Κατοικεί στον αέρα σε πολύ πιο έντονη από το οξυγόνο παρουσία και ο ρόλος του είναι ιδιαίτερα αποφασιστικός δεδομένου ότι διατηρεί σχετικά χαμηλή τη συγκέντρωση του οξυγόνου σε αυτή μειώνοντας έτσι τη δραστικότητά του, με αποτέλεσμα όλες οι οξειδώσεις στη φύση, η καύση και η σήψη, να προχωρούν με τη γνωστή μικρή φυσική τους ταχύτητα

Μπορεί οι Έλληνες να το λένε « ά –ζωτο » μεταφράζοντας τους Γάλλους ( azote ) και μέχρι ενός σημείου να έχουν δίκιο με αυτό που υποδηλώνει το ά- το στερητικό στο όνομά του.

Ωστόσο χωρίς το ΑΖΩΤΟ δεν μπορεί να υπάρξει ΖΩΗ . Αποτελεί βασικό συστατικό των DNA και των πρωτεϊνών.

Το βασικό « έργο» είναι ένας ΚΥΚΛΟΣ με πρωταγωνιστές εκτός από το στοιχείο άζωτο και τις ενώσεις του τον αέρα, το έδαφος, τα βακτήρια, και τα φυτά. Τα ζώα συμμετέχουν.

Οι ζωντανοί οργανισμοί στη μεγάλη τους πλειονότητα, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το άφθονο στην ατμόσφαιρα άζωτο . Χρειάζεται να γίνεται «κάτι» που να το μετατρέπει σε κάποια άλλη χημική αζωτούχα δομή.

Κι αυτό το «κάτι» είναι η ΑΖΩΤΟΔΕΣΜΕΥΣΗ

Πραγματοποιείται είτε με φυσικό είτε με βιολογικό τρόπο.

Λέγοντας ΦΥΣΙΚΗ ΑΖΩΤΟΔΕΣΜΕΥΣΗ εννοούμε ότι

το ατμοσφαιρικό άζωτο ενώνεται με το οξυγόνο ή το υδρογόνο των υδρατμών,

με την απορρόφηση ενέργειας από κεραυνούς ή από άλλες ηλεκτρικές εκκενώσεις, σχηματίζοντας νιτρικά ιόντα ή αμμωνία τα οποία μεταφέρονται στο έδαφος με τη βροχή

Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΖΩΤΟΔΕΣΜΕΥΣΗ είναι και ο βασικός τρόπος μετατροπής του ελεύθερου αζώτου σε χρήσιμες χημικές ενώσεις. Πραγματοποιείται με τη βοήθεια βακτηρίων τα οποία είτε ζουν ελεύθερα είτε, συνηθέστερα, συμβιώνουν στις ρίζες φυτών όπως τα φασόλια και τα κουκιά .

Εκεί, τα βακτήρια μετατρέπουν το ατμοσφαιρικό άζωτο σε νιτρικά ιόντα

μέρος των οποίων μεταφέρεται στα φυτά.

Τα φυτά

Τα φυτά με τη σειρά τους συμμετέχουν στο παιχνίδι . Μετατρέπουν τα νιτρικά ιόντα σε οξείδια του αζώτου και αμινοξέα, για τη δημιουργία πρωτεϊνών - και όχι μόνο - και «σε αντάλλαγμα» εκκρίνουν σάκχαρα τα οποία χρειάζονται τα βακτήρια.

Στη συνέχεια το άζωτο, το δεσμευμένο τώρα πια στην οργανική ύλη των πρωτεϊνών, ανακυκλώνεται , κλείνοντας έτσι τον ΚΥΚΛΟ

και διατηρώντας την ισορροπία στην ατμόσφαιρα.

Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ πραγματοποιείται σε δύο στάδια.

Κατά το πρώτο οι πρωτεΐνες διασπώνται με τη βοήθεια decomposers μικροοργανισμών σε ιόντα αμμωνίου NH₄⁺ και αυτά μετατρέπονται από άλλους

(nitrifying, νιτροποιητικούς ) μικροοργανισμούς, σε νιτρικά ιόντα ΝΟ₂^- και ΝΟ₃^-.

Κατά το επόμενο στάδιο, τα νιτρικά αυτά ιόντα – κατά ένα μέρος – μετατρέπονται, από (denitrifying , απονιτροποιητικά) βακτήρια,

σε μοριακό άζωτο που ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.

Τα ζώα

Τα ζώα προσλαμβάνουν από τα φυτά τα αζωτούχα αμινοξέα τα οποία χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για πρωτεϊνες και νουκλεϊνικά οξέα

αλλά συμμετέχουν και στο παιχνίδι με τα αζωτούχα περιττώματα και με τα πτώματά τους, τα οποία αναλαμβάνουν οι decomposers μικροοργανισμοί να τα μετατρέψουν σε αμμώνιο και σε νιτρικά άλατα και να τα εντάξουν στον ΚΥΚΛΟ

Nitrogen cycle οι Άγγλοι

Cycle de l'azote οι Γάλλοι

Stickstoffkreislauf οι Γερμανοί

Stikstofkringloop οι Ολλανδοί

Ciclo dell'azoto οι Ιταλοί

Ciclo del nitrógeno οι Ισπανοί

Cykl azotowy οι Πολωνοί

Koloběh dusíku οι Τσέχοι

Kvælstofkredsløb οι Δανοί

Кръговрат на азота οι Βούλγαροι

Азотний цикл οι Ουκρανοί

Η παραπάνω ισορροπία πολλές φορές διαταράσσεται από διάφορες δραστηριότητες των ανθρώπων, όπως η χρήση φυσικών και βιομηχανικών λιπασμάτων σε τεράστιες ποσότητες. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των λιπασμάτων παρασύρεται από τα νερά της βροχής και καταλήγει σε λίμνες, ποτάμια ή τη θάλασσα. Εκεί προκαλείται ευτροφισμός, φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο η υπερβολική ανάπτυξη των βακτηρίων λόγω της παρουσίας του αζώτου εξαντλεί το οξυγόνο των νερών, με αποτέλεσμα το θάνατο των ανώτερων οργανισμών.