Το 3/θέσιο Δημοτικό Σχολείο Αμυγδαλεών, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, υλοποίησε το σχολικό έτος 2003-2004 το Πρόγραμμα με τίτλο:
«Πολιτισμός και Περιβάλλον. Παρελθόν, παρόν και μέλλον.»
Ø Στην αρχή του προγράμματος οι μαθητές γνώρισαν τη σχέση που είχε στο παρελθόν ο άνθρωπος με το περιβάλλον, συγκεντρώνοντας με τη μέθοδο της συνέντευξης, από τους παλιότερους, διάφορα δημοτικά τραγούδια με αναφορά στη φύση, καθώς και κάποια στοιχεία για τη διατροφή του ανθρώπου εκείνης της εποχής. Από τις συζητήσεις που έγιναν κατόπιν στην τάξη, διαπιστώθηκε ότι στο παρελθόν ο άνθρωπος ζούσε πολύ κοντά στη φύση και η σχέση του μαζί της ήταν άμεση και αρμονική. Η διατροφή του ήταν τέτοια, ώστε να μην υπάρχουν σχεδόν καθόλου απορρίμματα που δεν ανακυκλώνονταν. Αυτή η σχέση άλλωστε αποτυπώνεται σε όλα σχεδόν τα δημοτικά τραγούδια στα οποία ο άνθρωπος εκείνης της εποχής, κατά κάποιο τρόπο υμνεί τη φύση κατανοώντας, ασυνείδητα ίσως, τη μεγάλη σημασία και προσφορά της.
Δημοτικά Τραγούδια με αναφορά στη φύση που συγκέντρωσαν οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αμυγδαλεών.
Η ΑΝΟΙΞΗ ΚΙ Ο ΧΙΝΟΠΩΡΟΣ(ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΣ)
Εκάλεσαν την άνοιξη να πάει να τη φιλέψουν
Κι η άνοιξη καμάρουσι-καμάρουσι δεν πάει
-Τι καμαρώνεις άνοιξη με τα λουλούδια από ‘χεις;
Εσύ έχεις ασπρολεύκαδα εγώ έχω παλικάρια
Εσύ έχεις τα τσιγκόδεντρα κι εγώ έχω τους γερόντους
Εσύ έχεις τις αγριογκορτσιές εγώ έχω τις μπαμπίτσες
Εσύ έχεις τις τριανταφυλλιές εγώ έχω τις νυφίτσες
Εσύ έχεις το βασιλικό εγώ έχω τα κοτσύφια
Εσύ έχεις τα μαυρόγιτσια, εγώ έχω τα παιδάκια
Ταχιά ‘ρχεται χινόπωρος και θα στα μαραγκιάσει.
(Μαρίνα Κουταλή)
Στην κορυφή απ’ τον Έλιμπο, πουλάκι καθισμένο
Και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει:
_Ήλιε μ’ δεν κρούεις το πρωί, κρούεις το μεσημέρι
ν’ απλώσει το κορμάκι μου, να ζεσταθούν οι πλάτες
ν’ απλώσω το χρυσόφτερο, να φτιάξω μία πένα.
(Μαρίνα Κουταλή)
Κάτω στα λιβάδια και στα λιβαδίτσια
Βόσκουν μούλες, βόσκουν κι αριοβόσκουν
Και μια μούλα στέκει, στέκει και δε βόσκει
Κι απερνάει αγάς της, την καλημερνούσε
_Τ’ έχεις και δε βόσκεις, δεν αριοβόσκεις;
_Με ταΐζ’ αγάς μου ρύζι και κριθάρι
ρύζι και κριθάρι και νερό απ’ το μπνάρι
(Μαρίνα Κουταλή)
_Πορτοκαλιά μου φουντωτή, γεμάτη πορτοκάλια
χαμήλωσε τον κλώνο σου να κόψω πορτοκάλια
να τα στραγγίσω και να πιω, να μου διαβούν οι πόνοι
_Εσύ ‘σαι άντρας περπατείς κι οι πόνοι σε διαβαίνουν
κι εγώ γυναίκα κάθομαι κι οι πόνοι μ’ ανεβαίνουν
(Μαρίνα Κουταλή)
Αηδόνι της πρωτομαγιάς, να παντρευτεί γυρεύει
Να πάρει άντρα γέροντα, να σκλαβωθεί γυρεύει
Κι η μάνα της την έλεγε, κι η μάνα της τη λέγει:
_Κόρη μου μην παντρεύεσαι, μην παίρνεις γέρον άντρα
βάστα να ‘ρθεί χινόπωρο, να ‘ρθουν τα παλικάρια
τότε κόρη μ’ να παντρευτείς, να πάρεις παλικάρι
(Μαρίνα Κ.)
ΙΤΙΑ
Ιτιά ιτιά λουλουδιασμένη
Σ’ όλο τον κόσμο ξακουσμένη
Ιτιά ιτιά μέσα στο ρέμα
Ωρέ σ’ αγαπώ δεν είναι ψέμα
Ιτιά ιτιά μέσα στον κάμπο
Ωρέ σ’ αγαπώ μα τι να κάνω
Ωρέ ποια είναι αυτή η λεβεντιά
Ωρέ που μας χορεύει την ιτιά.
Ωρέ στη Ρούμελη και στο Μοριά
Όλοι χορεύουν την ιτιά
(Ν. Αθηνά)
ΧΑΡΑΜΗ (ΧΑΡΑΤΖΗ)
Με το λαμπρό φεγγάρι(2)
Επιάσαν έναν Χαραμή
Και έναν καινούργιο κλέφτη(2)
Τον έδερναν τον σκέντζευαν (μάλωναν)
Για να τους μαρτυρήσει (2)
Μαρτύρα μας ρε Χαραμή
Και συ καινούριε κλέφτη (2)
Πόσα κοράσια φίλησες
Και πόσες παντρεμένες (2)
Και καλογριές και παπαδιές
ΤΑ ΔΑΣΙΑ ΠΛΑΤΑΝΙΑ
στις κρυόβρυσες
κάθονταν δυο παλικάρια
και μια λυγερή, Διαμαντούλα μ’
και μια λυγερή
τι ‘σαι τέτοια τέτοια λυγερή, Διαμαντούλα μ΄
τέτοια λυγερή
μήνα ίσκιος σε πατάει, Διαμαντούλα μ’
μήνα φάντασμα
ούτε ίσκιος με πατάει, Διαμαντούλα μ’
ούτε φάντασμα
με πατεί ένα παλικάρι δεκαοχτώ χρονών
(Ιωάννης Κ.)
Για δέστε τον αμάραντο, σε τι βουνό φυτρώνει
Φυτρώνει μες στα δίστρατα , στις πέτρες στα λιθάρια
Ποτέ του δεν ποτίζεται κι ούτε δροσολογιέται
Τον τρών’ τα’λάφια και ψοφούν, τ’ αγρίμια και ‘μερεύουν
Κι όσες μανούλες το ‘τρωγαν, ποτέ παιδιά δεν κάνουν
Να το ‘τρωγε κι η μάνα μου, προτού να μ’ είχε κάνει
Σα μ’ έκανε τι μ’ ήθελε, σα μ’ έχει τι με θέλει
Βασιλικός θα γίνω στο παραθύρι σου
Κι ανύπαντρος θα μείνω για το χατίρι σου
Πες μου βασιλικέ μου γιατί μαράθηκες
Ποιος σου ‘βαλε τα λόγια και με παράτησες
Το φεγγάρι κάνει κύκλο στης αγάπης μου τον κήπο
Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης μου την πόρτα
Σαράντα πέντε λεμονιές, στον άμμο φυτεμένες
Νερό στη ρίζα τες πολύ, καμιά λεμόν’ δεν κάνει
Και μια δική μου λεμονιά, στην πέτρα φυτεμένη
Δίχως νερό στη ρίζα της, αυτή λεμόνια κάνει
Και φούντωσε και κλάδωσε κι απόλληκε κλωνάρια
Κι όλον τον κόσμο σκέπασε κι μου ‘καψε τον κάμο
(Αθανασία Κ.)
Για μάσ’ τα περιστέρια σου Ροδούλα μ’, Ροδούλα μ’
Με τρών’ με πίνουν το νερό, με κουβαλούν το χώμα
Το χώμα με χρειάζεται και το νερό το θέλω
Το θέλ’ να στήσω εκκλησιά, να στήσω μοναστήρι
Να ‘ρχονται οι νιες, να ‘ρχονται οι γριές, να ‘ρχονται παλικάρια
(Αθανασία Κ.)
Βασιλικός θα γίνω στο παραθύρι σου
Κι ανύπαντρος θα μείνω για το χατήρι σου
Έβγα να σε δω να παρηγορηθώ
Έβγα στο παραθύρι κρυφά απ’ τη μάνα σου
Και κάνε πως ποτίζεις τη μαντζουράνα σου
Έβγα να σε δω να παρηγορηθώ
Έβγα στο παραθύρι κρυφά απ΄ τ’ αδέρφια σου
Και κάνε πως ποτίζεις τα περιστέρια σου
Έβγα στο παραθύρι μ’ ένα δαυλί φωτιά
Ν’ ανάψω το τσιγάρο και να σ’ αφήσω γεια.
(Μακεδονία Κ.)
Ένας αϊτός περήφανος, ένας αϊτός λεβέντης
Από την περηφάνια του, κι από τη λεβεντιά του
Δεν πάει τα κατώμερα, να καλοξεχειμωνιάσει
Μόν’ μένει πάνω στα βουνά, ψηλά στα κορφοβούνια
Κι έριξε χιόνι στα βουνά και κρούσταλλα στους κάμπους
Εμάργωσαν τα νύχια του κι επέσαν τα φτερά του
Κι αγνάντια βγήκε κι έκατσε, σ’ ένα ψηλό λιθάρι
Και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει:
«Ήλιε, για δε βαρείς κι εδώ σε τούτ’ την αποσκιούρα
να λιώσουνε τα κρούσταλλα, να λιώσουνε τα χιόνια
να γίνει μια άνοιξη καλή, να γίνει καλοκαίρι
να ζεσταθούν τα νύχια μου, να γιάνουν τα φτερά μου
να ρθούνε τ’ άλλα τα πουλιά και τ’ άλλα μου τ’ αδέρφια.
(Παναγιώτης Ν.)
ΚΑΛΟΤΥΧΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΟΥΝΑ
Καλότυχα είναι τα βουνά
Ποτέ τους δε γερνάνε
Το καλοκαίρι πράσινα
Και το χειμώνα χιόνι
Πότε να’ ρθει η άνοιξη
Να ξανανθίσουν πάλι
Να βγάλουν φύλλα τα κλαδιά
Να πρασινίσουν πάλι.
(Μιχάλης Ν.)
Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά, έλα πάρε και τούτο
Μικρό-μικρό σου το ‘δωκα, μεγάλο φέρε μου το
Μεγάλο σαν ψηλό βουνό, ίσιο σαν κυπαρίσσι
Κι οι κλώνοι του ν’ απλώνονται σ’ ανατολή και δύση
--
Νάνι, νάνι, νάνι, νάνι, ύπνον ήσυχο να κάνει
Να κοιμάται να μερώνει, να ξυπνά να μεγαλώνει.
Να κοιμάται σαν τα’ αρνάκι, να ξυπνά σαν τ’ αηδονάκι
Μην πατάτε, μη βροντάτε, το παιδάκι μου κοιμάται
--
Νάνι, θα ‘ρθει η μάνα σου, απ’ το δαφνοπόταμο
Κι από το γλυκό νερό, να σου φέρει λούλουδα
Λούλουδα, τριαντάφυλλα και μοσχογαρούφαλα.
(Αθανασία Κ.)
Δευτέρα: Τραχανά
Τρίτη: Αλευριά
Τετάρτη: Φακή ή ρεβίθια
Παρασκευή: Πράσα με λίγο λάδι
Σάββατο: Πέτουρα (χυλοπίτες)
Κυριακή: Πατάτες με λίγο κρέας στο φούρνο
(Μιχαήλ Ν.)
Δευτέρα: Τραχανά
Τρίτη: Αλευριά
Τετάρτη: Πέτουρα
Πέμπτη: Πίτα με λίγδα
Παρασκευή: Ρεβύθια
Σάββατο: Λάπατα
Κυριακή: Φασόλια
ή
Δευτέρα: Λάχανο
Τρίτη: Πράσα
Τετάρτη: Αλευριά
Πέμπτη: Μπομπότα
Παρασκευή: Κατσιαμάκα
Σάββατο: Τσιτσόπτα
Κυριακή: Ντοματόριζο
(Παναγιώτης Ντάλας)
Φαγητά:
Κατσαμάκα, τσιτσόπτα, μποντσόπτα, μπομπότα, μάσκνο, στυφάτο, τουρλιού, λαχανόριζο, ντοματόριζο, πρασόριζο
Σαλάτες:
Μπαλτζές, σαραγλί, πετιμέζι, κυδωνάτο, χαλβά με τραχανά, μπακλαβά
ΟΔΗΓΙΕΣ
ΠΕΤΟΥΡΑ (χυλοπίτες)
Υλικά:
Παίρνουμε αυγά, τα σπάζουμε.
Ύστερα παίρνουμε αλεύρι και το κοσκινίζουμε σε μια λεκάνη.
Ρίχνουμε λίγο αλάτι, ρίχνουμε και τα αυγά που σπάσαμε και ύστερα τα ζυμώνουμε. Τα πλάθουμε και τα βάζουμε κατευθείαν στον ήλιο να στεγνώσουν. Όταν στεγνώσουν σπάζουν μόνα τους. Ύστερα τα μαζεύουμε σε ένα μπολ και τα μαγειρεύουμε.
Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε λίγο λάδι, λίγη σάλτσα και λίγο αλάτι. Ρίχνουμε και λίγο νερό και τα ανακατεύουμε. Όταν βράσει το νερό, ρίχνουμε λίγα πέτουρα και αφού βράσουν τα σερβίρουμε και τα τρώμε.
Κ. Μαρίνα
ΑΛΕΥΡΙΑ (χυλός)
Υλικά:
Καίμε το αλεύρι με λάδι και με σάλτσα. Μετά ρίχνουμε λίγο νερό, βάζουμε το αλάτι, τα ρίχνουμε στο τηγάνι και τα βάζουμε στη σόμπα.
Κ. Μαρίνα
Υλικά:
Παίρνουμε σιτάρι και το βράζουμε. Το καθαρίζουμε και το αλέθουμε στο μύλο. Τον κάνουμε ψιλό, βάζουμε γάλα (βρασμένο)και τα βάζουμε σ’ ένα μπολ. Ρίχνουμε τον τραχανά στο γάλα και τα ανακατεύουμε. Μετά το τρίβουμε, το κοσκινίζουμε και το βάζουμε στον ήλιο να στεγνώσει. Όταν στεγνώσει τρίβουμε λίγο κρεμμύδι, ρίχνουμε λίγο λάδι και λίγη σάλτσα. Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το κρεμμύδι , το λάδι και τη σάλτσα και ρίχνουμε νερό. Μόλις βράσει το νερό , ρίχνουμε και τον τραχανά και όταν βράσει τον τρώμε.
Κ. Μαρίνα
ΑΛΕΥΡΑ
Βράζουμε το νερό και μετά, σιγά-σιγά ρίχνουμε το αλεύρι και το ανακατεύουμε μέχρι να χυλώσει.
Ν. Αθηνά
ΤΡΑΧΑΝΑΣ
Έβραζαν το νερό και όταν αυτό είχε βράσει, έριχναν τον τραχανά. Αφού έβραζε μαζί με το νερό και ο τραχανάς, έριχναν μέσα ντομάτα και έπαιρνε κοκκινωπό χρώμα. Μετά έκλειναν το καπάκι της κατσαρόλας. Μόλις γινόταν, το έβαζαν στα πιάτα με μια κουτάλα.
Ν. Αθηνά
ΓΑΛΑΤΟΠΙΤΑ
Ζύμωναν και άφηναν το ζυμάρι να φουσκώσει. Μετά από μία ώρα το έπαιρναν και άνοιγαν φύλλο. Στο ζυμάρι είχαν ρίξει γάλα, αλλά μετά όταν το άνοιγαν το φύλλο πάλι έβραζαν γάλα και το αλείφανε πάνω στο φύλλο. Αυτό συνεχιζόταν μέχρι να τελειώσει το ζυμάρι. Μετά το ζυμάρι που έμενε έξω από το ταψί, γιατί περίσσευε, το έπαιρναν, το γύριζαν και το έκαναν σαν κουλούρα. Την έβαζαν στο φούρνο και την άφηναν να ψηθεί μέχρι να ροδίσει.
Ν. Αθηνά
Έριχναν νερό, σκόρδο και λάδι. Τα ανακάτευαν και ρίχνανε ψωμί. Αυτό ήταν το πιο συνηθισμένο φαγητό που το έτρωγαν κάθε ώρα.
Ν. Αθηνά
Καβουρδίζανε τη λίγδα με το κρεμμύδι και στη συνέχεια ρίχνανε ζυμωτό ψωμί και το ανακατεύανε συνεχώς μέχρι να ροδίσει καλά.
Ν. Αθηνά
Ø Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε κάποιους χώρους του χωριού που επιβαρύνονταν με απορρίμματα (σκουπιδότοπους). Από την παρατήρηση και από τις συζητήσεις στην τάξη, οι μαθητές διαπίστωσαν πως ο άνθρωπος σήμερα, λόγω του τρόπου ζωής και ιδιαίτερα της διατροφής του, επιβαρύνει πάρα πολύ τη φύση με απορρίμματα. Πολλές φορές την καταστρέφει ανεπανόρθωτα.
Έτσι αποφασίστηκε να γίνουν κάποιες δραστηριότητες για να αλλάξει προς το καλύτερο η κατάσταση και να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία στην προστασία του περιβάλλοντος.
Αποφασίστηκε λοιπόν:
1. Να γίνει υιοθεσία του χώρου, δίπλα στον Άγιο Χριστόφορο, που επιβαρύνονταν με απορρίμματα. Για το σκοπό αυτόν και σε συνεργασία με το Δήμο, το Τοπικό Συμβούλιο και τον Πολιτιστικό Σύλλογο, ο χώρος καθαρίστηκε, περιφράχτηκε και δεντροφυτεύτηκε.
.jpg)
(Ο χώρος δίπλα στον Άγιο Χριστόφορο όπως ήταν πριν καθαριστεί.)
Στις 18 Μαρτίου 2004 οι 19 μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αμυγδαλιών, οι δάσκαλοι του Σχολείου κ. Χρήστος Σ. Λιάκας και κ. Αργύριος Καραλιόλιος και η Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γρεβενών κ. Άννα Κορέλλα, πραγματοποίησαν δεντροφύτευση στον περιφραγμένο χώρο. Συνολικά φυτεύτηκαν περίπου 200 δέντρα (150 πεύκα, 30 αριζώνες και 20 φλαμουριές.
.jpg)
(Δεντροφύτευση από τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αμυγδαλεών.)
Παράλληλα αποφασίστηκε, από τους μαθητές της Α΄,Γ΄και Δ΄τάξης, να προετοιμάσουν στην τάξη στην ώρα του μαθήματος της Αισθητικής Αγωγής και να παρουσιάσουν στο τέλος της χρονιάς το θεατρικό έργο με τίτλο: «Τα καημένα τα παιδιά της φύσης», που το περιεχόμενό του συνάδει με το περιεχόμενο της δραστηριότητας.
.jpg)
Η παρουσίαση αυτού του θεατρικού έργου θα γίνει σε ειδική εκδήλωση την Τετάρτη 9 Ιουνίου 2004 (8.30μ.μ.).
Τέλος αποφασίστηκε να εκδοθεί και να μοιραστεί το παρόν έντυπο, με τα αποτελέσματα της δραστηριότητας, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας στην προστασία του Περιβάλλοντος.
2/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΜΥΓΔΑΛΕΩΝ
Ο Συντονιστής Εκπαιδευτικός
Αργύριος Καραλιόλιος