ΙΙ. ΜΟΝΤΕΛΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ
ΙΙΙ. Π.Δ. 201/98, άρθρο 13: Θέματα λειτουργίας σχολείων
Η εκπαίδευση είναι ισχυρός κοινωνικός θεσμός, την αξία του οποίου δεν αμφισβητεί καμία κοινωνική ομάδα μια και όλες προσδοκούν οφέλη απ’ αυτόν (1). Υποχρέωση του κράτους, σύμφωνα με την συνταγματική διάταξη και την ισχύουσα νομοθεσία, είναι να οργανώνει, διευθύνει και διαχειρίζεται την εκπαίδευση (2).
Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έχουν γίνει πολλές αλλαγές στη δομή και λειτουργία της εκπαίδευσης. Με το ισχύον σύνταγμα (1975 και αναθεώρησή του το 1986) κατοχυρώνεται η σπουδαιότητα της παιδείας-εκπαίδευσης και δηλώνεται σαφώς πώς η παιδεία είναι υποχρέωση του κράτους και παρέχεται δωρεάν (3). Το παραπάνω φαίνεται στο:
Άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος
παρ. 1: "Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες. Η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα."
παρ. 2: "Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλαση τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες."
παρ. 3: "Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα."
παρ. 4: "Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητες τους."
Το ελληνικό κράτος παρέχει παιδεία μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο είναι ένα σύνολο δομών, που έχουν σκοπό από τη μια πλευρά την πνευματική ανάπτυξη (γνωστική) και από την άλλη την πολιτιστική αναβάθμιση (4).
Οι πηγές δικαίου (5) στις οποίες βασίζονται όλες οι ενέργειες της δημόσιας διοίκησης και κατ’ επέκταση και της διοίκησης της εκπαίδευσης είναι οι ακόλουθες:
Το κράτος ασκεί τις αποφασιστικές του αρμοδιότητές του μέσα από το κεντρικό όργανό του (ΥΠΕΠΘ) και από τα αποσυγκεντρωμένα όργανά του (Δ/νσεις και Γραφεία Εκπ/σης, άλλες διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες, καθώς και Σχολικές μονάδες).
Ο βασικός νόμος που διέπει το εκπαιδευτικό μας σύστημα (για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση) και ρυθμίζει τη λειτουργία του είναι ο 1566/85 "Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις". Στο πρώτο άρθρο του νόμου δηλώνεται ο βασικός σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (υποχρεωτική): "Σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά." Έτσι ο νόμος θέλει για τους μαθητές: α) να γίνουν ελεύθεροι, υπεύθυνοι, δημοκρατικοί πολίτες, β) να καλλιεργούν και να αναπτύσσουν αρμονικά το πνεύμα και το σώμα του, γ) να αναπτύσσουν δημιουργική σκέψη και αντίληψη συλλογικής προσπάθειας και συνεργασίας, δ) να κατανοούν τη σημασία της τέχνης, της επιστήμης και της τεχνολογίας, να σέβονται τις ανθρώπινες αξίες και να διαφυλάσσουν και προάγουν τον πολιτισμό, ε) να αναπτύσσουν πνεύμα φιλίας και συνεργασίας με όλους τους λαούς της γης, προσβλέποντας σε έναν κόσμο καλύτερο, δίκαιο ειρηνικό. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων ο νόμος ορίζει: "Βασικοί συντελεστές για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών είναι: α) η προσωπικότητα και η κατάρτιση του προσωπικού όλων των κλάδων και των βαθμίδων της εκπαίδευσης,, β) τα αναλυτικά προγράμματα, τα σχολικά βιβλία και τα λοιπά διδακτικά μέσα, καθώς και σωστή χρήση τους, γ) η εξασφάλιση όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων και μέσων για την απρόσκοπτη λειτουργία των σχολείων και δ) η δημιουργία του απαραίτητου παιδαγωγικού κλίματος με την ανάπτυξη αρμονικών διαπροσωπικών σχέσεων στο σχολείο και στην τάξη και με σεβασμό προς την προσωπικότητα του κάθε μαθητή."
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω για την αποτελεσματική λειτουργία των σχολικών μονάδων (πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που μας ενδιαφέρει) και κατά συνέπεια την επίτευξη όλων των παιδαγωγικών προθέσεων, κρίνεται απαραίτητη και η καλή οργάνωση - διοίκηση των σχολείων, θέμα το οποίο εξετάζει και ερευνά η εργασία μας και ο Ν. 1566/85 ασχολείται στο κεφάλαιο Δ', άρθρο 11. Θεωρούμε εξαρχής ισοδύναμες τη διδακτική διαδικασία και την καλή οργάνωση και διοίκηση του σχολείου, που είναι καθήκον των οργάνων διοίκησης της Σχολικής Μονάδας: Διευθυντής, Σύλλογος Διδασκόντων και ο Υποδιευθυντής (6).
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Ν. 1566/85 στη σελίδα 11 αναφέρεται : “Δ' Διοίκηση των σχολείων. Στο κεφάλαιο αυτό, ανήκει το άρθρο 11 που αναφέρεται στα όργανα διοίκηση της σχολικής μονάδας. Αυτά είναι ο διευθυντής, ο υποδιευθυντής και σύλλογος διδασκόντων, που είναι συλλογικό όργανο για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την καλύτερη εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και τη σωστότερη λειτουργία του σχολείου".
Στο νόμο και στο άρθρο 11, παράγραφος Δ1' δίνονται σε αδρές γραμμές τα καθήκοντα των διευθυντών και υποδιευθυντών (παραπέμπονται σε Υ.Α. τα ειδικότερα καθήκοντά τους), ενώ στην παράγραφο Στ’ 1 αποτυπώνεται το πνεύμα της εισηγητικής έκθεσης για συλλογική διοίκηση του σχολείου και παραπέμπονται σε Υ.Α. οι λεπτομέρειες (τρόπος λειτουργίας του συλλόγου διδασκόντων, ειδικότερες αρμοδιότητες). Το χρονικό διάστημα 1985-1998 αυτές οι λεπτομέρειες καθορίζονταν με αποσπασματικές εγκυκλίους του ΥΠΕΠΘ δίνοντας λύσεις κατά περίπτωση (7). Το 1998 εκδόθηκε το Π.Δ. 201/98, που δικαιολογεί τον τίτλο του “Οργάνωση και λειτουργία Δημοτικών Σχολείων”, μια και λύνει αρκετά προβλήματα της Σχολικής Μονάδας και έμμεσα (8) οριοθετούνται οι αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησής της με προτεραιότητα στη συλλογική διοίκηση.
Σ’ άλλο σημείο της σελίδας 11 της εισηγητικής έκθεσης αναφέρεται: “… Σε αρμονία με τις διατάξεις (9) για την επιλογή και τοποθέτηση των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της δημόσιας διοίκησης, ορίζεται η διαδικασία επιλογής και τοποθέτησης, των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολικών μονάδων και των διευθυντών και υπευθύνων τομέων των Σ.Ε.Κ. Χαρακτηριστικά του νέου συστήματος επιλογής είναι η διεύρυνση του αριθμού των υποψηφίων, η συμμετοχή στη διαδικασία επιλογής όσων επιθυμούν κατά κανόνα, οι διαφανείς και αδιάβλητες διαδικασίες αξιοκρατικής επιλογής, η τοποθέτηση όσων επιλεγούν στις θέσεις που έχουν δηλώσει με την αίτησή τους, η άσκηση καθηκόντων τους για μια τετραετία, μετά τη λήξη της οποίας είναι επανεκλέξιμοι, εφόσον διαπιστώνεται η θετική προσφορά τους, καθώς και η χορήγηση ειδικού επιδόματος θέσης για τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων τους”. Για όλα τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται στην εισηγητική έκθεση γίνεται προσπάθεια ν’ αποτυπωθούν στο νόμο και στο μετέπειτα νομικό πλαίσιο (Ν. 1966/91, Ν. 2043/92, Ν. 2266/94, Π.Δ. 2/88, Π.Δ. 54/93, Π.Δ. 398/95, Υ.Α. ΥΠΕΠΘ Δ2/3116/16-2-1994), χωρίς όμως να υπάρχει ένα σύστημα επιλογής διαχρονικό κι αποδεκτό από την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, μια και "η επιλογή των στελεχών γίνεται από διαφορετικά σώματα με διαφορετικά κριτήρια, τα οποία δε χαρακτηρίζονται από θεσμική σταθερότητα" (10). Σημεία τριβής είναι “οι διαφανείς και αδιάβλητες διαδικασίες αξιοκρατικής επιλογής” και “… επανεκλέξιμοι, εφόσον διαπιστώνεται η θετική προσφορά τους”.
ΙΙ. ΜΟΝΤΕΛΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ
Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια αποτυπώνονται δύο μοντέλα διοίκησης της σχολικής μονάδας: το συλλογικό και το μονομελές / μονοπρόσωπο.
Το μονομελές / μονοπρόσωπο μοντέλο διοίκησης αναζητά ένα νέο πρότυπο διοίκησης που συγκρούεται με την υπάρχουσα κατάσταση. Μέσα από τη σχετική αρθρογραφία (11) αναζητείται η ταυτότητα της έννοιας “σχολείο” και ο ρόλος του διευθυντή - ηγέτη, παραθέτοντας τα αίτια της φθοράς του θεσμού του διευθυντή. Παρουσιάζεται ο manager ως ιδέα στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της εικόνας του Διευθυντή. Παρουσιάζονται οι τρεις κυρίαρχες ηγετικοί χαρακτήρες που λειτουργούν στο σχολικό περιβάλλον (ο αυταρχικός ηγέτης, ο δημοκρατικός ηγέτης και ο χαλαρός ηγέτης), ο οποίος αποτελεί το συνδετικό κρίκο του σχολείου με την κοινωνική πραγματικότητα. Ο manager είναι αυτός που προβάλλει την εικόνα του σχολείου και διατηρεί τις ισορροπίες εντός και εκτός του σχολικού χώρου.
Μέσα από προτάσεις θεωρητικών (Hall, Mintberg, Stewart και Huge) που οριοθετούν το ρόλο του ηγέτη-manager της σχολικής μονάδας σε συνάρτηση με διάφορους εξωγενείς παράγοντες και που βλέπουν το σχολείο ως “οργανισμό” με την ευρύτερη επιχειρηματική έννοια. Γίνεται σύγχυση οργανισμού και ζωντανού οργανισμού που είναι το σχολείο. Παραβλέπουν ότι το σχολείο διαπλάθει χαρακτήρες και στηρίζεται σε ανθρώπινο δυναμικό, στοιχείο που είναι το κέντρο του ζητήματος και όχι να προσαρμόζεται το σχολείο με τις ιδιαιτερότητες της τοπικής κοινωνίας.
Η τάση για το μονομελές / μονοπρόσωπο μοντέλο διοίκησης δεν είναι ξεκομμένη από το αίτημα, που βασίζεται σε νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις, για ένα σχολείο που στηρίζεται στις ανάγκες των καταναλωτών (γονείς-μαθητές) και θα επιλέγεται με τα εκάστοτε κριτήριά τους. Στο σχολείο αυτό η αγορά θα καθορίζει το τι είναι καλύτερο για το άτομο-μαθητή και για τις ανάγκες της. Ο ρόλος του κράτους, των εκπαιδευτικών θεσμών (κεντρικών ή περιφερειακών) και των εκπαιδευτικών θα πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο. Έτσι το αίτημα για σχολεία "δημόσιας επιλογής" ή "αποτελεσματικά σχολεία" θέλει και μονομελές/μονοπρόσωπο μοντέλο διοίκησης (12).
Στην έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α. για την ελληνική εκπαίδευση που έγινε το 1995, το σχολείο παρουσιάζεται και πάλι να πρέπει να προσαρμοστεί στις τοπικές κοινωνίες και να ελέγχεται απ' αυτές. Έτσι οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν: "Τα κριτήρια για την αποκέντρωση θα πρέπει να είναι είτε η εξασφάλιση της δυνατότητας στα σχολεία να αξιοποιήσουν πλήρως την επαγγελματική κρίση του προσωπικού τους και να αποφασίζουν για τη χρήση των πόρων σύμφωνα με τις διαθέσιμες τοπικά ανάγκες και μέσα είτε το δικαίωμα στους "πελάτες" να ακούγεται ο λόγος τους σχετικά με την ποιότητα και το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το κριτήριο αυτό του τοπικού ελέγχου και της συμμετοχής πρέπει να λειτουργεί στο πλαίσιο της αρχής του προαιρετικού δημόσιου ελέγχου και σχεδιασμού, με στόχο τη διασφάλιση από μέρους των τοπικών Αρχών της αντικειμενικότητας και της αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων" (13).
Σ' αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι τόσο το μοντέλο του διευθυντή-manager όσο και η θέση του Ο.Ο.Σ.Α. (14) για πλήρως αποκεντρωμένη σχολική μονάδα ξεχνούν ότι οι μαθητές στα ελληνικά σχολεία εγγράφονται με βάση τη διεύθυνση της κατοικίας τους στο σχολείο της εκπαιδευτικής περιφέρειας (χωροταξικά ορισμένης) που ανήκουν και δεν επιλέγουν όποιο σχολείο θέλουν.
Σύμφωνα με τον Dupont (15) πρέπει η διεύθυνση του σχολείου να διακρίνεται από πέντε αρχές:
Συμφωνώντας με τα παραπάνω θέλουμε να τονίσουμε ότι προκύπτουν τα παρακάτω σημαντικά στοιχεία:
Σύμφωνα με τους Vroom και Yetton (16) τρία είναι τα μοντέλα λήψης μιας απόφασης:
Αυταρχικό
Συμβουλευτικό
Συμμετοχικό ή ομαδικού τύπου, κατά το οποίο η απόφαση λαμβάνεται ομαδικά. Δηλαδή, ο ηγέτης εντοπίζει το πρόβλημα, αναλύει το πρόβλημα στους υφισταμένους ως ομάδα και αποφασίζουν από κοινού, αξιολογώντας τις εναλλακτικές λύσεις.
Tο μοντέλο των Tannenbaum και Schimdt (17) χαρακτηρίζεται από τους επτά τύπους λήψης απόφασης από την ηγεσία που είναι:
Ποιο από τα παραπάνω μοντέλα επικρατεί σήμερα στα σχολεία δεν είναι αντικείμενο της δική μας έρευνας, όμως θα μπορούσε ν' αποτελέσει μια νέα υπόθεση εργασίας.
Το συλλογικό μοντέλο διοίκησης και το ομαδικό μοντέλο λήψης απόφασης δίνει ουσιαστικές αρμοδιότητες (απόφαση – διαχείριση – γνωμοδότηση) στο Σύλλογο Διδασκόντων.
Από την αποδελτίωση της νομοθεσίας και τη συστηματική μελέτη των αρμοδιοτήτων του Διευθυντή και του Συλλόγου Διδασκόντων διαπιστώνουμε τα εξής:
1. Καταγράφονται γενικές υποχρεώσεις του Διευθυντή (συμμετοχή του σε επιτροπές, αναπληρώσεις Προϊσταμένων κ.ά), που προέρχονται από υπερκείμενες αρχές.
2. Ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων εμπλέκονται τόσο σε διαχειριστικά θέματα διοικητικού έργου όσο και σε παιδαγωγικού έργου (18) σ’ ό,τι αφορά τη σχολική μονάδα.
Ο Διευθυντής κυρίως αποφασίζει για διαχειριστικά θέματα της σχολικής μονάδας όπως τα ακόλουθα:
Ο Σύλλογος Διδασκόντων αποφασίζει για τα εξής διαχειριστικά θέματα:
3. Οι εισηγήσεις – γνωμοδοτήσεις, τόσο του Διευθυντή όσο και του Συλλόγου Διδασκόντων για διάφορα θέματα (19), απευθύνονται σε υπερκείμενες αρχές, εκτός κάποιων εισηγήσεων του Συλλόγου Διδασκόντων (20) που απευθύνονται στο Διευθυντή.
4. Αξιοσημείωτο είναι πως, για τα παιδαγωγικά ζητήματα που αφορούν τη σχολική μονάδα, ο Διευθυντής απλά εισηγείται, ενώ το βάρος της απόφασης είναι του Συλλόγου Διδασκόντων. Τέτοια ζητήματα είναι: Τμήματα Eνισχυτικής Διδασκαλίας, Τάξεις Υποδοχής, Φροντιστηριακά Τμήματα, Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Κατατακτήριες – Προαγωγικές – Απολυτήριες εξετάσεις.
5. Οι διατάξεις που αφορούν την αξιολόγηση και δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή έως τώρα, ενισχύουν τη θέση του Διευθυντή.
Η κείμενη νομοθεσία και το Π.Δ. 201/98 συστηματοποιεί και καταγράφει τις αρμοδιότητες των δύο πόλων διοίκησης της σχολικής μονάδας, έμμεσα όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στο συλλογικό μοντέλο διοίκησης. Έτσι ο Σύλλογος Διδασκόντων αποκτά ουσιαστικότερες αρμοδιότητες και ενισχύεται ο ρόλος του στη διοίκηση της σχολικής μονάδας. Η επισήμανση αυτή φαίνεται καθαρά στο άρθρο 13 του Π.Δ. 201/98, το οποίο παρατίθεται παρακάτω αυτούσιο.
ΙΙΙ. Π.Δ. 201/98, άρθρο 13: Θέματα λειτουργίας σχολείων
1. Συνεδριάσεις συλλόγου διδασκόντων
α. Ο σύλλογος διδασκόντων συνεδριάζει σύμφωνα με την παράγραφο 2 της περίπτωσης ΣΤ' του άρθρου 11 του Ν. 1566/85 και τα σχετικά πρακτικά καταχωρούνται στο αντίστοιχο βιβλίο, όπου υπογράφουν οι συμμετέχοντες. Οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία και δεσμεύουν και όσους μειοψηφούν. Σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του προέδρου- Διευθυντή. Το ίδιο ισχύει και για τις συνεδριάσεις του σχολικού συμβουλίου και των κοινών συνεδριάσεων των συστεγαζόμενων σχολείων.
β. Οι αποφάσεις του συλλόγου διδασκόντων, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να αντιστρατεύονται τους σκοπούς και τις αρχές της εκπαίδευσης.
γ. Θέματα που είναι αντίθετα από τους νόμους και τις κείμενες διατάξεις δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενα συζήτησης κατά τις συνεδριάσεις.
δ. Τα συστεγαζόμενα σχολεία διατηρούν την αυτοτέλειά τους και ο σύλλογος διδασκόντων κάθε σχολείου πραγματοποιεί τις προβλεπόμενες συνεδριάσεις. Πέραν απ' αυτές πραγματοποιούνται κοινές συνεδριάσεις όλων των διδασκόντων των συστεγαζόμενων σχολείων για θέματα που αφορούν την κοινή λειτουργία τους και τη συγκρότηση κοινών ομάδων που θα αναλάβουν καθήκοντα και αρμοδιότητες (εκδηλώσεις, προγραμματισμός, εποπτικά μέσα διδασκαλiας, βιβλιοθήκη, εφημερεύοντες κ.α.)
ε. Στις συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων μπορούν να συμμετέχουν ο Σχολικός Σύμβουλος και ο αρμόδιος Προϊστάμενος, ανάλογα με το αντικείμενο, όταν κρίνεται απαραίτητο απ' αυτούς ή καλούνται από το δ/ντή.
2. Εφημερεύοντες - Επιτήρηση μαθητών
α. Με πράξη του συλλόγου διδασκόντων ορίζονται οι εφημερεύοντες και καθορίζονται τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητές τους. Αντίγραφο του πρακτικού αναρτάται στο γραφείο του διευθυντή και στο γραφείο των εκπ/κών. Κατά τη σύνταξη των κινδύνων εφημερίας δίνεται προτεραιότητα στην επιτήρηση και τη μέριμνα για την προστασία και τη σωματική ακεραιότητα των μαθητών, τον έλεγχο καθαριότητας των σχολικών χώρων και σε ό,τι έχει σχέση με την υγιεινή και την ασφάλειά τους. Επίσης oρίζεται ο χρόνος προσέλευσης των εφημερευόντων, που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των δεκαπέντε ( 15 λεπτών πριν την έναρξη των μαθημάτων, καθώς και ο χρόνος αναχώρησής τους.
β. Η κατάσταση με τα ονόματα των εφημερευόντων δεν υπόκειται σε έγκριση από τις προϊστάμενες αρχές του σχολεiου, αλλά μπορεί να περιλαμβάνεται στο ωρολόγιο πρόγραμμα που υποβάλλεται στο σχολικό σύμβουλο για ενημέρωσή του. Κατάσταση εφημερίας μπορεί να γίνει για όλο το σχολικό έτος ή για μικρότερο χρονικό διάστημα. Αντικατάσταση εφημερεύοντος και αλλαγή της ημέρας εφημερίας γίνεται μόνο από το διευθυντή του σχολείου.
γ. Η εφημερία δεν ανήκει στις πρόσθετες υπηρεσίες (παράγραφος 8, άρθρο 13 ου Ν. 1566/85) και απ' αυτή απαλλάσσονται μόνο ο διευθυντής και ο υποδιευθυντής του σχολείου και όσοι αναφέρονται στο εδάφιο στ αυτής της παραγράφου. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, μπορεί να απαλλαγεί εκπ/κός από την εφημερία, όταν διαπιστώνεται ότι ειδικός λόγος δεν του επιτρέπει να εκτελεί τα ειδικά αυτά καθήκοντα.
δ. 0 αριθμός των εφημερευόντων ορίζεται από το σύλλογο διδασκόντων. Για τον ορισμό του λαμβάνεται υπόψη η οργανικότητα του σχολείου, ο αριθμός των μαθητών, η έκταση και η ιδιομορφία του σχολικού χώρου, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής επιτήρηση των μαθητών.
ε. Σε περiπτωση που οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την έξοδο των μαθητών στο προαύλιο την ώρα των διαλειμμάτων, εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα εφημερίας που περιλαμβάνει και επιτήρηση κατά όροφο.
στ. Οι εκπ/κοί που συμπληρώνουν το ωράριό τους σε δύο σχολεία κάνουν εφημερία μόνο στο ένα, σ' αυτό που είναι οργανικά τοποθετημένοι. Καθήκοντα εφημερίας δεν ανατίθενται σε εκπ/κούς που διδάσκουν σε τρία και περισσότερα σχολεία, όταν τουλάχιστο το ένα από αυτά λειτουργεί σε χωριστό κτίριο.
ζ. Τα σχολεία που συλλειτουργούν σύμφωνα με την παράγραφο 5 του bρθρου 12 του παρόντος Π.Δ., καταρτίζουν κοινό πίνακα εφημερευόντων, ώστε όλοι οι εκπ/κοί του συγκροτήματος, ανεξάρτητα από το σχολείο στο οποίο ανήκουν, να πραγματοποιούν τον ίδιο εβδομαδιαίο αριθμό εφημεριών. Η επιτήρηση γίνεται χωρίς διάκριση για όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από το σχολείο που φοιτούν.
η. Αποχώρηση μαθητή από το σχολείο πριν τη λήξη του διδακτικού ωραρίου της τάξης γίνεται μόνο μετά από συνεννόηση του διευθυντή ή του δασκάλου της τάξης με τους γονείς ή κηδεμόνες.
θ. Υπεύθυνος για την επιτήρηση των μαθητών μέσα στην τάξη είναι ο εκπαιδευτικός που διδάσκει τη συγκεκριμένη ώρα. Γι' αυτό εισέρχεται στην αίθουσα μαζί με τους μαθητές και μετά το τέλος του μαθήματος εξέρχεται απ' αυτή όταν έχουν αποχωρήσει όλοι οι μαθητές.
ι. Από το δάσκαλο της τάξης μπορούν να οριστούν επιμελητές. Ο αριθμός των επιμελητών και τα καθήκοντά τους καθορίζονται μετά από συνεργασία του δασκάλου και των μαθητών.
3. Εκδρομές - διδακτικές επισκέψεις
α. Γενικά:
(1) Οι μετακινήσεις - επισκέψεις εκτός σχολείου διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
- Ημερήσια διδακτική εκδρομή
- Διδακτικές επισκέψεις- συμμετοχή - σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες.
(2) Και οι δύο κατηγορίες εντάσσονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και υπηρετούν διδακτικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς του αναλυτικού προγράμματος. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ετήσιου σχεδιασμού του εκπαιδευτικού έργου, σε επίπεδο τάξης και σχολικής μονάδας, και δεσμεύουν για τη συμμετοχή όλους τους εκπαιδευτικούς.
(3) Όλες οι μετακινήσεις εκτός νομού, εγκρίνονται από τον Προϊστάμενο της Δ/νσης ή του Γραφείου Εκπ/σης.
(4) Οι μαθητές που δεν παίρνουν μέρος στις εξόδους από το σχολείο, παραμένουν στην οικία τους μετά από έγκαιρη ενημέρωση των γονέων τους.
(5) Όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου (δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων) που συνοδεύει τους μαθητές δικαιούται τις νόμιμες αποζημιώσεις για εκτός έδρας μετακίνηση, ανεξάρτητα από τον αριθμό των μαθητών που παίρνουν μέρος στην έξοδο.
(6) Όλες οι μετακινήσεις εκτός σχολείου (εκδρομή, τακτικές και έκτακτες επισκέψεις) στο σύνολό τους δεν υπερβαίνουν τις εννιά (9) για κάθε διδακτικό έτος και καταγράφονται στο ημερολόγιο σχολικής ζωής.
β. Ημερήσια διδακτική εκδρομή: Κάθε δημοτικό σχολείο μπορεί να πραγματοποιεί μία ολοήμερη εκδρομή κατά σχολικό έτος. με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, στην οποία μπορούν να πάρουν μέρος και οι γονείς των μαθητών μετά από σύμφωνη γνώμη του συλλόγου διδασκόντων. Σε κάθε περίπτωση όμως την ευθύνη για την εφαρμογή του προγράμματος και την επιτήρηση των μαθητών την έχουν οι εκπαιδευτικοί και όχι οι γονείς.
Η εκδρομή αυτή γίνεται κατά σχολείο ή κατά τάξεις (όχι κατά τμήμα) και εξυπηρετεί γενικούς εκπ/κούς σκοπούς. Πολυήμερες εκδρομές για μαθητές δημοτικών σχολείων δεν επιτρέπονται, εκτός από αυτές που πραγματοποιούνται στα πλαίσια των ανταλλαγών στο εσωτερικό ή εξωτερικό και της φιλοξενίας ειδικών φορέων, μετά από απόφαση του Υπουργού Παιδείας.
Ημερήσια εκδρομή πραγματοποιείται με την προϋπόθεση ότι θα συμμετέχουν σ' αυτή τα 3/4 των μαθητών κάθε τάξης (όχι του τμήματος), για τους οποίους κατατίθεται στο σχολείο σχετική δήλωση του γονέα ή κηδεμόνα. Στο πρακτικό του συλλόγου διδασκόντων αναφέρονται o τόπος πραγματοποίησης της εκδρομής, ο χρόνος αναχώρησης, ο πιθανός χρόνος επιστροφής, το μέσο μεταφοράς, το δρομολόγιο που θα ακολουθηθεί καθώς και το όνομα του αρχηγού (όταν απουσιάζουν ο διευθυντής και ο υποδιευθυντής) και των υπευθύνων των τμημάτων.
Αντίγραφο του πρακτικού υποβάλλεται στο Σχολικό Σύμβουλο και στον αρμόδιο Προϊστάμενο για ενημέρωση, με την επιφύλαξη της περίπτωσης (3) του εδαφίου α της παρούσης παραγράφου.
γ. Διδακτικές επισκέψεις - συμμετοχή σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες :
Παρέχεται η δυνατότητα στις τάξεις και τις σχολικές μονάδες να επιλέγουν με προσοχή τους επισκέψιμους χώρους ιστορικής και πολιτιστικής αναφοράς (Μουσεία, Θέατρα, Χώροι Εκθέσεων, Βιβλιοθήκες, Εργαστήρια), μονάδες παραγωγής, αξιοθέατα κτλ. και να οργανώνουν στη συνέχεια τις επισκέψεις τους, οι οποίες δεν θα γίνονται κατά τρόπο τυχαίο και αποσπασματικό, αλλά με προγραμματισμένες δράσεις και ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι διδακτικές εrnσκέψεις και η συμμετοχή των μαθητών σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες, στις οποίες μπορεί να πάρει μέρος όλο το σχολείο ή μερικές τάξεις, έχουν διάρκεια μιας ή περισσοτέρων διδακτικών ωρών ή μπορούν και να παραταθούν πέραν του ωραρίου λειτουργίας, μέχρι και δύο διδακτικές ώρες, για τις περιπτώσεις που αυτό καθίσταται αναγκαίο για την ολοκλήρωση της επίσκεψης.
Ορίζονται με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και εντάσσονται στον ετήσιο ή τριμηνιαίο προγραμματισμό ο οποίος υποβάλλεται στο Σχολικό Σύμβουλο. O Σχολικός Σύμβουλος μπορεί να διατυπώνει τις δικές του τυχόν παρατηρήσεις και προτάσεις για το περιεχόμενο του σχεδιασμού.
Με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων μπορούν να πραγματοποιούνται έκτακτες επισκέψεις, εκδηλώσεις και δραστηριότητες, για τις οποίες ενημερώνονται τόσο ο Σχολικός Σύμβουλος όσο και ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης ή του Γραφείου Εκπαίδευσης.
Ο ακριβής τόπος, το μέσο μεταφορείς, η ημέρα και οι ώρες πραγματοποίησης των επισκέψεων, εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων γνωστοποιούνται έγκαιρα, γραπτά ή προφορικά, στο Σχολικό Σύμβουλο και στον αρμόδιο Προϊστάμενο και αποτελούν μέρος της σχολικής ζωής που αναφέρεται στην επόμενη παράγραφο..
δ. Ειδικές ρυθμίσεις:
(1) Λεπτομέρειες για τις εκδρομές, τις επισκέψεις και τις λοιπές δραστηριότητες καθώς και γί αυτές που αφορούν τη σχολική ζωή ρυθμίζονται με υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους της Δ/νσης Σπουδών Π.Ε. του ΥΠΕΠΘ, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
(2) Επισκέψεις με διανυκτέρευση για ειδικούς λόγους εντός ή και εκτός Ελλάδας πραγματοποιούνται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Οι διδακτικές επισκέψεις στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης, πραγματοποιούνται με έγκριση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Π. Ε. και μπορεί να περιλαμβάνουν και διανυκτέρευση.
(3) Η πραγματοποίηση χωριστής ημερήσιας εκδρομής από μια τάξη γίνεται εφόσον αυτό το επιβάλλουν ιδιαίτεροι παιδαγωγικοί λόγοι και πάντοτε ύστερα από απόφαση του συλλόγου διδασκόντων.
4. Σχολική ζωή - Πολιτισμός
α. Μέρος της σχολικής ζωής αποτελούν οι αναφερόμενες στην προηγούμενη παράγραφο εκδρομές και επισκέψεις, καθώς και οι κάθε είδους εκδηλώσεις και δραστηριότητες που ικανοποιούν τις ανάγκες του διδακτικού προγράμματος και φέρνουν το παιδί σε επαφή με τη σύγχρονη πραγματικότητα και με έργα πολιτισμικής αξίας σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο.
Μεταφορά ωραρίου εργασίας σε άλλη βάρδια για την πραγματοποίηση των εκδηλώσεων μπορεί να γίνει με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων για την οποία ενημερώνονται ο αρμόδιος προϊστάμενος και ο σχολ. σύμβουλος.
β. Από παιδαγωγική, πολιτιστική και εθνική πλευρά κρίνεται σκόπιμο όλοι οι μαθητές να διευκολυνθούν κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής φοίτησης να επισκεφθούν σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στην προηγούμενη παράγραφο 3 - χώρους και κορυφαία μνημεία της εθνικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Στόχος είναι να προσεγγίσουν την εθνική πολιτιστική κληρονομιά, να τη γνωρίσουν, να την αγαπήσουν και να τη σεβαστούν. Προτεραιότητα δίνεται σε κάθε είδους μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, διάφορες εκθέσεις, αρχιτεκτονικά μνημεία (αρχαίας, μεσαιωνικής, σύγχρονης εποχής), εκκλησίες, εργαστήρια καλλιτεχνών, θέατρα, χώρους παραστάσεων, συναυλιών κ.ά.
γ. Στα πλαίσια της σχολικής ζωής και του πολιτισμού πραγματοποιούνται επισκέψεις και εκδηλώσεις στο χώρο του σχολείου κλιμακίων ή μεμονωμένων καλλιτεχνών μουσικής, θεάτρου, χορού, εικαστικών τεχνών και άλλων πνευματικών ανθρώπων ή ειδικών επιστημόνων που καλούνται στο σχολείο ή την τάξη. 0ι δραστηριότητες αυτές εντάσσονται στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό του σχολείου και πραγματοποιούνται με ευθύνη του Διευθυντή και του διδακτικού προσωπικού.
δ. Η οργάνωοη των μαθητικών κοινοτήτων, του σχολικού συνεταιρισμού, εκθέσεων έργων των μαθητών, σχολικών εορτών, εκθέσεων βιβλίων, η συμμετοχή του σχολείου σε τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, η χορωδία, o χορός, οι αθλητικοί αγώνες, οι επισκέψεις για παρακολούθηση αθλητικών, καλλιτεχνικών και λαϊκών εκδηλώσεων αποτελούν επίσης μέρος της σχολικής ζωής και του πολιτισμού.
5. Πρωινή προσευχή - σημαιοστολισμός.
α. Πριν από την έναρξη των μαθημάτων πραγματοποιείται κοινή προσευχή των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού στο προαύλιο του σχολείου με ευθύνη των εκπ/κών που εφημερεύουν. Σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών η προσευχή πραγματοποιείται στην αίθουσα κάθε. τάξης.
Oι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν υποχρεωτικά στην πρωινή κοινή προσευχή και στον εκκλησιασμό και επιβλέπουν το τμήμα τους. Η συμμετοχή και των μη ορθοδόξων εκπαιδευτικών είναι απαραίτητη για την επιτήρηση των μαθητών τους. Η συμμετοχή των ετερόδοξων μαθητών στην πρωινή προσευχή γίνεται σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο εδάφιο δ της παραγράφου 10 αυτού του άρθρου.
β. Η σημαία παραμένει ανηρτημένη στον ιστό του σχολείου, όπως σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες κατά τις εργάσιμες ημέρες. Υποστολή της σημαίας γίνεται όταν αυτό κριθεί σκόπιμο από το σύλλογο διδασκόντων ή οριστεί από τις αρμόδιες αρχές.
Επίσημη έπαρση της σημαίας γίνεται:
(1) την πρώτη Δευτέρα κάθε μήνα (από το σχολείο της πρωινής βάρδιας)
(2) τις εθνικές επετείους και τις τοπικές εθνικές εορτές
(3) όταν κρίνεται σκόπιμο από το σύλλογο διδασκόντων ή ορίζεται από τις αρμόδιες αρχές
6. Ενδυμασία μαθητών.
Για τους μαθητές και μαθήτριες του δημοτικού σχολείου δεν προβλέπεται ομοιόμορφη ενδυμασία, η δε εμφάνισή τους στις παρελάσεις ή άλλες σχολικές εκδηλώσεις με ομοιόμορφη ενδυμασία γίνεται ύστερα από απόφαση του σχολικού συμβουλίου.
7. Σχολεία εφαρμογής νέων προγραμμάτων
α. Με πρόταση του Σχολικού Συμβούλου και σύμφωνη γνώμη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου καθώς και με πρόταση Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου μπορούν να εφαρμόζονται, μετά από έγκριση του Υπουργού Παιδείας, σε δημοτικά σχολεία της περιφέρειας δοκιμαστικά νέα προγράμματα ή νέες μορφές σχολείου.
β. Με πρόταση της Δ/νσης Σπουδών του Υπουργείου Παιδείας ή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και με απόφαση του Υπουργού Παιδείας μπορούν να επιλέγονται σχολεία περιφερειών ή νομών ή μεμονωμένες σχολικές μονάδες για εφαρμογή προγραμμάτων που αναφέρονται στο προηγούμενο εδάφιο, καθώς και για δοκιμαστική εφαρμογή μεθόδων διδασκαλίας, διαδικασίας αξιολόγησης, ωρολογίων και αναλυτικών προγραμμάτων και δοκιμαστική χρήση διδακτικών βιβλίων και εποπτικών μέσων διδασκαλίας.
γ. Οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, ρυθμίζονται με υπουργική απόφαση.
8. Παιδαγωγικός έλεγχος διαγωγής του μαθητή δημοτικού σχολείου
α. Κανένας χαρακτηρισμός που αφορά τη διαγωγή των μαθητών δεν καταχωρείται στο βιβλίο Μητρώου και Προόδου και στα άλλα βιβλία και υπηρεσιακά έγγραφα.
β. Οι μαθητές του σχολείου, ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων για θέματα που αφορούν τους ίδιους και την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου καθώς και το σχολικό περιβάλλον.
Σε επίπεδο σχολικής μονάδας δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για τη συνεργασία των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές τους και παρωθούνται να συμμετέχουν ενεργά στη σχολική ζωή.
Προβλήματα συμπεριφοράς αποτελούν αντικείμενο συνεργασίας μεταξύ του διευθυντή και των εκπαιδευτικών με τους γονείς και με τους σχολικούς συμβούλους, για την καλύτερη δυνατή παιδαγωγική αντιμετώπιση του θέματος.
Σε κάθε περίπτωση και πριν από οποιαδήποτε απόφαση, λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η βασική αρχή του σεβασμού της προσωπικότητας και των δικαιωμάτων του παιδιού.
γ. Οι σωματικές ποινές δεν επιτρέπονται.
δ. Η αλλαγή περιβάλλοντος του μαθητή είναι μέτρο παιδαγωγικού ελέγχου και μπορεί να γίνει με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, όταν πρόκειται για αλλαγή τμήματος ή με τη συναίνεση του γονέα. όταν πρόκειται για αλλαγή σχολείου.
9. Εκκλησιασμός
Ο εκκλησιασμός των μαθητών κατά σχολείο ή τάξη πραγματοποιείται με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και με τη συνοδεία των εκπ/κών στις παρακάτω περιπτώσεις:
α. Την εορτή των Τριών Ιεραρχών και τις εθνικές εορτές, σύμφωνα με το άρθρο 4 αυτού του Προεδρικού διατάγματος.
β. Την ημέρα του Πολιούχου, όταν οι τοπικές συνθήκες του εορτασμού το επιτρέπουν.
γ. Μια φορά το μήνα σε εργάσιμη ημέρα, τις δυο πρώτες ώρες, μετά από συνεννόηση με τους υπεύθυνους του ιερού ναού κι εφόσον εξασφαλίζονται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για ασφαλή μετάβαση των μαθητών.
δ. Εκτάκτως μέχρι τρεις φορές το διδακτικό έτος, όταν κρίνεται σκόπιμο από το σύλλογο διδασκόντων, σε ώρες λειτουργίας ή μη του σχολείου.
10. Μη Ορθόδοξοι μαθητές
α. Μαθητές που ανήκουν σε άλλο δόγμα ή άλλο θρήσκευμα δεν συμμετέχουν στον εκκλησιασμό, εφόσον οι γονείς τους το ζητήσουν με γραπτή δήλωση. 'Όταν ένας από τους γονείς ανήκει σε άλλο δόγμα ή θρησκεία, για να γίνει απαλλαγή χρειάζεται κοινή δήλωση των γονέων. Αν οι γονείς είναι διαζευγμένοι ισχύει η δήλωση του γονέα που έχει την επιμέλεια, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 8 αυτού του Π.Δ. .
Οι γονείς των μη ορθόδοξων μαθητών ενημερώνονται έγκαιρα για την ημέρα και την ώρα του εκκλησιασμού ώστε αυτοί να οδηγηθούν στο σχολείο μετά τη λήξη του. Όταν ο εκκλησιασμός γίνεται έκτακτα ή δεν ειδοποιούνται οι γονείς και κηδεμόνες των παραπάνω μαθητών, η απασχόληση και η επιτήρησή τους γίνεται με ευθύνη του σχολείου.
Οι προαναφερόμενοι μαθητές συμμετέχουν στον εορτασμό των εθνικών επετείων και στις άλλες εκδηλώσεις του σχολείου.
β. Οι παραπάνω μαθητές απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών και με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων ορίζεται ο τρόπος απασχόλησής τους εντός ή εκτός της αίθουσας ή σε άλλη αίθουσα, την ώρα της διδασκαλίας του μαθήματος αυτού.
γ. Αν οι γονείς τους επιθυμούν να αναγράφεται στα επίσημα έγγραφα ή βιβλία του σχολείου ότι ακολουθούν άλλο δόγμα ή θρησκεία πρέπει να προσκομίσουν πιστοποιητικό Μητρώου ή Δημοτολογίου, στο οποίο να αναφέρεται ότι ακολουθούν το συγκεκριμένο δόγμα.
δ. Οι παραπάνω μαθητές, εφόσον προσέρχονται στο σχολείο πριν γίνει η πρωινή προσευχή, παρευρίσκονται με το τμήμα που ανήκουν στο χώρο της συγκέντρωσης χωρίς να συμμετέχουν στην προσευχή, τηρώντας απόλυτη ησυχία, σεβόμενοι τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους που προσεύχονται.
11. Σημαιοφόροι και παραστάτες - υπεύθυνοι για κατάθεση στεφάνου:
Σημαιοφόροι και παραστάτες και υπεύθυνοι για την κατάθεση στεφάνου ορίζονται μαθητές που δεν έχουν απαλλαγεί από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής και είναι Έλληνες υπήκοοι. Στη διαδικασία επιλογής μπορούν να πάρουν μέρος και μαθητές ελληνικής καταγωγής με ξένη υπηκοότητα εφόσον και οι γονείς τους το επιθυμούν και δεν έχουν απαλλαγεί από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής.
α. Σημαιοφόροι ορίζονται δύο μαθητές της ΣΤ' τάξης, o ένας για το χρονικό διάστημα μέχρι 31 Ιανουαρίου και o άλλος από 1η Φεβρουαρίου μέχρι το τέλος του διδακτικού έτους. Επιλέγονται αυτοί που κατά το προηγούμενο σχολικό έτος έχουν συγκεντρώσει το μεγαλύτερο γενικό μέσο όρο βαθμολογίας, υπολογιζομένου και του κλασματικού του μέρους. Στις περιπτώσεις ισοβαθμίας και στο κλασματικό μέρος, γίνεται κλήρωση. Το κλασματικό μέρος αναφέρεται στον ετήσιο γενικό μέσο όρο και όχι στο μέσο όρο των επιμέρους μαθημάτων.
β. Παραστάτες ορίζονται δέκα μαθητές της ΣΤ τάξης, πέντε για το χρονικό διάστημα μέχρι 31 Ιανουαρίου και πέντε από 1η Φεβρουαρίου μέχρι το τέλος του διδακτικού έτους. Η επιλογή γίνεται με την ίδια διαδικασία που επιλέγονται οι σημαιοφόροι.
γ. Με τον τρόπο που περιγράφεται στα προηγούμενα εδάφια, επιλέγονται δύο μαθητές της ΣΤ' τάξης που δεν επιλέχθηκαν ούτε σημαιοφόροι ούτε παραστάτες, στους οποίους ανατίθεται η κατάθεση στεφάνου, ο ένας για το διάστημα μέχρι 31 Ιανουαρίου και ο άλλος από 1η Φεβρουαρίου μέχρι το τέλος του διδακτικού έτους.
δ. Οι σημαιοφόροι, οι παραστάτες και οι υπεύθυνοι για την κατάθεση στεφάνου επιλέγονται κατά τμήμα και η τήρηση των αναφερομένων στα παραπάνω εδάφια α, β, γ είναι υποχρεωτική.
Η επιλογή γίνεται από το διευθυντή του σχολείου ενώπιον του συλλόγου διδασκόντων και των ενδιαφερομένων μαθητών και συντάσσεται σχετικό πρακτικό, στο οποίο αναφέρεται η όλη διαδικασία, καθώς και τα ονόματα των μαθητών που πήραν μέρος στην κλήρωση.
ε. Στη διαδικασία επιλογής δεν παίρνουν μέρος οι μαθητές που προέρχονται από μετεγγραφή και πήραν τίτλο προόδου Ε' τάξης από άλλο σχολείο.
στ. Στα σχολεία που έχουν μικρό αριθμό μαθητών στην ΣΤ' τάξη (μικρότερο από το σύνολο των παραπάνω θέσεων), οι θέσεις συμπληρώνονται με μαθητές της Ε' και όταν δεν επαρκούν κι αυτοί, με μαθητές και των άλλων τάξεων κατά φθίνουσα σειρά (πρώτα της Δ΄ τάξης κλπ.). Στην περίπτωση αυτή επιλέγονται οι μαθητές που στο προηγούμενο σχολικό έτος είχαν τα περισσότερα Α στους μέσους όρους των μαθημάτων. Αν υπάρχουν περισσότεροι μαθητές που έχουν ίσο αριθμό Α στους μέσους όρους των μαθημάτων, γίνεται κλήρωση.
12. Προγραμματισμός - απολογισμός του εκπαιδευτικού έργου
α. Από 1 έως 10 Σεπτεμβρίου γίνονται οι απαραίτητες προπαρασκευαστικές εργασίες και ο προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου, σε επίπεδο σχολείου ώστε στις 11 του ίδιου μήνα να αρχίζει απρόσκοπτα η διδασκαλία των μαθημάτων, όπως :
(1) Σεμινάρια - συσκέψεις με το Σχολικό Σύμβουλο
(2) Συνεδριάσεις του διδακτικού προσωπικού για τη σύνταξη του προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου και του ωρολογίου προγράμματος, την κατανομή τάξεων όπου αυτή δεν έχει γίνει από τον Ιούνιο, την ανάθεση αρμοδιοτήτων κλπ.
(3) Συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες (τοπική αυτοδιοίκηση, σχολικό συμβούλιο, σχολική επιτροπή, δημοτική επιτροπή παιδείας κ.α.) για την πραγματοποίηση πιθανών επισκευών, αποκατάσταση ζημιών και γενικά στην αντιμετώπιση διδακτηριακών και άλλων προβλημάτων που έχουν σχέση με τη λειτουργία του σχολείου.
(4) Ρύθμιση εκκρεμών θεμάτων εγγραφών - μετεγγραφών, παραλαβή βιβλίων
(5) Οποιαδήποτε προπαρασκευαστική εργασία
β. Από 16 μέχρι 21 Ιουνίου πραγματοποιούνται :
(1) Συσκέψεις και σεμινάρια με το Σχολικό Σύμβουλο.
(2) Συσκέψεις του διδακτικού προσωπικού, κατά τις οποίες γίνεται ο απολογισμός του εκπαιδευτικού έργου και καταγράφονται προτάσεις για τη βελτίωσή του για το επόμενο έτος.
(3) Κατανομή τάξεων για το επόμενο σχολ. έτος στα σχολεία στα οποία δεν θα υπάρχουν μεταβολές ή ελλείψεις διδακτικού προσωπικού.
(4) Ρύθμιση θεμάτων εγγραφών - μετεγγραφών, χορήγησης τίτλων, εξετάσεων
(5) Σύνταξη και υποβολή εντύπων.
(6) Παραλαβή βιβλίων
(7) Οποιαδήποτε εργασία που αναφέρεται στο επόμενο διδακτικό έτος και διευκολύνει τη λειτουργία του σχολείου.
γ. Κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους είναι δυνατό να γίνονται συσκέψεις του συλλόγου διδασκόντων, οι οποίες αφορούν θέματα αγωγής, την πορεία εφαρμογής του εκπ/κού σχεδιασμού και τον απολογισμό του εκπαιδευτικού έργου, πέραν αυτών που προβλέπονται από το άρθρο 11 και την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου αυτού του Π.Δ.
(1) Ενδεικτικά βλέπε: Φραγκουδάκη, Αν., (1985), Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση, σελ. 15-18 και Lombardi, F., (1986), Οι παιδαγωγικές αντιλήψεις του Αντόνιο Γκράμσι, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, σελ. 59-67.
(2) Βλέπε Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ. (1994), Εξουσία και οργάνωση – διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, Αθήνα, Νέα Σύνορα, σελ. 31.
(3) Σχετικά με το Σύνταγμα και την Εκπαίδευση βλέπε: Δημαράς, Αλ., Το σύνταγμα του 1975 και η Εκπαίδευση, περ. Φιλόλογος, Ιανουάριος 1976, σελ. 6-13 και Μαντζούφας, Π., Οι συνταγματικές αρχές και εγγυήσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, σελ. 25-56 στο Ανδρέου, Απ., (1999), Θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και της Σχολικής Μονάδας, Αθήνα, Νέα Σύνορα.
(4) ό.π. Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ., σελ. 31,32.
(5) Περιοδικό "Διοικητική Μεταρρύθμιση", τεύχος 37, 1986.
(6) Ο υποδιευθυντής, σύμφωνα με το Π.Δ. 201/98, απαλλάσσεται από τις εφημερίες και όλες οι αρμοδιότητες που μπορεί να έχει του εκχωρούνται με απόφαση του Διευθυντή και γράφονται στο Βιβλίο Πράξεων του Συλλόγου Διδασκόντων. Για τον παραπάνω λόγο δεν αποδελτιώθηκαν αρμοδιότητες για τον υποδιευθυντή.
(7) Όπως για παράδειγμα η εγκύκλιος Γ4/1048/25-9-89 για τις παρελάσεις.
(8) Οι Υπουργικές Αποφάσεις που προβλέπονται από το άρθρο 11, παρ. Δ' 3 και Στ' 4 του Ν. 1566/85 δεν έχουν εκδοθεί, ωστόσο τα καθήκοντα του Διευθυντή και του Συλλόγου Διδασκόντων των Δημοτικών Σχολείων οριοθετούνται στο Π.Δ. 201/98.
(9) Παλαιότερο (πριν από το Ν. 1566/85) νομικό πλαίσιο για την επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης ήταν ο Ν. 1304/82 και το Π.Δ. 277/84.
(10) Βλέπε Ανδρέου, Απ., (1999), Θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και της Σχολικής Μονάδας, Αθήνα, Νέα Σύνορα, σελ. 252 και περισσότερα για το ίδιο θέμα στις σελίδες 252-256.
(11) Χρ. Σαΐτη-Μ. Φέγγαρη-Δ. Βούλγαρη, "Επαναπροσδιορισμός του ρόλου της ηγεσίας στ σύγχρονο σχολείο", περιοδικό Διοικητική Ενημέρωση, τεύχος 7, Ιανουάριος 1997, σελ. 87-101, Χρ. Σαίτη-Φ. Τσιαμάση-Μ. Χατζή, "Ο διευθυντής του σχολείου: Manager-ηγέτης ή παραδοσιακός γραφειοκρατής", περιοδικό Νέα Παιδεία, τεύχος 83, 1987, σελ. 66-77, Γ. Ιορδανίδη, "Σχολεία και βιομηχανικοί ή εμπορικοί οργανισμοί: Ομοιότητες και διαφορές", περιοδικό Νέα Παιδεία, τεύχος 85, 1988, σελ. 130-137.
(12) Βλέπε Ανδρέου, Απ., (1999), Θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και της Σχολικής Μονάδας, Αθήνα, Νέα Σύνορα, σελ. 19-23.
(13) Ο.Ο.Σ.Α., (1996) Επισκόπηση του εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας. Έκθεση εμπειρογνωμόνων, Αθήνα, ΥΠ.Ε.Π.Θ, σελ. 86.
(14) Για την παρέμβαση του Ο.Ο.Σ.Α. βλέπε Ανδρέου, Απ., (1999), Θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και της Σχολικής Μονάδας, Αθήνα, Νέα Σύνορα, σελ. 164-169.
(15) ό.π. Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ., σελ. 171.
(16) ό.π. Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ., σελ. 176, 177.
(17) ό.π. Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ., σελ. 177, 178.
(18) ό.π. Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ., σελ. 159.
(19) Θέματα Διευθυντή: υποβολή έκθεσης ενεργειών για την εγγραφή αδήλωτων μαθητών, έλεγχος φοίτησης, διάθεση σχολικών αθλητικών χώρων σε Συλλόγους-Φορείς, συγκρότηση σχολικών περιφερειών. Θέματα Συλλόγου Διδασκόντων: πίνακας υποψηφίων Υποδιευθυντών, δημιουργία προκαταρκτικών τμημάτων Α’ τάξης σε ΣΜΕΑ, ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικών μονάδων (ημεδαπής και αλλοδαπής).
(20) Π.χ. μετεγγραφές μαθητών.
Ανδρέου, Απ., Παπακωνσταντίνου, Γ. (1994), Εξουσία και οργάνωση – διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, Αθήνα, Νέα Σύνορα
Ανδρέου, Απ. (1999), Θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και της Σχολικής Μονάδας, Αθήνα, Νέα Σύνορα.
Δημαράς, Αλ., Το σύνταγμα του 1975 και η Εκπαίδευση, περ. Φιλόλογος, Ιανουάριος 1976, σελ. 6-13
Γ. Ιορδανίδης, "Σχολεία και βιομηχανικοί ή εμπορικοί οργανισμοί: Ομοιότητες και διαφορές", περιοδικό Νέα Παιδεία, τεύχος 85, 1988, σελ. 130-137.
Lombardi, F. (1986), Οι παιδαγωγικές αντιλήψεις του Αντόνιο Γκράμσι, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής
Ο.Ο.Σ.Α. (1996) Επισκόπηση του εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας. Έκθεση εμπειρογνωμόνων, Αθήνα, ΥΠ.Ε.Π.Θ, σελ. 86.
Περιοδικό "Διοικητική Μεταρρύθμιση", τεύχος 37, 1986.
Χρ. Σαίτη-Φ. Τσιαμάση-Μ. Χατζή, "Ο διευθυντής του σχολείου: Manager-ηγέτης ή παραδοσιακός γραφειοκρατής", περιοδικό Νέα Παιδεία, τεύχος 83, 1987, σελ. 66-77
Χρ. Σαΐτη-Μ. Φέγγαρη-Δ. Βούλγαρη, "Επαναπροσδιορισμός του ρόλου της ηγεσίας στ σύγχρονο σχολείο", περιοδικό Διοικητική Ενημέρωση, τεύχος 7, Ιανουάριος 1997, σελ. 87-101
Φραγκουδάκη, Αν. (1985), Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση
Η σελίδα σχεδιάστηκε από το Σάββα Σωμαράκη.