άδικα ψάχνουμε.

(Ύστερα από μια ώρα, όταν πια είχαν απελπιστεί βλέπουν πράσινα δέντρα. Νομίζουν ότι ονειρεύονται. Τρέχουν προς τα πράσινα δέντρα και τα’ αγγίζουν. Ναι, είναι αληθινά. Σ’ ένα δέντρο είναι συγκεντρωμένα πουλιά, σκίουροι, έντομα, ποντικάκια. Όλα είναι θλιμμένα).

Ε: Είστε καλά: (Ρωτά ανήσυχο).

---- (Κανένα δε μιλάει)

Ε: Κάηκαν πολλά ζώα: (Ρωτά με αγωνία) Μιλήστε μας.

Η+Α: Τι έγινε; Πέστε μας.

Κ: Το δάσος μας κάηκε.

Ε: Πότε;

Κ: Χθες το πρωί, ακόμα δεν είχε ξημερώσει, όπως κοιμόμασταν νιώσαμε ξαφνικά πολλή ζέστη. Στην αρχή δεν καταλάβαμε τι ήταν και συνεχίσαμε τον ύπνο μας. Η ζέστη όμως διαρκώς μεγάλωνε και δεν μπορούσαμε να αναπνεύσουμε. Φωτιά! Φωνάζουμε κι αρχίζουμε να τρέχουμε σαν τρελοί για να σωθούμε. Φωτιά, φωτιά φωνάζαμε για να ξυπνήσουν και τ’ άλλα ζώα. Η φωτιά όμως ήταν πολύ μεγάλη και γρήγορα οι φλόγες τύλιξαν το δάσος. Κάηκαν πολλά πουλιά, σκίουροι, ποντικάκια, χελώνες, εκατομμύρια έντομα…(Τα μάτια του έχουν βουρκώσει, Ένα δάκρυ κυλά στο πρόσωπό του)

Α: Δεν ήρθε κανείς να σας σώσει;

Κ: (Σκουπίζει τα μάτια του). Ήρθαν πολλοί άνθρωποι και πυροσβεστικά αυτοκίνητα. Η φωτιά όμως δεν έσβηνε, ήταν μεγάλη. Ύστερα ήρθαν αεροπλάνα. Όλη τη μέρα και τη νύχτα έριχναν νερό. Τελικά η φωτιά έσβησε σήμερα το μεσημέρι. Έτσι σωθήκαμε. Ξέρετε όμως πόσοι φίλοι μας κάηκαν; (ξέσπασε σε κλάμα).

Η+Α: (Δεν ξέρουν τι να πουν και πώς να τους παρηγορήσουν. Έχουν σφιγμένη την καρδιά τους). Πώς πήρε φωτιά το δάσος;

Η: Λες να πέταξε κανείς αναμμένο τσιγάρο;

Κ: Αποκλείεται, τόσο μεγάλη φωτιά δεν μπορεί να ήταν από τσιγάρο.

Η: Μήπως κανείς άναψε φωτιά στο χωράφι του, για να κάψει τα άχρηστα χόρτα και με τον αέρα απλώθηκε;

Α: Πως πήρε φωτιά το δάσος;

--- (Κανένας από τα ζώα δεν ήξερε να τους πει).

Α: Δεν ακούσατε τίποτα; Τι έλεγαν οι άνθρωποι που ήρθαν να σβήσουν τη φωτιά;

Κ: Έλεγαν πολλά. Είχε όμως τόση φασαρία που δεν καταλάβαμε.

Α: Τι έλεγαν;

Κ: Θυμάμαι έναν που ήταν πολύ θυμωμένος και κάθε τόσο έλεγε εμπρησμός! Ούτε που κατάλαβα τι ήθελε να πει. Ένας πάλι φώναζε «Τα δάση δεν τα καίνε». Άλλοι μιλούσαν για οικόπεδα, για σπίτια. Είχε μεγάλη φασαρία και δεν μπορέσαμε να τα ακούσουμε όλα.

Α: Γιατί να καίνε τα δάση; Αφού το δάσος μόνο καλό κάνει στους ανθρώπους. Γιατί να το καταστρέφουν;

Κ: Πάντως κανείς δεν ήξερε τι ακριβώς έγινε. Μπορεί να κάηκε από απροσεξία. Έτσι έλεγαν.

Η: Μη στενοχωριέστε φίλοι μου. Το δάσος θα ζωντανέψει πάλι. Όλοι θα βοηθήσουμε. Θα ‘ρθουμε με τους φίλους μας από την τσιμεντούπολη και θα φυτέψουμε πολλά δέντρα.

Κ: Ξέρετε πόσα χρόνια χρειάζεται ένα δέντρο για να μεγαλώσει; (στενοχωρημένα).

Α: Θα φυτέψουμε πολλά δέντρα. Και θα τα περιποιούμαστε πολύ για να μεγαλώσουν γρήγορα. Θα βάλουμε και έναν φύλακα για να σας προσέχει. Να μην μπορεί κανείς να σας κάνει κακό.

Η: Και τότε να δείτε πως θα ζωντανέψει το δάσος. (Φωνάζει ενθουσιασμένη). Τα δέντρα θα μεγαλώσουν, τα πουλιά και τα ζώα θα γεννήσουν. Θα γίνετε πάλι πολλοί όπως πρώτα.

---(Τα ζώα του δάσους είναι συγκινημένα από τα λόγια των παιδιών)

Κ: Αχ! Να μπορούσαν όλοι οι άνθρωποι να μας αγαπούν όπως εσείς!

Η: Θα σας αγαπούν (τρυφερά) αφού κι εσείς μας αγαπάτε. Το δάσος μας δίνει τόσα πράγματα! Οξυγόνο, ξύλα, χαρτί. Μας προστατεύει από τις μεγάλες βροχές.

Α: Όταν τα μάθουν αυτά οι άνθρωποι, όχι μόνο θα αγαπούν το δάσος, αλλά και θα το προστατεύουν.

Η+Α: Ο κόσμος του δάσους είναι και δικός μας κόσμος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΑΘΗΚΑΝ, ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ, ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΕΓΙΝΑΝ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. Παραμύθια του Αισώπου (εκδόσεις Άγκυρα)

1. Σκύλος, κόκορας και αλεπού

2. Ο κάβουρας και η αλεπού

3. Το κατσίκι και ο λύκος που έπαιζε φλογέρα

4. Η αλεπού και ο κόρακας

5. Λιοντάρι και ποντίκι

6. Μαϊμού και αλεπού

7. Λαγός και χελώνα

8. Το λιοντάρι και ο λαγός

9. Ο τζίτζικας και ο μέρμηγκας

10. Η αλεπού με την κομμένη ουρά

11. Το πάθημα του λύκου

Β. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (εκδόσεις Άγκυρα)

1. Το χριστουγεννιάτικο έλατο

2. Το παραμύθι της πεταλούδας

Γ. Αδελφοί Γκριμ (εκδόσεις Άγκυρα)

1. Ο λύκος και τα εφτά κατσικάκια

Δ. Στέλα Βλαχοπούλου (Αγροτικές συνεταιριστικές εκδόσεις)

1. Το καμένο δάσος

2. Το πράσινο εργοστάσιο