Γέφυρες

Πέρ' απ' τη γέφυρα του Αδάμ¹, στη Νότιο Κίνα,
χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια.

Νίκος Καββαδίας, Kuro Siwo

Η μία όχθη και η απέναντι . Κι ανάμεσά τους το νερό, είτε το λέγαν Άραχθο, είτε Αλιάκμονα είτε Γοργοπόταμο, είτε Σηκουάνα, πάντα κύλαγε έτσι η επικοινωνία ήταν από δύσκολη έως ανέφικτη. Υπήρχαν βέβαια τα πανάρχαια πλεούμενα που αξιοποιούσαν την Άνωση του νερού, αλλά η ανθρώπινη επινοητικότητα αναζητώντας κάτι «στέρεο» που να συνδέει την ξηρά με την ξηρά, την όχθη με την όχθη, οδηγήθηκε στην πέτρα και στις κατασκευές.

Στους αιώνες που ακολούθησαν, τα δοκάρια, ο σίδηρος, το σκυρόδεμα, τα συρματόσκοινα σε συνδυασμό με μεγάλες ποσότητες ιδεών – αρχικά χωρίς χημεία και φυσική, αργότερα και με τις επιστήμες- αλλά και μια ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη για καλαισθησία και για αισθητική εναρμόνιση με το περιβάλλον συνδέθηκαν με το εγχείρημα της κατασκευής. Μεγάλες ποσότητες σκέψης αλλά και κρίσιμες αποφάσεις για κάθε δημιουργία- κατασκευή. Γιοφύρι της Άρτας, η γέφυρα των στεναγμών, η γέφυρα του Γαλατά, η βικτωριανή Tower Bridge στον Τάμεση, οι γέφυρες του Σηκουάνα, καθεμιά τους μία ιδιαίτερη συνάντηση ανάμεσα στην πέτρα, το σίδερο και την υψηλή αισθητική – ανάμεσά τους η Pont Neuf και η Pont Mirabeau² από τις πιο ζωγραφισμένες και τις πιο τραγουδισμένες.

Καθεμιά τους χωριστά σε ταξιδεύει από τη μια μεριά στην άλλη. Συνδέει τη μια πλευρά με την άλλη, υλοποιεί το μέχρι τότε ανέφικτο μιας άμεσης πρόσβασης, Αλλά και η έννοια ΓΕΦΥΡΑ, στις γλώσσες του Κόσμου, με τη σημασία της τη μεταφορική . Ανάμεσα σε πλάσματα που κυκλοφορούν σε απόλυτη μοναξιά μέσα στο πλήθος, ανάμεσα σε ιδέες που λοιδορούν η μία την άλλη, ανάμεσα σε σκέψεις που δεν φαίνεται ότι θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν, ανάμεσα στη θεία Λευκοθέα και τη γάτα της.

Οι γέφυρες του δικού του Σύμπαντος, όπως τις έχει μέσα του αποτυπώσει, εκείνη η γειτονιά κοντά στα Σεπόλια και στα Κάτω Πατήσια, με όνομα «Τρεις γέφυρες», αργότερα έμαθε και για τον Κηφισό με το νερό το ελάχιστο, η γέφυρα της Αλαμάνας και η δασκάλα του Δημοτικού, με τη μάχη να την κερδίζουν οι «άπιστοι», και ο Αθανάσιος Διάκος ήρωας , Αλαμάνα είναι ο Σπερχειός έμαθε αργότερα , η γέφυρα του Γαλατά στην Πόλη σε κάδρο μακρόστενο στην Καλλιθέα στο σπίτι του Μικρασιάτη παππού, η γέφυρα του Γοργοπόταμου, και η ανατίναξη, ο θείος Νώντας στη δική του αφήγηση μίλαγε για την πιο σημαντική στιγμή «συνεργασίας» Ελλήνων, που «γεφύρωναν» τις διαφορετικές ιδέες τους για να ανατινάξουν μια γέφυρα, στη Χαλκίδα η γέφυρα πάνω από τα νερά του Ευρίπου, γεφύρια πέτρινα, γέφυρες με το οπλισμένο σκυρόδεμα, γέφυρες σιδερένιες, κρεμαστές, και αργότερα στην Εκπαίδευση που χαρακτηριζόταν «Μέση» έκανε την εμφάνισή της η Στατική κάθε δημιουργήματος, έλεγε ο γένους αρσενικού διδάσκων, ισορροπία ευσταθής και όχι μόνο ΣF_x=0 , ΣF_y= 0 αλλά και ολική ροπή μηδέν, μαζί και η ελλοχεύουσα ταλάντωση συνήθως εξαναγκασμένη, και η γέφυρα Tacoma που κατέρρευσε μετά από μια συνομωσία³ της βαρύτητας με τον άνεμο σε κίνηση στροφική, όταν την είδε στη φωτογραφία του σχολικού βιβλίου είχε προλάβει να γίνει καθηγητής φυσικής στη Δευτεροβάθμια, είχαν προηγηθεί τα δύσκολα ερωτήματα για τις μορφές των τόξων και για τη δράση των ασκουμένων στη γέφυρα δυνάμεων και την κατανομή τους είτε η γέφυρα ισορροπεί είτε ταλαντεύεται

και παράλληλα η σκοπιά του αισθητικής και η αναγνώριση της γοητείας που του ασκούσε η λεπτή αέρινη καμάρα σε λιθόκτιστα γεφύρια ηπειρώτικα,

η ανομολόγητη προτίμηση στην πέτρα

και όχι στον σίδηρο, ένας παλαιομοδίτης «νεολιθικός» που αγνοεί τον βασιλιά σίδηρο και κάνει ότι αδιαφορεί για τη φοβερή ελαστικότητά του ειδικά στη συγκεκριμένη συγκατοίκηση με λίγο άνθρακα η οποία λέγεται ατσάλι, ήταν ωστόσο αδύνατον να μην αισθανθεί και το σχετικό δέος για την επένδυση νόησης που εμπεριέχει μια κρεμαστή μεταλλική γέφυρα, η αφίσα από την ταινία Manhattan στο νεανικό του δωμάτιο, τo Ponte Vecchio στη Φλωρεντία και το αξέχαστο σεργιάνι του εκεί, η γέφυρα του Καρόλου στην Πράγα, τη διασχίζεις για να συναντήσεις την εβραϊκή γειτονιά με μνήμες Φραντς Κάφκα, η διαδρομή πάνω σε γέφυρες που έτυχε να γνωρίσει και να αναγνωρίσει, ένα δρομολόγιο στην ενδοχώρα του βαθύτερου εαυτού του, σεργιάνι πάνω στη γέφυρα των στεναγμών, στην μνήμη ακοής με το “Sur le pont d’ Avignon on y danse, on y danse, sur le pont d'Avignon, on y danse,

tous en rond “ το καταλάβαινε με τα λίγα γαλλικά του, η γέφυρα του ποταμού Κβάι, με τον Άλεκ Γκίνες όταν ήταν παιδί, η γέφυρα Ρίο Αντίρριο τότε που είχε από χρόνια πάψει να είναι παιδί, εποχή της συνάντησης στη σκοτεινή αίθουσα και με τις γέφυρες του Μάντισον τον Κλιντ Ίστγουντ και τη Μέριλ Στρηπ, μνήμες γέφυρες με τον Γούντι

Άλλεν να συναντά τον Βελουχιώτη, στο ίδιο ραντεβού και η γυναίκα του πρωτομάστορα γέννημα του θρύλου για το λιθόκτιστο στον Άραχθο, Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν, μέχρι που άρχισε να υποψιάζεται ότι οι διαδρομές κάθε ανθρώπινου πλάσματος συμβαίνουν πάνω σε με μια Bridge over troubled water, όπως εκείνο το τραγούδι των φοιτητικών χρόνων https://www.youtube.com/watch?v=GYKJuDxYr3I&feature=kp με τον Paul Simon και τον Art Garfunkel αν και τα δικά του αγαπημένα τότε ήταν το The sound of silence https://www.youtube.com/watch?v=dTCNwgzM2rQ τίτλος εκπληκτικός «Ο ήχος της σιωπής», - κάθε σιωπή έχει ένα δικό της άκουσμα θα έγραφε αργότερα-

Οι διαδρομές μέσα από γέφυρες είναι μονοπάτια μέσα από την ιστορία, την ποίηση, τη φυσική, την τεχνολογία, τη μουσική , τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο ενώ μέσα από μια αξιοσημείωτη μεταφορά παραπέμπουν

στην επικοινωνία των ανθρώπων

Η ιδέα για γέφυρες και το σχετικό κείμενο γεννήθηκε όταν έμαθα ότι από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης κυκλοφόρησε το « Ας αναστοχαστούμε Εαυτούς και Αλλήλους» του Θεοδόση Τάσιου ενός από τους σημαντικότερους δάσκαλους μιας ολόκληρης γενιάς, ενός ανθρώπου ο οποίος εκτός από να μας διδάσκει το πώς κατασκευάζεται μια γέφυρα φωτίζει κατά καιρούς και την ιδιαιτερότητα που έχουν ορισμένες αξίες στην κοινωνικό μας γίγνεσθαι

Παραπομπές

1. Η γέφυρα του Αδάμ είναι μια στενή λωρίδα ξηράς ισθμού, και αβαθών. αρκετών χιλιομέτρων, Δημιουργείται από βραχονησίδες και αμμώδη αβαθή και εμποδίζει την πλοήγηση. Συνδέει τις Ινδίες με τη Σρι Λάνκα. Σύμφωνα με εβραϊκό μύθο ο Αδάμ, διωγμένος από τον Παράδεισο, τη χρησιμοποίησε για να προσεγγίσει ένα βουνό της Σρι Λάνκα

2. To Sous le pont Mirabeau – Κάτω από τη γέφυρα Μιραμπό- είναι ένα εξαιρετικό

ποίημα του Απολινέρ. Κάτω από τη γέφυρα του Παρισιού κυλά ο Σηκουάνας και οι μέρες που μας κατοικούν, με τα χέρια που κάποτε διαπλέκονται για να γεφυρώσουν τις ανθρώπινες υπάρξεις

Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Et nos amours
Faut-il qu'il m'en souvienne
La joie venait toujours après la peine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
 Les mains dans les mains restons face à face
Tandis que sous
 Le pont de nos bras passe
Des éternels regards l'onde si lasse

Le Pont Mirabeau- Guillaume Apollinaire

3. Η απλοποιημένη ερμηνεία του συντονισμού ανάμεσα στη γέφυρα και στους ανεμοστροβίλους σήμερα δεν θεωρείται ικανοποιητική. Ένα από τα δεδομένα που οδηγούν στην ανεπάρκειά της είναι η αρκετά μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις τιμές της ιδιοσυχνότητας της γέφυρας – γύρω στο 0,2 Hz – και στη συχνότητα των στροβίλων, γύρω στο 1 Hz.

Εδώ και αρκετά χρόνια «το ενεργειακό πάρε δώσε» ανάμεσα στη γέφυρα και στους ανεμοστρόβιλους είναι το θεμέλιο μιας ερμηνείας συνθετότερης