4ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ
ΝΕΕΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
1Η
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ:
ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ του
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
Αθήνα, 25-28 Νοεμβρίου 2004
Μια
εισαγωγή για προβληματισμό.
Από
το 1985-90 και μετά, φαίνεται ότι η
θέση των γνωστικών αντικειμένων των «Φυσικών Επιστημών» στο χώρο της
υποχρεωτικής εκπαίδευσης αλλάζει διεθνώς. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί
σχεδιασμοί της τελευταίας δεκαπενταετίας αναδεικνύουν μια σειρά από προβλήματα,
τα οποία φαίνεται να μετατοπίζουν τα βασικά ερωτήματα της Διδακτικής των
Φυσικών Επιστημών (Πώς διδάσκουμε σε μαθητές συγκεκριμένο επιστημονικό
περιεχόμενο; Πώς οι μαθητές μαθαίνουν το περιεχόμενο αυτό;).
Τα προβλήματα που αναδεικνύονται δείχνουν να σχετίζονται,
αφενός με την αξία χρήσης που αποδίδεται σήμερα στις επιστημονικές γνώσεις και
αφετέρου, με τις αντιλήψεις για τη «φύση» της επιστημονικής δραστηριότητας που
προωθούνται από τη διδασκαλία.
Για παράδειγμα:
·
Έχει κάποια
αξία η γνώση ενός (περιορισμένου έστω) πλήθους επιστημονικών πληροφοριών (από
διάφορες περιοχές έρευνας) στην ενήλικη ζωή του εκπαιδευόμενου πολίτη; Γιατί,
τα (λίγα ομολογουμένως) ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι άνθρωποι που
θυμούνται τέτοιου είδους πληροφορίες δεν ξεπερνούν το 7-10% του ενεργού
πληθυσμού!
·
Έχουν την
ίδια αξία όλα τα είδη της επιστημονικής γνώσης; Αν πάντως έχουν, η αξία αυτή
δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από τον περιορισμένο χρονικό ορίζοντα της γενικής
εκπαίδευσης. Και αν πρόκειται να επιλέξουμε τι θα κρατήσουμε και τι θα
πετάξουμε, έχουμε άραγε αναπτύξει αξιοπρεπή κριτήρια επιλογής;
·
Ή μήπως δεν
έχουν καμία αξία οι επιστημονικές αναπαραστάσεις; Γιατί σήμερα, αξία φαίνεται
να έχει μόνο η γνώση που απαιτείται για τη λειτουργία των επιστημονικών
τεχνημάτων / τεχνολογικών προϊόντων. Και μάλιστα, τα πράγματα δείχνουν οριακά:
Δηλώνουμε, για παράδειγμα, ότι διδάσκουμε Η/Υ και στην ουσία γινόμαστε πλασιέ
της Microsoft!
·
Υιοθετούμε
τις «επιστημονικές μεθόδους» ως βάση και οδηγό για την ανάπτυξη της κριτικής
σκέψης; Δύσκολα πάντως θα βρούμε ακόμη και ενεργούς επιστήμονες (οι οποίοι κατά
τεκμήριο είναι οι πιο εξοικειωμένοι με την επιστημονική δραστηριότητα πολίτες)
να χρησιμοποιούν επιστημονικές μεθόδους έξω από τον επαγγελματικό τους χώρο!
·
Έχει κάποια
αξία η βήμα – βήμα θεμελίωση της επιστημονικής γνώσης από τους μαθητές της
υποχρεωτικής εκπαίδευσης; Η εμπειρία δείχνει ότι οι γνωστικές διαδρομές που
εστιάζουν σε κάθε έναν από τους «δομικούς λίθους» της επιστημονικής γνώσης
δυσκολεύονται τελικά να προσφέρουν μια συνολική εικόνα του οικοδομήματος (ακόμη
και σε επίπεδο προπτυχιακής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης). Το γεγονός αυτό
καταστρέφει και την αξία των δομικών λίθων, μιας και έξω από το συνολικό
οικοδόμημα οι περισσότεροι απ’ αυτούς φαίνεται να χάνουν το νόημά τους!
·
Υπερασπιζόμαστε
την αξιοπιστία και τον εξαντλητικό έλεγχο των επιστημονικών περιγραφών και
θεωριών; Έχουμε, δηλαδή, αποφασίσει αν θα διδάσκουμε την επιστημονική γνώση ως
αντικειμενική ή τουλάχιστον ως αμερόληπτη; Ή τείνουμε να την προβάλουμε ως
κοινωνικά και πολιτισμικά, αν όχι και προσωπικά, καθορισμένη;
·
Μας
ενδιαφέρουν οι μαθητικές «μειονότητες» (μειονοτικοί ή δίγλωσσοι μαθητές,
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές ανάγκες); Γιατί από ότι φαίνεται, η
βιβλιογραφία της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών είναι ίσως η πιο φτωχή σε
προτάσεις που σχετίζονται με τις παραπάνω περιπτώσεις.
Από
την άλλη μεριά, γνωρίζουμε ότι αν και η Διδακτική των Φυσικών Επιστημών είναι
μια σχετικά νέα επιστήμη, έχει να επιδείξει δύο τουλάχιστον ολοκληρωμένες
«παραδειγματικές» περιόδους: Την περίοδο της «ανακάλυψης» και την περίοδο της
«εποικοδόμησης». Και οι δύο αυτές περίοδοι την πλούτισαν τόσο με ιδέες όσο και
με εμπειρία για τη διαχείριση της διδασκαλίας και της μάθησης.
Σήμερα
όμως το εκπαιδευτικό περιβάλλον πολυπλοκοποιεί και πάλι το πλαίσιό της.
«Δουλεύουν» άραγε τα κλασικά «παραδείγματα» της Διδακτικής των Φυσικών
Επιστημών κάτω από την πίεση κοινωνικών, πολιτικών ή έστω γενικότερων
εκπαιδευτικών αιτημάτων όπως:
·
Η χρήση
Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία και τη μάθηση.
Επηρεάζεται
η μάθηση της επιστημονική γνώσης από τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών (διαδίκτυο,
εκπαιδευτικά λογισμικά, εικονική πραγματικότητα); Εξυπηρετούν, δηλαδή, οι Νέες
Τεχνολογίες την κατανόηση των επιστημονικών αναπαραστάσεων ή δημιουργούν μια
διαφορετική γενιά «εναλλακτικών αντιλήψεων»;
·
Η Επιστήμη
για όλους.
Τι
εννοούμε; Ίδια επιστήμη για όλους ή διαφορετική επιστήμη για τους
διαφορετικούς; Έχουμε άραγε άποψη;
·
Ο
Επιστημονικός και Τεχνολογικός Εγγραμματισμός.
Έχουμε
άραγε αποφασίσει για τα χαρακτηριστικά του εγγραμματισμού; Και κυρίως, έχουμε
άποψη για τη «φύση» της σχέσης Επιστήμης και Τεχνολογίας;
·
Η Επιστήμη
για τον πολίτη.
Έχουμε
κάποια συγκεκριμένη εικόνα για τις (διάσημες πια) έννοιες του «πολίτη» και της
«κοινωνίας των πολιτών»; Και κυρίως, έχουμε κάποια δεδομένα για τη σχέση τους
με τη διδασκαλία και τη μάθηση των Φυσικών Επιστημών;
·
Οι
Δια-θεματικές προσεγγίσεις των Φυσικών Επιστημών.
Έχουμε
άποψη τόσο για το βαθμό (δια-θεματικότητα, δι-επιστημονικότητα, κοκ), όσο και
για το επιθυμητό ή το εφικτό της ολοκλήρωσης, που επιχειρούν αυτές οι
προσεγγίσεις;
Με
άλλα λόγια, διαθέτουμε θετικές προτάσεις, ώστε να μορφοποιηθούν οι νέες
τάσεις με τη συμβολή των ανθρώπων που ασχολούνται σε επιστημονικό και πρακτικό
επίπεδο με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και τη χρήση των Νέων
Τεχνολογιών σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης;
Θεματικές ενότητες.
Η οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου
προτείνει στους συναδέλφους να συνεισφέρουν με τις εργασίες τους στις ακόλουθες
θεματικές ενότητες, προσπαθώντας να μείνουν μέσα στο πλαίσιο προβληματισμού που
αναπτύχθηκε παραπάνω.
·
Διδακτικές –
μαθησιακές προσεγγίσεις των Φυσικών Επιστημών στις διάφορες βαθμίδες της
εκπαίδευσης (από Νηπιαγωγείο μέχρι Πανεπιστήμιο).
·
Παραγωγή και
αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού.
·
Αναλυτικά Προγράμματα
και εκπαιδευτική πολιτική.
·
Αντιλήψεις /
πεποιθήσεις / στάσεις εκπαιδευτικών και μαθητών, σχετικές με τα γνωστικά
αντικείμενα των Φυσικών Επιστημών ή και τη διδασκαλία – μάθησή τους.
·
Επιστήμες της Ζωής (complex sciences) και Φυσικές Επιστήμες (exact sciences):
Διδακτική ολοκλήρωση ή διαφοροποίηση;
·
Εκπαίδευση –
επιμόρφωση εκπαιδευτικών.
·
Νέες Τεχνολογίες στη
διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών.
·
Άτυπες μορφές εκπαίδευσης
και μάθηση Φυσικών Επιστημών.
·
Μαθητικές
«μειονότητες» και διδασκαλία-μάθηση Φυσικών Επιστημών.
·
Τοπικές κουλτούρες και
διδασκαλία-μάθηση Φυσικών Επιστημών.
·
Επιστημονικές
κοινότητες και διδασκαλία.
·
Διαθεματικές
προσεγγίσεις στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών.
Δραστηριότητες του
συνεδρίου
Διαφορετικών τύπων εργασίες αναδεικνύονται
με διαφορετικής μορφής παρουσιάσεις. Έτσι το συνέδριο θα φιλοξενήσει:
·
Προσκεκλημένες
ομιλίες (για την παρουσίαση επιλεγμένων θεμάτων γενικού ενδιαφέροντος).
·
Προφορικές
παρουσιάσεις ερευνητικών εργασιών (για την παρουσίαση αυτοτελών ερευνητικών
εργασιών).
·
Συνεδρίες
νέων ερευνητών (για την ανάδειξη και την υποστήριξη του ερευνητικού έργου των
νέων συναδέλφων).
·
Θεματικά
συμπόσια – στρογγυλά τραπέζια (για την παρουσίαση ερευνητικών εργασιών που
συναινούν ή συγκρούονται στο πλαίσιο μιας θεματικής).
·
Εργαστήρια
(για την παρουσίαση εργασιών όπου η ενεργός συμμετοχή των ακροατών θεωρείται
απαραίτητη).
·
Παρουσιάσεις
σε συνεδρίες αφίσας (για την παρουσίαση εργασιών όπου η συνύπαρξη λόγου και
εικόνας θεωρείται απαραίτητη).
Αναλυτικές
οδηγίες θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του συνεδρίου.
Μετά
τη λήξη του συνεδρίου όσοι από τους εισηγητές επιθυμούν, θα μπορέσουν να
υποβάλουν μια αναβαθμισμένη σε έκταση και θεματικά εστιασμένη εκδοχή της
εργασίας τους (ανεξάρτητα από τον τρόπο παρουσίασης), με σκοπό να δημοσιευθεί
σε ειδική έκδοση του περιοδικού «ΘΕΜΑΤΑ στην εκπαίδευση». Ο αριθμός των
εργασιών που θα γίνει στην περίπτωση αυτή δεκτός θα περιορίζεται προφανώς και
από τις δυνατότητες της έκδοσης.
17
Μαΐου 2004: Δεύτερη Ανακοίνωση.
31
Αυγούστου 2004: Προθεσμία υποβολής εργασιών.
1
Οκτωβρίου 2004: Ανακοίνωση αποδοχής εργασιών.
18
Οκτωβρίου 2004: Εμπρόθεσμη εγγραφή στο συνέδριο.
Εισηγητές:
70 ΕΥΡΩ
Εκπαιδευτικοί: 50 ΕΥΡΩ
Φοιτητές: 30 ΕΥΡΩ
Μετά
τη λήξη της προθεσμίας εγγραφής τα έξοδα συμμετοχής θα είναι προσαυξημένα κατά
15 ΕΥΡΩ
Οι
σύνεδροι θα πρέπει να φροντίσουν προσωπικά για τη διαμονή τους. Πληροφορίες για
επιλεγμένα πρακτορεία και ξενοδοχεία θα δίνονται στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου.
Έντυπη έκδοση πρακτικών πριν από την
πραγματοποίηση του Συνεδρίου.
Επιλεγμένη δημοσίευση εργασιών μετά την
πραγματοποίηση του Συνεδρίου σε ειδικό αφιέρωμα του περιοδικού «ΘΕΜΑΤΑ στην
εκπαίδευση».