Ο τίτλος του άρθρου αυτού είναι παρμένος από τον τίτλο ενός ντοκυμανταίρ της Adela Peeva όπου παρουσιάζεται το θέμα της "πατρότητας" μιας παραδοσιακής μελωδίας η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη στα Βαλκάνια και όχι μόνο...
Όπως είναι φανερό εδώ θα συζητηθεί το θέμα της "πατρότητας" τραγουδιών που ενώ έχουν νομικά κατοχυρωθεί συγκεκριμένους/ες συνθέτες/τριες μοιάζουν καταπληκτικά με τραγούδια άλλων συνθετών/τριών. Είναι κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας ή όχι;
Ο "δανεισμός" μουσικών στοιχείων από το έργο κάποιων άλλων συνθετών δεν είναι κάτι το καινούργιο στην ιστορία της μουσικής. Μάλιστα τέτοια φαινόμενα κάθε άλλο παρά επικριτέα ήταν μέχρι το πρώτο τρίτο του 19ου αιώνα (όπου η νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων άρχισε να παίρνει τη μορφή που έχει σήμερα) : O Johann Sebastian Bach δανειζόταν συχνά μελωδίες συγχρόνων του συνθετών (παραδείγματος χάριν του Dietrich Buxtehude, τον οποίο ο Johann Sebastian Bach είχε σε μεγάλη εκτίμηση) τις οποίες "μεταμόρφωνε" σε έργα σημαντικότατης καλλιτεχνικής αξίας. Κάποιες από τις Σπουδές Υπερβατικής Δεξιοτεχνίας του Franz Liszt είναι εμπνευσμένες από τα 24 Καπρίτσια του Niccolo Paganini (π.χ. η πέμπτη Σπουδή Υπερβασικής Δεξιοτεχνίας του Liszt έχει τη μελωδία του ένατου από τα 24 Καπρίτσια του Paganini). Το θέμα είναι κατά πόσον ο συνθέτης που "δανείζεται" μια μελωδία από κάποιον άλλον έχει τη μουσική ευφυία να την "αναδείξει" και να δημιουργήσει ένα έργο υψηλής καλλιτεχνικής αξίας...
Στην ιστορία της μουσικής είναι επίσης σύνηθες το να επηρεάζεται το έργο κάποιου συνθέτη από κάποιον άλλον συνθέτη (όσον αφορά το μουσικό στυλ). Ο Wolfgang Amadeus Mozart επηρεάστηκε σημαντικά (μεταξύ άλλων) από τη μουσική των γιων του Johann Sebastian Bach (κυρίως του Johann Christian Bach και του Carl Philipp Emanuel Bach). Στα πρώτα έργα του Ludwig van Beethoven φαίνεται η επίδραση που είχε από το έργο του Franz Joseph Haydn. Το θέμα είναι κατά πόσον ένας συνθέτης δεν κάνει στείρα μίμηση του έργου κάποιου άλλου συνθέτη, αλλά να "εμπλουτίζει" τη μουσική του με στοιχεία της δικής του μουσικής προσωπικότητας...
Στο χώρο της δημοφιλούς μουσικής, τώρα, πολυάριθμες δικαστικές διαμάχες έχουν γίνει για την "πατρότητα" τραγουδιών. Ενδεικτικά αναφέρεται η δικαστική διαμάχη του Μάνου Ψαλτάκη με το Χρήστο Δάντη σχετικά με την "πατρότητα" του τραγουδιού My number one, το οποίο κέρδισε το διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision το 2005 (με ερμηνεύτρια την Έλενα Παπαρίζου). Αρχικά, το τραγούδι αυτό είχε αποδοθεί στο Χρήστο Δάντη. Ο Μάνος Ψαλτάκης διεκδίκησε δικαστικά την "πατρότητα" του τραγουδιού και κέρδισε τη δικαστική διαμάχη (από το 2013 συνθέτης του τραγουδιού αυτού θεωρείται ο Μάνος Ψαλτάκης). Από την άλλη πλευρά υπάρχουν πολλά τραγούδια που μοιάζουν υπερβολικά μεταξύ τους, χωρίς όμως να έχει γίνει κάποια ποινική δίωξη σχετικά μεκλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.
Τέτοιες προβληματικές είναι πιο εύκολο να προσεγγιστούν από μαθητές/τριες μέσω βίντεο σαν τα ακόλουθα (με μεγάλη δόση χιούμορ):
Για τα τραγούδια που αναφέρονται στα βίντεο δεν είναι γνωστή κάποια δικαστική διαμάχη σχετικά με θέματα κλοπής πνευματικής διδιοκτησίας...
Αφορμή για αυτό το άρθρο είναι μία ανάρτηση της συναδέλφου Μαρίας Χατζηλάμπρου (το ιστολόγιο που διαθέτει είναι αυτό).
